De Fide et Operibus (11-15)

Ordinem tamen, quo haec in aliis uel corrigantur uel
ferantur, de scripturis sanctis se proferre arbitrantur, cum dicunt [*] [*]

apostolos sic egisse et de litteris eorum quaedam testimonia
proferunt, ubi reperiuntur prius insinuasse doctrinam fidei ac
deinde morum tradidisse praecepta. atque hinc intellegi uolunt
fidei tantummodo regulam baptizandis esse insinuandam,
postea uero iam baptizatis etiam uitae in melius mutandae
praecepta tradenda: quasi aliquas apostolorum epistulas legant
ad eos, qui baptizandi sunt, datas, ubi de fide disputauerunt,
et alias ad baptizatos, quibus praecepta de malis cauendis
bonisque instituendis moribus continentur. cum igitur eos ad
baptizatos iam christianos dedisse litteras constet, cur utroque
sermone contextae sunt, et eo scilicet, qui ad fidem, et eo,
qui ad uitam bonam pertinet? an forte iam placet, ut baptizandis
utrumque non demus et baptizatis utrumque reddamus?
quod si absurde dicitur, ergo fateantur apostolos doctrinam
suam ex utroque perfectam suis epistulis indidisse, sed propterea
plerumque insinuasse prius fidem ac deinde quod ad
uitam bonam pertinet subiecisse, quia et in homine ipso, nisi
praecedat fides, uita bona sequi non poterit. quidquid enim
homo ueluti recte fecerit, nisi ad pietatem, quae ad deum est,
referatur, rectum dici non oportet. quodsi arbitrarentur aliqui
stulti et nimis inperiti apostolorum epistulas ad catechumenos
datas, profecto etiam ipsi faterentur nondum baptizatis praecepta
morum, qui fidei congruant simul cum fidei regulis [*]
intimanda: nisi forte ad hanc necessitatem sua nos isti disputatione
conpellunt, ut primas partes epistularum apostolicarum,
ubi de fide loquuntur, catechumenis legendas uelint, posteriores
autem fidelibus, ubi iam praecipitur, quemadmodum christiani
uiuere debeant. quod si stultissimum est dicere, nullum ergo
documentum est huius opinionis ex epistulis apostolorum,
cur ideo arbitremur baptizandos de sola fide, baptizatos autem
de moribus admonendos, quia illi primis partibus litterarum
suarum commendauerunt fidem ac postea consequenter, ut
bene a fidelibus uiueretur, hortati sunt. quamuis enim illud
prius, hoc posterius, saepissime tamen una contextione sermonis
utrumque catechumenis, utrumque fidelibus, utrumque
baptizandis, utrumque baptizatis, siue ut instruantur siue ne
obliuiscantur, siue ut profiteantur siue ut confirmentur, doctrina
sanissima et diligentissima praedicandum est. epistulae itaque
Petri, epistulae Iohannis, de quibus quaedam testimonia commemorant,
addant et Pauli et aliorum apostolorum. ea ratione
accipiendum est, quod aduerterunt prius de fide ac postea de
moribus dici, quam, nisi fallor, apertissime exposui.

Sed in actibus apostolorum Petrus, inquiunt, sic
allocutus est illos, qui uerbo audito baptizati sunt uno die
tria milia, ut eis solam fidem, qua in Christum crederent,
praedicaret. qui cum dixissent: quid faciemus? respondit [*] [*]
eis: agite paenitentiam, et baptizetur unusquisque
uestrum in nomine domini Iesu Christi in remissionem
peccatorum, et accipietis donum spiritus
sancti. cur ergo non aduertunt, quod dictum est: agite
paenitentiam? ibi est enim uitae ueteris spoliatio, ut noua
induantur qui baptizantur. cui autem fructuosa est paenitentia,
quae agitur de mortuis operibus, si in adulterio perseueret
aliisque sceleribus, quibus dilectio mundi huius inuoluitur?

Sed infidelitatis, inquiunt, tantummodo, qua in Christum
non crediderunt, eos uoluit agere paenitentiam. mira praesumptio
— nolo quicquam grauius dicere —, quando eo
audito, quod dictum est: agite paenitentiam, solius
infidelitatis acta dicitur, cum uita mutanda ex uetere in nouam
doctrina euangelica traderetur, ubi utique et illud est, quod
in ea sententia ponit apostolus: qui furabatur, iam non
furetur, et cetera, quibus exsequitur, quid sit deponere
ueterem hominem et induere nouum. in his autem ipsis uerbis
Petri habent, unde admoneri potuissent, si diligenter adtendere
uoluissent. cum enim dixisset: agite paenitentiam, et
baptizetur unusquisque uestrum in nomine domini
nostri Iesu Christi in remissionem peccatorum,
et accipietis donum spiritus sancti. nobis
enim haec est promissio et filiis nostris et omnibus
qui sunt longe quoscumque uocauerit dominus [*] [*] [*] [*]

deus noster, continuo subiecit qui librum scripsit atque
ait: et ceteris uerbis pluribus testificabatur, .
dicens: eripite uos a saeculo hoc prauo. at illi
auidissime capientes exceperunt uerba et crediderunt
et baptizati sunt; et adiectae sunt illa die
tria milia animae. quis hic non intellegat "ceteris pluribus
uerbis", quae ab scriptore propter longitudinem reticentur,
id egisse Petrum, ut eriperent se ab hoc saeculo prauo,
quandoquidem ipsa sententia breuiter indita est, cui persuadendae
uerbis pluribus Petrus instabat? ipsa quippe summa
posita est, cum dictum est: eripite uos a saeculo hoc
prauo; uerbis autem pluribus, ut hoc fieret, testificabatur
Petrus. in his uerbis erat mortuorum operum condemnatio,
quae nequiter agunt huius saeculi dilectores, et commendatio
uitae bonae, quam teneant atque sectentur, qui se ab hoc
prauo saeculo eripiunt. iam itaque, si placet, adfirmare conentur
eum se eripere ab hoc saeculo prauo, qui tantummodo credit
in Christum, etiamsi in flagitiis quibus uoluerit perseueret
usque ad professionem adulterii. quod si dicere nefas est,
audiant baptizandi non solum quid credere debeant, sed etiam 1
quemadmodum se ab hoc prauo saeculo eripiant. ibi enim
necesse est, ut audiant quemadmodum credentes uiuere debeant.

