De Natura et Gratia (21-25)

Iam nunc uidete, quod ad rem maxime pertinet.
quomodo humanam naturam, tamquam omnino sino uitio ullo
sit, conetur ostendere et contra apertissimas scripturas dei delectetur
sapientia uerbi. qua euacuetur crux Christi. sed plane illa
non euacuabitur, ista potius sapientia subuertetur. nam cum hoc
ostenderimus, aderit fortasse misericordia dei, ut et ipsum haec
dixisse paeniteat. primo, inquit, de eo disputandum est, quod per
peccatum debilitata dicitur et inmutata natura. unde ante omnia
quaerendum puto, inquit, quid sit peccatum: substantia aliqua an
omnino substantia carens nomen, quo non res, non existentia, non
corpus aliquod, sed perperam facti actus exprimitur. deinde adiungit:
credo, ita est. et si ita est, inquit. quomodo potuit humanam debilitare
uel mutare naturam, quod substantia caret ? uidete, quaeso, quomodo
nesciens nitatur euertere medicinalium eloquiorum saluberrimas
uoces: ego dixi: domine, miserere mei, sana animam
meam, quoniam peccaui tibi. quid sanatur, si nihil
t st uulneratum, nihil sauciatum, nihil debilitatum atque
uitiatum ? porro si est quod sanetur, unde uitiatum est ? audis
confitentem, quid desideras disputantem? sana, inquit, animam
meam. ab illo quaere, unde uitiatum sit, quod sanari
rogat, et audi quod sequitur: quoniam peccaui tibi. hunc
iste interroget, ab isto quaerat quod quaerendum putat et [*] [*]
dicat: \'o tu qui clamas: sana animam meam, q u oniam
peccaui tibi. quid est pcccatum? substantia aliqua
an omni substantia carens nomen, quo non res, non existentia,
non corpus aliquod, sed tantum perperam facti actus exprimitur?
respondet ille: \'ita est ut dicis; non est peccatum aliqua substantia,
sed tantum hoc nomine perperam facti actus exprimitur\'. ot contra
iste: \'quid ergo clamas: sana animam meam, quoniam
peccaui tibi? quomodo potuit uitiare animam tuam quod
substantia caret?\' nonne ille maerore confectus uulneris sui.
ne disputatione ab oratione auerteretur, breuiter responderet et
diceret: \'recede a me, obsecro? cum illo potius disputa, si potes, qui
dixit: non est opus sanis medicus, sed aegrotantibus.
non ueni uocare iustos, sed p c catores,
ubi iustos utique sanos, peccatores autem appellauit
aegrotos.

Cernitisne quo tendat ot quo manus porrigat haec
disputatio ? ut omnino frustra dictum putetur: uocabis nomen
eius Iesum; ipse enim saluum faciet populum
suum a peccatis corum. quomodo enim saluum faciet.
ubi nulla est aegritude? peccata quippe, a quibus dicit euangelium
saluum faciendum populum Christi, substantiae non sunt et saluum
istumstumitiarenon possunt. o frater, bonum est ut memineris
te esse Christianum. credere ista fortasse suffecerit; sed tamen
quia disputare uis nec obest, immo etiam prodest, si firmissima
praecedat fides nee existimemus peccato humanam naturam
non posse uitiari, sed diuinis credentes scripturis peccato cani esse
nitiatam quomodo id fieri potuerit inquiramus. quoniam peccatum
iam didicimus non esse substantiam, nonne adtenditur, ut alia [*] [*]
omittam, etiam non manducare non esse substantiam ? a substantia
quippe receditur, quoniam cibus substantia est. sed abstinere
a cibo non est substantia et tamen substantia corporis, si omnino
abstinetur a cibo, ita languescit, ita ualitudinis inaequalitate corrumpitur,
ita exhauritur uiribus, ita lassitudine debilitatur et
frangitur, ut, si aliquo modo perduret uita, uix possit ad eum cibum
reuocari, unde abstinendo uitiata est. sic non est substantia
peccatum, sed substantia est deus summaque substantia et solus
uerus rationalis creaturae cibus. a quo per inoboedientiam recedendo
et per infirmitatem non ualendo capere, quo debuit
et gaudere, audis quemadmodum dicat: percussum est
sicut faenum et aruit cor meu m, quoniam
oblitus sum manducare panem meum?

