De civitate dei (1.1)

CAPUT I. De aduersariis nominis Christi, quibus in uasta- tione Urbis propter Christum barbari pepercerunt.

Ex hac namque existunt inimici, aduersus quos defendenda
est Dei ciuitas, quorum tamen multi correcto inpietatis errore
ciues in ea fiunt satis idonei; multi uero in eam tantis exardescunt
ignibus odiorum tamque manifestis beneficiis redemtoris
eius ingrati sunt, ut hodie contra eam linguas non
mouerent, nisi ferrum hostile fugientes in sacratis eius locis
uitam, de qua superbiunt, inuenirent. An non etiam illi Romani
Christi nomini infesti sunt, quibus propter Christum barbari
pepercerunt? Testantur hoc martyrum loca et basilicae apostolorum,
quae in illa uastatione Urbis ad se confugientes
suos alienosque receperunt. Huc usque cruentus saeuiebat
inimicus, ibi accipiebat limitem trucidatoris furor, illo [*] [*]

ducebantur a miserantibus hostibus, quibus etiam extra ipsa loca
pepercerant, ne in eos incurrerent, qui similem misericordiam
non habebant. Qui tamen etiam ipsi alibi truces adque hostili
more saeuientes posteaquam ad loca illa ueniebant, ubi fuerat
interdictum quod alibi belli iure licuisset, tota feriendi refrenabatur
inmanitas et captiuandi cupiditas frangebatur. Sic euaserunt
multi, qui nunc Christianis temporibus detrahunt et
mala, quae illa ciuitas pertulit, Christo inputant; bona uero,
quae in eos ut uiuerent propter Christi honorem facta sunt.
non inputant Christo nostro sed fato suo, cum potius deberent,
si quid recti saperent, illa, quae ab hostibus aspera et dura
perpessi sunt, illi prouidentiae diuinae tribuere, quae solet
corruptos hominum mores bellis emendare adque conterere
itemque uitam mortalium iustam adque laudabilem talibus
adflictionibus exercere probatamque uel in meliora transferre
uel in his adhuc terris propter usus alios detinere: illud uero,
quod eis uel ubicumque propter Christi nomen uel in locis
Christi nomini dicatissimis et amplissimis ac pro largiore
misericordia ad capacitatem multitudinis electis praeter bellorum
morem truculenti barbari pepercerunt, hoc tribuere
temporibus Christianis, hinc Deo agere gratias, hinc ad eius
nomen ueraciter currere, ut effugiant poenas ignis aeterni,
quod nomen multi eorum mendaciter usurparunt, ut effugerent
poenas praesentis exitii. Nam quos uides petulanter et procaciter
insultare seruis Christi, sunt in eis plurimi, qui illum
interitum clademque non euasissent, nisi seruos Christi se
esse finxissent. Et nunc ingrata superbia adque inpiissima
insania eius nomini resistunt corde peruerso, ut sempiternis
tenebris puniantur, ad quod nomen ore uel subdolo confugerunt,
ut temporali luce fruerentur. [*]