De agone christiano (1-5)

Corona uictoriae non promittitur nisi certantibus. in
diuinis autem scripturis adsidue inuenimus promitti nobis
coronam, si uicerimus. sed, ne longum sit multa commemorare,
apud apostolum Paulum manifestissime legitur: opus
perfeci, cursum consummaui, fidem seruaui; iam
superest mihi corona iustitiae. debemus ergo cognoscere,
quis sit ipse aduersarius, quem si uicerimus coronabimur.
ipse est enim, quem dominus noster prior uicit, ut etiam nos
in illo permanentes uincamus. et dei quidem uirtus atque
sapientia et uerbum, per quod facta sunt omnia, qui filius
dei unicus est, super omnem creaturam semper incommutabilis
manet. et quoniam sub illo est creatura etiam quae non
peccauit, quanto magis sub illo est omnis creatura peccatrix!
ergo quoniam sub illo sunt omnes sancti angeli, multo magis [*] [*]
sub illo sunt omnes praeuaricatores angeli, quorum diabolus
princeps est. sed quia naturam nostram deceperat, dignatus
est unigenitus dei filius ipsam naturam nostram suscipere,
ut de ipsa diabolus uinceretur et, quem semper ipse sub se
habet, etiam sub nobis eum esse faceret. ipsum significat
dicens: princeps huius mundi missus est foras, non
quia extra mundum missus est, quomodo quidam haeretici
putant, sed foras ab animis eorum, qui cohaerent uerbo dei
et non diligunt mundum, cuius ille princeps est, quia dominatur
eis, qui diligunt temporalia bona, quae hoc mundo uisibili
continentur, non quia ipse dominus est huius mundi, sed
princeps cupiditatum earum, quibus concupiscitur omne quod
transit, ut ei subiaceant qui neglegunt aeternum deum et
diligunt instabilia et mutabilia. radix enim est omnium
malorum cupiditas: quam quidam adpetentes a fide
errauerunt et inseruerunt se doloribus multis. per
hanc cupiditatem regnat in homine diabolus et cor eius tenet.
tales sunt omnes, qui diligunt istum mundum. mittitur autem
diabolus foras, quando ex toto corde renuntiatur huic mundo.
sic enim renuntiatur diabolo, qui princeps est huius mundi,
cum renuntiatur corruptelis et pompis et angelis eius. ideoque
ipse dominus iam triumphantem naturam hominis portans,
scitote, inquit, quia ego uici mundum. [*] [*]

Multi autem dicunt: quomodo possumus uincere diabolum,
quem non uidemus? sed habemus magistrum, qui
nobis demonstrare dignatus est, quomodo inuisibiles hostes
uincantur. de illo enim dixit apostolus: exuens se carne
principatus et potestates exemplauit fiducialiter
triumphans eos in semet ipso. ibi ergo uincuntur
inimicae nobis inuisibiles potestates, ubi uincuntur inuisibiles
cupiditates. et ideo quia in nobis ipsis uincimus temporalium
rerum cupiditates, necesse est, ut in nobis ipsis uincamus
et illum, qui per ipsas cupiditates regnat in homine.
quando enim dictum est diabolo: terram manducabis,
dictum est peccatori: terra es, et in terram ibis. datus
est ergo in cibum diaboli peccator. non simus terra, si
nolumus manducari a serpente. sicut enim quod manducamus,
in nostrum corpus conuertimus, ut cibus ipse secundum
corpus hoc efficiatur quod nos sumus, sic malis moribus per
nequitiam et superbiam et inpietatem hoc efficitur quisque
quod diabolus, id est similis eius, et subicitur ei, sicut subiectum
est nobis corpus nostrum. et hoc est, quod dicitur
(manducari a serpente\'. quisquis itaque timet illum ignem,
qui paratus est diabolo et angelis eius, det operam
triumphare de illo in semet ipso. eos enim, qui foris nos
oppugnant, intus uincimus uincendo concupiscentias, per quas [*] [*]
nobis dominantur. et quos inuenerint sui similes, secum ad
poenas trahunt.

Sic et apostolus dicit, quod in semet ipso pugnet
aduersus potestates exteriores. ait enim: non est nobis conluctatio
aduersus carnem et sanguinem, sed aduersus
principes et potestates huius mundi, rectores
harum tenebrarum, aduersus spiritalia nequitiae in
eaelestibus. caelum enim dicitur etiam iste aer, ubi uenti
et nubes et procellae et turbines fiunt, sicut etiam scriptura
dicit multis locis: et intonuit de caelo dominus, et:
aues caeli, et: uolatilia caeli, cum manifestum sit aues
in aere uolare. et nos in consuetudine hunc aerem caelum
appellamus; nam cum de sereno uel nubilo quaerimus, aliquando
dicimus: qualis est aer? aliquando: quale est caelum? hoc
dixi, ne quis existimet ibi habitare mala daemonia, ubi solem
et lunam et stellas deus ordinauit. quae mala daemonia ideo
apostolus appellat spiritalia, quia etiam mali angeli in scripturis
spiritus appellantur. ideo autem rectores harum tenebrarum
eos dicit, quoniam peccatores homines tenebras appellat, quibus
isti dominantur. ideo et alio loco dicit: fuistis enim
aliquando tenebrae, nunc autem lux in domino, [*] [*]
quia ex peccatoribus iustificati erant. non ergo arbitremur in
summo caelo habitare diabolum cum angelis suis, unde lapsum
esse credimus.

