De Bono Viduitatis (14-17)

Quapropter non possum quidem dicere a proposito
meliore lapsas, si nupserint, feminas adulteria esse, non coniugia,
sed plane non dubitauerim dicere lapsus et ruinas a
castitate sanctiore, quae uouetur domino, adulteriis esse peiores.
si enim, quod nullo modo dubitandum est, ad offensionem
Christi pertinet, cum membrum eius fidem non seruat marito,
quanto grauius offenditur, cum illi ipsi non seruatur fides
in eo quod exigit oblatum, qui non exegerat offerendum ! cum
enim quisque non reddit, quod non imperio conpulsus, sed
consilio commonitus uouit, tanto magis fraudati uoti auget
iniquitatem, quanto minus habuit uouendi necessitatem. haec
ideo disputo, ne arbitreris uel secundas nuptias crimen esse
uel quascumque nuptias, cum sint nuptiae, malum esse. non
itaque illas abs te damnatas uelis esse, sed spretas. bonum
ergo continentiae uidualis luculentius decet, cum pro illo
uouendo et profitendo possunt contemnere feminae quod et
libet et licet; sed post uoti professionem perseueranter frenandum
et uincendum est quod libet, quia iam non licet.

De tertiis et de quartis et de ultra pluribus nuptiis [*]
solent homines mouere quaestionem. unde ut breuiter respondeam,
nec ullas nuptias audeo damnare nec eis uerecundiam
numerositatis auferre. sed ne cuiquam breuitas huius responsionis
meae forte displiceat, uberius disputantem reprehensorem
meum audire paratus sum. fortassis enim adferat aliquam
rationem, quare secundae nuptiae non damnentur, tertiae damnentur.
nam ego, sicut in exordio sermonis huius admonui,
non audeo plus sapere quam oportet sapere. quis enim
sum, qui putem definiendum, quod nec apostolum uideo
definisse? ait enim: mulier alligata est, quamdiu uir
eius uiuit; non dixit: primus aut secundus aut tertius aut
quartus; sed, mulier, inquit, alligata est, quamdiu uir
eius uiuit; si autem mortuus fuerit uir eius, liberata
est. cui uult nubat, tantum in domino; beatior
autem erit, si sic permanserit. quid huic sententiae,
quantum ad hanc rem adtinet, addi uel detrahi possit, ignoro.
deinde ipsum quoque apostolorum ac nostrum magistrum et
dominum audio Sadducaeis respondentem, cum proposuissent
mulierem non uniuiram uel biuiram, sed, si dici potest, septiuiram
in resurrectionem cuius futura esset uxor. increpans enim
eos ait: erratis, non scientes scripturas neque uirtutem
dei. in resurrectione enim nec nubent nec uxores ducent;
non enim incipient mori, sed erunt aequales [*] [*] [*] [*]
angelis dei. eorum itaque resurrectionem commemorauit, qui
resurgunt ad uitam, non qui resurgunt ad poenam. potuit ergo
dicere: erratis, nescientes scripturas neque uirtutem dei; in
illa enim resurrectione multinubae istae esse non poterunt,
deinde addere: quia nec aliqua ibi nubit. sed nec ipse, ut
uidemus, tot maritorum mulierem ulla suae sententiae significatione
damnauit. quapropter nec contra humanae uerecundiae
sensum audeo dicere, ut, quotiens uoluerit, uiris mortuis nubat
femina, nec ex meo corde praeter scripturae sanctae auctoritatem
quotaslibet nuptias audeo condemnare. quod autem dico
uniuirae uiduae, hoc dico omni uiduae: beatior eris, si sic
permanseris.

Nam et illud non insipienter proponi solet, ut
dicat qui potest, quaenam uidua meritis praeferenda sit:
utrum uniuira, quae cum uixisset diutius cum marito, filiis
procreatis saluisque uiduata continentiam professa est, an ea,
quae adulescentula intra duos annos amissis duobus uiris
nullis. ad consolationem extantibus liberis continentiam deo
uouit et in ea perseuerantissima sanctitate consenuit. hic se
exerceant, si possunt, disputando et nobis aliquid demonstrando,
qui de numero uirorum, non de ipsius continentiae
uiribus pensant merita uiduarum. si enim dixerint illi biuirae
illam uniuiram esse praeferendam, nisi adtulerint spiritalem
aliquam rationem uel auctoritatem, profecto inuenientur uirtuti [*]
animi non maiorem uirtutem animi, sed carnis felicitatem
anteponere. ad felicitatem quippe carnis pertinuit et diu cum
uiro uiuere et filios procreare. sed si non eam ob hoc praeponunt,
quia filios habuit, id ipsum certe, quod diu cum uiro
uixit, quid aliud quam carnis felicitas fuit? meritum porro
Annae illius eo maxime commendatur, quia cum tam cito
extulisset uirum, per prolixam aetatem suam diu cum carne
conflixit et uicit. sic enim scriptum est: et erat Anna prophetissa,
filia Phanuel, de tribu Aser: haec processerat
in diebus multis et uixerat cum uiro suo annis
septem a uirginitate sua; et haec uidua usque ad
annos octoginta quattuor, quae non discedebat de
templo ieiuniis et obsecrationibus seruiens nocte ac
die. uides, quemadmodum sancta uidua non solum eo praedicatur,
quod uniuira fuerit, uerum etiam quod paucos annos
cum marito uixerit a uirginitate sua et uidualis continentiae
munus usque ad tantam senectutem tanta pietatis seruitute
perduxerit.

Constituamus igitur ante oculos nostros uiduas
tres habentes singula eorum, quae huic inerant omnia: unam
ponamus uniuiram, cui desit et tanta prolixitas uiduitatis,
quod diu cum marito uixerit, et tantum studium pietatis,
quod non ita ieiuniis et obsecrationibus seruiat; alteram, quae
post prioris mariti breuissimam uitam etiam secundum cito
amiserit et diuturna aetate sit uidua, sed etiam ipsa non tantum
det operam ieiuniorum et obsecrationum religiosissimae [*] [*] [*]
seruituti; tertiam, quae non solum duos uiros habuerit, sed
etiam cum ambobus singillatim uel cum aliquo eorum diutius
uixerit et posteriore aetate uiduata, in qua quidem si nubere
uoluisset, posset et filios procreare, suscepit continentiam
uidualem, sed plus intenta in deum plus sit sollicita quae
illi placeant actitare, nocte et die sicut Anna ieiuniis et
obsecrationibus seruiens. si contendatur, quaenam istarum
sit meritis potior, quis non uideat in hoc certamine palmam
dandam esse maiori feruentiorique pietati? ita et si tres aliae
constituantur, quibus illarum trium bina insint, singula desint,
quis dubitet eas meliores fore, quibus praepollentius fuerit in
suis bonis duobus pia humilitas, ut alta sit pietas?