Contra Adimantum (14-16)

De eo, quod scriptum est in deuteronomio: secundum
desiderium animae tuae occide et manduca omnem
carnem iuxta uoluptatem. quam dedit tibi dominus.
caue autem. ne sanguinem manduces. sed effunde
tamquam aquam super terram. his uerbis legis Adimantus
contrarium esse arbitratur. quod in euangelio dominus ait:
non grauentur corda uestra cruditate et uinolentia
et curis saecularibus et quod ait apostolus: bonum est
non manducare carnem neque bibere uinum et iterum:
non potestis mensae domini participare et mensae
daemoniorum. nos autem omnia haec siue quae in uetere
siue quae in nouo testamento scripta sunt, et suis causis
exigentibus posita dicimus et sibi aduersa non esse monstramus.
quamquam et ipse in his uerbis, quae posuit de uetere testamento,
animaduertere potuit non ad inmoderatam uoracitatem
pertinere quod dictum est: secundum desiderium animae
tuae occide et manduca omnem carnem, quando sequitur:
iuxta uoluptatem. quam dedit tibi dominus. inmoderatam.
ratam enim uoluptatem non dedit tibi dominus, sed quanta
sustentationi naturae salutique sufficiat. quisquis autem sequitur
inmoderatam uoracitatem, suum uitium sequitur, non eam
uoluptatem, quam dedit dominus: et ideo non est contrarium
quod in euangelio positum est: non grauentur corda uestra
cruditate et uinolentia et curis saecularibus. cum enim
quisque non replet nisi eam uoluptatem, quam dedit dominus,
id est modestam atque naturalem, non grauatur cor eius cruditate
et uinolentia et curis saecularibus. [*] [*]

De carne autem uon manducanda et non bibendo uino
quod ait apostolus, non quia illa inmunda arbitratus est. hoc
praecepit. sicut isti existimant et errantes in errorem praecipitant,
quibus talia persuaserunt. sed cum ipse posuerit causam.
cur hoc dixerit, non est nobis haec interpretanda uel exponenda
sententia. sufficit enim ipsum de apostoli epistula totum locum
huic sermoni contexere. ut et causa manifeste adpareat, cur
hoc apostolus dixerit. et istorum fraus. qui particulas quasdam
de scripturis eligunt. quibus decipiant inperitos non conectentes,
quae supra et infra scripta sunt, ex quibus uoluntas
et intentio scriptoris possit intellegi. sic ergo apostolus dicit:
infirmum autem in fide recipite, non in diiudicationibus
cogitationum. alius quidem credit manducare
omnia; qui autem infirmus est. holera manducet. qui
manducat. non manducantem non spernat, et qui non
manducat manducantem non iudicet: deus enim illum
recepit. tu quis es. qui iudices alienum seruum? suo
domino stat aut cadit. stabit autem; potens est enim
dominus statuere illum. alius quidem iudicat alternos
dies. alius autem iudicat omnem diem. unusquisque
in suo intellectu abundet. qui sapit diem, domino
sapit, et qui manducat, domino manducat: gratias
enim agit deo: et qui non manducat, domino non manducat
et gratias agit deo. nemo enim nostrum sibi [*] [*]

