De Fide et Operibus (6-10)

Sic etiam in hac causa, quae habetur in manibus, quidam
intuentes praecepta seueritatis, quibus admonemur corripere
inquietos, non dare sanctum canibus, ut ethnicum habere
ecclesiae contemptorem, a conpage corporis membrum, quod
scandalizat, auellere, ita conturbant ecclesiae pacem, ut conentur
ante tempus separare zizania atque hoc errore caecati ipsi
potius a Christi unitate separentur. qualis nobis causa est
aduersus schisma Donati, et hoc non cum illis, qui nouerunt
Caecilianum non ueris, sed calumniosis criminibus adpetitum,
et perniciosam sententiam suam mortifero pudore non deserunt,
sed cumillis, quibus dicimus: etiamsi mali fuissent, propter quos
in ecclesia non estis, uos tamen eos ferendo, quos emendare aut
segregare minime poteratis, in ecclesia permanere debuistis.
quidam uero e contrario periclitantes cum bonorum [*] [*]

malorumque commixtionem in ecclesia demonstratam uel praedictam esse
perspexerint et patientiae praecepta didicerint — quae ita nos
firmissimos reddunt, ut, etiamsi uidentur in ecclesia esse
zizania, non tamen inpediatur aut fides aut caritas nostra, ut,
quoniam zizania esse in ecclesia cernimus, ipsi de ecclesia
recedamus — destituendam putant ecclesiae disciplinam, quandam
peruersissimam securitatem praepositis tribuentes, ut ad
eos non pertineat nisi dicere, quid cauendum quidue faciendum
sit, quodlibet autem quisque faciat non curare.

Nos uero ad sanam doctrinam pertinere arbitramur
ex utrisque testimoniis uitam sententiamque moderari, ut et
canes in ecclesia propter pacem ecclesiae toleremus et canibus
sanctum, ubi est pax ecclesiae tuta, non demus. cum ergo
siue per neglegentiam praepositorum siue per aliquam excusabilem
necessitatem siue per occultas obreptiones inuenimus
in ecclesia malos, quos ecclesiastica disciplina corrigere aut
cohercere non possumus, tunc, ne ascendat in cor nostrum
inpia et perniciosa praesumptio, qua existimemus nos ab his
esse separandos, ut peccatis eorum non inquinemur atque ita
post nos trahere conemur ueluti mundos sanctosque discipulos,
ab unitatis conpage quasi a malorum consortio segregatos,
ueniant in mentem illae. de scripturis similitudines et diuina
oracula uel certissima exempla, quibus demonstratum et praenuntiatum
est malos in ecclesia permixtos bonis usque in [*]
finem saeculi tempusque iudicii futuros et nihil bonis in
unitate ac participatione sacramentorum qui eorum factis non
consenserint obfuturos. cum uero eis, per quos ecclesia regitur,
adest salua pace ecclesiae potestas disciplinae aduersus inprobos
aut nefarios exercendae, tunc rursus, ne socordia segnitiaque
dormiamus, aliis aculeis praeceptorum, quae ad seueritatem
cohercitionis pertinent, excitandi sumus, ut gressus
nostros in uia domini ex utrisque testimoniis illo duce atque
tutore dirigentes nec patientiae nomine torpescamus nec obtentu
diligentiae saeuiamus.

Hac ergo secundum sanam doctrinam moderatione
seruata uideamus, unde agitur, id est, utrum ad percipiendum
baptismum sic admittendi sunt homines, ut nulla ibi uigilet
diligentia, ne sanctum canibus detur, usque adeo ut nec
apertissimi adulterii perpetratores et eius perseuerantiae professores
a sacramento tantae sanctitatis uideantur arcendi: quo
sine dubio non admitterentur, si per ipsos dies, quibus eandem
gratiam percepturi suis nominibus datis abstinentia,
ieiuniis exorcismisque purgantur, cum suis legitimis et ueris
uxoribus se concubituros profiterentur atque huius rei, quamuis
alio tempore licitae, paucis ipsis sollemnibus diebus nullam
continentiam seruaturos. quo modo igitur ad illa sancta [*] [*]
recusans correctionem adulter admittitur, quo recusans obseruationem
non admittitur coniugatus?

