De Consensu Evangelistarum (1.11-1.15)

Sed illud prius discutiendum est, quod solet nonnullos
mouere, cur ipse dominus nihil scripserit, ut aliis de illo
scribentibus necesse sit credere. hoc enim dicunt illi uel
maxime pagani, qui dominum ipsum Iesum Christum culpare
aut blasphemare non audent eique tribuunt excellentissimam
sapientiam, sed tamen tamquam homini, discipulos uero eius
dicunt magistro suo amplius tribuisse quam erat, ut eum
filium dei dicerent et uerbum dei, per quod facta sunt omnia,
et ipsum ac deum patrem unum esse, ac si qua similia sunt [*] [*]

in apostolicis litteris, quibus eum cum patre unum deum
colendum esse didicimus. honorandum enim tamquam sapientissimum
uirum putant, colendum autem tamquam deum
negant.

Cum ergo quaerunt, quare ipse non scripserit, uidentur
parati fuisse hoc de illo credere, quod de se ipse scripsisset,
non quod alii de illo pro suo arbitrio praedicassent. a quibus
quaero, cur de quibusdam nobilissimis philosophis suis hoc
crediderint, quod de illis eorum discipuli scriptum memoriae
reliquerunt, cum de se ipsi nihil scripsissent? nam Pythagoras,
quo in illa contemplatiua uirtute nihil tunc habuit Graecia
clarius, non tantum de se, sed nec de ulla re aliquid scripsisse
perhibetur. Socrates autem, quem rursus in actiua, qua mores
informantur, omnibus praetulerunt, ita ut testimonio quoque
dei sui Apollinis omnium sapientissimum pronuntiatum esse
non taceant, Aesopi fabulas pauculis uersibus persecutus est
uerba et numeros suos adhibens rebus alterius, usque adeo
nihil scribere uoluit, ut hoc se coactum imperio sui demonis [*] [*]

fecisse dixerit, sicut nobilissimus discipulorum eius Plato
commemorat, in quo tamen opere maluit alienas quam suas
exornare sententias. quid igitur causae est, cur de istis hoc
credant, quod de illis discipuli eorum litteris commendarunt,
et de Christo nolint credere, quod eius de illo discipuli conscripserunt,
praesertim cum ab eo ceteros homines sapientia
superatos esse fateantur, quamuis eum fateri deum nolint?
an uero illi, quos isto multo inferiores fuisse non dubitant,
ueraces de se discipulos facere potuerunt et iste non potuit?
quod si absurdissime dicitur, credant de illo, quem sapientem
fatentur, non quod ipsi uolunt, sed quod aput eos legunt,
qui ea quae scripserunt ab illo sapiente didicerunt.

Deinde dicant, unde saltem quod sapientissimus fuerit nosse
uel audire potuerunt. si fama disseminante, certiorne de illo
nuntia fama est quam discipuli eius, quibus eum praedicantibus
ipsa per totum mundum fama fraglauit? postremo famam praeferant
famae et ei famae de illo credant, quae maior est. ea
quippe fama, quae de catholica ecclesia, quam stupent toto
orbe diffusam, mirabili claritate dispergitur, tenues istorum [*] [*]
rumores inconparabiliter uincit; ea porro fama tam magna, tam
celebris, ut eam timendo isti trepidas et tepidas contradictiunculas
in sinu suo rodant iam plus metuentes audiri
quam uolentes credi, filium dei unigenitum et deum praedicat
Christum, per quem facta sunt omnia. si ergo famam eligunt
testem, cur non hanc eligunt, quae tanta claritate praefulget?
si scripturam, cur non euangelicam, quae tanta auctoritate
praepollet? nos certe haec de dis eorum credimus quae habet
et scriptura eorum antiquior et fama celebrior. quae si
adoranda sunt, cur ea rident in theatris? si autem ridenda
sunt, plus ridendum est, cum adorantur in templis. restat, ut
ipsi uelint testes esse de Christo, qui sibi auferunt meritum
sciendi quid loquantur loquendo quod nesciunt, aut si aliquos .
libros habere se dicunt, quos eum scripsisse adserant, prodant
eos nobis. profecto enim utilissimi et saluberrimi sunt, quos,
ut ipsi fatentur, uir sapientissimus scripsit. si autem timent
eos proferre, utique mali sunt; porro si mali sunt, non eos
sapientissimus scripsit; sapientissimum autem Christum fatentur:
non ergo Christus tale aliquid scripsit.

Ita uero isti desipiunt, ut illis libris, quos eum scripsisse
existimant, dicant contineri eas artes, quibus eum putant illa
fecisse miracula, quorum fama ubique percrebruit: quod [*] [*]
existimando se ipsos produnt quid diligant et quid adfectent:
quando quidem Christum propterea sapientissimum putant
fuisse, quia nescio quae inlicita nouerat, quae non solum
disciplina christiana, sed etiam ipsa terrenae rei publicae administratio
iure condemnat. et certe qui tales Christi libros
legisse se adfirmant, cur ipsi nulla talia faciunt, qualia illum
de libris talibus fecisse mirantur?

Quid quod etiam diuino iudicio sic errant quidam eorum,
qui talia Christum scripsisse uel credunt uel credi uolunt, ut
eosdem libros ad Petrum et Paulum dicant tamquam epistulari
titulo praenotatos. et fieri potest, ut sine inimici
nominis Christi siue qui eiusmodi execrabilibus artibus de
tam glorioso nomine pondus auctoritatis dare se posse putauerunt
talia sub Christi et apostolorum nomine scripserint.
in qua fallacissima audacia sic excaecati sunt, ut etiam a
pueris, qui adhuc pueriliter in gradu lectorum Christianas
litteras norunt, merito rideantur.