Spado, inquiunt, ille, quem Philippus baptizauit,
nihil plus dixit quam: credo filium dei esse Iesum
Christum, et in hac professione continuo baptizatus est. [*] [*]
num ergo placet, ut hoc solum homines respondeant et continuo
baptizentur? nihil de spiritu sancto, nihil de sancta
ecclesia, nihil de remissione peccatorum, nihil de resurrectione
mortuorum, postremo de ipso domino Iesu Christo nihil, nisi
quia filius dei est, non de incarnatione eius ex uirgine, non
de passione, de morte crucis, de sepultura, de tertii diei
resurrectione, de ascensione ac sede ad dexteram patris aliquid
dicendum est catechizanti ac profitendum credenti? si enim
spado cum respondisset: credo filium dei esse Iesum
Christum, hoc ei sufficere uisum est, ut continuo baptizatus
abscederet, cur non id sequimur? cur non imitamur atque
auferimus cetera, quae necesse habemus, etiam cum ad baptizandum
temporis urget angustia, exprimere interrogando, ut
baptizandus ad cuncta respondeat, etiamsi ea memoriae manis
non uacuit? si autem scriptura tacuit atque intellegenda
dimisit cetera, quae cum illo spadone baptizando Philippus
egit, atque in eo, quod ait: baptizauit eum Philippus,
intellegi uoluit inpleta omnia, quae, licet taceantur in scripturis
gratia breuitatis, tamen serie traditionis scimus inplenda,
pari modo etiam in eo, quod scriptum est euangelizasse
Philippum spadoni dominum Iesum, nullo modo dubitandum
est et illa in catechismo dicta esse, quae ad uitam moresque
pertinent eius, qui credit in dominum Iesum. hoc est enim
euangelizare Christum, non tantum dicere, quae sunt credenda
de Christo, sed etiam quae obseruanda ei, qui accedit ad
conpagem corporis Christi, immo uero cuncta dicere, quae
sunt credenda de Christo, non solum cuius sit filius, unde [*] [*]
secundum diuinitatem, unde secundum carnem genitus, quae
perpessus et quare, quae sit uirtus resurrectionis eius, quod
donum spiritus promiserit dederitque fidelibus, sed etiam
qualia membra, quibus sit caput, quaerat, instituat, diligat,
liberet atque ad aeternam uitam honoremque perducat. haec
cum dicuntur, aliquando breuius atque constrictius, aliquando
latius et uberius Christus euangelizatur; et tamen non solum
quod ad fidem, uerum etiam quod ad mores fidelium pertinet,
non praetermittitur.

Hoc intellegi potest etiam in eo, quod commemorant
dixisse apostolum Paulum: nihil me dixi scire in uobis,
nisi Iesum Christum et hunc crucifixum. quod illi
putant ita dictum, tamquam nihil aliud eis insinuatum esset,
ut primitus crederent ac deinde baptizati quidquid ad uitam
moresque pertinet discerent. hoc, inquiunt, apostolo satis
superque suffecit, qui eis dixit, quod et si multos paedagogos
haberent in Christo, sed non multos patres,
quia eos in Christo Iesu per euangelium ipse genuisset.
si ergo ille, qui per euangelium genuit, quamuis gratias
agat, quod neminem ipsorum baptizauerit nisi Crispum
et Gaium et Stephanae domum, nihil eos amplius
docuit quam Christum crucifixum, quid? si dicat aliquis nec
resurrexisse Christum eos audisse, quando per euangelium
geniti sunt? unde est igitur, quod eis dicit: tradidi enim
uobis in primis, quia Christus mortuus est secundum
scripturas, et quia sepultus est, et quia [*] [*]
resurrexit tertia die secundum scripturas, si nihil
nisi crucifixum docuerat? si autem non ita intellegunt, sed
hoc quoque ad Christum crucifixum pertinere contendunt,
sciant in Christo crucifixo multa homines discere et maxime,
quod uetus homo noster simul crucifixus est, ut
euacuetur corpus peccati, et ultra non seruiamus
peccato. unde etiam de se ipso dicit: mihi autem absit
gloriari nisi in cruce domini nostri Iesu Christi,
per quem mihi mundus crucifixus est et ego
mundo. proinde adtendant et uideant, quemadmodum doceatur
atque discatur Christus crucifixus, et ad eius crucem nouerint
pertinere, quod etiam nos in eius corpore crucifigimur mundo:
ubi intellegitur omnis cohercitio malarum concupiscentiarum.
ac per hoc fieri non potest, ut eis, qui cruce Christi formantur,
professa adulteria permittantur. nam et apostolus
Petrus de sacramento ipsius crucis, hoc est passionis Christi,
admonet, ut qui ea consecrantur peccare desinant, ita loquens:
Christo ergo passo in carne et uos eadem cogitatione
armamini, quia qui mortuus est carne
desinit peccare, ut iam non hominum desideriis,
sed uoluntate domini dei reliquum in carne uiuat
et cetera, quibus consequenter ostendit eum pertinere ad
Christum crucifixum, hoc est per carnem passum, qui in eius
corpore crucifixis carnalibus desideriis bene uiuit per euangelium.
[*] [*]