Alexias (1.5)

silio et bellica vritute hominis. qui cum celeriter adventare hostem aiulisset, illico se siiosque instruxit et auxiliarium adventu non exspectato, ex urbiuin regina in Thraciam proficiscitur ibique circa Halymrum fluvium castra sine fossa et vallo posuit. quoniam enim Bryennium in Cedocti campis consedisse certior factus erat , utrumque et suum et iiostium exorcitum satis magno distare intervalio voluit. nam ex adverso copias collocare non licuit, ne earum conditio hosti patefieret et quantus sibi exercitus esset, cognoscerelur. erat enini cuin paucis coutra pluriuioj, cum tironibus contra cxercitatissimos decertaturus. itaque audendi et aperto invadeudi tempus Alexius non esse ratus, furari victoriam volebat.

Iam vero cum narratio virum ulrumque generosum, Bryennium et patrem meum Ciinmenum Alexium, (ueque enim virtute nec rei bellicae experieulia alter alleri quidquam concedebat,) ad certamen composuerit, operae pretium est, acie utrimque instructa, qualis proelii fortuna fuerit, cognoscere. erant enim ambo duces speciosi ac nobiles, et si furliludiuem experientiamque speclas , pares velut aequalo examiue ; quarc forluna utram iu partem inclinaverit, viden-

[*]


[*]

dum nobis est. Bryennius igitnr, praelorquani quod copiis fideret, et belli usu protegebatur et acie beue instructa; Alexius conlra, qui in ropiis parvam exiguamque plane spem coilocabat, praesidium a solertia ac belli arte habebat. cum enim aller alteruin adventasse sensifiset et decertandi tempus iam adesse, Bryennius, qui Alexium, intereluso itinere, ad Caiaiirani castra posiiisse percepit, in ipsum movit, acie ita instructa. copiis in dextrum ac siuistrum cornu divisis, dextro cornu loiiannein fratrein praeposuit, idque quinque millibus constabat Itaionini ct qiii e jMauiaci illius copiis supererant. his additi erant equites Thessali et haud cximia pars eorum, qui sodales appellantur. sinistro cornu Tarchaniotes Calacalo praefuit; ibi Macedones atque Thraces stabant niunero admodum tria millia armatorum. Bryennius ipse mediam aciem tenebat, e Macedonibus Thracibusque el quotquot ex universa nobilitate selecti erant, con- stanleni. omnes autem equis Thessalis utebantur, et ferreis loricis galeisque lale fulgebant; cumque equi arrigcreut aures et clipei con-

cuterentur, et hominum et galearum splendor oculos praestringeba iniiciebatque terrorem. ipse in mediis versans Bryennius, velut Mars aut Gigas quidam, paene cubitum supra reliquaui turban omnem eminebat, ut et admirationem plane et terrorem intuentibus moveret. extra totam aciem, intervallo fere duorum stadiorum, Scythae thae nonnulli auxiliares positi erant, barbaris instructi armis; quos simulatque hostes apparerent et classica canerent, a tergo aggred seque in hoslium copias immittere et crebra assiduaque iaculatioaf eas atterere iussit, dum ceteri denso agmine qiiam vehementissimi arma inferrent. sic ille exercitum instruxit ; pater nieus Comnenul Alexius, explorata loci opportunitate , partem exercitus in faucibq collocavit, partem adversa fronte Bryennio opposuit. instriictis utria que, quique subsidebant quique in aperto stabant, cum iinumquein que oratione erexisset atque ad virtutem adhortatus esset, praecepit iis , quos in insidiis collocarat, ut cum primum in tergo hostiur essent , subito impetum in eos facerent et quam vehementissi

in cornu dextrum invcliercntur. immortalps qui tlicunlur et quosdain e Gallis ὄπα se retinuit, iisque ipse praefuit. Chomatenis ac Turcis Catacaloneni praefecit , eumqiie atl Scytlias animum atlvertere et incuesiones eoruin propiilsare iiissit. his ita dispositis, ubi ad fauces exercitus Bryennii progressus est , repcnte siguo ab Alcxio patre meu dato, ingenti clamore irrunut qni in iusidiis positi erant , imprudentes hosles turbant , caesisque qiii ciiique obvii erant , in fugam vertunt. tiinc vero llryeniiius Itdiannes ducis frater, virliitis ac fortitudinis menior , verso equo, instantem sibi a tergo militeiii ex immortalium nuiuero plaga una occidit, fugam suorum sistit, praelioque restituto hostes repellit. quo factuiii est , iit immortales in efTnsain et inconditam fugain sc coniicereiit, hostibus semper terga caedenlibus. at pater nieiis iu metlios illatus hostes et slrenue pugnans, perturbabat et ipse eam aciei partem, in quam iucurrerct; onincs cnini, qui contra veuiebaiit , cacdit atqiie illico prosternit, cumque nonullos de suis subsequi sibiquc adcssc putaret, , certa-

mine non destitit. sed ubi fractam suorum aciem et iam multifa- riam fuga dispersam vidit, fortissimos quosrjue ( erant autem omnino sex,) celeriter coUigit, striclisque gladiis, si forte Bryennius prope accederet, invehi in eum sine mora statuit , etiamsi omnes simul occiderent. sed ab hoc eum consilio , utpote prorsus teiuerario, revocavit Theodotus quidam miles, qui a pueris ministcr patris mei fuerat. itaque reversus Alexius subducere se panlisper ex Bryennii acie voluit; sed nobilioribns quilmsdam eorum, qui dispersi fuerant, coUectis et in ordinem redactis, operi iterum institit. nondum autem pater meus inde se snbduxerat, cum Scythae Chomatenos, qui sub Catacaione erant, multo clamore aggredinntur et his qnoque pulsis facilique negotio fugatis, ad praedandum se vcrtunt et donnim aufugiunt. talis enim est Scytharum gens , ut priusquam adversariorum vim penitus fregcnint superioresque evaserunt, praednndo vicloriam jrritam reddant. nam qui in novissimo Bryenuii agmine erant lixae caionesque , ne quid a Scylhis patereulur, ordinibus ipsis se immi-

[*]

[*]
V.

[*]

scebant. qnos cum semper sequerentur quicumque e barbarorum manibus effagerant, factum fest, ut non exigua ordinum perturbatio oriretur et sigua inter se confunderentur. interea pater meus Alexius, qui, ut supra diximus, interclusus versabatur in ipso Bryennii exercitu, videt quendam ex equisonibus regium Bryennii equum ducere, purpureo stragulo ornatum el phaleris aureis; quin etiam iuxta curebant, qui romphaeas, ad imperatorum latera portari solitas, gestabant. quibus conspectis, Alcxins loricula , in fronte galeae pendente, faciem operuit, summaque νἰ cum sex quos dixi militibus iuvasit et deiecto equisone, non solum equo regio, sed etiam romphaeis potitus, clam se acie subduxit. cum in tuto constitisset, phaleris aureis instructum equum et romphaeas, quae ab utroque latere imperatoris gestari solebant, misit qui per exercitum ubique ostentarent ; simul praeconem, maxima voce praeditum, Bryennium cecidisse renuntiare iussit. quo facto, multi ex magni domestici scholarum patris mei exercitu, qui fuga dispersi erant, undique conveniebant in proelium-