uiuit et nemo sibi moritur. siue enim uiuimus, domino
uiuimus; siue morimur, domino morimur. siue ergo
uiuimus siue morimur, domini sumus. ad hoc enim
Christus mortuus est et resurrexit. ut mortuorum et
uiuorum dominetur. tu autem quare iudicas fratrem
tuum? aut tu quare spernis fratrem tuum? omnes enim
adstabimus ante tribunal domini. scriptum est enim:
uiuo ego. dicit dominus, quia mihi curuabit omne
genu et confitebitur omnis lingua deo. igi-tur unusquisque
nostrum pro se rationem reddet. non ergo
amplius inuicem iudicemus. sed hoc magis iudicate.
ne ponatis offendiculum aut scandalum fratribus. scio
et certus sum in domino Iesu, quia nihil commune
. per illum. nisi qui putat aliquid esse commune. illi
commune est. nam si propter escam frater tuus contristatur,
iam non secundum caritatem ambulas. noli
in esca tua illum perdere. pro quo Christus mortuus
est. non ergo blasphemetur bonum nostrum. non est
enim regnum dei esca et potus, sed iustitia et pax et
gaudium in spiritu sancto. qui enim in hoc seruit
Christo, placet deo et probatus est hominibus. itaque
quae pacis sunt sectemur, et quae ad aedificationem
sunt in inuicem. noli propter escam destruere opus
dei. omnia quidem munda. sed malum est homini. qui
per offensionem manducat. bonum est non manducare
carnem neque bibere uinum neque in quo frater tuus
offenditur. tu fidem quam habes penes te ipsum, habe
coram deo. beatus qui non iudicat semetipsum in quo [*]
probat. qui autem diiudicat, si manducauerit, damnatus
est. quia non ex fide. omne autem quod non est
ex fide. peccatum est. numquid opus est cuiusquam interpretatione,
ut intellegatur, et cur hoc apostolus dixerit et
quanta isti malitia de scripturis certa quaeque decerpant,
quibus circumueniant inperitos ? nam et munda esse omnia
dixit apostolus secundum fidem et ei esse inmunda, qui putat
inmunda et tunc esse ab eis temperandum, cum per offensionem
accipiuntur. id est cum aliquis infirmus putat sibi ab
omnibus carnibus temperandum. ne incidat in carnem immolaticiam,
et ideo eum qui manducat potest arbitrari in honorem
idolorum id facere et ex eo grauiter, offendi, cum ipsa immolaticia
caro, si ex fide a nesciente accipiatur. neminem maculet.
unde alio loco idem apostolus interrogari uetat. cum quid de
macello emitur uel ab aliquo infideli quisquam uocatus in
mensa eius exhiberi sibi carnes uidet, quas isti inmundas
arbitrantur non propter immolationem, sed quia carnes sunt,
cum apostolus clamet omnia munda esse et omnem creaturam
dei bonam esse et omnia sanctificari per uerbum et orationem
et tamen temperandum ab eis, si quis forte infirmus offenditur.
et quodam loco apertissime istos significauerit. cum dicit in
nouissimis temporibus futuros quosdam prohibentes nubere,
abstinentes a cibis, quos deus creauit. hos enim proprie designat,
qui non propterea temperant a cibis talibus, ut aut
concupiscentiam suam refrenent aut infirmitati alterius parcant,
sed quia ipsas carnes inmundas putant et earum creatorem
deum esse negant. nos autem teneamus apostolicam [*] [*]
disciplinam dicentem, quod omnia munda sint mundis seruata moderatione
euangelica, ut non grauentur corda nostra cruditate et
uinolentia et curis saecularibus..

Nam illud, quod idem apostolus ait: non potestis
mensae domini communicare et mensae daemoniorum,
non uideo, cur obponendum huic loco legis et quasi contrarium
Manichaei esse crediderint. non enim de immolationibus
lex loquitur, cum in deuteronomio dicitur: secundum desiderium
animae tuae occide et manduca omnem carnem
iuxta uoluptatem, quam dedit tibi dominus, sed de
cibis, qui pertinent ad hominis alimentum. sed quoniam Manichaei
etiam cum ad hominis cenam quaeque animalia praeparantur,
immolationem esse dicunt, secundum suum intellectum
ista contraria esse putauerunt. propterea et illum commemorauerunt
locum, ubi apostolus ait: quae immolant gentes,
daemoniis immolant et non deo, cum apostolus apertissime
de uictimis loqueretur, quae in templo offeruntur daemonibus,
non de his escis, quas sibi homines praeparant. sic
enim dicit: quid ergo? dico quia idolis immolatum est
aliquid, aut idolum est aliquid? sed quia quae immolant,
daemoniis et non deo immolant. nolo uos socios
daemoniorum fieri. non potestis calicem domini bibere
et calicem daemoniorum. non potestis mensae domini
participare et mensae daemoniorum. an aemulamur
dominum? numquid fortiores illo sumus? omnia licita
sunt, sed non omnia expediunt; omnia licita sunt,
sed non omnia aedificant. nemo quod suum est quaerat,
sed id quod alterius. omne quod in macello uenit, [*] [*]

