Scaife ATLAS

CTS Library / Exameron

Exameron (1.1-1.5)

urn:cts:latinLit:stoa0022.stoa054.opp-lat1:1.1-1.5
Refs {'start': {'reference': '1.1', 'human_reference': 'Book 1 Section 1'}, 'end': {'reference': '1.5', 'human_reference': 'Book 1 Section 5'}}
Ancestors [{'reference': '1'}]
Children []
prev
plain textXML
next
DIES PRIMVS.

1
1
Tantumne opinionis adsumpsisse homines, ut aliqui eorum [*] [*]
tria principia constituerent omnium, deum et exemplar et [*]
materiam, sicut Plato discipulique eius, et ea incorrupta et
increata ac sine initio esse adseuerarent deumque non tamquam
creatorem materiae, sed tamquam artificem ad exemplar, hoc
est ideam intendentem fecisse mundum de materia, quam
uocant ὕλην, quae gignendi causas rebus omnibus dedisse adseratur,
ipsum quoque mundum incorruptum nec creatum aut [*]
factum aestimarent, alii quoque, ut Aristoteles cum suis disputandum
putauit, duo principia ponerent, materiam et speciem,
et tertium cum his, quod operatorium dicitur, cui subpeteret
competenter efficere quod adoriendum putasset.

quid
igitur tam inconueniens quam ut aeternitatem operis cum
dei omnipotentis coniungerent aeternitate uel ipsum opus
deum esse dicerent, ut caelum et terram et mare diuinis [*]
prosequerentur honoribus? ex quo factum est ut partes mundi [*] [*] [*]

4
deos esse crederent, quamuis de ipso mundo non mediocris
inter eos quaestio sit.

nam Pythagoras unum mundum adserit,
alii innumerabiles dicunt esse mundos, ut scribit Democritus,
cui plurimum de physicis auctoritatis uetustas detulit,
ipsumque mundum semper fuisse et fore Aristoteles usurpat
dicere: contra autem Plato non semper fuisse et semper fore
praesumit adstruere, plurimi uero non fuisse semper nec [*]
semper fore scriptis suis testificantur.

inter has dissensiones
eorum quae potest ueri esse aestimatio, cum alii mundum
ipsum deum esse dicant, quod ei mens diuina ut putant
inesse uideatur, alii partes eius, alii utrumque? in quo nec
quae figura sit deorum nec qui numerus nec qui locus aut
uita possit aut cura conprehendi, siquidem mundi aestimatione
uolubilem rutundum ardentem quibusdam incitatum motibus [*]
sine sensu deum conueniat intellegi, qui alieno, non suo motu
feratur.

2
Unde diuino spiritu praeuidens sanctus Moyses hos hominum [*]
errores fore et iam forte coepisse in exordio sermonis sui sic
ait: in principio fecit deus caelum et terram, initium
rerum, auctorem mundi, creationem materiae conprehendens,
ut deum cognosceres ante initium mundi esse uel ipsum esse
initium uniuersorum, sicut in euangelio dei filius dicentibus:
tu quis es? respondit: initium quod et loquor uobis,
et ipsum dedisse gignendi rebus initium et ipsum esse [*] [*] [*]
5
creatorem mundi, non idea quadam duce imitatorem materiae, ex
qua non ad arbitrium suum, sed ad speciem propositam sua
opera conformaret. pulchre quoque ait: in principio fecit, ut
inconprehensibilem celeritatem operis exprimeret, cum effectum
prius operationis inpletae quam indicium coeptae explicauisset.

