Adnotationes in Iob (6-10)

Verba lob. sed, ut uidetur, uerba mea sunt
mala; non enim uerba lob de inpatientia sunt flagellorum,
cum significent dolorem, non peculiarem lob, sed quem habuit
de omni genere humano. sagittae enim domini in corpore
meo sunt: uerba dei, quibus anima transfigitur, cum
cogitur ad confessionem. quarum furor bibit sanguinem
meum; tollunt enim peccatum. cum enim incipio loqui,
stimulant m e : quod enim loquor, illae cogunt. quid enim?
numquid frustra onager clamabit, nisi escamrequirens?
ut inde famem patiatur, quia liber esse uoluit. aut
bos mugit, cum habeat in praesepi cibos? asino
cibaria labore bouis praeparantur sicut gentibus labore prophetarum
et apostolorum, qui utique Iudaei fuerunt. itaque haec
uerba cibum desiderantis sunt, id est auxilium, non inpatientis
ad dolorem. numquid potest sine sale edi panis?
quasi ei diceretur: cur sic ea per figuras dicis? respondit. quia
si ex persona sua ea diceret, insulsa essent. aut est sapor
in sermonibus uanis? uanos sermones hominum dicit,
quia panis uerba dei sunt, sed panis caelestis. sic nec
anima mea potest cessare: quomodo non potest sine [*] [*]

sale edi panis, sic nunc ministerium praebeo uerbi dei propter
illud: quomodo audient sine praedicante? foetidas
enim uideo escas meas sicut est odor leonis: nam
uerba mea foetida sunt sicut leo uel propter superbiam, per
quam iactantes putent, uel propter quod amplexantes carnalia
foetorem leonis habent, qui propriis uerbis gaudent. quodsi
det et ueniat postulatio mea: postulationem dicit rem
quam petebat. et spem meam det dominus; sic enim
confidens ob spem post tribulationem uenturae consolationis
oportune tentatur. bene autem spem dicit, quia, cum res
uenerit, iam tentatio non erit necessaria. sit mihi ciuitas
sepulcrum, super cuius muros saliebam: societatem
illam Babyloniae uult sibi sepulcrum, non ut eum obruat,
sed ut sciat quia mortuos tegit quicumque in illa fuerint, de
cuius tamquam firmamento et munimine superbiebat. non
parcam; non enim mentitus sum. uerba sunt sancta
dei mei: quia non alia dixit quam audiuit a deo, id est de
homine generaliter prophetantis, quia auxilio indiget in confessione.
quae est enim uirtus mea, ut sufferam? quod
significabat uulnus eius. aut quod tempus meum, ut
sustineat anima mea? quia imminente morte terrentur
homines, ut conuertantur et confiteantur deo putredinem
peccatorum, cuius consideratione se dicit cogi ad confessionem.
numquid uirtus lapidum uirtus mea? duros
et inpenetrabiles iaculis uerborum dei, qui non mouentur ad
confitendum. aut non in ipso confidebam? cum mihi bene
esset, id est cum essem inmortalis ad imaginem dei. sed [*] [*]
adiutorium a me recessit: factus mortalis uolens in me
confidere. et uisitatio domini me despexit. secundum
quod dictum est: aut filius hominis, quoniam uisitas
eum? propinqui mei non respexerunt me: horrui
angelis. tamquam torrens deficiens: misericordia enim
aliquando inundauit me; et siccaui et non fui mihi fons.
