Historiae (1.2)

2. Sunt enim Franci Italis accolae et contermini, olim dicti Germani; cpiod cjuidem satis constat. Nam circa Rbenum fluvium habitant, ct contineutem ei adiacentem, maximamquc Galliarum partcm occupant, non quidem iam olim ab ipsis possessam, sed posterius acquisitain. Massiliam quoque urbem tenent, Ionum coloniam. Hanc enim olim Phocenses ex. Asia a Medis pulsi incoluc runt, Dario Hystaspis filio apud Persas regnante; et nunc ex Graecanica cst barbarica. Patria enim rei publicac administratione abiecta, impcrantium legibus utitur. Videtur vero etiam hodie,

non admodum pristiua incolarum dignitate inferior. Sunt enim Franci non campestres, ut fere plerique barbarorum, sed et politia, ut plurimum, utuntur Romana et legibus iisdem; eandem etiam contractuum et nuptiarum rationem et divini numinis eultum tenent. nent. Christiani enim omnes sunt, rectissimeque de Deo sentiunt. Habent et magistratus in urbibus et sacerdotes; festa etiam perinde atque nos celebrant. et pro barbara natione valde mihi videntur civilcs ct urbani; nihiloquc a nobis differre, quam solummodo barbarico barico vostitu et linguae proprietatc. Ego certe eos cum ob alia quibus praediti sunt bona, tum vero ob mutuam inter se iustitiam et concordiam summopere miror. Frequenter enim iam et olim et mea aetate modo inter tres, inodo inter plurcs diviso ipsis impcrio, nunquam adversus sese mutuo hellum movisse, neque civili sanguiue patriam inquinasse constat. Atqui fit fere, ut ubi magni sunt exercitus aequalis aut dubiae intcr se potentiac, ibi ctiam animi elatiores inflatioresque evadant, et ambitiosae acmulationcs et de primo honoris gradu contentioues aliique innumeri affectus tumultibus

et seditionibns gignendis aptissimi suboriantur: apud illos taruen, tamctsi in quam plurimos principatus eos esse divisos contingat, nihil tale usu venit; sed si quae forte inter principes oriatur contronersia, omnes quidem aciem instruunt tanquam ad bellandum rcmquc armis dcccrnendam; dcindc simul conveniunt, conspicatae vero scsc utrinque copiae, statiin abiecta olFensione, ad concordiam rcdcunt, iubentque ut principcs iurc potius controvcrsias decernant; sin minus, ut siugulari iutcr se ccrtaminc agant, et suorum ipsimet capitum periculum adcant. Neque cnim acquitati aut patriac consuctudini consentaneum ceiisent, ut privatac ipsorum simultatis causa res publica labefactctur et subvertatur. Confcstim itaque ct exercitum solvunt, et arma dcponunt, paccijuc rcdintegrata tuto rursus intcr se commcant, sublatis e niodio difiiciiltatibus. Adeo apud illos subditi sunt iustitiae et patriae studiosi; principcs vero, ubi opus cst, placidi et obsecundantes. Idcirco utiquc ct firmam degunt iiabcnlcs potcntiam, iisdem legibus utcntes, suatucnles, nihilquc amitlcntcs, quam plurima TCTO acquirentes. Iustitia cnim et amicitia ubi vigent, bcatam firmamque efficiunt rein publicam ct ncquaquam bostibus expugnabilem.