Contra Epistulam Parmeniani (1.1-1.5)

Multa quidem alias aduersus Donatistas pro uiribus
quas dominus praebet partim scribendo partim etiam tractando
disserui. nunc autem, quoniam incidit in manus nostras Parmeniani
quondam episcopi eorum quaedam epistula quam scribit
ad Tychonium, hominem quidem et acri ingenio praeditum et
uberi eloquio, sed tamen Donatistam, cum eum arbitraretur
in hoc errare quod ille uerum coactus est confiteri, placuit
petentibus, immo iubentibus fratribus, ut hic eidem Parmeniani
epistulae responderem propter quaedam maxime quae de scripturis
testimonia non sicut accipienda sunt accipit. Tychonius
enim omnibus sanctarum paginarum uocibus circumtunsus
euigilauit et uidit ecclesiam dei toto terrarum orbe diffusam,
sicut de illa tanto ante per corda et ora sanctorum praeuisum
atque praedictum est. quo perspecto suscepit aduersus ipsos
suos hoc demonstrare et adserere, nullius hominis quamuis
sceleratum et immane peccatum praescribere promissis dei nec
id agere quorumlibet intra ecclesiam constitutorum et quamlibet
impietatem, ut fides dei de ecclesia futura diffundenda
usque ad terminos orbis terrae, quae in promissis patrum retenta
et nunc exhibita est, euacuetur. hoc ergo Tychonius cum
uehementer copioseque dissereret et ora contradicentium multis
et magnis et manifestis sanctarum scripturarum testimoniis
oppilaret, non uidit quod consequenter uidendum fuit, illos [*] [*]
uidelicet in Africa christianos pertinere ad ecclesiam toto orbe
diffusam, qui utique non istis ab eiusdem orbis communione
atque unitate seiunctis, sed ipsi orbi terrarum per communi.
onem conecterentur. Parmenianus autem ceterique Donatistae
uiderunt hoc esse consequens et maluerunt suscipere obstinatissimum
animum aduersus apertissimam ueritatem, quam
Tychonius asserebat, quam ea concessa superari ab Africanis
ecclesiis, quae illius unitatis quam Tychonius asseruit communione
gauderent, unde se isti separassent. et Parmenianus
quidem primo eum per epistulam uelut corrigendum putauit;
postea uero etiam concilio eorum perhibent esse damnatum.
epistulae itaque Parmeniani quam scripsit ad Tychonium reprehendens
eum, quod ecclesiam praedicaret toto orbe diffusam,
et ammonens ne facere auderet, hoc opere statuimus respondere.

Illud itaque primum uideamus quale sit, quod Gallos
et Hispanos et Italos et eorum socios, quos utique totum orbem
uult intellegi, traditoribus Africanis commercio scelerum et
societate criminum dicit esse consimiles. homini enim de scripturis
sanctis proferenti tam multa et tam ingentia documenta
ipse sine documentis loquitur et uult nihil probans credi sibi,
inuitans eum uidelicet ad imitationem suam, quia et ipse
quibusdam coepiscopis suis contra tot ecclesias per tantam
latitudinem terrarum omnium constitutas non nisi loquentibus
credidit. qua credulitate quid magis temerarium repperiri potest?
dicit enim legatione functos quosdam, sicut ipse asserit, fidelissimos
testes ad easdem uenisse prouincias; deinde geminato
aduentu sanctissimorum, sicut ipse dicit, domini sacerdotum
dilucide plenius ac uerius publicata esse quae obiciunt.s o
hominem putantem sibi magis credi debere quam deo! profert
Tychonius diuini testamenti tonitrua, quod factum est in [*] [*]
promissione Abrahae et promissione Isaac et promissione Iacob,
quorum se deum testatur dicens: ego sum deus Abraham
et deus Isaac et deus Iacob; hoc mihi nomen est in
aeternum, et iste opponit narrationes consacerdotum suorum.
quid dictum est ad Abraham? semine tuo benedicentur
omnes gentes. quid dictum est ad Isaac? et benedicentur
in semine tuo omnes gentes terrae, propter
quod audiuit Abraham pater tuus uocem meam.
quid dictum est ad Iacob? ego sum deus Abrahae patris
tui et deus Isaac, ne timeas. terra enim supra quam
tu dormis tibi dabo eam et semini tuo. et erit semen
tuum sicut harena terrae et replebitur in mare et
in africum et in aquilonem et in orientem. et benedicentur
in te omnes tribus terrae et in semine tuo.
ne autem hoc de Iudaeis dictum putent, quid sit semen Abrahae
in quo dictum est benedicendas omnes gentes, exponat apostolus:
Abrahae, inquit, dictae sunt promissiones et
semini eius. non dicit (et seminibus\' tamquam in
multis, sed tamquam in uno \'et semini tuo\', quod
est Christus. in Christo ergo gentes omnes benedictionem
habituras tanta auctoritate promissum est, tanta exhibitum
ueritate, et contradicunt qui se christianos diei uolunt. et contra
haec quid opponunt? legatione, ait, functi quidam fidelissimi
testes ad easdem prouincias uenerunt; deinde geminato aduentu
sanctissimorum domini sacerdotum dilucide plenius ac uerius [*] [*]
esse publicatum. quid, quaeso te, quid per istos fideles testes,
quos uultis esse deo fideliores, quid publicatum est? an quia
per Afros traditores semen Abrahae, quod est Christus, non
est permissum peruenire usque ad omnes gentes et ibi exaruit
quo peruenerat? dicite iam collegis uestris magis credendum
esse quam testamento dei, et haec dicentes ipsum testamentum
uos a flamma conseruasse gloriamini, quod lingua delere
conamini.