aut sicut fluctus transierunt me: tamquam sint
consolationes potus. qui me metuebant, nunc inruerunt
super me: diabolus cum angelis suis. perii et exul de
domo mea factus sum: aut de habitatione caelesti aut
de conscientia; idcirco foras extra domum suam sedebat. uias
Themanorum uidete, semitas Sabaeorum intuemini:
illos significat, qui in temporalibus confidunt, de quibus se,
id est hominem quem significat dicit non praesumere. nunc
autem et uos insurrexistis inme sine misericordia:
putantes beatitudinem hominum, si carnalibus abundent, quia
insultabant potius quam conpatiebantur. sed uidentes
uulnus meum timete: intellegentes quid significet timete
futuras poenas. quid enim? numquid aliquid uos
petii? aut fortitudine uestra indigeo? quia coram eo
infirmus est, qui eum potest saluare. docete me et ego
obmutescam; idcirco enim patientes esse debuerunt ad
doctrinam eius, quia ipsi eum docere non poterant. sed, ut
uideo, praua ueri hominis uerba dicitis: eum dicit
uerum hominem qui personam significat agentis paenitentiam
conuersione ad deum, cuius praua uerba dicebant. non enim [*] [*]
a uobis auxilium peto: uerus enim homo a deo petit
auxilium; ille enim uerus est qui confitetur. unde est: qui
facit ueritatem, uenit ad lucem. neque enim elocutionem
sermonis uestri sustinebo: dei enim se locutionem
dixit sustinere, qua instruatur. uerum tamen super
pupillum inruistis: quod ad uos adtinet, insultare mihi
uoluistis, quamuis non intellexeritis quid significet. quia neque
Iob, quem uidebant, insultare debuerant, ideo: uerum tamen.
nunc autem aspicientes uacate mihi: non habentes
quod me doceatis. et rursum iustitiae adestote: quia
primo uidebantur sibi iustitia cogi ad loquendum. non est
enim in ore meo iniquitas; et fauces meae nonne
sapientiam meditabantur? dicit se non deum accusasse,
sed hominem induxisse accusantem iniquitates suas, sicut
superius sermo eius intellectus est. hanc dicit meditationem
sapientiae.

Numquid non tentatio est uita humana super
terram? hic iam apertius ostendit ex cuius significatione
superius loqueretur. tentationem uero dicit tamquam stadium
certaminis, ubi uincit homo uel uincitur. et sicut cotidiani
mercenarii uita eius? temporalem mercedem expectantis,
ut iam eorum qui iustitiae suae fructum in futurum expectant
non sit uita super terram. aut tamquam seruus metuens
dominum suum et consecutus umbram? quod significat
absconditio Adae a facie domini et tectio foliorum de quibus
umbra fit, quam relicto deo consecutus est homo. aut [*] [*]

tamquam mercenarius qui expectat mercedem operis
sui? iste a superiore hoc differt, quod superior habuit,
hic autem habere desiderat ipsa temporalia. sic et ego
expectaui menses uanos: iam ad umbram dixit uanos,
id est temporalia bona. et noctes dolorum datae sunt
mihi: in quibus et lux amittitur sapientiae et materies est
poenarum. si dormiero, dico: quando dies? et si surrexero,
rursum: quando uesper? quando cupiditatem
negotii patitur homo in otio et otii in negotio. repleor
autem doloribus a uespere usque ad mane: quo
occidit a deo. unde et ad uesperam deambulans deus eos
dimisit: quod significat uolentes, quibus nulla expectatio est
remedii nisi mane. de quo dicitur: mane astabo tibi,
id est quando post iudicium mane deus reuelabitur iustis.
unde et dominus uespere sepelitur et mane resurgit. hanc
ergo uitam tamquam lucifero potest comparare. et concrescit
corpus meum putredine uermium: uermium multitudine.
infundo glebas terrae radens saniem: expressio
cupiditatum uel curarum confessionis, in qua gaudent iniqui,
quod ad occasionem redigunt peccandi, quae alii per paenitentiam
confitentur: unde sunt canes, qui Lazari uulnera
lingebant. et uita mea exilior est quam loquela:
minus enim facio quam loquor. recordare ergo quia
spiritus est uita mea: id est in fame spiritali. et non
reuertar ad uisibilia. non me cognoscet oculus [*] [*]
uidentis: quia mutabor, ut uidentem hic diabolum accipiamus
inuidentem. oculi tui in me et non subsisto;
interficis enim in me uitam carnalem in qua fui. tamquam
nubes expurgata de caelo: aut per caelum purgata —
quomodo dicimus de ferro purgata — ut hic significauerit auxilium
sibi fuisse de caelo, ut purgaretur, aut certe ut iam non
sit nubes, sed in aerem purum extenuetur, tamquam radiis
solis expurgata, ut obscuritas carnis et sanguinis non sit in
caelo. non enim caro et sanguis regnum dei possidebunt,
cum corruptibile hoc induerit incorruptionem et
absorbebitur mors in uictoriam. si enim homo descenderit
ad inferos, ultra non ascendet: ad hoc
ergo recordare, ut non descendas. et non reuertetur amplius
in domum suam: id est ad requiem suam. propterea
itaque et ego non parcam ori meo: confitendo,
cum tempus est. utrumne mare sum ego aut draco?
