De Opere Monachorum (1-5)

Iussioni tuae, sancte frater Aureli, tanto deuotius
obtemperare me oportuit, quanto magis mihi quis ex te
iusserit claruit. dominus enim noster Iesus Christus habitans
in interiore tuo tibique sollicitudinem paternae et fraternae
caritatis inspirans, utrum filiis et fratribus nostris monachis,
qui beato apostolo Paulo oboedire neglegunt dicenti: qui
non uult operari, non manducet, permittenda sit ista
licentia, uoluntatem ac linguam tuam adsumens in opus
suum imperauit mihi ex te, ut hinc ad te aliquid scriberem.
adsit itaque ipse etiam mihi, quo ita paream, ut ei me
parere ex eius munere ipsa utilitate fructuosi laboris intellegam.

Primum ergo uidendum quid dicant illius professionis
homines qui operari nolunt, deinde, si eos non recte sentire [*] [*] [*]

inuenerimus, ad eorum correctionem et ad inplendum nostri
episcopatus officium contra disserendum. non, inquiunt, de
hoc opere corporali, in quo uel agricolae uel opifices laborant,
praecepit apostolus, cum diceret: qui non uult operari,
non manducet. neque enim euangelio posset esse contrarius,
ubi ait ipse dominus: ideo dico uobis, ne solliciti
sitis animae uestrae quid manducetis neque corpori
uestro quid induamini. nonne anima plus est
quam esca et corpus quam uestimentum? conspicite
uolatilia caeli, quoniam non serunt neque
metunt neque congregant in horrea, et pater
uestercaelestis pascit illa. nonne uos magis pluris
estis illis? quis autem uestrum cogitans potest
adicere ad staturam suam cubitum unum? et de
uestimento quid solliciti estis? considerate lilia
agri, quomodo crescunt: non laborant neque nent.
dico autem uobis, quoniam nec Salomon in omni
gloria sua coopertus est sicut unum ex istis. si
autem fenum agri, quod hodie est et cras in clibanum
mittitur, deus sic uestit, quanto magis uos
modicae fidei! nolite ergo solliciti esse dicentes:
quid manducabimus aut quid bibemus aut quo
operiemur? haec enim omnia gentes inquirunt.
scit autem pater uester quia his omnibus indigetis.
quaerite autem primum regnum dei et [*] [*]
iustitiam eius, et omnia haec adponentur uobis. nolite
ergo solliciti esse in crastinum; crastinus enim
dies sollicitus erit sibi ipse. sufficit diei malitia
sua. ecce, inquiunt, ubi nos dominus iubet de uictu et
tegumento nostro esse securos. quomodo ergo apostolus
sentire aduersus dominum posset, ut nos praeciperet ita esse
debere sollicitos quid manducemus et quid bibamus et unde
cooperiamur, ut nos etiam opificum artibus, curis, laboribus
oneraret? quapropter in eo, quod ait: qui non uult operari,
non manducet, opera spiritalia, inquiunt, debemus
accipere, de quibus alio loco dicitur: unicuique sicut
dominus dedit. ego plantaui, Apollo rigauit, sed
deus incrementum dedit, et paulo post: unusquisque
suam mercedem accipiet secundum suum laborem.
dei enim sumus cooperarii; dei agricultura, dei
aedificatio estis. secundum gratiam quae data
est mihi ut sapiens architectus fundamentum
posui. sicut ergo apostolus operatur plantando, igando,
aedificando et fundamentum ponendo, ita qui non uult operari,
non manducet. quid enim prodest manducare spiritaliter, id
est pasci uerbo dei, si non inde operatur aliorum aedificationem?
sicut illi pigro seruo quid profuit accipere talentum [*] [*]
et abscondere nec operari lucra dominica? an ut ei auferretur
in fine et ipse in exteriores tenebras mitteretur? sic, inquiunt,
et nos facimus: legimus cum fratribus, qui ad nos ab aestu
saeculi ueniunt fatigati, ut apud nos in uerbo dei et in orationibus,
psalmis, hymnis, canticis spiritalibus requiescant.
alloquimur eos, consolamur, exhortamur, aedificantes in eis.
si quid eorum uitae pro suo gradu esse perspicimus. talia
opera si non faceremus, periculose a domino alimenta ipsa
spiritalia sumeremus; hoc enim dixit apostolus: qui non
uult operari, non manducet. ita se isti arbitrantur
apostolicae et euangelicae obtemperare sententiae, cum et
euangelium credunt de non curanda corporali et temporali
uitae huius indigentia praecepisse et apostolum de opere
et cibo spiritali dixisse: qui non uult operari, non
manducet.