manducate nihil interrogantes propter conscientiam.
domini est enim terra et plenitudo eius. si quis uos
uocauerit ex infidelibus et uolueritis ire, omnia. quae
adponuntur uobis, manducate nihil diiudicantes propter
conscientiam. si quis autem uobis dixerit. quia
hoc immolaticium est, nolite manducare propter
illum, qui indicauit, et propter conscientiam; conscientiam
autem dico non tuam, sed alterius. quare
enim libertas mea iudicatur ab aliena conscientia?
ego cum gratia participo, utquid blasphemor. pro
quo ego gratias ago? siue igitur manducatis siue
bibitis siue quodcumque facitis, omnia in gloriam
dei facite. haec adtendant Manichaei et uideant, quomodo
dictum sit in deuteronomio: secundum desiderium animae
tuae occide et manduca omnem carnem iuxta
uoluptatem, quam tibi dedit dominus. Quod enim de
quibusdam carnibus non manducandis ludaeis praeceptum est
et inmundae sunt dictae. ad significationem ualet hominum
inmundorum, qui per figuras in ueteribus scripturis sunt
signati. sicuti enim bos ille, cui trituranti uetat os alligari,
euangelistam significat, sicut apostolus apertissime exponit,
ita et illa, quae prohibita sunt, quasdam hominum inmunditias
significant, quae in societatem corporis Christi, id est
in ecclesiam stabilem et sempiternam non recipiuntur. nam [*] [*]
quod ad cibos adtinet. omnino nihil inmundum esse. sed
malum esse homini, qui per offensionem manducat, manifestissime
adparet.

De eo. quod in leuitico scriptum est: separate a
mundo inmundum et nemo manducet carnem cameli,
asini et leporis et porci et aquilae et milui et corui
et uulturis et reliquorum. nusquam manifestius plenissima
dolis et fraudibus anima huius hominis deprehendi potest,
qui tamquam sibi aduersa atque contraria de utroque testamento
capitula obiecit. quam in hoc loco, ubi commemorauit
in leuitico scriptum esse, ut a nonnullis animalium carnibus
temperetur. namque huic sententiae illud ex euangelio credidit
obponendum. ubi dominus dicit: nihil est ingrediens in
hominem coinquinans eum. sed ea, quae procedunt
de eo, coinquinant. hoc si inprudens fecit, nihil caecius;
si autem sciens, nihil sceleratius. nonne ipse paulo ante posuerat
apostoli testimonium dicentis: bonum est. fratres,
non manducare carnem neque bibere uinum, drim cupit
de nouo testamento ueteri aduersari. ubi dictum est: secundum
desiderium animae tuae occide et manduca omnem
carnem? quomodo ergo nunc placet ei sententia domini. qua
dicit nihil esse ingrediens in hominem. quod coinquinet eum,
sed ea coinquinare, quae de homine procedunt? ubi se iste
abscondet ab hac sententia? quo fugiet. dicat mihi, quando
inmunditiam carnium fugiendam et a cibis sanctorum separandam
peruersa et superstitiosa imaginatione continentiae
praecipit? certe enim si uerum est non coinquinare illa, quae [*] [*]

