De Cura pro Mortuis Gerenda ad Paulinum Episcopum (1-5)

Diu sanctitati tuae, coepiscope uenerande Pauline,
rescriptorum debitor fui, ex quo mihi scripsisti per homines
filiae nostrae religiosissimae Florae, quaerens a me, utrum
prosit cuique post mortem, quod corpus eius apud sancti
alicuius memoriam sepelitur. hoc enim abs te uidua memorata
petiuerat pro defuncto in eis partibus suo filio et rescripseras
consolans eam: idque etiam nuntians de cadauere fidelis iuuenis
Cynegii, quod materno et pio affectu desiderauit, esse
conpletum, ut scilicet in beatissimi Felicis confessoris basilica
poneretur. qua occasione factum est, ut per eosdem perlatores
litterarum tuarum etiam mihi scriberes, ingerens huiusce [*]
modi quaestionem, atque ut responderem quid inde mihi
uideretur, exposcens nec tacens ipse quid sentias. nam dicis
uideri tibi non esse inanes motus animorum religiosorum
atque fidelium pro suis ista curantium. adiungis etiam uacare
non posse, quod uniuersa pro defunctis ecclesia supplicare
consueuit, ut hinc et illud conici possit, homini prodesse
post mortem, si fide suorum humando eius corpori talis
prouideatur locus, in quo appareat opitulatio etiam isto modo
quaesita sanctorum.

Sed cum haec ita sint, quomodo huic opinioni contrarium
non sit quod dicit apostolus: omnes enim astabimus ante
tribunal Christi, ut ferat unusquisque secundum ea
quae per corpus gessit, siue bonum siue malum, non
te satis uidere significas. haec quippe apostolica sententia
ante mortem admonet fieri quod possit prodesse post mortem.
non tunc, quando iam recipiendum est quod quisque gesserit
ante mortem. uerum haec ita soluitur quaestio, quoniam
quodam uitae genere adquiritur, dum in hoc corpore uiuitur,
ut aliquid adiuuent ista defunctos, ac per hoc secundum ea
quae per corpus gesserunt eis quae post corpus religiose pro
illis facta fuerint adiuuantur. sunt enim, quos nihil omnino [*] [*]

adiuuant ista, siue pro eis fiant, quorum tam mala sunt
merita, ut nec talibus digni sint adiuuari, siue pro eis, quorum
tam bona, ut talibus non indigeant adiumentis. genere
igitur uitae, quod gessit quisque per corpus. efficitur, ut
prosint uel non prosint, quaecumque pro illo pie fiunt, cum
reliquerit corpus. nam meritum per quod ista prosint, si
nullum conparatum est in hac uita, frustra post hanc quaeritur
uitam. ita fit, ut neque inaniter ecclesia uel suorum
cura pro defunctis quod potuerit religionis inpendat et tamen
ferat unusquisque secundum ea quae per corpus gessit,
siue bonum siue malum reddente domino unicuique
secundum opera eius. ut enim hoc, quod inpenditur, possit
ei prodesse post corpus, in ea uita est adquisitum, quam
gessit in corpore.

Poterat inquisitioni tuae sufficere mea breuis ista responsio;
sed quae alia moueant, quibus respondendum existimo,
parumper adtende. in Machabaeorum libris legimus
oblatum pro mortuis sacrificium. sed et si nusquam in scripturis
ueteribus omnino legeretur, non parua est uniuersae
ecclesiae quae in hac consuetudine claret auctoritas, ubi in [*] [*]

precibus sacerdotis quae domino deo ad eius altare funduntur
locum suum habet etiam commendatio mortuorum.

Sed utrum aliquid prosit animae mortui locus corporis
sui, operosius inquirendum est. ac primum utrum intersit
aliquid ad inferendam uel augendam miseriam post hanc uitam
spiritibus hominum, si eorum corpora sepulta non fuerint,
non secundum opinionem utcumque uulgatam, sed potius
secundum religionis nostrae sacras litteras est uidendum.
neque enim credendum est, sicut apud Maronem legitur,
insepultos nauigando atque transeundo inferno amne prohiberi,
quia scilicet
nec ripas datur horrendas et rauca fluenta
transportare prius, quam sedibus ossa quierunt.
quis cor christianum inclinet his poeticis fabulosisque figmentis,
cum dominus Iesus, ut inter manus inimicorum, qui
eorum corpora in potestate haberent, securi occumberent christiani,
nec capillum capitis eorum adserat periturum, exhortans
ne timeant eos, qui cum corpus occiderint, amplius non
habent quid faciant? unde in primo libro de \'Ciuitate dei\'
satis, quantum existimo, sum locutus, ut eorum dentem retunderem,
qui barbaricam uastitatem, praecipue quam nuper
Roma perpessa est, Christianis temporibus inputando etiam [*] [*]
id obiciunt, quod suis illic non subuenerit Christus. quibus
cum responsum fuerit animas fidelium pro suae fidei meritis
ab illo fuisse susceptas, insultant de cadaueribus insepultis.
totum itaque istum de sepultura locum uerbis talibus explicaui.