Nec adtendunt, quia, si alius diceret dominum quidem
in parabolis et in similitudinibus loquentem de uictu et tegumento
spiritali monuisse, ut non inde sint solliciti serui
eius — sicut dicit: cum uos adtraxerint ad iudicia.
nolite cogitare quid loquamini; dabitur enim uobis
in illa hora quid loquamini; non enim uos
estis qui loquimini, sed spiritus patris uestri.
qui loquitur in uobis. sermo quippe sapientiae spiritalis
est, de quo illos noluit cogitare promittens, quod eis nihil [*] [*]
inde sollicitis praestaretur — apostolum autem iam more
apostolico apertius disserentem et magis proprie quam figurate
loquentem, sicut multa ac paene omnia sese habent in epistulis
apostolicis, proprie de opere corporali ciboque dixisse: qui
non uult operari, nec manducet, redderetur illis dubia
sententia eorum, nisi cetera dominica uerba considerantes inuenirent
aliquid, unde probarent eum de uictu et uestitu
corporali non curando locutum fuisse, cum diceret: nolite
solliciti esse quid manducetis et quid bibatis, et
quo uestiamini, uelut si animo aduerterent quod ait:
haec enim omnia gentes quaerunt; ibi enim ostendit
de ipsis corporalibus et temporalibus se dixisse. ita ergo, si
hoc solum de hac re dixisset apostolus: qui non uult
operari, nec manducet, possent haec uerba in aliam
traduci sententiam; cum uero multis aliis locis epistularum
suarum, quid hinc sentiat, apertissime doceat, superfluo conantur
et sibi et ceteris caliginem obducere, ut quod utiliter
illa caritas monet non solum facere nolint, sed nec intellegere
ipsi aut ab aliis intellegi uelint, non timentes quod scriptum
est: noluit intellegere, ut bene ageret.

