Contra Academicos (2.6-2.10)

Tunc uero quantulocumque iam lumine adsperso tanta
se mihi philosophiae facies aperuit, ut non dicam tibi, qui eius incognitae
fame semper arsisti, sed si ipsi aduersario tuo, quo nescio
utrum plus exercearis quam inpediaris, eam demonstrare potuissem,
ne ille et Baias et amoena pomeria et delicata nitidaque conuiuia et domesticos
histriones, postremo quidquid eum acriter commouet in
quascumque delicias abiciens et relinquens ad huius pulchritudinem
blandus amator et sanctus mirans anhelans aestuans aduolaret.
habet enim et ille, quod confitendum est, quoddam decus animi uel
potius decoris quasi sementem, quod erumpere in ueram pulchritudinem
nitens tortuose ac deformiter inter scabra uitiorum et inter opinionum
fallacium dumeta frondescit; tamen non cessat frondescere
et paucis acute ac diligenter in densa intuentibus, quantum sinitur,
eminere. inde est illa hospitalitas, inde in conuiuiis multa humanitatis
condimenta, inde ipsa elegantia nitor mundissima facies rerum
omnium et undique cuncta perfundens adumbratae uenustatis urbanitas.
[*] [*]

Philocalia ista uulgo dicitur. ne contemnas nomen hoc
ex uulgi nomine. nam philocalia et philosophia prope similiter cognominatae
sunt et quasi gentiles inter se uideri uolunt et sunt. quid
est enim philosophia? amor sapientiae. quid philocalia? amor pulchritudinis.
quaere de Graecis. quid ergo sapientia ? nonne ipsa uera
est pulchritudo ? germanae igitur istae prorsus et eodem parente
procreatae; sed illa uisco libidinis detracta caelo suo et inclusa cauea
populari uiciniam tamen nominis tenuit ad commonendum aucupem,
ne illam contemnat. hanc igitur sine pinnis sordidatam et egentem
uolitans libere soror saepe agnoscit, sed raro liberat; non enim
philocalia ista unde genus ducat, agnoscit nisi philosophia. quam totam
fabulam — nam subito Aesopus factus sum — Licentius tibi
carmine suauius indicabit; poeta est enim paene perfectus. ergo ille,
si ueram pulchritudinem, cuius falsae amator est, sanatis renudatisque
paululum oculis possit intueri, quanta uoluptate philosophiae
gremio se inuolueret? quomodo ibi te cognitum sicut uerum fratrem
amplecteretur? miraris haec et forsitan rides. quid, si haec explicarem,
ut uolebam ? quid, si saltem uox, si adhuc facies uideri a te non
potest, ipsius philosophiae posset audiri? mirareris profecto, sed
non rideres, non desperares. crede mihi, de nullo desperandum est,
de talibus autem minime; omnino sunt exempla. facile euadit, facile
reuolat hoc genus auium multis inclusis multum mirantibus.

Sed ad nos redeam. nos, inquam, Romaniane, philosophemur;
reddam tibi gratiam, filius tuus coepit philosophari. ego eum reprimo,
ut disciplinis necessariis prius excultus uigentior et firmior insurgat.
quarum te ne metuas expertem, si bene te noui, auras tibi liberas
tantum opto. nam de indole quid dicam? utinam non tam rara esset [*] [*]

in hominibus, quam certa est in te! restant duo uitia et impedimenta
inueniendae ueritatis, a quibus tibi non multum timeo; timeo
tamen, ne te contemnas atque inuenturum esse desperes, aut certe,
ne inuenisse te credas. quorum primum si tamen inest, ista tibi
fortasse disputatio detrahet. saepius enim suscensuisti Academicis
eo quidem grauius, quo minus eruditus esses, eo libentius, quod
ueritatis amore inliciebaris. itaque iam cum Alypio te fautore confligam
et tibi facile persuadebo quod uolo, probabiliter tamen; nam ipsum
uerum non uidebis, nisi in philosophiam totus intraueris. illud
autem alterum, quod te fortasse aliquid inuenisse praesumis, quamuis
a nobis iam quaerens dubitansque discesseris, tamen, si quid superstitionis
in animum reuolutum est, eicietur profecto, uel cum tibi
aliquam inter nos disputationem de religione misero uel cum praesens
tecum multa contulero.

