De Natura et Gratia (1-5)

Librum quem misistis, carissimi filii Timasi et Iacobe,
intermissis paululum, quae in manibus erant, cursim quidem, sed
non mediocri intentione perlegi et uidi hominem zelo ardentissimo
accensum aduersus eos, qui cum in suis peccatis humanam uoluntatem
debcant accusare. naturam potius accusantes hominum per
illam st excusare conantur. nimis exarsit aduersus hanc pestilentiam.
quam etiam litterarum saccularium auctores grauiter arguerunt
exclamantes: falso queritur de natura sua
genus humanum. hanc prorsus etiam iste sententiam quantis
potuit ingenii uiribus aggorauit. uerum tamen timeo nc illis potius suffragetur,
qui zelum dei habent, sed non secundum
scientiam; ignorantes enim dei iustitiae et
suam uolentes constituere iustitiae dei non
sunt subiecti. quae sit autem iustitia dei de qua hic loquitur
consequenter aperit adiungens: finis enim legis Christus
ad iustitiae omni credenti. hanc itaque iustitiae
dei non in praecepto legis, quo timor incutitur, sed in adiutorio
gratiae (\'Christi, ad quam solam utiliter legis uelut paedagogi timor
ducit. constitutam esse qui intellegit, ipse intellegit quare sit
Christianus. nam si per legem iustitia, ergo Christus
gratis mortuus est. si autem non gratis mortuus
est, in illo solo iustificatur impius, cui credenti in cum
qui iustificat impium deputatur fides ad [*] [*]
iustiam.omnes enim peccauerunt et egent
gloria dei iustificati gratis per sanguinem
ipsius. quicumque aut, m non putantur pertinere ad hos omnes,
qui peccauerunt et egent gloria dei, profecto nullam necessitatem
habent ut Christiani fiant, quia non est opus sanis medicus, sed
aegrotantibus; unde non uenit ille uocare iustos, sed peccatores.

Ac per hoc natura humani generis ex illius unius praeuaricatoris
carne procreata, si potest sibi sufficere ad inplendam
legem perficiendamque iustitiam, de praemio debet esse secura,
hoc est de uita aeterna, etiamsi in aliqua gente aut aliquo superiore
tempore fides eam latuit sanguinis Christi. non enim iniustus
deus. qui iustos fraudet mercede iustitiae, si eis non est annuntiatum
sacramentum diuinitatis et humanitatis Christi, quod manifestatum
est in carne. quomodo enim crederent quod non audierunt ?
aut quomodo audirent sine praedicante? fidos enim ex auditu,
sicut scriptum est, auditus autem per uerbum
Christi. sed dico, inquit: numquid non audierunt?
inomnem terramexiit sonus eorujn et in fines
orbis terrae uerba eorum. sed antequam hoc inciperet
fieri, antequam denique usque ad fines totius orbis terrae praedicatio
ipsa perueniat — quoniam non desunt adhuc ultimae gentes,
licet ut perhibetur paucissimae, quibus hoc nondum fuerit praedicatumquid
faciat humana natura uel quid fecit, quae uel ante non
audierat hoc futurum uel adhuc non comperit factum nisi credendo
in deum, qui fecit caelum et terram, a quo et se factam
naturaliter sentit et recte uiuendo eius inpleat uoluntatcm nulla
fide passionis Christi et resurrectionis imbuta? quod si fieri potuit
aut potest, hoc et ego dico, quod de lege dixit apostolus: ergo [*] [*]
C h Christus gratis mortuus est. si enim hoc ille dixit de
lege quam accepit gens una ludaeorum, quanto iustius dicitur de*
lege naturae. quam accepit uniuersum genus humanum: \'si per
naturam iustitia, ergo Christus gratis mortuus est\' ! si autem Christus
non gratis mortuus est, ergo omnis humana natura iustificari
et redimi ab ira dei iustissima, hoc est a uindicta, nullo modo
potest nisi per fidem ut sacramentum sanguinis Christi.

Xatura quippe hominis primitus inculpata et sine
ullo uitio creata est; natura uero ista hominis, qua unusquisque que ex
Adam nascitur, iam medico indiget, quia sana non est. omnia quidem
bona. quae habet in formatione,, uita. sensibus, menti, a summo
deo habet creatore et artifice suo. uitium uero, quod ista naturalia
bona contenebrat et infirmat, ut inluminatione et curatione opus
habeat, non ab inculpabili artifice contractum est, sed ex originali
peccato, quod commissum est libero arbitrio. ac per hoc natura
poenalis ad uindictam iustissimam pertinet. si enim iam sumus in
Christo noua creatura, tamen eramus natura filii irae
sicut e t ceteri; deus autem, qui diues est in misericordia,
propter multam dilectionem, qua
dilexit nos, et cum essemus mortui delictis.
conuiuificauit nos Christo, cuius gratia sumus
saIuifacti.

Haec igitur Christi gratia, sine qua nee infantes nec
aetate grandes salui fieri possunt, non meritis redditur, sed gratis
datur. propter quod gratia nominatur. iustificati, inquit,
gratis per sanguinem ipsius. unde hi qui non per illam
liberantur. sicut quia audire nondum potuerunt siue quia oboedire [*] [*]
noluerunt sine etiam, cum per aetatem audire non possent, lauacrum
regenerationis quod accipere possent. per quod salui fierent,
non acceperunt, iuste utique damnantur, quia sinepeceato non sunt,
uel quod originaliter traxerunt uel quod malis moribus addiderunt:
omnes e n im peccauerunt-siue in Adam siue in se ipsis
— et egent gloria dei.

Vniuersa igitur massa poenas debet et, si omnibus
debitum damnationis supplicium redderetur, non iniuste procul
dubio redderetur. qui ergo inde per gratiam liberantur, non uasa
moritorum suorum, sed uasa misericordiae nominantur. cuius
misericordiae nisi illius, qui Christum Iesum misit in hunc mundum
peccatores saluos facere, quos praesciuit et praedestinauit et uocauit
et iustificauit et glorificauit? quis igitur usque adeo dementissime
insaniat, ut non agat ineffabiles gratias misericordiae quos uoluit
liberantis, qui recte nullo modo posset culpare iustitiam uniuersos
omnino damnantis?