De Genesi Ad Litteram Imperfectus Liber (13)

Et sint in signis et in temporibus et in diebus
et in annis. uidetur mihi hoc, quod dixit: in signis, planum
fecisse illud, quod dixit: et in temporibus, ne aliud acciperentur
signa et aliud tempora. haec enim nunc dicit tempora,
quae interuallorum distinctione aeternitatem incommutabilem
supra se manere significant, ut signum, id est quasi uestigium
aeternitatis tempus adpareat. item cum adiungit: et in diebus
et in annis, ostendit quae dixerit tempora, ut dies fiant
conuersione fixorum siderum, anni uero manifesti, cum sol
signiferum circulum peragit, obscuriores autem, cum id unumquodque
uagorum siderum in suis orbibus facit. non enim
dixit: et mensibus, quia fortassis mensis annus est lunae;
sicut duodecim lunae anni annus est eius sideris, quod
aeovta Graeci uocant, et triginta solis anni annus est eius
sideris, quod fPatv(J)v dicitur. et fortasse ita cum omnia sidera
ad idem redierint, annus magnus peragitur, de quo multi
multa dixerunt. an in signis dicit, quibus certum iter significatur
nauigandi, in temporibus autem, uelut est uernum
tempus et aestas et autumnus et hiems, quia et ista circumactu
siderum uariantur suasque uices atque ordinem seruant,
in diebus autem et in annis, sicut iam expositum est,
accipiendum ?

Et sint in splendorem in firmamento caeli, ut luceant
super terram. supra iam dictum erat: fiant luminaria [*] [*]

in firmamento caeli, ut luceant super terram; cur
putamus esse repetitum? an quemadmodum dictum est de
stirpibus, ut ferant semen et sit in eis semen secundum suum
genus et similitudinem, ita hic e contrario dictum est de
luminaribus: fiant et sint, id est fiant et non gignant, sed
ipsa sint. et sic est factum. ordo ille seruatur.

Et fecit deus duo luminaria: luminare maius initium
diei et luminare minus initium noctis, et stellas.
quid dicat initium diei et initium noctis mox adparebit. et
stellas uero quod addidit, utrum pertineant ad initium noctis
an non ambiguum est. quidam autem uolunt hic significari
lunam plenam esse primitus factam, quod plena luna initio
noctis adsurgit, id est mox post solis occasum. sed illud absurdum
est, ut non a prima sed a sexta decima uel quinta
decima numerandi sumamus exordium. nec illud moueat, quod
perfectum fieri debuerit luminare quod factum est. omni enim
die perfecta est; sed eius perfectio ab hominibus non uidetur,
nisi cum ex contraria parte soli obposita fuerit. nam etiam
cum illo constituta, quoniam sub illo est, uidetur finiri; sed
etiam tunc plena est, quia ex alia parte inlustratur nec uideri
potest ab his, qui subter sunt, id -est terram incolunt. quod
non paucis uerbis, sed subtilibus dissertationibus et quarundam
figurarum uisibilium demonstratione doceri potest.

Et posuit illa deus in firmamento caeli, ut luceant
super terram. quomodo dixit: fiant in firmamento, et
quomodo nunc dicit: fecit deus luminaria et posuit in
firmamento, quasi extra sint facta et post ibi posita, cum
iam dictum sit, ut ibi fierent? an hinc etiam atque etiam
significatur non ita deum fecisse, ut homines solent, sed ita [*] [*]

narratum ut hominibus potuit: scilicet ut apud homines aliud
sit fecit", aliud „posuit", apud deum autem utrumque idem
sit, qui faciendo ponit et ponendo facit?

Et praesint diei et nocti et diuidant inter diem et
noctem. hoc est quod dictum erat: initium diei et initium
noctis, quod hic exponit dicendo: praesint diei et nocti.
ergo initium illud principatum intellegere debemus, quia et
in die nihil est inter illa quae uidentur sole excellentius et
in nocte nihil luna uel stellis. unde illa etiam ambiguitas
iam non moueat et credamus stellas sic positas, ut ad initium
noctis, id est principatum pertineant. et uidit deus quia
bonum est. idem ordo seruatur. meminerimus sane, quod
etiam ista deus non uocauerit, cum dici potuerit: et uocauit
deus luminaria sidera, quia non omne luminare sidus est.

Et facta est uespera et factum est mane dies quartus,
si dies istos consideres, quos ortus solis occasusque
distinguit, non iste quartus, sed fortasse primus est dies, ut
eo tempore putemus ortum esse solem, quo factus est, et
donec cetera sidera fierent, occidisse. sed qui intellegit et
solem alibi esse, cum apud nos est nox, et noctem alibi esse
cum 801 apud nos est, dierum istorum enumerationem sublimius
indagabit.