non enim sicut inpios aut diabolum repulisti. quia statuisti
super me custodiam: ut non me moueam ad perturbationem,
ut sunt maris termini. quia dixi: consolabitur
me lectus meus: carnalia in quibus requiescebat. et referam
ad me ipsum consolationem in toro meo: ad
te enim debeo referre consolationem meam. exterres me
per somnia et per uisionem me obstupefacis: per
tribulationes uitae huius, quae ita somnia sunt, quomodo et
bona uitae huius somnia. absolues a spiritu meo animam
meam: propter uisibiles terrores, a quibus liberabitur [*] [*]
anima metuens uenire ad eos. et a morte ossa mea repuli:
nam ierant in mortem ossa mea, nisi his exterritus
fortior essem et patiens, quod est ossium firmitas. non enim
in sempiternum uiuam ut patienter feram: breuitate
uitae et metu mortis me correxi. unde inconuertibilis diabolus,
quia non moritur, sed damnatur. initium sapientiae
timor inde est. discede a me; uana est enim uita
mea: quia non suffero tentationes. aut quia sensu tuo
intendisti in eum? propter quod rationalis est. unde illud:
nos autem sensum domini habemus. rationis uero
munus dicit extensionem intellectus. et in requie iudicabis
eum? dignum requie. usquequo me non dimittis?
uinctum tribulationibus. neque deseris, donec deglutiam
saliuam meam? in dolore ac flagellis contineam
et absorbeam uoluptatum fluxus per tribulationes admonitus.
si ego peccaui, quid possum tibi facere? sensus hic
est: si peccaui, nihil possum tibi facere. an forte loquendo
molesti tibi sunt homines? tu ergo qui scis sensum, quare
constituisti hominem, ut loqueretur aduersus te, ut esset tibi
oneri? si autem peccatum hominis nec facto nec dicto tibi
nocet, quare non obliuisceris peccatum eius, sed purgas illud
potius, nisi quia illa quae supra dicta sunt ad bonitatem tuam
referuntur? quid est enim homo, quod exaltasti eum?
quae non intellegentes amici eius putauerunt ab eo deum
reprehendi. si enim non propterea facis mihi tentationes, ut
cohibeam fluxos motus meos, ut mihi ita consulas, quae alia
causa est, ut corripias hominem? non enim nocere tibi potest [*] [*]
quia peccat; aut sentis quasi aduersitatem loquelae eius, cum
scias sensum humanum, et utique posses quod tibi aduersarium
est non constituere. et quare non es oblitus iniquitatis
meae? si non ea causa ut mihi prodessent tentationes
istae, ut bonitatis tuae sit totum, et quod me corripis?
nunc autem in terram ibo: cum enim purges peccatum
meum, restat mihi tamen adhuc in terram ire per mortem
corporalem. mane uigilabo et ultra non ero: in hac
terra.

Verba Baldad Sauchitis. misit in manu iniquitates
eorum: in manu misit aut in uindicta aut supputatione
debitores eos, id est peccatores demonstrauit. et restituet
tibi uitam iustitiae: quae debetur iustitiae, id est
beatam. et erunt priora tua minima: in comparatione
posteriorum, quae infinita erunt. autnumquid non hi
docebunt te et referent tibi? quoniam nonnullorum
maior est auctoritas. iam et hic de Christo dicturus audita
narrat, quomodo Eliphaz narrauit reuelationem. numquid
uiret scirpus sine aqua? ita ergo et inpii arescent sine
misericordia dei. adhuc in sua radice consistit et non
metetur? si aquam non babeat. antequam bibat omnis
herba, nonne arescit? nisi bibat; non enim ante aliquando
uiruit inpius. atque araneis complebitur [*] [*]

tabernaculum eius: opera inutilia. iam uero de Iudaeis et domino
uidetur dicere. quodsi et suffulserit domum suam,
non stabit: aut scripturis sanctis aut spe promissionis
domini aut regnum ipsum. et cum coeperit, non permanebit:
sequi deum; quod Iudaeis euenit, qui secuti non
sunt incipientes. humidus enim est ante solem: carnalium
fluxu putrescentes: ante solem uero sub tribulationibus,
ut ante sub significet, sicut dicimus: ante me fac.