(At enim in tanta, inquam, strage cadauerum nec sepeliri
potuerunt. neque istud pia fides nimium reformidat, tenens
praedictum nec absumentes bestias resurrecturis corporibus
obfuturas, quorum capillus capitis non peribit. nullo modo
diceret ueritas: nolite timere eos, qui corpus occidunt,
animam autem non possunt occidere, si quidquam obesset
futurae uitae quidquid inimici de corporibus occisorum facere
uoluissent. nisi forte quispiam sic absurdus est, ut contendat
eos, qui corpus occidunt, non debere timeri ante mortem, ne
corpus occidant, et timeri debere post mortem, ne corpus
occisum sepeliri non sinant. falsum est ergo quod ait:
qui corpus occidunt et postea non habent quid faciant,
si habent tanta, quae de cadaueribus faciant? absit,
ut falsum sit quod ueritas dixit. dictum est enim aliquid eos
facere, cum occidunt, quia in corpore sensus est occidendo, [*] [*] [*] [*]

postea uero nihil habere quod faciant, quia nullus sensus est
in corpore occiso. multa itaque corpora Christianorum terra
non texit, sed nullum eorum quisquam a caelo et terra
separauit, quam totam inplet praesentia sui, qui nouit unde
resuscitet quod creauit. dicitur quidem in psalmo: posuerunt
mortalia seruorum tuorum escam uolatilibus caeli,
carnes sanctorum tuorum bestiis terrae; effuderunt
sanguinem eorum tamquam aquam in circuitu Hierusalem,
et non erat qui sepeliret, sed magis ad exaggerandam
crudelitatem eorum, qui ista fecerunt, non ad eorum
infelicitatem, qui ista perpessi sunt. quamuis enim haec in
conspectu hominum dura et dira uideantur, sed pretiosa in
conspectu domini mors sanctorum eius. proinde ista
omnia, id est curatio funeris, conditio sepulturae, pompa
exequiarum, magis sunt uiuorum solacia quam subsidia mortuorum.
si aliquid prodest inpio sepultura pretiosa, oberit pio
uilis aut nulla. praeclaras exequias in conspectu hominum
purpurato illi diuiti turba exhibuit famulorum, sed multo
clariores in conspectu domini ulceroso illi pauperi ministerium
praebuit angelorum, qui eum non extulerunt in marmoreum
tumulum, sed in Abrahae gremium sustulerunt. rident [*] [*]
haec illi, contra quos defendendam suscepimus ciuitatem dei.
uerum tamen sepulturae curam etiam eorum philosophi contempserunt.
et saepe uniuersi exercitus, dum pro terrena
patria morerentur, ubi postea iacerent uel quibus bestiis
esca fierent, non curarunt, licuitque de hac re poetis plausibiliter
dicere:
caelo tegitur, qui non habet urnam.
quanto minus debent de corporibus insepultis insultare Christianis,
quibus et ipsius carnis membrorumque omnium reformatio
non solum ex terra, uerum etiam ex aliorum elementorum
secretissimo sinu, quo dilapsa cadauera recesserunt, in
temporis puncto reddenda et redintegranda promittitur!

Nec ideo tamen contemnenda et abicienda sunt
corpora defunctorum maximeque iustorum atque fidelium,
quibus tamquam organis et uasis ad omnia bona opera sancte
usus est spiritus. si enim paterna uestis et anulus ac si quid
huius modi tanto carius est posteris, quanto erga parentes
maior affectus, nullo modo ipsa spernenda sunt corpora, quae
utique multo familiarius atque coniunctius quam quaelibet
indumenta gestamus. haec enim non ad ornamentum uel
adiutorium, quod adhibetur extrinsecus, sed ad ipsam naturam
hominis pertinent. unde et antiquorum iustorum funera [*] [*] [*]
officiosa pietate curata sunt et exequiae celebratae et sepultura
prouisa, ipsique, cum uiuerent, de sepeliendis uel etiam
transferendis suis corporibus filiis mandauerunt. et Tobis
sepeliendo mortuos deum promeruisse teste angelo commendatur.
ipse quoque dominus die tertio resurrecturus religiosae
mulieris bonum opus praedicat praedicandumque commendat.
quod unguentum pretiosum super membra eius effuderit atque
hoc ad eum sepeliendum fecerit. et laudabiliter commemorantur
in euangelio qui corpus eius de cruce acceptum diligenter
atque honorifice tegendum sepeliendumque curarunt.
uerum istae auctoritates non hoc admonent, quod insit ullus
cadaueribus sensus, sed ad dei prouidentiam, cui placent etiam
talia pietatis officia, corpora quoque mortuorum pertinere
significant propter fidem resurrectionis astruendam. ubi et illud
salubriter discitur, quanta possit esse remuneratio pro elemosynis,
quas uiuentibus et sentientibus exhibemus, si neque
hoc apud deum perit, quod exanimis hominum membris
officii diligentiaeque persoluitur. sunt quidem et alia, quae
sancti patriarchae de corporibus suis uel condendis uel [*] [*]
transferendis prophetico spiritu dicta intellegi uoluerunt; non autem
hic locus est, ut ea pertractemus, cum sufficiant ista quae
diximus. sed si ea quae sustentandis uiuentibus sunt necessaria,
sicut uictus et amictus, quamuis cum graui afflictione
desint, non frangunt in bonis perferendi tolerandique uirtutem
nec eradicant ex animo pietatem, sed exercitatam faciunt fecundiorem:
quanto magis, cum desunt ea, quae curandis funeribus
condendisque corporibus defunctorum adhiberi solent,
non efficiunt miseros in occultis piorum sedibus iam quietos!
ac per hoc, quando ista cadaueribus Christianorum in
illa magnae urbis uel etiam aliorum oppidorum uastatione
defuerunt, nec uiuorum culpa est, qui non potuerunt ista
praebere, nec poena mortuorum, qui non possunt ista sentire\\
haec est mea de sepulturae causa atque ratione sententia.
quam propterea ex alio libro meo in istum transtuli,
quia facilius hoc a me recenseri potuit, quam\' id ipsum alio
modo eloquendum fuit.