DIES 1 w 4
PRIMVS 1 w 10
Tantumne 1 w 19
opinionis 1 w 28
adsumpsisse 1 w 39
homines 1 w 46
ut 1 w 49
aliqui 1 w 55
eorum 1 w 60
I 3 w 61
1 1 w 62
A 1 w 63
tria 1 w 67
principia 1 w 76
constituerent 1 w 89
omnium 1 w 95
deum 1 w 100
et 1 w 102
exemplar 1 w 110
et 2 w 112
B 1 w 113
materiam 1 w 121
sicut 1 w 127
Plato 1 w 132
discipulique 1 w 144
eius 1 w 148
et 3 w 151
ea 1 w 153
incorrupta 1 w 163
et 4 w 165
increata 1 w 173
ac 1 w 175
sine 1 w 179
initio 1 w 185
esse 1 w 189
adseuerarent 1 w 201
deumque 1 w 208
non 1 w 211
tamquam 1 w 218
creatorem 1 w 227
materiae 1 w 235
sed 1 w 239
tamquam 2 w 246
artificem 1 w 255
ad 3 w 257
exemplar 2 w 265
hoc 1 w 269
est 1 w 272
ideam 1 w 277
intendentem 1 w 288
fecisse 1 w 295
mundum 1 w 301
de 5 w 303
materia 3 w 310
quam 3 w 315
uocant 1 w 321
ὕλην 1 w 325
quae 1 w 330
gignendi 1 w 338
causas 1 w 344
rebus 1 w 349
omnibus 1 w 356
dedisse 1 w 363
adseratur 1 w 372
ipsum 1 w 378
quoque 1 w 384
mundum 2 w 390
incorruptum 1 w 401
nec 1 w 404
creatum 1 w 411
aut 1 w 414
2 1 w 415
A 2 w 416
factum 1 w 422
aestimarent 1 w 433
alii 1 w 438
quoque 2 w 444
ut 4 w 447
Aristoteles 1 w 458
cum 1 w 461
suis 1 w 465
disputandum 1 w 476
putauit 1 w 483
duo 1 w 487
principia 2 w 496
ponerent 1 w 504
materiam 2 w 513
et 5 w 515
speciem 1 w 522
et 6 w 525
tertium 1 w 532
cum 2 w 535
his 1 w 538
quod 1 w 543
operatorium 1 w 554
dicitur 1 w 561
cui 1 w 565
subpeteret 1 w 575
competenter 1 w 586
efficere 1 w 594
quod 2 w 598
adoriendum 1 w 608
putasset 1 w 616
quid 1 w 621
igitur 1 w 627
tam 3 w 630
inconueniens 1 w 642
quam 4 w 646
ut 8 w 648
aeternitatem 1 w 660
operis 1 w 666
cum 3 w 669
dei 1 w 672
omnipotentis 1 w 684
coniungerent 1 w 696
aeternitate 2 w 707
uel 1 w 710
ipsum 2 w 715
opus 1 w 719
deum 3 w 723
esse 2 w 727
dicerent 1 w 735
ut 9 w 738
caelum 1 w 744
et 13 w 746
terram 1 w 752
et 14 w 754
mare 2 w 758
diuinis 1 w 765
B 2 w 766
prosequerentur 1 w 780
honoribus 1 w 789
ex 3 w 792
quo 5 w 795
factum 2 w 801
est 3 w 804
ut 10 w 806
partes 1 w 812
mundi 1 w 817
4 1 w 818
Diels 1 w 823
Doxographi 1 w 833
Graeci 1 w 839
p 28 w 840
567 1 w 844
7 2 w 846
sqq 1 w 849
Baeda 1 w 855
Hex 1 w 858
I 4 w 860
39 1 w 862
A 4 w 863
M 2 w 864
IN 1 w 867
NOMINE 1 w 873
1 2 w 874
1 3 w 876
PATRIS 1 w 882
OMNIPOTENTIS 1 w 894
INCIPIVNT 1 w 904
LIBRI 1 w 909
INC 2 w 913
LI 2 w 916
G 2 w 917
EXAMERON 1 w 926
ID 1 w 928
EST 1 w 931
SEX 1 w 934
DIERUM 1 w 940
SCI 1 w 944
AMBROSII 1 w 953
EPS 1 w 957
EPISCOPI 1 w 966
G 3 w 967
CG 1 w 970