et de putredine eius germen eius ascendet; nisi
enim illi tam mali essent, non per passionem exaltaretur
dominus, qui de illis secundum carnem natus est. in congregationibus
lapidum dormit; maiores enim illum
crucifigent. et in medio lapillorum uiuet: humilium, de
quibus fuerunt apostoli. si deglutietur, locus mentietur
eum: si absconderit quod filius dei sit, dicetur quia non est
filius dei. opus est ergo ut ipse sese indicet; in hoc enim
loco non possunt diuina cognosci. de terra autem alterum
germinabit: uel dominus resurgendo uel alterum genus
piorum, id est christianorum. dominus enim non probabit
innocentem. an non reprobabit? uel illud: inpium non
probabit innocentem? nec ullum munus: id est sacrificia
quae habebant Iudaei. ueracium autem os inplebit
risu: confitentium. et tabernaculum inpii non permanebit:
uel ipsum templum uel regnum.

Verba Iob. uere scio quia ita est: id est quia
secundum iniquitates meas haec mihi restituit; sed non sicut [*] [*]

uos arbitramini, sed quia nemo est in conspectu eius iustus.
non respondebunt ei unum de mille: in omnibus
quippe conuincet. qui in uetustatem perducit montes
et nesciunt: id est ad infirmitatem, ut est: inueteraui
in omnibus inimicis meis. qui uertit eos in ira:
irascendo eos uertit, id est, ut aliud inueniant quam appetierant,
cum qui se exaltat, humiliabitur. qui commouet
orbem a fundamentis: per uocationem, quae facta
est, per quam commoti sunt excellentes in mundo. et
columnae eius mouebuntur; qui praecipit soli, et
non oritur: ut aut sapientia non intellegatur aut qui
scripserunt, ut est: signa librum. qui extendit caelum
solus: ecclesiam, quae proprie sedes dei est, quam extendit
per totum orbem; solus ad significandam unitatem trinitatis.
nam utique per filium in spiritu sancto omnia facta sunt. et
ambulat super mare tamquam super terram: super
terram, id est firmiter confirmans ecclesiam in saeculo uel
subiciendo sibi peccatores, in quibus non mergitur, non
cedendo tentationibus eorum. si transgressus me fuerit,
non uidebo. si altior me fuerit aut celeritate perstrinxerit
me, non eum agnoscam: opus est ergo, ut et congruat
infirmitati meae et non me deserat. si enim morti
tradiderit, quis auertet? morti enim tradit, cum uel transgreditur
uel transit, ut nesciatur. haec est mors animae, ut
deum nesciat. ipsius enim inauertibilis ira: aliorum enim [*] [*]
potest auerti a potentiore. ab ipso subdita sunt cetera
sub caelo: excepto ipso caelo, id est rationali creatura, quia
si ipsa sibi cetera subdidisset, numquam per ea quae sibi
subdiderat puniretur; quia uero deus ei illa subdidit, punitur
per ea, quando offenderit eum qui subdidit. quodsi etiam
iustus fuero, non exaudiet me: rogans eum, praesumens
de mea iustitia; comparans enim ea his quae apud se sunt
incommutabilibus et perpetuis tamquam iniustum me non exaudiet.
ergo eius mihi misericordia necessaria est. iudicium
eius rogabo: quia ego iudicare non possum me iustum esse.
unde est: sed neque me ipsum iudico; qui autem iudicat
me, dominus est. si uero inuocauero, et non exaudierit,
non credam quoniam exaudiuit uocem meam:
cum iudicium eius rogo, si non exaudierit, non credam quod
aliquando exaudierit me; occultis enim causis me audiuit,
non merito deprecationis meae. ant certe: non credam non
me exauditum nunc; aliquando enim exauditus sum. aut ita:
quia si exaudierit quod peto, credam etiam exauditum me;
nam si non credidero, quamuis fiat quod peto, tamen non exauditus
sum, ut signum exauditionis credulitas postulantis sit.