Prius ergo demonstrare debemus beatum apostolum
Paulum opera corporalia seruos dei operari uoluisse, quae
finem haberent in magnam spiritalem mercedem ad hoc, ut
ipso uictu et tegumento a nullo indigerent, sed manibus suis [*] [*]
haec sibi procurarent; deinde ostendere euangelica illa praecepta,
de quibus nonnulli non solum pigritiam, sed etiam
adrogantiam suam fouent, apostolico praecepto et exemplo
non esse contraria. uideamus itaque, unde ad hoc uenerit
apostolus, ut diceret: si quis non uult operari, nec
manducet, et quid deinde contexat, ut ex ipsa circumstantia
lectionis adpareat declarata sententia. denuntiamus, inquit.
uobis, fratres, in nomine domini nostri Iesu Christi,
ut subtrahatis uos ab omni fratre inquiete
ambulante et non secundum traditionem quam
acceperunt a nobis. ipsi enim scitis, quomodo
oporteat imitari nos, quia noninquieti fuimus inter
uos neque panem gratis ab aliquo manducauimus,
sed in labore et fatigatione die ac nocte operantes,
ne quem uestrum grauaremus: non quia non habuerimus
potestatem, sed ut nosmet ipsos formam
daremus uobis, qua nos imitaremini. nam et cum
apud uos essemus, hoc uobis praecipiebamus, quoniam,
si quis non uult operari, nec manducet.
audiuimus enim quosdam inter uos ambulare inquiete
nihil operantes, sed curiose agentes. his
autem, qui eius modi sunt, praecipimus et obsecramus
in domino Iesu Christo, ut cum silentio
operantes suum panem manducent. quid ad haec dici
potest, quandoquidem ne cuiquam postea liceret hoc pro
uoluntate, non pro caritate interpretari, exemplo suo docuit [*] [*]
quid praeceperit? illi enim tamquam apostolo praedicatori
euangelii, militi Christi, plantatori uineae, pastori gregis constituerat
dominus, ut de euangelio uiueret; et tamen ipse
stipendium sibi debitum non exegit, ut se formam daret eis
qui exigere indebita cupiebant. sicut ad Corinthios dicit:
quis militat suis stipendiis umquam? quia plantat
uineam et de fructu eius non edet? quis pascit
gregem et de lacte gregis non percipit? ergo quod
sibi debebatur, accipere noluit, ut exemplo eius cohercerentur,
qui sibi non ita ordinati in ecclesia talia deberi arbitrabantur.
quid est enim, quod ait: neque panem gratis ab
aliquo manducauimus, sed in labore et fatigatione
die et nocte operantes, ne quem uestrum grauaremus:
non quia non habuerimus potestatem, sed ut
nos formam daremus uobis, qua nos imitaremini?
audiant ergo quibus hoc praecepit, id est qui non habent hanc
potestatem, quam ille habebat, ut tantummodo spiritaliter
operantes manducent panem a corporali labore gratuitum, et
quemadmodum dicit: praecipimus et obsecramus in
Christo, ut cum silentio operantes suum panem
manducent, non disputent contra manifestissima uerba
apostoli, quia et hoc pertinet ad silentium, cum quo debent
operantes manducare panem suum.

Enucleatius autem et diligentius adhuc ista uerba
considerarem atque tractarem, nisi haberem alia loca [*] [*]
epistularum eius multo manifestiora, quibus conlatis et ista liquidius
manifestantur et, si ista non essent, illa sufficerent. ad Corinthios
enim scribens de hac eadem re ita dicit: non sum
liber? non sum apostolus? nonne Christum Iesum
dominum nostrum uidi? nonne opus meum uos estis
in domino? si aliis non sum apostolus, uerumtamen
uobis sum. signaculum enim apostolatus mei uos
estis in domino. mea defensio ad eos, qui me interrogant,
haec est. numquid non habemus potestatem
manducandi et bibendi? numquid non habemus
licentiam sororem mulierem circumducendi
sicut et ceteri apostoli et fratres domini et Cephas?
uide, quemadmodum primo ostendat, quid sibi liceat et ideo
liceat, quoniam apostolus est. inde enim coepit: non sum
liber? non sum apostolus? et probat se apostolum
dicens: nonne Christum Iesum dominum nostrum
uidi? nonne opus meum uos estis in domino? quo
probato ostendit sibi licere quod ceteris apostolis, id est. ut
non operetur manibus suis, sed ex euangelio uiuat, sicut
dominus constituit, quod in consequentibus apertissime demonstrauit;
ad hoc enim et fideles mulieres habentes terrenam
substantiam ibant cum eis et ministrabant eis de substantia
sua, ut nullius indigerent horum, quae ad substantiam uitae [*] [*]
huius pertinent. quod beatus Paulus licere quidem sibi demonstrat,
sicut et ceteri apostoli faciebant, sed ea potestate se
uti noluisse postea commemorat. hoc quidam non intellegentes
non \'sororem mulierem\', cum ille diceret: numquid
non habemus potestatem sororem mulierem
circumducendi? sed 'uxorem\' interpretati sunt. fefellit
eos uerbi graeci ambiguitas, quod et uxor et mulier eodem
uerbo graece dicitur, quamquam hoc ita posuerit apostolus,
ut falli non debuerint, quia neque "mulierem" tantummodo
ait, sed \'sororem mulierem\' neque ducendi\', sed ccil\'cumducendi\'.
uerumtamen alios interpretes non fefellit
haec ambiguitas et cmuliel\'em), non \'uxorem\' interpretati
sunt.\'