Contra Litteras Petiliani (1.11-1.15)

Postremo si neque occultum sceleratum neque manifestum,
qui tamen ab eis nondum damnatus sit, uolunt appellare
mortuum, sed et manifestum et damnatum, ut quisquis ab eo
baptizatur ipse a mortuo baptizetur et nihil ei prosit lauacrum
eius, quid dicturi sunt de his, quos plenarii concilii sui, sicut
dixerunt, ore ueridico cum Maximiano et ceteris eius ordinatoribus
damnauerunt, Felicianum dico Mustitanum et Praetextatum
Assuritanum, de quibus interim loquor, qui nominantur
inter duodecim Maximiani ordinatores et erectores altaris contra
eorum altare cui Primianus assistit? isti certe ab eis inter
mortuos deputantur. testis est illa concilii eorum uidelicet praeclara
sententia, quae quondam quando apud eos decernenda [*] [*]
recitata est, ore latissimo acclamauerunt, nunc autem, si forte
eis a nobis recitata fuerit, obmutescunt, cum potius deberent
primo non gaudere disertam, ne postea plangerent diffamatam.
ibi quippe de Maximianistis a consortio suae communionis
exclusis ita dicunt, quod ueridica unda in asperos scopulos
nonnullorum naufraga proiecta sunt membra
et Aegyptiorum admodum exemplo pereuntium
funeribus plena sunt litora, quibus in ipsa morte
maior est poena, quod post extortam aquis ultricibus
animam nec ipsam inueniunt sepulturam. ita
quidem isti insultant schismaticis suis, ut eos et mortuos et
insepultos uocent. sed certe optare debuerunt ut sepelirentur,
ne de multitudine iacentium in litore cadauerum insepultorum
Gildonianus Optatus incedens cum agmine militari tamquam
rabidus fluctus ultra prosiliens Felicianum et Praetextatum
introrsus postea resorberet.

A quibus quaero, utrum ad eorum pelagus commeando
reuixerint an adhuc ibi mortui manent. si enim nihilominus
cadauera sunt, nec aliquo modo prodest lauacrum eis
qui ab istis mortuis baptizantur; si autem reuixerunt, quomodo
prodest lauacrum illis, quos, cum exanimes iacerent foris, antea
baptizarunt, si eo modo quo putant intellegendum est: qui.
baptizatur a mortuo quid ei prodest lauacrum eius?
eos enim, quos Praetextatus et Felicianus, cum adhuc Maximiano
communicarent, baptizauerunt, nunc secum non rebaptizatos
cum eisdem baptizatoribus suis, hoc est Feliciano et
Praetextato, intus habent permixtos communioni suae. cuius
facti occasione, ei non suae pertinaciae principatum fouerent,
sed spiritalis suae salutis tam certum exitium cogitarent, [*] [*]
euigilare utique deberent et animi sanitate recepta in pace catholica
respirare, si tumore superbiae posito et peruicaciae
furore superato uellent attendere, quam immani sacrilegio
transmarinarum ecclesiarum, quas primaeuas sitas ex sanctis
libris accepimus, baptismus execretur et Maximianistarum,
quos ore proprio damnauerunt, baptismus recipiatur.

Ipsi uero fratres nostri, memoratarum ecclesiarum
filii, quid ante tot annos in Africa gestum sit et tunc nescierunt
et modo nesciunt; unde illos crimina, quae ab eorum \'
parte Afris obiecta sunt, etiamsi uera essent, ignorantes contaminare
non possent. isti autem palam separati atque diuisi,
cum Primiani ordinationi etiam interfuisse dicantur, Primianum
damnauerunt, alium episcopum contra Primianum ordinauerunt,
extra Primianum baptizauerant, post Primianum
rebaptizauerunt cumque suis foris a se baptizatis et intus a
nullo rebaptizatis ad Primianum redierunt. si tanta Maximianistarum
coniunctio Donatistas non maculat, quomodo Afrorum
fama potuit maculare peregrinos? si in pacis osculo sine crimine
coeunt labia quae se inuicem damnauerunt, cur in ecclesiis
ualde eorum iudicio remotissimis trans mare ab eis quisque
damnatus non ut fidelis catholicus osculatur, sed ut paganus
impius exsufflatur? quodsi pacem receptis Maximianistis pro
sua unitate fecerunt, ecce non reprehendimus, nisi quod suo
se iudicio iugulant, ut, cum pro unitate concisionis suae a se
rursus concisa recolligant, ipsam concisionem suam uerae unitati
resarcire contemnant.

Si pro unitate partis Donati in nefario schismate
baptizatos nemo rebaptizat et rei tanti sceleris, ut eos in concilio
suo antiquis illis auctoribus schismatis, quos uiuos terra
sorbuit, compararent, aut separati non puniuntur aut damnati
in integrum restituuntur, cur non pro unitate Christi, quae toto
terrarum orbe diffusa est, de quo praedictum est quod [*] [*]
dominabitur a mari usque ad mare et a flumine usque
ad terminos orbis terrae et quod praedictum est uidetur
ac probatur impleri, cur ergo non pro ista unitate uera et
plenaria lex illius hereditatis agnoscitur, quae de communibus
codicibus personat: dabo tibi gentes hereditatem
tuam et possessionem tuam terminos terrae? —
pro Donati unitate non coguntur reuocare quod disperserunt,
sed ammonentur exaudire quod clamant scripturae —, cur non
intellegunt id secum actum misericordia dei, ut, quoniam
catholicam ecclesiam falsis criminibus accusabant, quorum
quasi contagione nimiam sanctitatem suam contaminari nolebant,
uera et maxima crimina plenarii concilii sui ueridico,
sicut dicunt, ore damnata rursus recipere per Optati Gildoniani
regnum et sibi sociare cogerentur? iam tandem sentiant
quemadmodum ueris suorum sceleribus impleantur, qui in
fratres suos falsa confingunt, quae si etiam uera dixissent,
iam tandem sentire deberent, quanta sint pro pace toleranda,
et pro pace Christi redire ad ecclesiam quae non damnauit
incognita, si pro pace Donati placuit reuocare damnata.

Itaque nobis, fratres, hoc unum, quod de Maximianistis
apud eos factum est, ad eos ammonendos corrigendosque
sufficiat. non uetera archiua discutimus, non antiqua
armaria uentilamus, non in longinquas terras nostram probationem
transmittimus, sed sequestramus omnia nostrorum documenta
maiorum, differimus testimonia toto terrarum orbe
clamantia.