INCIPIT 1 w 977
TRACTATUS 1 w 986
SOI 1 w 989
AMBROSII 2 w 997
EPI 2 w 1000
EXA- 1 w 1004
MERON 2 w 1009
V 3 w 1010
SCI 2 w 1013
AMBROSII 3 w 1021
PRIMUS 1 w 1027
DE 1 w 1029
SEX 2 w 1032
DIEBUS 1 w 1038
N 12 w 1039
INCIPIT 2 w 1046
PROLOGUS 1 w 1054
SCI 3 w 1057
AMBROSII 4 w 1065
EP 4 w 1067
SUPER 1 w 1072
EXAMER0N91 1 w 1082
SCI 4 w 1087
AMBROSII 5 w 1095
deinde 1 w 1102
unus 1 w 1106
et 15 w 1108
dimidius 1 w 1116
uersus 1 w 1122
eras 1 w 1126
M 15 w 1129
INCIP 4 w 1136
EXAMERON 2 w 1144
AMBR 6 w 1148
M 18 w 1149
INCIP 5 w 1154
EXAEMERON 1 w 1164
SCI 5 w 1167
AMBROSII 6 w 1175
LIBER 1 w 1180
I 53 w 1181
DE 2 w 1183
PRINCIPIO 1 w 1192
RERUM 1 w 1197
S 27 w 1198
IN 10 w 1200
NOMINE 2 w 1206
DEI 1 w 1209
PATRIS 2 w 1215
INCIPIT 3 w 1222
MACROBII 1 w 1230
THEODOSII 1 w 1239
AMBROSII 7 w 1247
MEDIOLANENSIS 1 w 1260
LIB 3 w 1263
QUI 1 w 1266
UOCATUR 1 w 1273
EXAMERON 3 w 1281
IN- 1 w 1285
CIPIT 4 w 1290
DE 4 w 1292
PRIMO 1 w 1297
DIE 4 w 1300
SECULI 1 w 1306
B 17 w 1307
4 2 w 1308
in 14 w 1310
ems 1 w 1314
C 21 w 1316
del 1 w 1320
m2 1 w 1323
G 6 w 1324
incorrupta 2 w 1335
CG 2 w 1337
8 1 w 1338
TAHN 1 w 1342
S 34 w 1343
ylein 1 w 1348
CGVB 1 w 1352
ylen 1 w 1356
G 9 w 1357
m2 2 w 1359
cet 1 w 1362
12 1 w 1365
hi 3 w 1367
s 58 w 1369
operaturium 1 w 1381
corr 4 w 1386
m2 3 w 1389
es 9 w 1392
13 1 w 1396
adoriundum 1 w 1406
G 10 w 1407
m2 4 w 1409
N 29 w 1410
15 1 w 1414
aeternitate 3 w 1425
coniungerent 2 w 1437
Diu 1 w 1440
1 8 w 1442
deos 1 w 1447
esse 3 w 1451
crederent 1 w 1460
quamuis 1 w 1468
de 14 w 1470
ipso 1 w 1474
mundo 1 w 1479
non 2 w 1482
mediocris 1 w 1491
inter 1 w 1496
eos 2 w 1499
quaestio 1 w 1507
sit 1 w 1510
nam 1 w 1514
Pythagoras 1 w 1524
unum 1 w 1528
mundum 3 w 1534
adserit 1 w 1541
alii 2 w 1546
innumerabiles 1 w 1559
dicunt 1 w 1565
esse 4 w 1569
mundos 1 w 1575
ut 11 w 1578
scribit 1 w 1585
Democritus 1 w 1595
cui 2 w 1599
plurimum 1 w 1607
de 15 w 1609
physicis 1 w 1617
auctoritatis 1 w 1629
uetustas 1 w 1637
detulit 1 w 1644
ipsumque 1 w 1653
mundum 4 w 1659
semper 1 w 1665
fuisse 1 w 1671
et 20 w 1673
fore 1 w 1677
Aristoteles 2 w 1688
usurpat 1 w 1695
dicere 2 w 1701
contra 1 w 1708
autem 1 w 1713
Plato 2 w 1718
non 3 w 1721
semper 2 w 1727
fuisse 2 w 1733
et 21 w 1735
semper 3 w 1741
fore 2 w 1745
praesumit 1 w 1754
adstruere 1 w 1763
plurimi 1 w 1771
uero 1 w 1775
non 4 w 1778
fuisse 3 w 1784
semper 4 w 1790
nec 2 w 1793
3 3 w 1794
A 28 w 1795
semper 5 w 1801
fore 3 w 1805
scriptis 1 w 1813
suis 2 w 1817