Sic enim errauerunt Manichaei, qui dicunt ante
mundi constitutionem fuisse gentem tenebrarum, quae contra
deum rebellauit: in quo bello credunt miseri omnipotentem
deum non sibi aliter potuisse succurrere, nisi partem suam
contra eam gentem mitteret. cuius gentis principes, sicut illi
dicunt, deuorauerunt partem dei et temperati sunt, ut posset
de illis mundus fabricari. sic dicunt deum peruenisse ad
uictoriam cum magnis calamitatibus et cruciatibus et miseriis
membrorum suorum: quae membra dicunt esse commixta
tenebrosis uisceribus principum illorum, ut eos temperarent
et a furore compescerent. et non intellegunt tam sacrilegam
esse sectam suam, ut credant omnipotentem deum non per
creaturam, quam fecerit, sed per ipsam naturam suam bellasse
cum tenebris: quod nefas est credere. neque hoc solum, sed
etiam illos, qui uicti sunt, factos esse meliores, quia furor
eorum conpressus est; dei autem naturam, quae uicit, factam
esse miserrimam. dicunt enim eam per ipsam commixtionem
perdidisse intellectum et beatitudinem suam et magnis erroribus
et cladibus esse inplicatam. quam si aliquando uel totam
purgari dicerent, magnam tamen inpietatem contra omnipotentem
deum adfirmarent, cuius partem crederent tanto tempore [*] [*] [*]
in erroribus ac poenis esse iactatam sine aliquo peccati crimine.
nunc uero infelices audent adhuc dicere nec totam posse
purgari; et ipsam partem, quae purgari non potuerit, proficere
ad uinculum, ut inde inuoluatur et inligetur malitiae sepulcrum,
et sic ibi semper sit pars ipsa dei misera, quae nihil
peccauit et affigitur in aeternum carceri tenebrarum. hoc
illi dicunt, ut simplices animas fallant. sed quis tam simplex
est, ut.ista non sentiat esse sacrilega, quibus affirmant omnipotentem
deum necessitate oppressum esse, ut partem suam
bonam et innocentem tantis cladibus obruendam et tanta inmunditia
inquinandam daret et non totam liberare posset et
quod liberare non potuerit, aeternis uinculis conligaret? quis
ergo ista non execretur? quis non intellegat inpia esse et
nefanda? sed illi quando capiunt homines, non ista prius
dicunt — quae si dicerent, riderentur aut fugerentur ab
omnibus — sed eligunt capitula de scripturis, quae simplices
homines non intellegunt, et per illa decipiunt animas inperitas
quaerendo, unde sit malum. sicut in isto capitulo faciunt,
quod ab apostolo scriptum est: rectores harum tenebrarum,
et spiritalia nequitiae in caelestibus. quaerunt [*] [*]
enim deceptores illi et interrogant hominem scripturas diuinas
non intellegentem, unde sint in caelo rectores tenebrarum,
ut, cum respondere non potuerit, traducatur ab eis per curiositatem,
quia omnis anima indocta curiosa est. qui autem
fidem catholicam bene didicit et bonis moribus et uera pietate
munitus est, quamuis eorum haeresim nesciat, respondet illis
tamen. nec enim decipi potest, qui iam nouit, quid pertineat
ad christianam fidem, quae catholica dicitur per orbem terrarum
sparsa et contra omnes inpios et peccatores, neglegentes
autem etiam suos domino gubernante secura.

Quoniam ergo dicebamus apostolum Paulum dixisse
habere nos conluctationem aduersus rectores tenebrarum et
spiritalia nequitiae in caelestibus et probauimus etiam istum
aerem terrae proximum caelum uocari, oportet credere aduersum
diabolum et angelos eius nos dimicare, qui gaudent
perturbationibus nostris. nam et ipse apostolus alio loco
diabolum principem potestatis aeris huius appellat.
quamuis ille locus, ubi ait: spiritalia nequitiae in caelestibus,
possit et aliter intellegi, ut non ipsos praeuaricatores
angelos in caelestibus esse dixerit, sed nos potius, de
quibus alio loco dicit: conuersatio nostra in caelis
est, ut nos in caelestibus constituti, id est in spiritalibus
praeceptis dei ambulantes dimicemus aduersus spiritalia [*] [*]
nequitiae, quae nos inde conantur abstrahere. magis ergo illud
quaerendum est, quomodo aduersus eos, quos non uidemus,
pugnare possimus et uincere, ne putent stulti aduersus aerem
nos debere certare.