Ego enim nunc aliud nihil ago, quam me ipse purgo a uanis
perniciosisque opinionibus. itaque non dubito melius mihi esse quam
tibi. unum tantum est, unde inuideam fortunae tuae, quod solus
frueris Luciliano meo. an et tu inuides, quia dixi \'meo\' ? sed quid
dixi aliud quam tuo et omnium, quicumque unum sumus ? de quo
tamen ut subuenias desiderio meo, quid te rogem? aut te ipse
promereor? tantum scis, quia debes. sed nunc ambobus dico: cauete,
ne quid uos nosse arbitremini, nisi quod ita didiceritis saltem, ut
nostis unum duo tria quattuor simul collecta in summa fieri decem.
sed item cauete, ne uos philosophia ueritatem aut non cognituros
aut nullo modo ita posse cognosci arbitremini. nam mihi uel potius
illi credite, qui ait: quaerite et inuenietis, nec cognitionem
desperandam esse et manifestiorem futuram, quam sunt illi [*] [*]

numeri. nunc ad propositum ueniamus. iam enim sero coepi metuere,
ne hoc principium modum excederet. et non est leue. nam modus
procul dubio diuinus est, sed fefellerit, cum dulciter ducit. ero
cautior. cum sapiens fuero.

Post pristinum sermonem, quem in primum librum
contulimus, septem fere diebus a disputando fuimus otiosi, cum tres
tamen Uergilii libros post primum recenseremus atque, ut in tempore
congruere uidebatur. tractaremus. quo tamen opere Licentius
in poeticae studium sic inflammatus est, ut aliquantum mihi etiam
reprimendus uideretur. iam enim ab hac intentione ad nullam se rem
deuocari libenter ferebat. tandem tamen ad retractandam quam distuleramus
de Academicis quaestionem cum a me, quantum potui.
lumen philosophiae laudaretur, non inuitus accessit. et forte dies ita
serenus effulserat, ut nulli prorsus rei magis quam serenandis animis
nostris congruere uideretur. maturius itaque solito lectos reliquimus
paulumque cum rusticis egimus quod tempus urgebat. - Tum Alypius:
Antequam uos. inquit, audiam de Academicis disputantes.
uolo mihi legatur sermo ille uester, quem dicitis me absente perfectum;
non enim possum aliter, cum inde huius disceptationis occasio
nata, sit in audiendis uobis bis non aut errare aut certe laborare. — Quod
cum factum esset et in eo paene totum antemeridianum tempus
consumtum uideremus, redire ab agro, qui deambulantes nos acceperat,
domum instituimus. — Et Licentius: Quaeso, inquit. ante
prandium mihi breuiter totam Academicorum sententiam exponendo
repetere ne graueris, ne quid in ea me fugiat, quod pro partibus
meis sit. — Faciam, inquam, et eo libentius, quo de hac re cogitans
parum prandeas. — Ne, inquit ille, istinc securus sis; nam
et multos et maxime patrem meum saepe animaduerti eo edaciorem,
quo refertior curis esset. deinde tu quoque de istis metris
cogitantem non sic expertus es, ut cura mea mensa secura sit. quod [*]
quidem apud me ipsum mirari soleo; quid enim sibi uult. quod tunc
primum pertinacius appetimus. cum in aliud intendimus animum?
aut quis est, qui manibus et dentibus nostris occupatis nobis
nimis imperiosus fit? — Audi potius, inquam. de Academicis quod
rogaueras, ne te metra ista uoluentem non solum in l\'pulis sine metro
sed etiam in quaestionibus patiar. si quid autem pro mea parte
occultabo, prodet Alypius. — Bona fide tua opus est, inquit Alypius;
nam si metuendum est, ne aliquid occultes, a me deprehendi posse
difficile arbitror cum, a quo me ista didicisse nullus qui me nouit
ignorat, praesertim cum in prodendo uero non magis uictoriae quam
animo tuo consulturus sis.