Confessiones (1.11-1.15)

Exaudi, deus. uae peccatis hominum! et homo dicit haec,
et misereris eius, quoniam tu fecisti eum et peccatum non
fecisti in eo. quis me commemorat peccatum infantiae meae?
quoniam nemo mundus a peccato coram te, nec infans, cuius
est unius diei uita super terram. quis me commemorat? an
quilibet tantillus nunc paruulus, in quo uideo quod non memini
de me? quid ergo tunc peccabam? an quia uberibus
inhiabam plorans? nam si nunc faciam, non quidem uberibus,
sed escae congruenti annis meis ita inhians, deridebor atque
reprehendar iustissime. tunc ergo reprehendenda faciebam,
sed quia reprehendentem intellegere non poteram, nec mos reprehendi
me nec ratio sinebat. nam extirpamus et eicimus
ista crescentes. nec uidi quemquam scientem, cum aliquid
purgat, bona proicere. an pro tempore etiam illa bona erant,
flendo petere etiam quod noxie daretur, indignari acriter non
subiectis hominibus liberis et maioribus hisque, a quibus genitus
est, multisque praeterea prudentioribus non ad nutum
uoluntatis obtemperantibus feriendo nocere niti quantum potest,
quia non oboeditur imperiis, quibus perniciose oboediretur? ita [*] [*]
imbecillitas membrorum infantilium innocens est, non animus
infantium. uidi ego et expertus sum zelantem paruulum: non-\'
dum loquebatur et intuebatur pallidus amaro aspectu conlac-i
suum suum. quis hoc ignorat? expiare se dicunt ista matres
atque nutrices nescio quibus remediis. nisi uero et ista
innocentia est, in fonte lactis ubertim manante atque abundante1
opis egentissimum et illo adhuc uno alimento uitam ducentem\'
consortem non pati. sed blande tolerantur haec, non quia
nulla uel parua, sed quia aetatis accessu peritura sunt. quod
licet probes, cum ferri aequo animo eadem ipsa non possunt,
quando in aliquo annosiore deprehenduntur.

Tu itaque, domine deus meus, qui dedisti uitam infanti et ;
corpus, quod ita, ut uidemus, instruxisti sensibus, conpegisti
membris, figura decorasti proque eius uniuersitate atque incolumitate
omnes conatus animantis insinuasti, iubes me laudare
te in istis et confiteri tibi et psallere nomini tuo,
altissime, quia deus es omnipotens et bonus, etiamsi sola
ista fecisses, quae nemo alius potest facere nisi tu, une, a
quo est omnis modus, formosissime, qui formas omnia et lege
tua ordinas omnia. hanc ergo aetatem, domine, qua me [*] [*]

uixisse non memini, de qua aliis credidi et quam me egisse
ex aliis infantibus conieci, quamquam ista multum fida coniectura
sit, piget me adnumerare huic uitae meae, quam uiuo
in hoc saeculo. quantum enim adtinet ad obliuionis meae
tenebras, par illi est, quam uixi in matris utero. quod si et
in iniquitate conceptus sum et in peccatis mater mea
me in utero aluit, ubi, oro te, deus meus, ubi, domine, ego,
seruus tuus, ubi aut quando innocens fui? sed ecce omitto
illud tempus: et quid mihi iam cum eo est, cuius nulla uestigia
recolo?