ingrediuntur in hominem, cum magno errore inmundas esse
dicunt escas Manichaei. cum homines carne uescuntur. si
autem inmundae sunt tales escae, quid de isto testimonio
facient. quod euangelica et diuina auctoritate prolatum est,
ubi dominus dicit non C'oinquinari hominem iis, quae ingrediuntur
in eum. sed iis, quae procedunt de illo ? an forte
dicturi sunt. sicut solent dicere. cum scripturarum eos urget
auctoritas. hoc capitulum a corruptoribus scripturarum insertum
esse euangelio? cur ergo Adimantus hoc capitulo teste utitur
et inde conatur uetus testamentum obpugnare. unde ipse prosternitur?
cum enim quispiam catholicus christianus utriusque
scripturae uenerator et intellector ei responderit haec non esse
contraria. quod illa de quorundam carnibus animalium, quibus
non esse uescendum populo adhuc carnali praeceptum est, ad
significationem posita sint humanorum morum. quos ecclesia,
quae corpus est domini. in suae unitatis uinculum stabile et
sempiternum recipere non potest tamquam inmundas escas
respuens et in sua uiscera non conuertens. ut illa omnia
praecepta carnali populo inposita futuram disciplinam spiritalis
populi prophetarent. et ideo non repugnare sententiae
domini. qua uerissime dicit non coinquinari hominem iis, quae
per escam ingrediuntur in eum. illa enim sententia seruis
onera inponit: ista iam liberis iugum excutit seruitutis. et illa
tamen sic dicta est, ut seruorum onera fidem praenuntient
liberorum. omnia enim, sicut dicit apostolus, in figura
contingebant eis propter nos, in quos finis saeculorum
obuenit. si ergo in figuram contingebant, quae patiebantur.
in figuram accipiebant, quae monebantur. [*] [*]

Cum ergo ista respondero et hoc modo non esse contraria
duo ista capitula de singulis testamentis conlata monstrauero,
quid iste facturus est. contra quem dicit grauissimum
testimonium testis. quem contra aduersarium ipse produxit?
ipse enim commemorauit de euangelio testimonium domino
dicente non coinquinari hominem iis escis, quae ingrediuntur
in eum ; et ipse carnibus abstinendum tamquam ab inmundis
escis monere et docere non cessat. et tamen sensit. quantam
plagam sibi infligeret et quanto ictu repercussus se ipse
sauciaret. ne quis enim eum interrogaret et diceret: quomodo
ergo prohibetis carnibus uesci, si dominus dicit, sicut tu ipse
commemoras: nihil est ingrediens in hominem coinquinans
eum, sed ea, quae procedunt de eo. coinquinant?
uoluit quasi adhibere medicinam sine causa in mortifero uul-,
nere. sic enim posuit ipsum euangelicum testimonium. in
euangelio. inquit, dicit ad turbam dominus: audite et intellegite,
nihil est ingrediens in hominem coinquinans
eum et cetera. quod ergo commemorauit dominum hoc ad
turbam dixisse. nihil aliud ostendit. nisi non se ignorantia.
sed malitia fecisse quod fecit, ut postea diceret auditoribus
suis ad turbam dominum ista locutum esse, non ad paucos
sanctos. quales se ipsi uideri uolunt, ut, quoniam suos auditores
tamquam adhuc inmundos permittunt carnibus uesci.
sibi autem quasi iam mundis consceleratum et nefarium esse
arbitrantur, hoc etiam dominum sensisse uideatur, quod non
paucos sanctos, sed turbas ista docuerit.s o hominem pessimum,
securum de neglegentia generis humani ad occultandas deceptiones
suas! non enim credebat aliquem existere, qui arriperet
euangelium (et consequentia legeret et inueniret hominem [*]

