ἡ μὲν περὶ τῆς θεοσεβείας καὶ τῆς τῶν ὅ λων ἀληθείας γνῶσις· οὐ τοσοῦτον τῆς παρὰ τῶν ἀνθρώπων διδασκαλίας δεῖ ται· ὅσον ἀφ’ ἑαυτῆς ἔχει τὸ γνώ ρισ μα ριμον · μόνον γὰρ οὐχὶ καθἡμέραν τοῖς ἔρ γοις κέκραγεν· καὶ ἡλίου λαμπρότερον ἑαυτὴν διὰ τῆς χριστοῦ χυ διδασκαλίας ἐπι δείκνυται· ποθοῦντι δέ σοι όμως τὰ περὶ ταύτης ἀκοῦσαι· φέρε ὦ μα κάριε ὡς ἂν ο ἵ ἷ οί τε ὦμεν· ὀλίγα τῆς κατὰ χριστὸν χν πίστεως ἐκθώμεθα· δυναμέ νω μέν σοι καὶ ἀπὸ τῶν θείων λογίων ταύ την εὑρεῖν· φιλοκάλως δὲ ὅμως καὶ παρ ετέρων ἀκούοντι· αὐτάρκεις μὲν 
 ο ὖν γὰρ εἰσιν αἱ ἅγι οι αι καὶ θεόπνευστοι γραφαὶ πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας ἀπαγγελίαν· εἰσὶ δὲ καὶ πολλοὶ τῶν μακαρίων ἡμῶν δι δασκάλων εἰς ταῦτα συναχθέντες λό γοι· οἷς ἄν τις ἐντυχῶν, εἴσεται μέν πῶς τὴν τῶν γραφῶν ἑρμηνείαν· ἧς δὲ ὀρέγεται γνώσεως· τυχεῖν δυνήσεται· 
 ἀ λλ’ ἐπειδὴ τὰς τῶν διδασκάλων σὺν τάξεις ἐν χερσὶν νῦν οὐκ έχομεν· ἀναγκαῖον ἐστὶν ἃ παρ εκείνων ἐμάθομεν· ταῦτα ἀπαγγέ λλειν καὶ γράφειν σοι· λέγω δὴ· τὴν κατὰ τὸν πάντων σωτῆρα σρα 
 χριστὸν χν πίστιν· ἵνα μήτε εὐτελὴ τις τὴν τοῦ καθ’ ἡμᾶς λόγου διδα σκαλίαν ἡγήσηται· μήτε ἄλογον τὴν εἰς 
 χριστὸν χν πίστιν ὑπολάβη· ὁποῖα διαβάλλον τες ἕλληνες χλευάζουσι καὶ πλατὺ γε 
 λω οἱ λῶσι καθ’ ἡμῶν· οὐδὲν ἔτερον ἢ τὸν σταυρὸν στρὸν 
 τοῦ χριστοῦ χῦ προφέροντες· ἐφ ὧ μάλιστα καὶ τὴν ἀναισθησίαν αὐτῶν οἰκτεί ρη σει εν ἂν τις· ὅτι τὸν σταυρόν στρον διαβάλλοντες· οὐχ’ ὁρῶσι τὴν τούτου δύναμιν πᾶ σαν τὴν οἰκουμένην πεπληρωκυῖαν· καὶ ὅτι δι αὐτοῦ τὰ τῆς θεογνωσίας πᾶ σιν πεφανέρωται· οὐκ ἂν γὰρ εἴπερ ἦ σαν καὶ αὐτοὶ γνησίως ἐπιστάντες αὐτοῦ τῆ θεότητι τὸν νοῦν · ἐχλευάσαντο ἐχλεύ ασον τηλικοῦτον· ἀλλὰ μᾶλλον καὶ αὐτοὶ τούτον ἐπεγίνω σκον ὅρα σωτῆρα σρα τοῦ παντὸς· καὶ τὸν σταυρὸν στρον μη βλάβην· ἀλλὰ σωτηρίαν σριαν θεραπείαν τῆς κτίσεως γε γονέναι· εἰ γὰρ τοῦ σταυροῦ στρου γενομένου πᾶσα μὲν ειδολολατρεία καθηρέθη· πᾶ σα δὲ δαιμόνων φαντασία τῶ σημεί ω τούτω ἀπελαύνεται· καὶ μόνος ὁ χριστὸς χς 