testificantur 1 w 1830
inter 2 w 1836
has 1 w 1839
dissensiones 1 w 1851
eorum 2 w 1856
quae 3 w 1860
potest 1 w 1866
ueri 1 w 1870
esse 5 w 1874
aestimatio 1 w 1884
cum 4 w 1888
alii 3 w 1892
mundum 5 w 1898
ipsum 4 w 1903
deum 4 w 1907
esse 6 w 1911
dicant 1 w 1917
quod 3 w 1922
ei 5 w 1924
mens 1 w 1928
diuina 1 w 1934
ut 13 w 1936
putant 1 w 1942
inesse 1 w 1948
uideatur 1 w 1956
alii 4 w 1961
partes 2 w 1967
eius 2 w 1971
alii 5 w 1976
utrumque 1 w 1984
in 22 w 1987
quo 7 w 1990
nec 3 w 1993
quae 4 w 1997
figura 1 w 2003
sit 2 w 2006
deorum 1 w 2012
nec 4 w 2015
qui 3 w 2018
numerus 1 w 2025
nec 5 w 2028
qui 4 w 2031
locus 1 w 2036
aut 3 w 2039
uita 1 w 2043
possit 1 w 2049
aut 4 w 2052
cura 1 w 2056
conprehendi 1 w 2067
siquidem 1 w 2076
mundi 2 w 2081
aestimatione 1 w 2093
uolubilem 1 w 2102
rutundum 1 w 2110
ardentem 1 w 2118
quibusdam 1 w 2127
incitatum 1 w 2136
motibus 1 w 2143
B 19 w 2144
sine 2 w 2148
sensu 1 w 2153
deum 5 w 2157
conueniat 1 w 2166
intellegi 1 w 2175
qui 7 w 2179
alieno 1 w 2185
non 5 w 2189
suo 1 w 2192
motu 1 w 2196
feratur 1 w 2203
Unde 1 w 2208
diuino 1 w 2214
spiritu 1 w 2221
praeuidens 1 w 2231
sanctus 1 w 2238
Moyses 1 w 2244
hos 1 w 2247
hominum 1 w 2254
c 61 w 2255
errores 1 w 2262
fore 4 w 2266
et 22 w 2268
iam 3 w 2271
forte 1 w 2276
coepisse 1 w 2284
in 28 w 2286
exordio 1 w 2293
sermonis 1 w 2301
sui 3 w 2304
sic 3 w 2307
ait 1 w 2310
in 29 w 2313
principio 1 w 2322
fecit 1 w 2327
deus 1 w 2331
caelum 2 w 2337
et 23 w 2339
terram 2 w 2345
initium 1 w 2353
rerum 1 w 2358
auctorem 1 w 2367
mundi 3 w 2372
creationem 1 w 2383
materiae 2 w 2391
conprehendens 1 w 2404
ut 19 w 2407
deum 6 w 2411
cognosceres 1 w 2422
ante 1 w 2426
initium 2 w 2433
mundi 4 w 2438
esse 8 w 2442
uel 2 w 2445
ipsum 5 w 2450
esse 9 w 2454
initium 3 w 2461
uniuersorum 1 w 2472
sicut 2 w 2478
in 34 w 2480
euangelio 1 w 2489
dei 3 w 2492
filius 1 w 2498
dicentibus 1 w 2508
tu 23 w 2511
quis 1 w 2515
es 30 w 2517
respondit 1 w 2527
initium 4 w 2535
quod 4 w 2539
et 24 w 2541
loquor 1 w 2547
uobis 1 w 2552
et 25 w 2555
ipsum 6 w 2560
dedisse 2 w 2567
gignendi 2 w 2575
rebus 2 w 2580
initium 5 w 2587
et 26 w 2589
ipsum 7 w 2594
esse 10 w 2598
n 140 w 2599
2 7 w 2600
Diels 2 w 2605
Dox 2 w 2608
565 1 w 2612
9 3 w 2614
Cic 1 w 2617
Acad 1 w 2622
II 10 w 2625
55 1 w 2627
cf 1 w 2630
73 1 w 2633
4 3 w 2634
Cic 2 w 2637
de 30 w 2639
nat 1 w 2642
deor 2 w 2647
I 82 w 2649
120 1 w 2652
de 32 w 2655
diuin 4 w 2660
I 83 w 2662
5 7 w 2663
5 8 w 2664
Philo 1 w 2669