in ipsis pratis, quibus dominus greges suos pascit, laqueos
incautis et minus prouidis abscondentem. nam de his uerbis
commoti discipuli et non credentes proprie, sed potius figurate
dominum locutum esse. cum diceret non coinquinari hominem
iis. quae per cibos ingrediuntur in eum, quoniam Iudaei erant
etiam ipsi discipuli, qui fugiendos quarundam carnium cibos
a pueritia insitum acceperant, accedentes ad eum dixerunt ei :
scis. quia pharisaei audito uerbo scandalizati sunt?
at ille respondens ait? omnis plantatio, quam non
plantauit pater meus caelestis, eradicabitur. sinite
illos: caeci sunt et duces caecorum. caecus autem si
caeco ducatum praestet. ambo in foueam cadunt. cum
ergo infidelitatem Iudaeorum plantationem appellaret, quam
non plantauit pater caelestis, tamen adhue Petrus putans esse
illam parabolam et propterea reprehensos Iudaeos et caecos
dictos, quod eam intellegere non potuerint, respondens dixit ei:
edissere nobis parabolam istam. et ille manifestissime
ostendens non esse parabolam, sed propriam locutionem, dixit
ad eos: adhuc et uos sine intellectu estis? non intellegitis,
quia omne. quod in os intrat, in uentrem uadit
et in secessum emittitur? quae autem procedunt de
ore, de corde exeunt, et ea coinquinant hominem. de
corde enim exeunt cogitationes malae, homicidia,
adulteria, fornicationes, furta, falsa testimonia, blasphemiae;
haec sunt, quae coinquinant hominem. non
lotis autem manibus manducare non coinquinat hominem.
de non lotis autem manibus Iudaei mouerant quaestionem,
cuius occasione dominus generaliter de iis, quae in os
intrant et in uentrem uadunt et in secessum emittuntur, hoc [*] [*]
est de alimentis nostris dixit sententiam. quamquam ergo
conuocatis ad se turbis eum dixisse scriptum sit non quod
intrat in os coinquinat hominem. sed quod procedit
ex ore' tamen iste quo timoro hoc addiderit uerbis suis, quibus
huiusmodi testimonium commemorauit, satis adparet. sicut
paulo ante dictum est. ut haberet quod responderet eis. qui
sibi quaestionem mouissent. cur primates Manichaeorum nefas
sibi esse existiment carnibus uesci. uidelicet ut illud. quod
dominus ait, turbis tantum. non electis concessisse uideretur.
sed cum ex consequentibus declaratum sit etiam Petro seorsum
interroganti audientibusque eum discipulis, quos utique ad
culmen ecclesiae producebat. ita respondisse dominum. ut neque
per parabolam se illa dixisse testatus sit et ad omnes
pertinere monstrauerit: non habent isti. unde auferant cibos
de faucibus hominum et eas laqueo superstitionis astringant.

Fortassis aliquis eorum dicat: edissere ergo, quid significet
caro porci et cameli et leporis et milui et corui et ceterorum.
a quibus abstinendum in lege praecipitur. nolo. quia
longum est. sed fac me non posse, numquid propterea nullus
potest ? et sunt iam uolumina innumerabilia, in quibus ista
exposita sunt. nobis tamen ad hos refellendos satis est, quod
eas obseruationes umbram esse futurorum non ego, sed apostolus
dicit. cum etiam uetat seruiliter obseruari, sed tamen
aliquid significare declarat dicens: nemo ergo uos iudicet
in cibo aut in potu aut in parte diei festi aut neomeniae
aut sabbatorum, quod est umbra futurorum.
illa itaque futura, quae in illis obseruationibus significabantur,
posteaquam per dominum legum Christum uenerunt, ablatae
sunt seruiles obseruationes, sed earum interpretationes [*] [*]

tenentur a liberis. quicquid enim futuram ecclesiam significauit.
prophetia est. habes autem eundem apostolum dicentem: spiritum
nolite extinguere. prophetiam nolite spernere:
omnia legite, quae bona sunt. tenete. legenda est ergo
scriptura diuina et spiritus sancti dispensatio cognoscenda et
intuenda prophetia; et reicienda carnalis seruitus et liberalis
intellegentia retinenda.

