De Cura pro Mortuis Gerenda ad Paulinum Episcopum (6-10)

Quod si uerum est, profecto etiam prouisus sepeliendis
corporibus apud memorias sanctorum locus bonae
affectionis humanae est erga funera suorum, quoniam, si nonnulla
religio est, ut sepeliantur, non potest nulla esse, [*]
quando ubi sepeliantur adtenditur. sed cum talia uiuorum
solacia requiruntur, quibus eorum pius in suos animus adpareat,
non uideo quae sunt adiumenta mortuorum nisi ad
hoc, ut, dum recolunt, ubi sint posita eorum quos diligunt
corpora, eisdem sanctis illos tamquam patronis susceptos
apud dominum adiuuandos orando commendent. quod quidem
facere possent, etiamsi talibus locis eos humare non
possent. sed non ob aliud uel \'memoriae\' uel (monumenta
dicuntur ea quae insignite fiunt sepulcra mortuorum, nisi
quia eos, qui uiuentium oculis morte subtracti sunt, ne obliuione
etiam cordibus subtrahantur, in memoriam reuocant
et admonendo faciunt cogitari. nam et (memoriae) nomen id
apertissime ostendit et (monumentum) eo quod moneat mentem,
id est admoneat, nuncupatur. propter quod et Graeci
μvημεῑοuocant, quod nos memoriam seu monumentum
appellamus, quoniam lingua eorum memoria ipsa, qua meminimus,
μvήμη dicitur. cum itaque recolit animus, ubi sepultum
sit carissimi corpus, et occurrit locus nomine martyris
uenerabilis, eidem martyri animam dilectam commendat
recordantis et precantis affectus. qui cum defunctis a fidelibus
carissimis exhibetur, eum prodesse non dubium est his, qui [*]
cum in corpore uiuerent, talia sibi post hanc uitam prodesse
meruerunt. uerum et si aliqua necessitas uel humari corpora
uel in talibus locis humari nulla data facultate permittat, non
sunt praetermittendae supplicationes pro spiritibus mortuorum,
quas faciendas pro omnibus in christiana et catholica societate
defunctis etiam tacitis nominibus eorum sub generali
commemoratione suscepit ecclesia, ut quibus ad ista desunt
parentes aut filii aut quicumque cognati uel amici, ab una
eis exhibeantur pia matre communi. si autem deessent istae
supplicationes, quae fiunt recta fide ac pietate pro mortuis,
puto, quod nihil prodesset spiritibus eorum, quamlibet locis
sanctis exanima corpora ponerentur.

Cum ergo fidelis mater fidelis filii defuncti corpus
desiderauit in basilica martyris poni, si quidem credidit eius
animam meritis martyris adiuuari, hoc, quod ita credidit, supplicatio
quaedam fuit, et haec profuit, si quid profuit. et
quod ad idem sepulcrum recurrit animo et filium precibus
magis magisque commendat, adiuuat defuncti spiritum non
mortui corporis locus, sed ex loci memoria uiuus matris affectus.
simul enim et quis et cui commendatus sit, non utique
infructuose religiosam mentem precantis adtingit. nam [*]
et orantes de membris sui corporis faciunt quod supplicantibus
congruit, cum genua figunt, cum extendunt manus uel
etiam prosternuntur solo et si quid aliud faciunt uisibiliter,
quamuis eorum inuisibilis uoluntas et cordis intentio deo
nota sit nec ille indigeat his indiciis, ut animus ei pandatur
humanus. sed hinc magis se ipsum excitat homo ad orandum
gemendumque humilius atque feruentius, et nescio quomodo,
cum hi motus corporis fieri nisi motu animi praecedente non
possint, eisdem rursus exterius uisibiliter factis ille interior
inuisibilis qui eos fecit augetur, ac per hoc cordis affectus.
qui, ut fierent ista, praecessit, quia facta sunt crescit. uerum
tamen si eo modo quisque teneatur uel etiam ligetur, ut haec
de suis membris facere nequeat, non ideo non orat interior
homo et ante oculos dei in secretissimo cubili, ubi conpungitur,
sternitur. ita etiam cum plurimum intersit, ubi ponat
corpus mortui sui, qui pro spiritu eius deo supplicat, quia
et praecedens affectus locum elegit sanctum et illic corpore
posito recordatus locus sanctus eum qui praecesserat renouat
et auget affectum, tamen etiamsi non possit ubi religiosus
animus elegit humare quem diligit, nullo modo debet a [*]
supplicationibus necessariis in eius commendatione cessare. ubicumque
enim iaceat uel non iaceat defuncti caro, spiritui
requies adquirenda est, qui cum inde exiret, secum abstulit
sensum, quo interesse possit quomodo quisque sit siue in
bonis siue in malis, nec ab ea carne expectat adiuuari suam
uitam, cui praebebat ipse uitam, quam detraxit excedens et
redditurus est rediens, quoniam non caro spiritui, sed spiritus
carni etiam ipsius resurrectionis meritum comparat, utrum ad
poenam an ad gloriam reuiuescat.

