De Gestis Pelagii (31-35)

Dicam etiam aliquid latius. superius metuebam, cum
diceret Pelagius \'adiuuante gratia dei posse esse hominem
sine peccato\\. ne forte eandem gratiam possibilitatem diceret
esse naturae a deo couditae cum libero arbitrio, sicut in libro
illo est, quem tamquam eius accepi, cui respondi, et eo modo
nescientes iudices falleret. nunc uero cum anathematizat eos
qui gratiam dei et adiutorium non ad singulos actus dicunt
dari, sed in libero arbitrio esse uel in lege atque doctrina,
satis euidenter apparet eam illum dicere gratiam, quae in
Christi ecclesia praedicatur, quae subministratione sancti spiritus
datur, ut ad nostros actus singulos adiuuemur. unde et
oramus semper adiutorium oportunum, ne inferamur in temptationem.
nec illud iam metuo, ne forte ubi dixit: \'non posse
esse sine peccato, nisi qui scientiam legis habuerit\', atque
id ita exposuit, ut ad non peccandum in legis scientia poneret
adiutorium, eandem legis scientiam dei gratiam uelit intellegi.
ecce anathematizat qui hoc sentiunt, ecce nec naturam liberi
arbitrii nec legem atque doctrinam uult intellegi gratiam,
qua per actus singulos adiuuamur. quid ergo restat, nisi ut
eam intellegat quam dicit apostolus subministratione
spiritus sancti dari? de qua dicit dominus: nolite cogitare
quomodo aut quid loquamini; dabitur enim uobis
in illa hora quid loquamini; non enim uos estis qui
loquimini, sed spiritus patris uestri qui loquitur
in uobis. nec illud metuendum est, ne forte ubi ait \'omnes [*] [*]

uoluntate propria regi\', idque exposuit \'ideo se dixisse propter
liberum arbitrium, cui deus adiutor est eligenti bona\\ etiam
hic per naturam liberi arbitrii et per doctrinam legis adiutorem
dixerit. cum enim recte anathematizauerit eos qui
dicunt gratiam dei et adiutorium non ad singulos actus dari,
sed in libero arbitrio esse uel in lege ac doctrina, profecto
dei gratia uel adiutorium ad singulos actus datur excepto
libero arbitrio uel lege atque doctrina, ac per hoc per singulos
actus a deo regimur, quando recte agimus, nec frustra orantes
dicimus: itinera mea dirige secundum uerbum tuum,
ne dominetur mihi omnis iniqitas.

Sed quod ista sequitur, me rursus sollicitat. cum enim
de quinto capitulo libri Caelestii huic fuisset obiectum, quod
affirment unumquemque hominem omnes uirtutes posse habere
et gratias et auferant diuersitatem gratiarum, quam apostolus
docet, Pelagius respondit: \'dictum est a nobis, sed maligne et
imperite reprehenderunt. non enim auferimus gratiarum diuersitatem,
sed dicimus donare deum ei qui fuerit dignus accipere
omnes gratias, sicut Paulo apostolo donauit\'. ad hoc synodus
dixit: \'consequenter et ecclesiastico sensu et ipse sensisti de
dono gratiarum, quae in sancto apostolo continentur\'. hic dicet
aliquis: quid ergo sollicitat? an tu negabis omnes uirtutes et
gratias fuisse in apostolo? ego uero, si illae accipiuntur omnes,
quas uno quodam ipse apostolus commemorauit loco, quas et
episcopos intellexisse arbitror, ut hoc approbarent et pronuntiarent
sensu ecclesiastico dictum, non eas dubito habuisse
apostolus Paulum. ait enim: et quosdam quidem posuit [*] [*]

deus in ecclesia, primo apostolos, secundo prophetas,
tertio doctores, deinde uirtutes, deinde donationes
sanitatum, adiutoria, gubernationes, genera linguarum.
quid ergo? dicemus quod haec omnia non habuerit apostolus
Paulus? quis hoc audeat dicere? nam eo ipso quod apostolus
erat habebat utique apostolatum. sed habebat et prophetiam.
an non prophetia eius est: spiritus enim manifeste dicit,
quia in nouissimis temporibus recedent quidam a fide
intendentes spiritibus seductoribus, doctrinis daemoniorum
etcetera?eratet doctor gentium in fide et ueritate
et operabatur uirtutes et sanitates; nam mordentem uiperam
manu excussit illaesa et paralyticus ad uerbum eius restituta
continuo salute surrexit. adiutoria quae dicat obscurum est,
quoniam uis huius uerbi late patet. quis tamen huic et istam
gratiam defuisse dicat, per cuius laborem salutem hominum sic
constat adiutam? quid uero eius gubernatione praeclarius, quando
et per eum dominus tunc tot ecclesias gubernauit et per eius
epistolas nunc gubernat? iam genera linguarum quae illi deesse
potuerunt, cum ipse dicat: gratias deo quod omnium uestrum
lingua loquor? quia ergo istorum omnium nihil
apostolo Paulo defuisse credendum est, propterea responsionem
Pelagii omnes gratias ei donatas esse dicentis iudices approbauerunt.
sed sunt et aliae gratiae, quae hic commemoratae non
sunt. neque enim, quamuis esset apostolus Paulus multum excellens
membrum Christi corporis, nullas plures et ampliores [*] [*]
gratias accepit ipsum totius corporis caput, siue in carne siue in
anima hominis, quam creaturam suam uerbum dei in unitatem
personae suae, ut nostrum caput esset et corpus eius essemus.
assumpsit. et re uera si esse possent in singulis omnia, frustra
de membris corporis nostri ad hanc rem data similitudo uideretur.
sunt enim quaedam communia omnibus membris, sicut
sanitas, sicut uita; sunt autem alia etiam singulis propria,
unde nec auris sentit colores nec oculus uoces. propter quod
dicitur: si totum corpus oculus, ubi auditus? si totum
auditus, ubi odoratus? quod quidem non ita dicitur, tamquam
. impossibile deo sit et auribus praestare sensum uidendi et
oculis audiendi. quid tamen faciat in Christi corpore, quod
est ecclesia, et quam diuersitatem ecclesiarum uelut per
membra diuersa ut essent dona etiam singulis propria, significauerit
apostolus certum est. quapropter et qua causa hi
qui illud obiecerunt auferri noluerint distantiam gratiarum et
qua causa episcopi propter Paulum apostolum, in quo dona
omnia, quae loco uno commemorauit, agnoscimus, id quod
respondit Pelagius potuerint approbare iam clarum est.