De eo, quod scriptum est in deuteronomio: obserua
et sanctifica diem, quem praecepit tibi dominus. sex
diebus laborabis et facies omne opus tuum: septima
uero die sabbati epulare domino deo tuo nullum faciens
opus ipse tu aut filius tuus aut filia tua aut
puer tuus aut puella tua, bos tuus et asinus tuus et
omnia iumenta tua et colonus tuus. sic autem quiescat
seruus tuus et ancilla tua quemadmodum et tu.
memento. quoniam seruus fuisti in Aegypto et eruit
te dominus deus tuus in manu potenti et brachio
excelso. idcirco praecepit tibi dominus custodire
diem septimum. et iterum in genesi scriptum est, quemadmodum
Abrahae de circumcisione loquitur: testamentum
meum custodi. inquit, tu et semen tuum, quod erit
post te. hoc est testamentum meum. quod seruabis
inter me et te et semen tuum; omne masculinum circumcides
in carne praeputii ipsorum: et sit hoc signum
testamenti inter me et uos. octaua autem die
circumcidetis omnes masculos in gente uestra, ut
etiam dominatum et comparatum circumcidatis praeter
alienigenam: et hoc erit testamentum in gente [*] [*]

uestra. et omnis masc.ulus, qui non circumcidet praeputium
suum, perdet animam suam de media plebe,
quia testamentum meum dissoluit. haec omnia uerba
ueteris testamenti. ut eis de nouo testamento aduersetur.
proponit Adimantus et contraria esse adfirmat ea quae dominus
in euangelio dicit de proselyto: uae uobis, scribae
et pharisaei hypocritae, qui circumitis mare et terram.
ut faciatis unum proselytum; et cum feceritis,
erit filius gehennae multo plus quam estis uos. quasi
uero propterea dominus proselytum dicit filium gehennae. quia
circumciditur et sabbatum obseruat, et non potius quia Iudaeorum
perditos mores et eorum prauam conuersationem cogitur
imitari. non qua obseruant praecepta legis, sed qua faciunt
contra legem. quod alio loco de his apertissime dicit. ubi ait,
quod reiciunt mandatum dei, ut suam constitutionem confirment.
quia, cum lex praeceperit honorari patrem et matrem,
instituerunt ipsi, quomodo exhonorentur parentes. et item cum
eis dicit: uae uobis, scribae et pharisaei, qui habetis
claues regni caelorum nec ipsi intratis nec alios
permittitis intrare. uel cum alio loco praecepit audientibus,
ut dictis scribarum et pharisaeorum obtemperarent, facta uero
eorum non imitarentur. ait enim: super cathedram Moysi
sedent; quae dicunt, facite; sed quae faciunt, facere
nolite: dicunt enim et non faciunt. quo loco et [*] [*]
auctoritatem legis. quae per Moysen data est, confirmat dominus et
tamen cauendos et fugiendos esse mores eorum, qui legi,
quam acceperant, non obtemperabant, apertissime ostendit.
istis autem peruersitatibus suis faciebant, ut cum aliquis gentilis
ad legem eorum transisset. id est factus esset proselytus,
haberet mores eorum et fieret filius gehennae multo plus
quam ipsi essent. dabant enim magnam operam, ut Iudaeus
fieret aliquis ex gentibus et Iudaeum factum cogebant suos
mores pessimos imitari.

Neque illud. quod de apostolo tamquam contrarium commemorat,
potuit animaduertere Adimantus omnino non esse
contrarium, quia totus eius oculus non ad inquisitionem, sed
ad reprehensionem scripturae intentus erat. commemorat enim
dicentem apostolum: circumcisus quis uocatus est? non
adducat praeputium. in praeputio quis uocatus est?
non circumcidatur, quia praeputium nihil est et circumcisio
nihil est, sed obseruatio praeceptorum dei.
quid enim manifestius quam hoc apostolum praecipere, ut
unusquisque, sicut uocatus erat, sic maneret? aduenientibus
enim rebus, quarum erant umbrae illae obseruationes, id actum
est. ut ostenderetur in ipsis umbris non esse spem ponendam,
sed in ipsis rebus, quas illae umbrae significabant esse uenturas.
id est Christum et ecclesiam. et propterea illa iam
omnia inania erant: nec tamen ea tamquam noxia remouenda,
sed tamquam superflua contemnenda apostolus praecipit, ut
si quis Iudaeus Christo credidisset, propter offensionem suorum
non prohiberetur manere in ipsis superfluis, nec tamen [*] [*] [*] [*]

