De Gratia Christi (26-30)

Desinat itaque iam Pelagius et se ipsum et alios
fallere contra dei gratiam disputando. non propter illorum
unum trium, id est propter possibilitatem bonae uoluntatis [*] [*] [*] [*]
atque operis, sed etiam propter uoluntatem atque operationem
bonam erga nos gratia dei praedicanda est; nam illam possibilitatem
ad utrumque ualere definit. et tamen non ideo tribuenda
sunt deo etiam nostra peccata, sicut et propter eandem
possibilitatem uult tribuere bona opera nostra, non ideo tantum
adiutorium diuinae gratiae commendetur, quia possibilitatem
adiuuat naturalem. desinat dicere:quod possumus omne bonum
facere, dicere, cogitare, illius est qui hoc posse donauit, qui
hoc posse adiuuat; quod uero bene uel agimus uel loquimur
uel cogitamus, nostrum est\', desinat, inquam, ista dicere. non
solum enim deus posse nostrum donauit atque adiuuat, sed
etiam uelle et operari operatur in nobis, non quia nos
non uolumus aut nos non agimus, sed quia sine ipsius adiutorio
nec uolumus aliquid boni nec agimus. quomodo enim
dicitur: \'quod possumus bene agere, dei est, quod autem
agimus, nostrum est\\ cum dicat apostolus orare se ad deum
pro eis, ad quos scribebat, ne quid mali faciant et ut quod
bonum est faciant? non enim ait: oramus, ut possitis nihil
facere mali, sed ne quid faciatis mali, nec: ut possitis
bonum facere, sed: ut bonum faciatis, quoniam de quibus
scriptum est: quotquot enim spiritu dei aguntur, hi
filii sunt dei, profecto ut agant quod bonum est, ab illo
aguntur qui bonus est. quomodo dicit Pelagius: \'quod bene
loqui possumus, dei est, quod bene loquimur, nostrum est\\
cum dicat dominus: spiritus patris uestri est qui loquitur
in uobis? neque enim ait: non uos estis, qui dedistis uobis
posse bene loqui, sed ait: non uos estis qui loquimini,
nec ait: spiritus patris uestri est, qui uobis dat uel dedit
posse bene loqui, sed ait: qui loquitur in uobis, non [*] [*]
significans possibilitatis profectum, sed exprimens cooperationis
effectum. quomodo dicit arbitrii liberi elatus assertor: quod
possumus bene cogitare, dei est, quod autem bene cogitamus
nostrum est\'? cui respondit humilis gratiae praedicator: non
quia idonei sumus cogitare aliquid a nobis quasi ex
nobismet ipsis, sed sufficientia nostra ex deo est; non
enim ait \'posse cogitare\' sed cogitare.

Istam dei gratiam in diuinis eloquiis manifestam
etiam Pelagius manifeste fateatur seque tamdiu contra sensisse
non operiat inpudentissimo pudore, sed dolore saluberrimo
aperiat, ut sancta ecclesia non turbetur peruicaci eius obstinatione,
sed ueraci correctione laetetur. cognitionem et dilectionem,
sicut sunt discernenda, discernat, quia scientia inflat,
caritas aedificat — et tunc scientia non inflat, quando caritas
aedificat — et cum sit utrumque donum dei, sed unum minus,
alterum maius, non hic iustitiam nostram super laudem nostri
iustificatoris extollat, ut horum duorum quod minus est diuino
tribuat adiutorio, quod autem maius est humano usurpet arbitrio,
et si consenserit nos gratia dei accipere caritatem, non
sic sentiat, tamquam ulla merita bona nostra praecesserint.
nam quae merita bona tunc habere poteramus, quando deum
non diligebamus? ut enim acciperemus dilectionem, qua diligeremus,
dilecti sumus, cum eam nondum haberemus. hoc
Iohannes apostolus apertissime dicit: non quod nos dilexerimus
deum, sed quia ipse dilexit nos, et alibi: nos
diligamus, inquit, quia ipse prior dilexit nos. optime
omnino atque uerissime. non enim haberemus, unde illum
diligeremus, nisi hoc ab illo, cum prior nos diligeret, sumeremus.
quid autem boni faceremus, nisi diligeremus? aut [*] [*] [*]
quomodo bonum non facimus, si diligamus? etsi enim dei mandatum
uidetur aliquando non a diligentibus, sed a timentibus fieri,
tamen ubi non est dilectio, nullum bonum opus inputatur
nec recte bonum opus uocatur, quia omne quod non est
ex fide peccatum est et fides per dilectionem operatur.
ac per hoc gratiam dei, qua caritas dei diffunditur in
cordibus nostris per spir.itum sanctum qui datus est
nobis, sic confiteatur qui uult ueraciter confiteri, ut omnino
nihil boni sine illa quod ad pietatem pertinet ueramque iustitiam
fieri posse non dubitet, non quomodo iste, qui cum dicit
\'propterea dari gratiam, ut quod a deo praecipitur, facilius
inpleatur\', quid de illa sentiat satis ostendit, scilicet quod etiam
sine illa, etsi minus facile, fieri tamen quod diuinitus praecipitur
potest.

In libro quippe ad uirginem sacram, quod et
supra commemoraui, cum dicit: \'diuinam mereamur gratiam
et facilius nequam spiritui sancti spiritus auxilio resistamus\'.
significat profecto quid sapiat. ut quid enim hoc uerbum
interposuit, id est facilius? an uero non erat integer sensus.
ut nequam spiritui sancti spiritus auxilio resistamus? sed
quantum detrimentum hoc additamento fecerit, quis non intellegat?
uolens utique credi tantas esse naturae uires, quas
extollendo praecipitat, ut etiam sine auxilio spiritus sancti,
etsi minus facile, tamen aliquo modo nequam spiritui resistatur.

Item in primo libro pro libero arbitrio \'cum
autem tam forte\', inquit, tam firmum ad non peccandum liberum
in nobis habeamus arbitrium, quod generaliter naturae humanae
creator inseruit, rursus pro inaestimabili eius benignitate
cotidiano ipsius munimur auxilio\'. quid opus est hoc auxilio. [*] [*]
si tam forte, tam firmum est ad non peccandum liberum arbitrium?
sed etiam hic uult intellegi ad hoc esse auxilium, ut
facilius fiat per gratiam, quod etsi minus facile tamen putat
fieri praeter gratiam.

Item in eodem libro alio loco \'ut quod per
liberum\', inquit, \'homines facere iubentur arbitrium, facilius
possint inplere per gratiam\'. tolle \'facilius, et non solum
plenus, uerum etiam sanus est sensus, si ita dicatur: ut quod
per liberum homines facere iubentur arbitrium, possint inplere
per gratiam; cum autem \'facilius\' additur, adinpletio boni operis
etiam sine dei gratia posse fieri tacita significatione suggeritur.
quem sensum redarguit qui dicit: sine me nihil potestis
facere.\'