Contra Litteras Petiliani (1.21-1.25)

Quid igitur sibi uult, quod iste in epistula sua
posuit dicentem dominum Iudaeis: ideoque mitto ad uos
prophetas et sapientes et scribas, et ex illis occidetis
et crucifigetis et flagellabitis? nam si se ipsos
intellegi uolunt sapientes et scribas et prophetas, nos autem
tamquam persecutores sapientium et prophetarum, quare nobiscum
loqui nolunt, cum ad nos missi sint? denique iste,
qui illam scripsit epistulam cui modo respondemus, si urgeatur
a nobis, ut ei manu propria suscribens suam esse fateatur,
forte non faciat; usque adeo timent, ne ulla eorum uerba
teneamus. nam cum eiusdem epistulae posteriorem partem
aliquo modo uellemus accipere, quia totam describere a [*] [*]
quibus nobis data est nequiuerunt, nullus a quo petita est eam
dare uoluit, posteaquam cognouerunt nos ei parti ad quam
peruenimus respondere. itaque cum legant quemadmodum dominus
prophetae dicat: exclama uehementer — non est
quod parcas — et scribe stilo meo peccata eorum,
isti prophetae ueri, qui missi sunt ad nos, nihil sic timent et
cauent quam ne a nobis eorum clamor audiatur, quod utique,
si uera de nobis dicerent, non timerent. non inmerito, sicut
in psalmo scriptum est, oppilatum est os loquentium
iniqua. si enim propterea baptismum nostrum non suscipiunt,
quia nos sumus progenies uiperarum, sicut iste in epistula
sua posuit, cur Maximianensium susceperunt, de quibus
concilium eorum sic loquitur, quod uiperei seminis noxios
partus uenenati uteri alueus diu texerit et concepti
sceleris uda coagula in aspidum membra
tardo se calore uaporarunt? nonne de ipsis etiam in
eodem concilio consequenter dictum est, quod uenenum
aspidum sub labiis eorum quorum os maledictione
et amaritudine plenum est; ueloces pedes eorum
ad effundendum sanguinem; contritio et infelicitas
in uiis eorum, et uiam pacis non cognouerunt?
et tamen et ipsos in honore integro et ab eis foris baptizatos
intus nunc habent.

Quapropter haec omnia de progenie uiperarum et
de ueneno aspidum sub labiis eorum et alia quae dicta sunt
in eos, qui uiam pacis non cognouerunt, si uere isti uellent
dicere, ipsi potius sunt, quando eorum baptismum, in quos
per concilii sententiam ista dixerunt, propter pacem Donati
receperunt et baptismum ecclesiae Christi toto orbe diffusae, [*] [*] [*] [*]
unde in Africam ipsa pax uenit, ad sacrilegam iniuriam pacis
Christi repudiant. qui ergo sunt potius pseudoprophetae qui
ueniunt in uestitu ouium, intus autem sunt lupi rapaces?
utrum hi, qui uel nesciunt in catholica malos et eis innocenter
communicant uel eos, quos de area dominica, priusquam uentilator
adueniat, segregare non possunt, pro pace tolerant unitatis,
an hi, qui ea quae in catholica reprehendunt in schismate
faciunt et, quae in unitate toleranda eaque incerta fugere se
fingunt, in sua praecisione manifesta et a se ipsis damnata
recipiunt?

Denique ita dictum est et hoc etiam ipse commemorauit:
ex fructibus eorum cognoscetis eos. ergo
fructus consideremus. obicitis traditionem: hanc ipsam multo
probabilius nos uobis obicimus. et ne per multa curramus,
in eadem Constantiniensi ciuitate Siluanum episcopum maiores
uestri in ipso exordio sui schismatis ordinauerunt. iste cum
adhuc esset subdiaconus, manifestissimus traditor municipalibus
gestis expressus est. si et uos aduersus maiores nostros
aliqua documenta profertis, aequa condicio postulatur, ut aut
utraque uera aut utraque falsa esse credamus. si utraque uera
sunt, uos estis sine dubio schismatis rei, qui crimina uos
fugere in totius orbis communione finxistis, quae in ipsa particula
uestrae concisionis habebatis. si autem utraque falsa
sunt, uos estis sine dubio schismatis rei, qui propter falsa
crimina traditorum immani separationis crimine maculamini.
quodsi a nobis aliqua et a uobis nulla uel a nobis uera et a
uobis falsa proferuntur, non est discutiendum quam penitus
uestra ora claudantur.

Quid, si uos sancta et uera Christi ecclesia conuinceret
atque superaret, etiamsi nos nulla uel falsa, uos autem [*] [*]
aliqua et uera traditionis documenta teneretis, quid iam uobis
restet, nisi ut, si uultis, pacem diligatis, si autem non uultis,
saltem obmutescatis? etenim quaecumque modo proferretis,
facillime et uerissime dicerem tunc ecclesiae plenariae et
catholicae unitati iam per tot gentes diffusae atque firmatae
uos ea probare debuisse, ut uos intus essetis, illi autem quos
conuinceretis pellerentur foras. quod si conati estis facere,
procul dubio probare non potuistis et uicti uel irati uos ab
innocentibus, qui damnare incerta non possent, immani sacrilegio
separastis. si autem nec conati estis id agere, nimis
execrabili et impia caecitate uos a frumentis Christi, quae
per totum agrum, id est totum mundum, usque ad finem crescunt,
paucis in Africa zizaniis offensi praecidistis.

Postremo testamentum a quibusdam persecutionis
tempore flammis traditum perhibetur: nunc undecumque
prolatum est recitetur. certe in exordio promissionum testatoris
id inuenitur Abrahae dictum: in semine tuo benedicentur
omnes gentes, et hoc quid sit uerax interpretatur
apostolus: in semine, inquit, tuo quod est Christus,
nullius traditio fidem dei euacuauit. communicate omnibus gentibus
et tunc uos testamentum a pernicie flammarum conseruasse
gloriamini. si autem non uultis, quae pars potius credenda
est quod testamento institerit exurendo, nisi quae non
uult consentire prolato? quanto enim certius sine aliqua temeritate
sacrilega ille traditoribus successisse iudicatur, qui nunc lingua
persequitur testamentum, quod illi flamma persecuti perhibentur!

Obicitis persecutionem: respondent uobis frumenta dominica:
\'aut iuste factum est aut palea nostra fecit.\' quid ad
haec dicitis? obicitis quod baptismum non habeamus: respondent
uobis eadem frumenta dominica formam sacramenti etiam
intus quibusdam nihil prodesse, sicut Simoni mago baptizato [*] [*] [*]

non proderat, multo magis nihil prodesse his qui foris sunt,
inesse illis tamen discedentibus hinc probari, quia redeuntibus
non restituitur. numquid igitur nisi impudentissime poteris
aduersus ista frumenta clamare et dicere pseudoprophetas
uestitos pellibus ouium, intus autem lupos rapaces, quandoquidem
malos in unitate catholica uel non nouerunt uel pro
unitate tolerant quos nouerunt?