Breviculus Collationis cum Donatistis (1.6-1.10)

Sexto loco recitatum est etiam edictum ipsius cognitoris,
quod proposuerat cum supradicta notoria Donatistarum
et supradictis litteris catholicorum, insinuans populo, quae illi
pars utraque rescripserit.

Septimo loco recitatae sunt litterae catholicorum ad
cognitorem datae, quibus Donatistarum notoriae responderunt,
concedentes eis quod petierant, ut uniuersi qui uenerant praesentes
essent in eo loco ubi erat futura collatio, cum tamen
illic ex catholicis episcopis illi soli adessent, quos edicto suo
cognitor definierat, ut, si aliquis tumultus existeret, quod
catholici ualde metuebant, non illis imputaretur qui paucissimi
adessent, sed eis potius qui multitudinem suam praesentem
esse uoluissent. in eisdem litteris etiam tota ipsa causa comprehensa
est, ut ostenderetur ecclesia catholica non esse pars
Donati, sed illa potius, quae per totum mundum fructificaret
et cresceret incipiens ab Hierusalem secundum sacram scripturam,
et quia nihil ei praeiudicarent, quicumque in ea mali
fuissent diuino in fine iudicio separandi, et quia nec in ipsum
Caecilianum maiores eorum aliquid probare potuerunt, qui
iudiciis ecclesiasticis et maxime imperatoris, apud quem ab
eis fuerat accusatus, innocens inuentus et pronuntiatus est.
et quia de iussionibus imperatorum, quae pro catholica constituuntur,
solent facere inuidiam, commemoratum est etiam
de sancta scriptura reges decreuisse in regno suo grauissimas
poenas eis, qui blasphemassent deum; commemorata etiam [*] [*]

Octauo loco cum cognitor inquisisset, utrum, sicut a
catholicis uidebat, ita etiam a parte Donati electi iam essent
qui susceptam causam peragerent, responsum est a parte
Donati, quod iam esset acta a catholicis causa, antequam
esset confligentium statuta persona, propter illas catholicorum
litteras quae totam causam breuiter continebant. deinde instare
coeperunt, ut prius ageretur de tempore de mandato de persona
de causa, tunc ad negotii merita ueniretur. et cum cognitor
interlocutus esset nihil de causa esse mutilatum et
rursus inquisisset, utrum de constituendo numero disputantium
edicto eius paritum fuerit, quia per hos oporteret agi omnia
quae agenda essent, coeperunt Donatistae agere de tempore,
quoniam causa ipsa agi non posset, quia dies praeterisset.
quarto decimo enim Calendarum Iuniarum die completi fuerant
quattuor menses ex die edicti cognitoris, quod ad prouinciam
miserat, sicut interrogatum respondit officium. et quoniam
inter quattuor menses agi causam praeceperat imperator, ideo
diem iam transisse dicebant et petebant, ut tamquam in contumaces
catholicos sententia proferretur, quasi catholici absentes
essent aut Donatistae aliquando ad agendam causam illis
absentibus intrauissent aut admoniti catholici uel euocati defuissent.
ista ergo calumniose et tergiuersatorie, quae nec in
foro iure agerentur, dicebant, nolentes ut aliquid ageretur. sed [*]

Nono loco, quoniam cognitor superius dixerat de
tempore praescribere, ut causa non ageretur, non episcopalis,
sed forensis potius esse obiectionis, inuenit occasionem pars
Donati, qua diceret nihil ergo secum agi publico iure debere,
sed tantum diuinis scripturis. unde cum quaesisset cognitor,
quid utrique parti de hac re placeret, responsum est a catholicis,
ut iuberet mandatum catholici concilii recitari, ubi electis
disputatoribus agendi modus iniunctus est: ibi posse melius
apparere, quod non forensibus tergiuersationibus, sed magis
diuinis testimoniis ageretur. et aliquamdiu conflictio producta
est, cum catholici instarent recitari mandatum, illi autem
recusarent. sed postea remotis omnibus moratoriis contentionibus
recitari mandatum cognitor iussit.

Decimo loco mandatum catholici concilii recitatum est,
quo electis ad disputandum episcopis catholicae ecclesiae est
iniuncta defensio aduersus criminationes Donatistarum. hoc
mandato iterum, sicut in superioribus litteris, breuiter tota
causa comprehensa est, prius ut causa ecclesiae, quae toto
sicut promissa est terrarum orbe diffunditur, a causa Caeciliani,
qualiscumque illa fuisset, sic distingueretur, ut ostenderetur
malos in ecclesia, qui uel ignorantur uel pro unitate pacis
tolerantur a bonis, non eis ad mala consentientibus obesse
non posse similitudinibus euangelicis et exemplo prophetarum
et ipsius domini Christi et apostolorum et episcoporum et
iudicio ipsorum etiam Donatistarum propter Maximianistas,
deinde ipsius Caeciliani causa non mala fuisse certis documentis
demonstraretur, quibus et ipse et ordinator eius Felix
Aptugnensis, quem in concilio suo criminosius accusauerunt, [*] [*]