Sed eligat quisque quod placet et, si contra caelestia
fulgura mendacii terreni fumus aliquid praeualet, dimisso caelo
euanescat in uentos. si enim Parmenianus non cathedrae suae
faueret, magis eligeret scripturae dei credere quam collegis
suis. deus enim dicit ad Iacob: non relinquam, donec
faciam quae locutus sum tecum. istos autem multo
est utique credibilius, quia iam iusto iudicio fuerant improbati,
ad sociandam communionem in illis partibus, ubi iam
deus complebat quod promiserat patribus nostris, non esse
admissos et propterea de sanctis dei sacerdotibus, a quibus
recipi non meruerant, iactasse talia, quibus infirmos animos
deceptarum a se plebium falsis rumoribus agitarent et temere
credulas mentes superbia sui nominis inretitas ab orbis terrarum
pace dirrumperent. quid hac stultitia, immo uero dementia
repperitur insanius? in tot gentibus orbis terrarum et ex magna
parte compleuit deus et adhuc complet, donec ad omnes omnino
ueniat quod promisit, qui dixit: non relinquam, donec
faciam quae locutus sum tecum, et isti iam credunt
nuntiantibus non impleri quae promisit deus, et ideo ex partibus .
terrarum in quibus iam impletum erat perisse Abrahae semen,
quod est Christus, et euacuatas promissiones dei, quia ipsi [*] [*]

non sunt admissi ad eorum communionem, aput quos hoc iam
retinebat orbis impletum, et non eis dicitur: \'solus deus
uerax, omnis autem homo mendax mendax. de uestro ista dicitis,
quia qui loquitur mendacium de suo loquitur. uos
ergo sicut homines mentimini, quia sicut homines irascimini\'.
non eis hoc dicitur, sed insuper creditur eis de orbe terrarum,
quem possidere iam coeperat, perisse Christum. et qui haec
credunt, cum impudenter dicerent: \'christiani sumus\', - audent
dicere: \'nos soli sumus\'.

Dicit etiam Parmenianus hinc probari consceleratum
fuisse orbem terrarum criminibus traditionis et aliorum sacrilegiorum,
quia, cum multa talia fuerint tempore persecutionis
admissa, nulla postea facta est in ipsis prouinciis separatio
populorum. quasi fieri non potuerit, ut partim latuerint mali
neque fuerint accusati, ut possent sine ulla temeritate damnari,
partim etiam proditi fuerint atque damnati et, quia rebus
manifestis arguebantur, ab ecclesiis perturbandis diuidendisque
cessauerint atque ita factum sit, ut, cum quidam non accusarentur,
quaedam uero incerta crimina pro certa pace deo
dimitterentur, quaedam autem ita manifestata et conuicta
damnarentur, ut nullus damnatus posset simulata innocentia
decipere populos, nequaquam unitatis uinculum rumperetur
neque enim et in Africa fieret hoc tam immane praecisionis
malum, nisi magis factio falsa fingentium quam ratio uera
conuincentium praeualeret. [*] [*]

Legant qui uolunt quae narret et quibus documentis
quam multa persuadeat uenerabilis memoriae Mileuitanus episcopus
catholicae communionis Optatus siue de Lucilla pecunio
sissima tunc et factiosissima femina, quam pro ecclesiae
disciplina sanctus Caecilianus adhuc diaconus laeserat, uel de
ceteris factionis eius consortibus siue furibus ecclesiastici argenti
siue ad episcopatum se non peruenisse dolentibus et sibi praelatum
Caecilianum insidiis quibus poterant insectantibus siue
de Numidis episcopis, quos ista factio conuocauerat ad perniciem
Caeciliani, ut illo deposito alter eis ordinaretur. qui uenientes
cum primate suo tunc Secundo Tigisitano et aliis, quibus
traditionis confessa crimina Secundus ipse donauerat ueluti
paci consulens, sicut ecclesiastica gesta testantur, absentem
Caecilianum sine ulla dilatione diligentioris inquisitionis, nullo
responsionis loco seruato, traditorem esse censuerunt, ut ei
uidelicet obessent absenti traditionis crimina tantummodo
obiecta, cum sibimet ipsi praesentes confessa donauerint. ita
contra sedentem in cathedra, cui totus orbis christianus in
transmarinis et longe remotis terris et in ipsis Afris grauioribus
et aduersus eiusmodi fallacias robustioribus communicaret ecclesiis,
episcopum alterum ordinauerunt, ut possent pro suo facto
contradicere promissionibus dei, ne in semine Abrahae benedicerentur
omnes gentes, ut eas etiam partes orbis terrarum
a traditoribus Afris inquinatas dicerent, quae nec Caeciliani
nomen audissent aut certe, quomodo se haberet eius uita,
quam tamen isti de nullo crimine conuicerunt, illae tamquam
innocentis audissent. insuper etiam contra orbem terrarum
dicentem: \'quod ciuibus tuis obicis, nec cognoscere potui nec
damnare incognitum debui\', proferunt apostoli testimonium [*] [*]

dicentis: non solum qui faciunt ea, sed etiam qui
consentiunt facientibus. parum enim fuit tot et tantos
populos christianos damnare inauditos, nisi etiam contra ipsum
apostolum eius quidem uerba, sed non eius intellectum depromere
auderent. si enim hoc est consentire male facientibus,
esse cum eis in ecclesia, consentiebat etiam ipse falsis fratribus,
inter quos se periclitari contestabatur et quos non caste, sed
per inuidiam sine caritate euangelium praedicantes tamen praedicare
permittit. si autem nihil est aliud consentire male
facientibus nisi mala facta eorum approbare atque laudare,
exemplo apostoli orbis terrarum non consentiret criminibus
Afrorum, etiamsi ea cognita pro ecclesiae pace toleraret; quem
tamen ea cognouisse isti non probant, etiamsi uera fuisse
probare potuissent.