Apocolocyntosis, Petronius, with an English translation by Michael Heseltine Seneca. Apocolocyntosis, with an English translation by W.H.D. Rouse (8-13)

Non mirum quod in curiam impetum fecisti: nihil tibi clausi est. Modo dic nobis, qualem deum istum fieri velis. non potest esse: οὔτε αὐτὸσ πρᾶγμα ἔχει τι οὔτε ἄλλοις παρέχει; Stoicus? Quomodo potest 'rotundus' esse, ut ait Varro, 'sine capite, sine praeputio'? Est aliquid in illo Stoici dei, iam video: nec cor nec caput habet. Si mehercules a Saturno petisset hoc beneficium, cuius mensem toto anno celebravit, Saturnalicius princeps, non tulisset illud, nedum ab Iove, quem quantum quidem in illo

p.388

fuit, damnavit incesti. Silanum enim generum suum occidit propterea quod sororem suam, festivissimam omnium puellarum, quam omnes Venerem vocarent, maluit Iunonem vocare. 'Quare' inquit 'quaero enim, sororem suam?' Stulte, stude: Athenis dimidium licet, Alexandriae totum. 'Quia Romae' inquis 'mures molas lingunt.' Hic nobis curva corriget? quid in cubiculo suo faciat, nescit, et iam 'caeli scrutatur plagas'? Deus fieri vult: parum est quod templum in Britannia habet, quod hunc barbari colunt et ut deum orant μωροῦ εὐιλάτου τυχεῖν?

Tandem Iovi venit in mentem, privatis intra curiam morantibus senatoribus non licere[*] sententiam dicere nec disputare.

Ego

p. c. interrogare vobis permiseram, vos mera mapalia fecistis. Volo ut servetis disciplinam curiae. Hic qualiscunque est, quid de nobis existimabit?

Olim

magna res erat deum fieri: iam famam mimum fecistis. Itaque ne videar in personam, non in rem dicere sententiam, censeo ne quis post hunc diem deus fiat ex his, qui ἀρούρης καρπὸν ἔδουσιν, aut ex his, quos alit ζείδωροσ ἄρουρα.. Qui contra hoc senatus consultum deus factus, dictus pictusve erit, eum dedi Laruis et proximo munere inter novos auctoratos ferulis vapulare placet.

Cum divus Claudius et divum Augustum sanguine contingat nec minus divam Augustam aviam suam, quam ipse deam esse iussit, longeque omnes mortales sapientia antecellat, sitque e re publica esse aliquem qui cum Romulo possit 'ferventia rapa vorare,' censeo uti divus Claudius ex hac die deus sit, ita uti ante eum qui optimo iure factus sit, eamque rem ad metamorphosis Ovidi adiciendam.

Noli mihi invidere, mea res agitur; deinde tu si quid volueris, in vicem faciam; manus manum lavat.

Tunc divus Augustus surrexit sententiae suae loco dicendae, et summa facundia disseruit:

Ego

pudet imperii.

ῤῖψε ποδὸσ τεταγὼν ἀπὸ βηλοῦ

Nescio

quando quidem divus Claudius occidit socerum suum Appium Silanum, generos duos Magnum Pompeium et L. Silanum, socerum filiae suae Crassum Frugi, hominem tam similem sibi quam ovo ovum, Scriboniam socrum filiae suae, uxorem suam Messalinam et ceteros quorum numerus iniri non potuit, placet mihi in eum severe animadverti, nec illi rerum iudicandarum vacationem dari, eumque quam primum exportari, et caelo intra triginta dies excedere, Olympo intra diem tertium.

Pedibus in hanc sententiam itum est. Nec mora, Cyllenius illum collo obtorto trahit ad inferos, a caelo

illuc[*] unde negant redire quemquam.

Dum descendunt per viam sacram, interrogat Mercurius, quid sibi velit ille concursus hominum, num Claudii funus esset. Et erat omnium formosissimum et impensa cura, plane ut scires deum efferri: tubicinum, cornicinum, omnis generis aenatorum tanta turba, tantus concentus, ut etiam Claudius audire posset. Omnes laeti, hilares: populus Romanus ambulabat tanquam liber. Agatho et pauci causidici plorabant, sed plane ex animo. Iurisconsulti e tenebris procedebant, pallidi, graciles, vix animam habentes, tanquam qui tum maxime reviviscerent.

dicebam vobis: non semper Saturnalia erunt.

Claudius ut vidit funus suum, intellexit se mortuum esse. Ingenti eum μεγάλῳ χορικῷ nenia cantabatur anapaestis:

"Fundite fletus, edite planctus,

resonet tristi clamore forum:

cecidit pulchre cordatus homo,

quo non alius fuit in toto

fortior orbe.

Ille citato vincere cursu

poterat celeres, ille rebelles

fundere Parthos levibusque sequi

Persida telis, certaque manu

tendere nervum, qui praecipites

vulnere parvo figeret hostes,

pictaque Medi terga fugacis.

Ille Britannos ultra noti

litora ponti

et caeruleos scuta Brigantas

dare Romuleis colla catenis

iussit et ipsum nova Romanae

iura securis tremere Oceanum.

Deflete virum, quo non alius

potuit citius discere causas,

una tantum parte audita,

saepe ne utra. Quis nunc iudex

toto lites audiet anno?

Tibi iam cedet sede relicta,

qui dat populo iura silenti,

p.400

Cretaea tenens oppida centum.

Caedite maestis pectora palmis,

o causidici, venale genus.

Vosque poetae lugete novi,

vosque in primis qui concusso

magna parastis lucra fritillo."

Delectabatur laudibus suis Claudius, et cupiebat diutius spectare. Inicit illi manum Talthybius deorum[*] et trahit capite obvoluto, ne quis eum possit agnoscere, per campum Martium, et inter Tiberim et viam tectam descendit ad inferos. Antecesserat iam compendiaria Narcissus libertus ad patronum excipiendum, et venienti nitidus, ut erat a balineo, occurrit et ait:

Quid di ad homines?

celerius

et venire nos nuntia.

belua centiceps.

Claudius

veniet.

quomodo huc venistis vos?

Quid dicis, homo crudelissime? Quaeris, quomodo? Quis enim nos alius hue misit quam tu, omnium amicorum interfector? In ius eamus, ego tibi hic sellas ostendam.