ne forte in turbine me conterat? propterea quaero iudicium
eius, ne in turbine me conterat. multas enim tribulationes
meas fecit sine causa: quorum causa me latuit;
aut certe uox confitentis est, flagellis dei confitentis non se
esse correctum et idcirco posse turbine conteri, quasi maiori
supplicio. non enim sinit me respirare: tam multae sunt
tribulationes meae. etenim quia potest, obtinet: uincit,
ut uoluntatem eius faciam, non meam. quodsi et fuero [*] [*]
iustus, os meum inpia loquetur: si me iustum putauero.
uerum tamen auferetur uita mea: quamuis nesciam si
inpie egi, tamen auferetur uita mea, ut patiar quae nolo aut
non faciam quae uolo. unum est quod dixi: magnum et
potentem disperdit ira: id est: propter hoc unum fiunt
tribulationes hominibus, ut nemo sibi magnus potensque uideatur
praesumens de uiribus suis. quia nequam homines
in magna morte erunt: non in mediocri, in qua sunt etiam
iusti, cum tribulantur et ab eis deridentur. terra tradita
est in manus inpii: aut corpus iustorum, non anima, cum
eos persequuntur, aut quando inpius dominari permittitur.
potest accipi et homo peccator in manus diaboli secundum
mortalitatem suam. faciens iudicium eius operit: aut
ipsius inpii iudicium aut iusti; in hoc enim tempore opertum
est. aut certe hoc ipso facit iudicium eius, id est: eo illum
punit, quo occultat ei prouidentiam suam, ut est: prae magnitudine
irae suae non requiret. uel eo iustum uindicat,
quo occultat persecutori eius iudicium suum, id est prouidentiam
suam, ut artius peccatorum laqueis per inpunitatem capiatur.
quodsi non est, quis ergo est? potest hoc de
domino intellegi, qui et derisus est et cuius terra, hoc est
corpus traditum est in manus Iudaeorum, et cuius iudicium
faciens occultauit maiestatem ipsius. quodsi ipse non est,
quis ergo est, qui maiora faciat, quam fecit ipse? uel sic:
quodsi non facit deus iudicium iusti uel inpii, quis potest
facere? uita autem mea leuior est cursore: tamquam [*] [*] [*] [*]
fugitiuos dicit homines a iustitia discedentes, ut ille filius
minor profectus in regionem longinquam. aut quasi aquilae
uolantis et quaerentis escam: de superioribus, in quibus
naturaliter animae rationales beatae sunt, id est operibus iustitiae,
inclinauerunt se ad terrenas uoluptates. quodsi et
locutus fuero, obliuiscor dum loquor: locutio: quemadmodum
adfectum habuit ad exteriora, sic anima dum progreditur
ad ea quae foris sunt cupiditate fruendi creatura obliuiscitur
interioiem creatorem. declinans in faciem ingemiscam:
illam enim declinationem dolores sequuntur. commoueor
omnibus membris: timor, quo incipit recurrere.
et quia sum inpius, quare non sum mortuus et laboro?
"scio" subaudis. aut dicit se laborare, quia inpietati mortuus
non est. et mundatus fuero mundis manibus: aut dei
manibus aut suis, id est: bonis operibus per regenerationem.
satis in sorde me tinxisti: in istam mortalitatem perductum.
et execratum me est uestimentum meum: inmortalitas,
qua cupimus superuestiri; sed quia non possumus in
hac corruptione, ideo dicit: execratum me est uestimentum
meum. non es enim homo sicut et ego, cui contradicam:
homini enim possem demonstrare iustitiam meam;
in tuo autem iudicio inuenior iniustus. utinam esset nobis
arbiter! uidetur blasphemare, nisi illum mediatorem dei et
hominum optare intellegatur, ut per eum alleget preces suas.
hoc modo enim ille audit inter utrumque positus et arguit [*] [*]
hominem: filio enim omne iudicium pater dedit. et qui
argueret et qui audiret inter utrumque. auertat a me
uirgam suam: transeat timor legis, ut adoptionis libertate
et caritate illi coniungar. non enim sum mecum: quia his
haereo quae foris sunt.