in eis salutem suam constitutam putaret; non enim signa illa,
sed ea, quae his significantur, in salutem introducunt. ideoque
praeputium nihil est et circumcisio nihil est, sed
obseruatio praeceptorum dei. et quod alio loco ait:
utinam et abscidantur, qui uos conturbant, non quia
circumcisio contraria est euangelio, dicit hoc apostolus, sicut
Manichaei putant, sed illud est euangelio contrarium, ut quisque
rem deserens, quae per illam umbram figuratur, ipsius
umbrae sequatur inanitatem. quod uolebant illi, qui gentibus
in Christum credentibus iugum circumcisionis inponebant quasi
ad salutem necessarium, cum iam non esset umbra in corpore
figuranda, sed res ipsa in corde gestanda.

Et quod dicit: dies obseruatis et sabbata et sollemnitates;
timeo uos, ne frustra laborauerim in uobis
non quidem sic scriptum est, ut Adimantus ponit. non enim
nominat ibi sabbatum apostolus. dicit enim: dies obseruatis
et annos et tempora; timeo uos, ne frustra laborauerim
in uobis. sed puta esse de sabbato dictum. numquid et nos
non dicimus ista non esse obseruanda, sed illa potius, quae
his significantur ? illi enim ea seruiliter obseruabant non intellegentes,
ad quarum rerum significationem et praenuntiationem
pertinerent. et hoc in eis culpat apostolus et in omnibus,
qui seruiunt creaturae potius quam creatori. nam nos quoque
et dominicum diem et pascha sollemniter obseruamus et quaslibet
alias Christianas dierum festiuitates. sed quia intellegimus,
quo pertineant, non tempora obseruamus, sed quae
illis significantur temporibus. Manichaei autem sic ea [*] [*]

reprehendunt, quasi nullos dies et tempora obseruent. sed cum de
his interrogantur secundum opinionem sectae suae, omnia
conantur exponere, ut non ipsa tempora, sed res, quarum illa
signa sunt, obseruare uideantur. quas quidem res fabulosas
esse atque falsissimas aliis locis ostenditur. nunc ad hoc dictum
est, ut ore suo cogantur fateri posse talia rationabiliter
celebrari. et ideo circumcisionem carnis et recte inpositam
semis et recte a liberis intellectam esse manifestum est. repudiamus
ergo eam carnalem cum apostolo et adprobamus
eam spiritalem cum apostolo; et sabbati quietem non obseruamus
in tempore, sed signum temporale intellegimus et ad
aeternam quietem, quae illo signo significatur, aciem cordis
intendimus. repudiamus itaque temporum obseruantiam cum
apostolo, temporalium signorum intellegentiam tenemus cum
apostolo; duorumque testamentorum differentiam sic probamus,
ut in illo sint onera seruorum, in isto gaudia liberorum:
in illo cognoscatur praefiguratio possessionis nostrae, in isto
teneatur ipsa possessio. interpretatur apostolus sabbatum ad
Hebraeos, cum dicit: remanet igitur sabbatismus populo
dei. interpretatur etiam circumcisionem, cum dicit de Abraham:
et signum accepit circumcisionis signaculum iustitiae
fidei. apostolicam itaque interpretationem spiritaliter teneo,
carnalem seruitutis obseruationem libertate contemno utriusque
testamenti auctorem deum uenerans, qui et ueteri homini
fugienti tamquam dominus obposuit quod timeret, et nouo
redeunti tamquam pater aperuit quod amaret. [*] [*] [*]