Nonne ab infantia huc pergens ueni in pueritiam? uel
potius ipsa in me uenit et successit infantiae? nec discessit illa:
quo enim abiit? et tamen iam non erat. non enim eram infans,
qui non farer, sed iam puer loquens eram. et memini
hoc, et unde loqui didiceram, post aduerti. non enim docebant
maiores homines praebentes mihi uerba certo aliquo ordine
doctrinae sicut paulo post litteras, sed ego ipse mente, quam
dedisti mihi, deus meus, cum gemitibus et uocibus uariis et uariis
membrorum motibus edere uellem sensa cordis mei, ut uoluntati
pareretur, nec ualerem quae uolebam omnia nec quibus uolebam
omnibus. pensabam memoria: cum ipsi appellabant rem [*] [*]
aliquam et cum secundum eam uocem corpus ad aliquid mouebant,
uidebam et tenebam hoc ab eis uocari rem illam, quod
sonabant, cum eam uellent ostendere. hoc autem eos uelle
ex motu corporis aperiebatur tamquam uerbis naturalibus omnium
gentium, quae fiunt uultu et nutu oculorum ceterorumque
membrorum actu et sonitu uocis indicante affectionem
animi in petendis, habendis, reiciendis fugiendisue rebus. ita
uerba in uariis sententiis locis suis posita et crebro audita,
quarum rerum signa essent, paulatim colligebam measque iam
uoluntates edomito in eis signis ore per haec enuntiabam. sic
cum his, inter quos eram, uoluntatum enuntiandarum signa
conmunicaui et uitae humanae procellosam societatem altius
ingressus sum pendens ex parentum auctoritate nutuque maiorum
hominum.

Deus, deus meus, quas ibi miserias expertus sum et
ludificationes, quandoquidem recte mihi uiuere puero id proponebatur,
obtemperare monentibus, ut in hoc saeculo florerem
et excellerem linguosis artibus ad honorem hominum et falsas
diuitias famulantibus. inde in scholam datus sum, ut discerem
litteras, in quibus quid utilitatis esset ignorabam miser. et
tamen, si segnis in discendo essem, uapulabam. laudabatur
enim hoc a maioribus, et multi ante nos uitam istam agentes [*]
praestrtfxerant aerumnosas uias, per quas transire cogebamur
multiplicato labore et dolore filiis Adam. inuenimus autem,
domine, homines rogantes te et didicimus ab eis, sentientes
te, ut poteramus, esse magnum aliquem, qui posses etiam non
adparens sensibus nostris exaudire nos et subuenire nobis.
nam puer coepi rogare te, auxilium et refugium meum,
et in tuam inuocationem rumpebam nodos linguae meae et
rogabam te paruus non paruo affectu, ne in schola uapularem.
et cum me non exaudiebas, quod non erat ad insipientiam
mihi, ridebantur a maioribus hominibus usque ab ipsis parentibus,
qui mihi accidere mali nihil uolebant, plagae meae,
magnum tunc et graue malum meum.

Estne quisquam, domine, tam magnus animus, praegrandi
affectu tibi cohaerens, estne, inquam, quisquam — facit enim
hoc quaedam etiam stoliditas — est ergo, qui tibi pie cohaerendo
ita sit affectus granditer, ut eculeos et ungulas atque huiuscemodi
uaria tormenta, pro quibus effugiendis tibi per uniuersas
terras cum timore magno supplicatur, ita parui aestimet,
diligens eos, qui haec acerbissime formidant, quemadmodum [*] [*]

parentes nostri ridebant tormenta, quibus pueri a magistris
affligebamur? non enim aut minus ea metuebamus aut minus
te de his euadendis deprecabamur, et peccabamus tamen minus
scribendo aut legendo aut cogitando de litteris, quam exigebatur
a nobis. non enim deerat, domine, memoria uel ingenium,
quae nos habere noluisti pro illa aetate satis, sed delectabat
ludere et uindicabatur in nos ab eis qui talia utique agebant.
sed maiorum nugae negotia uocabantur, puerorum autem talia
cum sint, puniuntur a maioribus, et nemo miseratur pueros
uel illos uel utrosque. nisi uero adprobat quisquam bonus
rerum arbiter uapulasse me, quia ludebam pila puer et eo ludo
inpediebar, quominus celeriter discerem litteras, quibus maior
. deformius luderem. aut aliud faciebat idem ipse, a quo uapulabam,
qui si in aliqua quaestiuncula a condoctore suo uictus
esset, magis bile atque inuidia torqueretur quam ego, cum in
certamine pilae a conlusore meo superabar?