Declamatio 4 (65-71)

ταῦτα τοίνυν Ἀλέξανδρος ἐπενήνοχεν Ἰλίῳ. ὁ
γὰρ τὴν ἀνάγκην παρεσχηκὼς τοῦ ταῦτα ποιεῖν ἑτέροις οὗτος ἂν αὐτόχειρ νομίζοιτο τούτων ὧν καθέστηκεν αἴτιος. εἶτα τοῦτον βασιλέα προσερεῖ τις εὖ φρονῶν τὸν οὐ καταλιπόντα ὧν βασιλεύσει; οὐκ οἶσθ’ ὅτι τὸ τῆς ἀρχῆς ὄνομα τοῦ κρείττονός ἐστι,
[*] [*] [*] [*]

καὶ τοῦτ’ ἔστ’ ἴ’ βασιλεύς, εἰ μὴ τὴν προσηγορίαν ἀρ- νοῖτο τοῖς ἔργοις, εὐδαιμονίας ’π’ πρύτανις, δικαιοσύνης κανών, τῶν ἀρίστων παράδειγμα;

ὁ δὲ χείρω τῶν ὑπηκόων παρέχων ἑαυτὸν εἰκότως ἂν ἀφεὶς τὴν βασι-
λείαν εἰς τοὺς ἀρχομένους τάττοιτο. οὐ καλῶ κυβερ- νήτην ἐγὼ τὸν καταδύοντα τὸ σκάφος οὗ τοὺς οἴακας ἐπιστεύθη οὐδὲ τὸν ἐν οἷς ἐπιτηδεύει δεικνύντα τοῖς ναύταις ὡς ἀμελητέον εἴη τοῦ πλοίου οὐδέ γε τὸν ἃ μηδεὶς τῶν ναυτῶν πλημμελεῖ, περὶ ταῦθ’ ἑκόντα πο-
νηρὸν ὄντα. Ἀλέξανδρος τοίνυν ἄρχειν ἀξιῶν τῶν ἄλλων Τρώων ἃ μηδεὶς τῶν ἀρχομένων ἐτόλμησε, ταῦτα ἑαυτῷ προσήκειν ἡγήσατο.

67. Ἔοικα δὲ τηνάλλως μακρολογεῖν ἕτοιμον ὄν ἐπιστομίσαι τὸν ταῦτα προφασιζόμενον. νῦν γὰρ οὔτ’
Ἀλέξανδρος οὔθ’ Ἕλενος οὔτε Δηίφοβος οὔτ’ ἄλλος οὐδεὶς τῶν Πριάμου παίδων κρατεῖ τῶν ὑμετέρων πραγμάτων, ἀλλὰ Πρίαμος αὐτός. καὶ τοῦτο οὐκ ἀκοῇ μόνον ἔστιν εἰδέναι, ἀλλὰ καὶ τοῖς ὁρωμένοις δῆλον [*] [*]

καθίσταται καὶ χωρὶς τούτων τοῖς ἁπανταχοῦ Ι
νενομισμένοις. ταῦτα δέ ἐστι τί; τοὺς παῖδας τοῦ βασιλέως περιόντος μὲν αὐτοῖς τοῦ πατρὸς ἰδιωτεύειν, ἀπελθόντος δὲ εἰς τὴν ἐκείνου τάξιν παριέναι τὸν πρε- σβύτατον, ἄλλως τε εἰ καὶ δεινὸς εἴη χρήσασθαι πράγ-
μασιν, ἅπερ ἀμφότερα τὸ σκῆπτρον εἰς Ἕκτορα περιά- ξειν ἔοικε. τοσοῦτον οὖν ἀπέχει τοῦ νῦν βασιλεύειν, ὥστε οὐδὲ ἐν ἐλπίσιν ἐστὶ τοῦ πράγματος, εἰ γε ζῶντος μὲν καὶ ὄντος Πριάμου οὐδεὶς εἰς τοῦτο τῶν ἐκείνου παίδων κληθήσεται, τελευτήσαντος δὲ
Ἕκτωρ γένεται τῆς ἀρχῆς τοῦ πατρὸς κληρονόμος.