Legimus in ecclesiastica historia, quam graece scripsit
Eusebius et in latinam linguam uertit Rufinus, martyrum
corpora in Gallia canibus exposita canumque reliquias atque
ossa mortuorum usque ad extremam consumptionem ignibus
concremata eosdemque cineres fluuio Rhodano, ne quid ad
memoriam qualemcumque relinqueretur, inspersos. quod non
ob aliud credendum est diuinitus fuisse permissum, nisi ut
discerent christiani in confitendo Christum, dum contemnunt
hanc uitam, multo magis contemnere sepulturam. hoc enim
quod ingenti saeuitia de corporibus martyrum factum est, si
eis quidquam noceret, quo minus beate requiescerent eorum
uictoriosissimi spiritus, non utique fieri sineretur. re ipsa [*] [*]
ergo declaratum est non ideo dixisse dominum: nolite timere
eos qui corpus occidunt et postea non habent quid
faciant, quod non esset permissurus aliquid eos facere de
suorum corporibus mortuorum, sed quoniam quidquid facere
permissi essent, nihil quo minueretur christiana defunctorum
felicitas fieret, nihil inde ad sensum post mortem uiuentium
perueniret, nihil ad detrimentum saltem ipsorum corporum.
quo minus integra resurgerent, pertineret.