de 33 w 2671
aetern 4 w 2677
mundi 5 w 2683
3 5 w 2684
II 11 w 2687
489 1 w 2690
1 10 w 2692
JE 1 w 2694
cf 2 w 2698
Philonis 1 w 2707
de 34 w 2709
aet 5 w 2712
mundi 6 w 2718
ed 7 w 2720
F 1 w 2722
Cumont 1 w 2729
Prolegg 1 w 2736
p 60 w 2738
XV 1 w 2741
Diels 3 w 2747
Dox 3 w 2750
670 1 w 2754
34 1 w 2757
14 1 w 2759
Cic 3 w 2762
de 35 w 2765
nat 2 w 2768
deor 3 w 2773
II 12 w 2776
46 1 w 2778
19 1 w 2780
Gen 1 w 2783
1 13 w 2785
1 14 w 2787
23 1 w 2789
lob 1 w 2792
8 3 w 2794
25 1 w 2797
I 88 w 2798
3 8 w 2799
scripsit 1 w 2807
N 30 w 2808
B 20 w 2811
4 8 w 2812
phisicia 1 w 2820
M 29 w 2821
fisicis 1 w 2828
B 21 w 2829
fvsicis 1 w 2836
cet 2 w 2839
uetustas 2 w 2848
auctori- 1 w 2856
tatis 2 w 2861
M 30 w 2862
6 5 w 2865
sed 2 w 2868
semper 6 w 2874
G 12 w 2875
m2 5 w 2877
7 5 w 2878
non 6 w 2881
CG 4 w 2883
V 6 w 2884
nec 6 w 2887
N 31 w 2888
9 6 w 2889
ueri 2 w 2893
esse 11 w 2897
CGV 2 w 2900
esse 12 w 2904
ueri 3 w 2908
N 32 w 2909
12 3 w 2911
eorum 4 w 2916
CG 6 w 2918
nec 7 w 2921
que 8 w 2924
numerus 2 w 2931
nec 8 w 2934
que 9 w 2937
C 31 w 2938
c 89 w 2942
bts 1 w 2945
eras 2 w 2949
et 31 w 2953
corr 5 w 2958
ml 1 w 2961
G 16 w 2963
neque 1 w 2968
n 157 w 2969
neque 2 w 2975
V 8 w 2976
13 2 w 2978
aestimationem 1 w 2991
CV 1 w 2993
14 2 w 2995
rutundum 2 w 3003
Cm1 1 w 3006
rotundum 1 w 3014
Cm2 1 w 3017
cet 3 w 3020
15 2 w 3023
sensu 2 w 3028
C 35 w 3030
21 1 w 3032
cognuscires 1 w 3043
C 36 w 3044
corr 6 w 3049
m2 7 w 3052
22 1 w 3055
dicentibus 2 w 3065
sibi 1 w 3069
MS 1 w 3071
23 2 w 3073
quod 5 w 3077
qui 9 w 3081
C 37 w 3082
m2 8 w 3085
ex 6 w 3087
quod 6 w 3091
B 22 w 3093
quod 7 w 3097
8 4 w 3099
i 265 w 3101
qui 10 w 3104
M 32 w 3106
24 1 w 3110
gignendi 3 w 3118
G 17 w 3119
s 201 w 3121
m2 9 w 3124
i 269 w 3125
gignendis 1 w 3134
gignendis 2 w 3144
N 33 w 3145
creatorem 2 w 3154
mundi 7 w 3159
non 7 w 3163
idea 3 w 3167
quadam 1 w 3173
duce 1 w 3177
imitatorem 1 w 3187
materiae 3 w 3195
ex 7 w 3198
qua 11 w 3201
non 8 w 3204
ad 11 w 3206
arbitrium 1 w 3215
suum 1 w 3219
sed 3 w 3223
ad 12 w 3225
speciem 2 w 3232
propositam 1 w 3242
sua 1 w 3245
opera 3 w 3250
conformaret 1 w 3261
pulchre 1 w 3269
quoque 3 w 3275
ait 2 w 3278
in 38 w 3281
principio 2 w 3290
fecit 2 w 3295
ut 22 w 3298
inconprehensibilem 1 w 3316
celeritatem 1 w 3327
operis 2 w 3333
exprimeret 1 w 3343
cum 5 w 3347
effectum 1 w 3355
prius 1 w 3360
operationis 1 w 3371
inpletae 1 w 3379
quam 6 w 3383
indicium 1 w 3391
coeptae 1 w 3398
explicauisset 1 w 3411