exsĭlĭum or exĭlĭum, ii, n. exsul, banishment, exile. Prop.: exsilium non supplicium est, sed perfugium portusque supplicii ... cum homines vincula, neces, ignominiasque vitant, quae sunt legibus constitutae, confugiunt quasi ad aram in exsilium, Cic. Caecin. 34, 100: exsilium triplex est; aut certorum locorum interdictio, aut lata fuga, ut omnium locorum interdicatur praeter certum locum, aut insulae vinculum, id est relegatio in insulam, Dig. 48, 22, 5: exsilio et relegatione civium ulciscentes tribunos, Liv. 3, 10 fin.; so with relegatio, id. 4, 4, 6: exsilium iis (terribile est), quibus quasi circumscriptus est habitandi locus, etc., Cic. Par. 2, 18: exacti in exsilium innocentes, id. Rep. 1, 40: expulsus in exsilium, id. Lael. 12, 42: pulsus in exsilium, id. de Or. 2, 13, 56: eicere aliquem in exsilium, id. Cat. 2, 6, 14: ire, proficisci in exsilium, id. ib. 1, 8, 20; id. Mur. 41, 89: mittere in exsilium, Liv. 7, 13, 9; Val. Max. 3, 7, 6; 5, 3, 2; Sen. Tranq. An. 11, 12; id. Ep. 24, 3: esse in exsilio, Cic. N. D. 3, 32, 80: de exsilio reducere, id. Att. 9, 14, 2: revocare de exilio, Liv. 27, 34, 14: ab exsilio reducere, Quint. 5, 11, 9: ab exsilio revocare, Tac. H. 1, 90; id. ib. 1, 77; 2, 92; Plin. Ep. 1, 5, 10: jam redii de exsilio, Plaut. Merc. 5, 2, 106 et saep.—Prov.: exilium patitur patriae qui se denegat, Pub. Syr. 158 (Rib.).— Transf. (mostly poet. and post-Aug.). A place of exile, a retreat: quodvis exsilium his est optatius quam patria, Cic. Lig. 11, 33: Octavium et Antistium egressos exsilium, in easdem insulas redegit, Tac. H. 4, 44: tutum orabant, id. A. 13, 55: diversa quaerere, Verg. A. 3, 4: multa patere fugienti, Curt. 6, 4: exsilium patria sede mutare, id. 3, 7.—* (Abstr. pro concreto.) In plur.: exsilia, those who are banished, exiles: plenum exsiliis mare, Tac. H. 1, 2.