Adtendite autem quomodo se adhuc urgueat uerisimilibus
rationibus contra scripturae sanctae ueritatem. dominus
Iesus dicit, qui propterea Iesus uocatur, quia ipse saluum facit
populum suum a peccatis eorum, dicit ergo dominus Iesus : non
est opus sanis medicus, sed aegrotantibus,
non ueni nocare iustos, sed peccatores. unde
dicit et apostolus: fidelis sermo etomui acceptione
dignus. quia Christus Iesus uenit in mundum
peccatores saluos facere. et iste contra fidelem
sermonem et omni acceptione dignum dicit \'uon debuisse hanc
aegritudinem contrahi peccatis, ne ad hoc esset ista poena peccati,
ut committerentur plura peccata\'. quaeritur etiam paruulis tantus
medicus opitulator et iste dicit: quid quaeritis? sani sunt propter
quos medicum quaeritis. nec ipse primus homo ideo morte damnatus
est; nam postea non peccauit. quasi aliquid postea de perfectione
iustitiae eius audierit, uisi quod commendat ecclesia et ipsum domini [*] [*]
Christi misericordia, liberatum. *cius quoque posteros iste dicit
\'non solum illo non esse infirmiores, sed etiam plura. inpleuisse
praecepta, cum ̒̒̒ιille unum inplere neglexerit\'. quos posteros uidet
ita, nasci, quomodo certe ille factus non est, non solum praecepti
incapaces, quod omnino non sentiunt. sed uix capaces papillae cum
esuriunt. est tamen in matris ecclesiae gremio cum saluos gratia
sua facere uelit. qui saluum facit populum suum a peccatis eorum.
contradicunt homines et. quasi creaturam, quae per illum condita
est. melius ilio inspicere nouerint, uoce non sana sanos esse pronuntiant.

*Materiam peccati\' dicit \'esse uindictam, si ad hoc
peccator infirmatus est, ut plura peccaret\', nec cogitat praeuarieatorem
legis quam digne lux deserat ueritatis; qua desertus
utique caecus et plus necesse est offendat et cadendo uexetur
uexatusque non surgat, ut ideo tantum andiat uocem legis, quo
ammoneatur implorare gratiam saluatoris. an nulla poena est eorum,
de quibus dicit apostolus: quia cum cognouissent
deum, non sicut deum glorifi cauerunt aut
gratias egerunt, sed euanuerunt in cogitationibus
suis et obscuratum est insi sius cor
corum? utique ista obscuratio uindicta et poena iam fuit; et
tamen per hanc poenam, id est per cordis caecitatem, quae fit
deserente luce sapientiae, in plura et grauia peccata conlapsi sunt;
dicentes enim esse se sapientes stulti facti
sunt. grauis haec poena est, si quis intellegat, et ex hac poena
uide quo ierunt: et inmutauerunt, inquit, gloria
incorruptibilis dei in similitudinem imaginis
corruptibilis hominiset uolucrum et quadrupedum
et serpentium. ista fecerunt ex peccati poena, qua [*] [*]
obscuratum est insipiens cor corum. et propter
haec tamen, quia licet poenalia etiam ipsa peccata sunt, adiungit
et dicit: propterea tradidit illos deus i n desideria
cordis illorum, in inmunditiam. ecce quemadmodum
deus grauius condemnauit tradens illos in desideria
cordis illorum, in inmunditiam. uidete etiam ex hac poena quae
faciant: ut contueliis, inquit, afficiant corpora
sua in semet ipsis. et quia poena est ista iniquitatis, cum sit
et iniquitas, cuidentius commendat dicens: qui transmutanerunt
ueritatem dei in mendacium et coluerunt
et seruierunt creaturae quam creatori,
qui est benedictus in saecula amen.
propter hoc, inquit, tradidit illos deus in passiones
ignominiae. ecce quotiens uindicat deus et ex
eadem uindicta plura et grauiora peccata consurgunt: nam
feminae eorum mutauerunt naturalem usum
in eum usum qui est contra naturam. similiter
autem et masculi relicto naturali usu
feminae exarserunt in appetitum suum i n .
inuicem, masculi in masculos deformitatem
operantes. atque ut ostenderet sic esse ista peccata, ut etiam
poenae sint peccatorum, etiam his adiunxit: et mercedem
mutuam, quam oportuit, erroris i s sui in semet
ipsis recipientes. uide quotiens uindicet eademque
uindicta quae pariat pulluletque peccata. adhuc adtendite: et
sicut non probauerunt, inquit, deum habere in
notitiam, tradidit illos deus in reprobam [*] [*]
mentem, ut faciant quac non conueniunt. r repletos
omni iniquitate, cum circumuentione.
malitia, auaritia, plenos inuidia, homicidio,
contentione, dolo, malignitate, susurrone,
detractores, deo odibiles, contumeliosos, superi,
elatos, inuentores malorum, parentibus
non oboedientes, insipientes, incompositos,
si ne affectu, sine misericordia. hic nunc
iste dicat: non debuit sic uindicari peccatum, ut peccator per uindictam
plura committeret.