Proferam contra me sermones: haec confitentis
sunt. et dicam ad dominum: noli me docere inpium
esse: noli me tentare ultra quam possum ferre nec mihi
sinas accidere, quibus mihi inpietas persuadeatur. aut bonum
est tibi, si inique egero? non est autem tibi bonum, si
inique egero; non ergo iniuste ita me constituisti. quia
despicis opus quod manus tuae fecerunt? si quod
despicis opus manuum tuarum. ad consilium inpiorum
animaduertisti? sed non eius inpietatis quae hominibus
adparet. et: ad consilium inpiorum animaduertisti?
non quia placet illi ut inique agant. aut sicut homo
perspicit, perspicis? quia utique non sicut homo perspicis:
ideo in consilium inpiorum animaduertisti; est enim
inpietas quam tu solus uides et ab hominibus non uidetur.
aut humana est uita tua? id est breuis, ut non possis
de perpetuitate iudicare. et peccata mea inuestigasti:
non enim latere te potuerunt quae latent homines. scis enim
me nihil inpie fecisse: nam quantum ad homines nihil
inpie feci. sed quis est qui de manibus tuis eripiat?
iudicantis. sicut deus iudicas, cum uides etiam eas inpietates
quas homo non uidet. postea uero mutatus percussisti
me: se scilicet mutato, non deo, quia mutatus homo mutatum [*] [*] [*]

deum sentit, ut per tenebrarum diuturnitatem mutati oculi
mutatum solem sentiunt. memor esto quia de luto finxisti
me: tua ergo misericordia indigeo. in terram me
iterum conuertes: morte, quae est poena peccati. nonne
tamquam lac mulsisti me? quia etiam [iam] mortalibus
praebuit misericordiam, cum homines de hominibus informi
primordio formauit. haec ergo cum in te sint, scio quia
omnia potes: quia tantae bonitatis sunt, ut carnalem quoque
substantiam operentur. quodsi et peccauero, custodies
me: aut ut non me perdas aut ne lateat peccatum
meum. et si iustus fuero, non possum respirare: in
conspectu hominum; nam tu uides peccata quae homines
latent. plenus enim sum opprobrio: in conspectu tuo. et
capior sicut leo ad occisionem: est superbiae peccatum
quod homines latet, quando etiam in factis laudabilibus possit
obrepere. iterum autem commutatus saeuissime crucias
me: post poenam peccati, qua mortalis factus est homo.
secundum has dicit tribulationes, quas in hac uita homines
patiuntur, quia repente pleraeque accidunt tribulationes, quae
turbant quietem ipsius uitae mortalis, cum in salute est uel
securitate rerum quamuis temporalium, quam misericordiae
dei deputauit. instaurans in me tormenta mea: quia iam
ipsa mortalitas tormentum est, de qua tribulationes aliae fiunt.
quare ergo de uentre eduxisti me? de obscuritate ad
notitiam, quae sola maioris miseriae est materia, cum subuertitur;
hanc generationem etiam superius commemorauit.
et essem tamquam non fuissem? penitus ignotus. unde [*] [*]
est: uocat ea quae non sunt tamquam quae sunt, id
est secundum ignobilitatem. aut numquid non est tempus
paruum uitae meae? non enim propter longitudinem uitae
meae mortuus non sum, cum utique paruum sit quod uiuo.
patere me, donec requiescam pusillum: post misericordiam
qua de limo fecisti me et mutatum mortalitate percussisti
me et ipsa mortalitate consolatus es me, deinde
. exercuisti me tribulationibus. patere ergo me, ut requiescam
in te, antequam eam in poenas unde reuerti non licet;
ab his enim, quas supra commemorauit, licet reuerti, si se
homo ad deum conuerterit. uult autem requiescere, antequam
eat in poenas aeternas, ad hoc utique, ut non eat. quemadmodum
si dicamus alicui: corrige te, antequam damneris;
non enim cum se correxerit, damnabitur. ubi non est lux
nec est uidere uitam hominum: illa est enim uita hominum,
ubi est lumen uerum, quod inluminat omnem hominem.
alia est terra uiuentium, alia terra morientium.