Quid est ergo, unde me de hoc capitulo sollicitum
factum esse praedixi? hoc uidelicet, quod ait Pelagius \'donare
deum ei, qui fuerit dignus accipere, omnes gratias, sicut
Paulo apostolo donauit\'. nihil essem de hac eius responsione
sollicitus, nisi quod attinet ad hanc causam, cuius maxime
cura gerenda est, ne scilicet gratia dei nobis tacentibus et
tantum malum dissimulantibus obpugnetur. cum ergo non ait
donare deum cui uoluerit, sed ait \'donare deum ei, qui fuerit
dignus accipere, omnes gratias\', non potui, cum legerem. [*] [*]

non esse suspiciosus. ipsum quippe gratiae nomen et eius
nominis intellectus aufertur, si non gratis datur sed eam qui
dignus est accipit. an forte quis dicet apostolo me facere
iniuriam, quia eum gratia dignum fuisse non dico? immo
tunc facio et illi iniuriam et mihi poenam, si quod dicit ipse
non credo. an ille gratiam non ita definiuit, ut eam sic gratis
appellatam quod daretur ostenderet? nempe ipse dixit: si
autem gratia. iam non ex operibus, alioquin gratia
iam non est gratia. unde item dicit: ei autem qui operatur
merces non imputatur secundum gratiam, sed
secundum debitum. quisquis ergo dignus est, debitum est
ei. si autem debitum est, gratia non est; gratia quippe
donatur, debitum redditur. gratia ergo donatur indignis, ut
reddatur debitum dignis; ipse autem facit, ut habeant quaecumque
redditurus est dignis qui ea quae non habebant donauit
indignis.

Hic forte dicet: ego non ex operibus, sed ex fide dixi
apostolum dignum fuisse, cui tantae illae gratiae donarentur;
non enim opera, quae bona ante non habuit, sed tamen fides
eius hoc meruit. quid enim? putamus quod fides non operetur?
immo ipsa ueraciter operatur, quae per dilectionem operatur.
quantumlibet autem opera infidelium praedicentur,
eiusdem apostoli sententiam ueram nouimus et inuictam:
omne quod non est ex fide, peccatum est. ideo uero
saepe dicit non ex operibus, sed ex fide nobis iustitiam deputari
cum potius fides per dilectionem operetur, ne quisquam [*] [*]

existimet ad ipsam fidem meritis operum perueniri, cum ipsa
sit initium, unde bona opera incipiant, quoniam, ut dictum
est, quod ex ipsa non est, peccatum est. hinc et ecclesiae
dicitur in Cantico canticorum: uenies et transies ab initio
fidei. quapropter quamuis bene operandi gratiam fides impetret,
ipsam certe fidem ut haberemus, nulla fide meruimus, sed in
ea nobis danda, in qua dominum sequeremur, misericordia
eius praeuenit nos. an ipsam nobis nos dedimus et ipsi
nos ipsos fideles fecimus? prorsus etiam hic clamabo: ipse
fecit nos et non ipsi nos, nisi uero aliud apostolica doctrina
commendat, ubi ait: dico autem per gratiam dei,
quae data est mihi, omnibus qui sunt in nobis, non
plus sapere, quam oportet sapere, sed sapere ad temperantiam,
sicut unicuique deus partitus est mensuram
fidei. hinc est quippe et illud: quid enim habes quod
non accepisti? quando et hoc accepimus, unde et incipit quicquid
in nostris actibus habemus boni.

Quid est ergo quod idem dicit apostolus: bonum
certamen certaui, cursum consummaui, fidem seruaui;
de cetero superest mihi corona iustitiae, quam reddet
mihi dominus in illo die, iustus iudex, si haec non redduntur
dignis, sed donantur indignis? hoc qui dicit, parum
considerat coronam reddi non potuisse digno, nisi gratia donata
esset indigno. ait enim: bonum certamen certaui; sed idem
ipse ait: gratias deo, qui dedit nobis uictoriam per [*] [*]

dominum nostrum Iesum Christum. ait: cursum consummaui;
sed ipse idem ait: non uolentis neque currentis,
sed miserentis est dei. ait: fidem seruaui; sed idem ipse
ait: scio enim cui credidi et certus sum quia potens
est depositum meum seruare in illum diem, id est
commendatum meum; nam codices nonnulli non habent \'depositum\',
sed quod est planius commendatum\'. quid autem
commendamus deo, nisi quae oramus ut seruet. in quibus et
ipsa est fides nostra? nam quid aliud apostolo Petro dominus
commendauit orando, unde illi ait: ego rogaui pro te,
Petre, ne deficiat fides tua, nisi ut eius deus seruet
fidem, ne temptationi cedendo deficeret? quocirca, o beate
Paule, magne gratiae praedicator, dicam nec timeam — quis
enim mihi minime succensebit ista dicenti quam tu, qui ea
dicenda dixisti et docenda docuisti? — dicam, inquam, nec
timeam: redditur quidem meritis tuis corona sua, sed dei dona
sunt merita tua.