οἶδα δὲ ὡς, εἰ καὶ Πρίαμος οἷαπερ Ἀλέξανδρος ἠσέλγαινεν, ἠσέλγαινε δὲ ἐπ’ ὀλέθρῳ τῆς πόλεως, οὐκ ἂν ἠνέσχεσθε τῆς ἀκολασίας ἐκείνου τὴν δίκην αὐτοὶ διδόντες, ἀλλ’ ἔσχετ’ ἂν εἰπεῖν πρὸς αὐτὸν μέτριά τε
καὶ δίκαια καὶ αὐτῷ πεισθῆναι συμφέροντα· ὦ βασι- λεῦ, ἡμεῖς μὲν ἡμᾶς αὐτοὺς ἐνεδώκαμέν σοι καὶ τῶν ὅλων προὐβαλόμεθά σε πραγμάτων [*] [*]

ἐπὶ τῷ κακῶς ὑπὸ σοῦ παθεῖν, ἀλλ’ ἐπὶ τῷ κἂν εἴ τις ἕτερος τολμήσειε, σὲ διακωλύειν, οὐδ’ ἔνα πρὸς ἡδυπάθειαν ἀποχρήσῃ τῇ βασιλείᾳ, ἀλλ’ ἔνα τὴν ὑπάρχουσαν εὐδαιμονίαν ἐπιτεί-
νῃς τῇ προνοίᾳ· σὺ δὲ οὐκ εἰς καλὸν ἔοικας ἀπολαύειν τῶν δοθέντων σοι οὐδὲ τὰς ἐλπίδας ἡμῖν βεβαιοῦν, ἀλλ’ ἃ μηδεὶς ἂν ἤλπισε, τού- τοις ἐπιχειρεῖν καὶ δύο τὰ χείριστα ἐργάζε- σθαι. σαυτὸν μὲν γὰρ πονηρότατον ἀποφαίνεις,
δι’ ὧν δὲ αὐτὸς ἀδικεῖς, τούτοις ἡμᾶς ἀπολ- λύεις.

ταῦτα καὶ ὑμᾶς ἂν εἰπεῖν οἶμαι καὶ Πρία- μον αἰσχυνθῆναι καὶ δευτέραν ποιήσασθαι τὴν ἑαυτοῦ ῥᾳστώνην τῆς τῶν ὅλων σωτηρίας. μὴ τοίνυν ἃ τὸν βασιλέα τολμῶντα ποιεῖν ἐκωλύετ’ ἄν, ταῦτα τοῖς [*] οὔπω τοσοῦτον ἰσχύουσιν ἐπιτρέψητε μηδὲ εἰς
τοσοῦτον συγχέητε τὰ πράγματα ὥστε βασιλέα γε νο- μίζειν τὸν οὐκ ἔχοντα τὴν ἀρχὴν καὶ πλείω τούτῳ παρέχειν ἐξουσίαν ἢ παρ’ οἶς ἐστι τὸ κρατεῖν.

70. Οἶμαι τοίνυν ἐρεῖν τινας, ὧς ἑκοῦσα συνη- [*]

κολούθησεν ἡ γυνὴ καὶ οὔτ’ Ἀλέξανδρος οὐδὲν ἀδικεῖ Μενέλεώς τε πραγματωδέστερός ἐστι τοῦ προσήκοντος τὴν ἀποφυγοῦσαν ἀγαπῶν. ἔστι δὲ πρόχειρον μὲν εἰπεῖν ὡς Ἀλέξανδρος μὲν ἀδι- κεῖ τὴν οὐ βουλομένην ἀκολουθεῖν ἁρπάσας, Μενέλεως
δὲ τὰ προσήκοντα ποιεῖ τὴν ἄκουσαν ἀπελθοῦσαν ἀξιῶν ἔχειν, ἀλλ’ ἵνα μὴ ἀπέραντος ὁ λόγος εἴη, δε- δόσθω βεβουλημένην ἀκολουθῆσαι. οὐκοῦν ἐξαπατήσαν- τος Ἀλεξάνδρου τοῦτ’ ἐποίησεν. οὐ γὰρ πρότερόν γε οὐδὲν τοιοῦτον εἰργασμένη φαίνεται.

ἔστιν οὖν
Ἀλεξάνδρου καὶ τοῦτο ἀδίκημα. καὶ πολύ γε δεινότερον τὸ πεῖσαι γενέσθαι φαύλην τοῦ πρὸς ἀνάγκην καται- σχῦναι. ἡ μὲν γὰρ βιασθεῖσα τὸ μὲν σῶμα ὕβρισται, τὴν δὲ γνώμην οὐ διέφθαρται καὶ προσέτι μισεῖ τὸν τὴν ἀνάγκην ἐπενεγκόντα, ἡ δὲ πεισθεῖσα θαυμάζειν
[*] [*]

ἃ φεύγειν ἄξιον συνεπείληπται τῶν ἀδικημάτων καὶ γέγονε κοινωνὸς πονηρίας καὶ οὐδ’ ἂν ἐπανόρθωσις εἴη τῷ πράγματι διεφθαρμένου τοῦ τρόπου. οὕτω κατ’ ἀμφότερα Ἀλέξανδρος ἄδικος καὶ ἐν θατέρῳ πονηρό-
τερος δείκνυται.