Et tamen ex illo humani cordis affectu, quo nemo
umquam carnem suam odio habet, si cognoscant homines
aliquid post mortem suam suis corporibus defuturum, quod
in sua cuiusque gente uel patria poscit sollemnitas sepulturae.
contristantur ut homines et quod ad eos post mortem non
pertinet, ante mortem suis corporibus timent: ita ut inueniatur
in Regnorum libris deus per prophetam minari alteri prophetae,
qui eius transgressus est uerbum, quod non inferretur
cadauer eius in sepulcrum patrum eius. quae scriptura sic
se habet. haec dicit dominus: quia inoboediens fuisti
ori domini et non custodisti mandatum quod tibi [*] [*]
praecepit dominus deus tuus, et reuersus es et comedisti
panem et bibisti aquam in loco in quo praecepit
tibi, ne comederes panem neque biberes aquam,
non inferetur cadauer tuum in sepulcrum patrum
tuorum. quanti haec poena pendenda sit, si secundum euangelium
cogitemus, ubi post corpus occisum nihil metuendum
esse didicimus, ne membra exanima patiantur, nec poena
dicenda est. si autem humanum erga suam carnem consideremus
affectum, potuit inde terreri uel contristari uiuus, quod
sensurus non erat mortuus; et haec erat poena, quoniam
dolebat animus id de suo corpore futurum, quamuis cum
fieret non doleret. hactenus enim uoluit dominus seruum
suum plectere, qui non sua contumacia spreuerat praeceptum
eius inplere, sed aliena decipiente fallacia oboedire se credidit,
quando non oboediuit. neque enim putandum est ita
fuisse interemptum morsu bestiae, ut ad supplicium tartareum
eius deinde anima raperetur, quandoquidem ipsum eius corpus
idem leo qui occiderat custodiuit iumento etiam, quo uehebatur,
inlaeso et simul cum illa inmani fera intrepida praesentia
ad sui domini funus adstante. quo mirabili signo adparet
hominem dei cohercitum potius temporaliter usque ad mortem,
quam punitum esse post mortem. de qua re apostolus,
cum propter quasdam offensas commemorasset infirmitates [*]
mortesque multorum, si enim nos ipsos, inquit, iudicaremus,
a domino non iudicaremur; cum iudicamur
autem, a domino corripimur, ne cum mundo damnemur.
eum sane ipse qui deceperat in monumento proprio
satis honorifice sepeliuit seque sepeliendum iuxta eius ossa
curauit, ita sperans parci posse quoque ossibus suis, cum
ueniret tempus, quando secundum illius hominis dei prophetiam
Iosias rex Iuda in illa terra multorum eruit ossa mortuorum
eisdemque ossibus sacrilega altaria, quae sculptilibus
constituta fuerant, funestauit. pepercit quippe illi monumento,
ubi iacebat propheta, qui ante annos amplius quam trecentos
ista praedixerat; et propter ipsum nec illius, qui eum seduxerat,
sepultura uiolata est. affectu namque illo, quo nemo
umquam carnem suam odio habet, prouiderat cadaueri suo.
qui occiderat mendacio animam suam. ex hoc igitur, quod
carnem suam quisque naturaliter diligit, et illi poena fuit
addiscere non eum futurum in sepulcro patrum suorum et
huic cura prospicere, ut parceretur ossibus suis, si iuxta eum
iaceret, cuius sepulcrum nemo uiolaret.

Hunc affectum martyres Christi certantes pro
ueritate uicerunt. nec mirum quia contempserunt, quod non
fuerant peracta morte sensuri, qui non potuerunt eis, quos
uiuentes sentiebant, cruciatibus uinci. poterat utique deus. [*] [*]
qui leonem prophetae corpus, quod ipse occiderat, ulterius
non permisit adtingere et fecit de peremptore custodem, poterat,
inquam, a suorum interfectis corporibus canes, quibus
fuerant proiecta, prohibere; poterat et ipsorum hominum innumerabilibus
modis terrere saeuitiam, ne cadauera incendere,
ne cineres dispergere auderent: sed hoc quoque experimentum
multiplici uarietati temptationum deesse non debuit, ne fortitudo
confessionis, quae inmanitati persecutionis pro corporis
salute non cederet, pro sepulcri honore trepidaret, postremo,
ne fides resurrectionis consumptionem corporum formidaret.
debuerunt ergo et ista permitti, ut etiam post haec tanti
horroris exempla martyres in Christi confessione feruentes
huius quoque testes fierent ueritatis, in qua didicerant eos,
a quibus sua corpora interficerentur, postea nihil habere quod
facerent, quoniam quidquid mortuis corporibus facerent, utique
nihil facerent, quando in carne omni uita carente nec
aliquid sentire posset, qui inde migrauit, nec aliquid inde
perdere, qui creauit. sed inter haec, quae fiebant de corporibus
occisorum, cum martyres non ea metuentes magna fortitudine
paterentur, tamen apud fratres luctus ingens erat, quod nulla
dabatur potestas sanctorum funeribus iusta persoluere nec
occulte subtrahere aliquid, sicut eadem testatur historia, [*]
crudelium custodum uigiliae permittebant. ita cum illos, qui
occisi fuerant, in dilaceratione membrorum suorum, in conflagratione
ossuum, in dispersione cinerum miseria nulla contingeret,
istos tamen, qui nihil eorum sepelire poterant, magna
misericordia cruciabat, quia in nullo modo sentientibus ipsi
quodam modo sentiebant et, ubi iam illorum nulla erat passio,
erat istorum misera conpassio.