Apocolocyntosis, Petronius, with an English translation by Michael Heseltine Seneca. Apocolocyntosis, with an English translation by W.H.D. Rouse (12-13)

Dum descendunt per viam sacram, interrogat Mercurius, quid sibi velit ille concursus hominum, num Claudii funus esset. Et erat omnium formosissimum et impensa cura, plane ut scires deum efferri: tubicinum, cornicinum, omnis generis aenatorum tanta turba, tantus concentus, ut etiam Claudius audire posset. Omnes laeti, hilares: populus Romanus ambulabat tanquam liber. Agatho et pauci causidici plorabant, sed plane ex animo. Iurisconsulti e tenebris procedebant, pallidi, graciles, vix animam habentes, tanquam qui tum maxime reviviscerent.

Ex his unus cum vidisset capita conferentes et fortunas suas deplorantes causidicos, accedit et ait:

dicebam vobis: non semper Saturnalia erunt.

Claudius ut vidit funus suum, intellexit se mortuum esse. Ingenti eum μεγάλῳ χορικῷ nenia cantabatur anapaestis:

"Fundite fletus, edite planctus,

resonet tristi clamore forum:

cecidit pulchre cordatus homo,

quo non alius fuit in toto

fortior orbe.

Ille citato vincere cursu

poterat celeres, ille rebelles

fundere Parthos levibusque sequi

Persida telis, certaque manu

tendere nervum, qui praecipites

vulnere parvo figeret hostes,

pictaque Medi terga fugacis.

Ille Britannos ultra noti

litora ponti

et caeruleos scuta Brigantas

dare Romuleis colla catenis

iussit et ipsum nova Romanae

iura securis tremere Oceanum.

Deflete virum, quo non alius

potuit citius discere causas,

una tantum parte audita,

saepe ne utra. Quis nunc iudex

toto lites audiet anno?

Tibi iam cedet sede relicta,

qui dat populo iura silenti,

p.400

Cretaea tenens oppida centum.

Caedite maestis pectora palmis,

o causidici, venale genus.

Vosque poetae lugete novi,

vosque in primis qui concusso

magna parastis lucra fritillo."

Delectabatur laudibus suis Claudius, et cupiebat diutius spectare. Inicit illi manum Talthybius deorum[*] et trahit capite obvoluto, ne quis eum possit agnoscere, per campum Martium, et inter Tiberim et viam tectam descendit ad inferos. Antecesserat iam compendiaria Narcissus libertus ad patronum excipiendum, et venienti nitidus, ut erat a balineo, occurrit et ait:

Quid di ad homines?

celerius

inquit Mercurius

et venire nos nuntia.

Dicto citius Narcissus evolat. Omnia proclivia sunt, facile descenditur. Itaque quamvis podagricus esset, momento temporis pervenit ad ianuam Ditis, ubi iacebat Cerberus vel ut ait Horatius

belua centiceps.

Pusillum perturbatur—subalbam canem in deliciis habere adsueverat—ut ilium vidit canem nigrum, villosum, sane non quem velis tibi in tenebris occurrere, et magna voce

Claudius

inquit

veniet.

Cum plausu procedunt cantantes:εὑρήκαμεν, συγχαίρωμεν.[*] Hic erat C. Silius consul designatus, Iuncus praetorius, Sex. Traulus, M. Hel vius, Trogus, Cotta, Vettius Valens, Fabius equites R. quos Narcissus duci iusserat. Medius erat in hac cantantium turba Mnester pantomimus, quem Claudius decoris causa minorem fecerat. Ad Messalinam—cito rumor percrebuit Claudium venisse—convolant: primi omnium liberti Polybius, Myron, Harpocras, Amphaeus, Pheronactus,quos Claudius omnes, necubi imparatus esset, praemiserat. Deinde praefecti duo Iustus Catonius et Rufrius Pollio. Deinde amici Saturninus Lusius et Pedo Pompeius et Lupus et Celer Asinius consulares. Novissime fratris filia, sororis filia, generi, soceri, socrus, omnes plane consanguinei. Et agmine facto Claudio occurrunt. Quos cum vidisset Claudius, exclamat: πάντα φίλων πγήρη

quomodo huc venistis vos?

Tum Pedo Pompeius:

Quid dicis, homo crudelissime? Quaeris, quomodo? Quis enim nos alius hue misit quam tu, omnium amicorum interfector? In ius eamus, ego tibi hic sellas ostendam.