Sed prius, inquiunt, baptizetur, deinde doceatur, quid
ad bonam uitam moresque pertineat. fit hoc, ubi quemquam
forte dies urget extremus, ut ad uerba paucissima, quibus
tamen omnia continentur, credat sacramentumque percipiat, ut,
si ex hac uita emigrauerit, liberatus exeat a reatu praeteritorum
omnium peccatorum; si autem saluus petit spatiumque
discendi est, quod aliud oportunius tempus reperiri potest,
quo audiat, quemadmodum fidelis fieri ac uiuere debeat, quam
illud, cum adtentiore animo atque ipsa religione suspenso
saluberrimae fidei sacramentum petit? an usque adeo dissimulamus
a sensibus nostris, ut uel nos ipsos non recordemur,
quam fuerimus adtenti atque solliciti, quid nobis praeciperent,
a quibus catechizabamur, cum fontis illius sacramenta peteremus
atque ob hoc conpetentes etiam uocaremur? uel non
intueamur alios, qui per annos singulos ad lauacrum regenerationis
adcurrunt, quales sint ipsis diebus, quibus catechizantur,
exorcizantur, scrutantur, quanta uigilantia conueniant, quo
studio ferueant, qua cura pendeant? si tunc tempus non est
dicendi, quae uita congruat tanto, quod accipere desiderant,
sacramento, quando erit? an uero cum acceperint, in tantis
criminibus permanentes etiam post baptismum, non noui [*]

homines, sed rei ueteres? ut uidelicet peruersitate mirabili prius
eis dicatis: induite hominem nouum, et cum induti fuerint,
postea dicatur: exuite ueterem, cum apostolus sanum ordinem
tenens dicat: exuite ueterem et induite nouum, et
ipse dominus clamet: nemo adsuit pannum nouum
uestimento ueteri, et nemo mittit uinum nouum
in utres ueteres. quid autem aliud agit totum tempus,
quo catechumenorum locum et nomen tenent, nisi ut audiant,
quae fides et qualis uita debeat esse christiani, ut, cum se
ipsos probauerint, tunc de mensa domini manducent et de
calice bibant? quoniam qui manducat et bibit indigne,
iudicium sibi manducat et bibit. quod autem fit per
omne tempus, quo in ecclesia salubriter constitutum est, ut
ad nomen Christi accedentes catechumenorum gradus excipiat,
hoc fit multo diligentius et instantius his diebus, quibus conpetentes
uocantur, cum ad percipiendum baptismum sua nomina
iam dederunt.

Quid? si, inquiunt, uirgo nesciens uiro nupserit
alieno? hoc si semper nesciat, numquam ex hoc erit adultera;
si autem sciat, iam ex hoc esse incipit, ex quo cum alieno
uiro sciens cubauerit. sicut in iure praediorum tamdiu quisque
bonae fidei possessor rectissime dicitur, quamdiu se possidere
ignorat alienum, cum uero scierit nec ab aliena possessione [*] [*]
recesserit, tunc malae fidei perhibetur, tunc iuste iniustus
uocatur. absit ergo, ut sensu plane non humano, sed plane
uano sic doleamus, cum flagitia corriguntur, tamquam conubia
dirimantur, maxime in ciuitate dei nostri, in monte sancto
eius, hoc est in ecclesia, ubi nuptiarum non solum uinculum,
uerum etiam sacramentum ita commendatur, ut non liceat
uiro uxorem suam alteri tradere, quod in republica tunc
Romana non solum minime culpabiliter, uerum etiam laudabiliter
Cato fecisse perhibetur. neque hinc modo diutius disputare
opus est, cum et illi, quibus respondeo, non audeant
adfir:uare nullum hoc esse peccatum neque negent esse adulterium,
ne ipsi domino sanctoque euangelio aperte conuincantur
obsistere. sed cum eis placet primum admittendos esse tales
ad percipiendum baptismi sacramentum et ad dominicam mensam,
etiamsi correctionem uoce manifestissima recusauerint;
immo uero nihil eos de hac re prorsus admoneri oportere,
sed postea doceri, ut, si praecepti obseruationem receperint
culpamque correxerint, habeantur in tritico; si autem contempserint,
inter zizania tolerentur: satis ostendunt non se
crimina ista defendere aut, quasi leuia uel nulla sint, agere.
quis enim adulterium bonae spei christianus nullum seu
paruum crimen existimet?