Fortasse respondeat deum ad ista non cogere, sed
dignos deseri tantum deserere. si hoc dicit, uerissime dicit; deserti
quippe, ut dixi, luce iustitiae et per hoc contenebrati quid pariant
aliud quam haec omnia quae commemoraui opera tenebrarum.
donec dicatur eis, si dicto obaudiant: surge qui dormis et
exsurge a mortuis, et inluminabit te Christus?
mortuos ueritas dicit — unde est et illud: s i n e III mortuos sepelire
mortuos suos —, mortuos ergo ueritas dicit, quos
iste dicit laedi et uitiari non potuisse peccato, quia uidelicet didicit
peccatum non esse substantiam. nemo dicit sic hominem factum.
ut de iustitia quidem possit in peccatum ire et de peccato ad iustitiam
redire non posset; sed ut in peccatum iret. sufficit liberum
arbitrium. quo sc ipse uitiauit; ut autem redeat ad iustitiam, opus
habet medico, quoniam sanus non est, opus habet uiuificatore, quia
mortuus est. de qua gratia omnino iste nihil dicit, quasi sola sua
uoluntate se possit sanare, quia eum potuit sola uitiare. non ei [*] [*]
dicimus mortem corporis ad peccatum ualere, ubi sola uindicta
est — nemo enim peccat corpore moriendo —, sed ad peccatum ualet
mors animae, quam deseruit uita sua, hoc est deus eius, quae necesse
est mortua opera faciat, donec Christi gratia reuiuescat. famem
et sitim et ceteras molestias corporales absit ut dicamus necessitatem
habere peccandi, quibus molestiis exercitata uita iustorum
splendidius enituit et eas per patientiam superando maiorem gloriam
conparauit, sed adiuta gratia dei. adiuta spiritu dei, adiuta misericordia
dei, non superba uoluntate se extollens, sed humili confessione
fortitudinem promerens. nouerat enim dei dicere: quoniam tu
es patientia mea. de qua gratia et adiutorio et misericordia.
sine qua bene non possumus uiuere, nescio quare omnino iste nihil
dicit; immo etiam uelut sibi ad iustitiam sufficientem, si sola uoluntas
adsit, defendendo naturam gratiae Christi, qua iustificamur,
apertissime contradicit. cur autem soluto per gratiam peceati reatu
ad exercitationem fidei mors corporis maneat, quamuis uenerit de
peccato, iam et hoc in illis ad sanctae memoriae Marcellinum libris,
ut ualui, disserui.