 προσκυνεῖται· καὶ διαὐτοῦ γινώσκεται ὁ πατὴρ πηρ · καὶ οἱ μὲν ἀντιλέγοντες καται σχύνονται· ὁ δὲ τῶν ἀντιλεγόντων ὡς ήμεραι τὰς ψυχᾶς ἀφανῶς μεταπεί θει πως· εἰκότως γὰρ ἄν τις εἴποι πρὸς αὐτοὺς ἐπ ει 
 ἀνθρώπινον ἀνινoν ἐστὶν ἐπινοεῖν τὸ πρᾶ γμα· καὶ οὐ μᾶλλον ὁμολογεῖν θεὸν θν θεοῦ λόγον καὶ 
 σωτῆρα σρα εἶναι τοῦ παντὸς τὸν ἐπὶ τὸν σταυρὸν στρὸν 
 ἀναβάντα· πάσχειν δε μοι καὶ οὖτοι δο κοῦσιν ὁμοιον, ὡς εἴ τις τὸν μὲν ἤλιον 
 ὑπὸ ἐπὶ νεφῶν ἐσκεπασμένον σκεπόμενον διαβάλλοι· τὸ δε τούτου φῶς θαυμάζοι· βλέ πων τὸν πάντα κόσμον ὑπὸ τούτου κα ταλαμπόμενον ὅτε ὅτι πᾶσα ἡ κτίσις ὑπὸ τούτου καταλάμπεται · ὡς γὰρ καλὸν τὸ φῶς· καὶ κάλλιον ὁ τοῦ φωτὸς ἀρχηγὸς ἥλι ος· οὕτως θείου πατέρα πρά γματος ὄντος τοῦ τὸ 
 τὴν οἰκουμένην πᾶσαν τῆς αὐτοῦ γνώ σεως πεπληρωκό τως σθαι · ἀνάγκη τὸν ἀρ χηγὸν καὶ ἡγεμόνα τοῦ τοιοῦτου κατορ θώματος εἶναι θεὸν θν καὶ θεοῦ θυ λόγον· λέγω μεν οὖν ἡμεῖς ὡς ἐφικτὸν ἡμῖν πρότερον ἐ λέγξ ο α ντες τὴν πρόφασιν τῆς τῶν ἀπί στων ἀμαθίας· ἵνα τῶν ψευδῶν δι ἐλεγχθέν των λοιπὸν, ἡ ἀλήθεια δι ἑαυτῆς ἐπιλάμ ψη· καὶ θαρρεῖς καὶ αὐτὸς ὦ ἄνθρωπε ἄνε ὅτι ἀ ληθεία πεπίστευκας· καὶ τὸν χριστὸν χν γινώσκων οὐκ ῆπατήθης· προτρέπειν πρέπειν δὲ σοι ἡγοῦμαι φιλοχρίστω ὄντι τὰ περὶ χριστοῦ χυ διαλέγεσθαι· ἐπεὶ καὶ πάντων τιμιωτέραν τὴν περὶ τού του γνῶσιν καὶ πίστιν· ἡγεῖσθαί σε πεπίστευ κα· ἐξ αρχῆς μὲν οὐκ ἦν κακία· οὐδε γαρ οὐδε νῦν ἐν τοῖς ἁγίοις ἐστὶν· οὐδὅλως κατ’αὐτους ὑπάρχει αὕτη· ἄνθρωποι ἄνοι δὲ ταύτην ὕστερον ἐπινοεῖν ἤρξαντο· καὶ καθ’ἑ αυτῶν ἀνατυποῦσθαι· ὅθεν δὴ καὶ τὴν τῶν εἰδώλων ἐπίνοιαν ἑαυτοῖς ἀνεπλά σαντο· τὰ οὐκ ὄντα ὡς ὄντα λογιζόμενοι· ὁ μεν γαρ τοῦ παντὸς δημιουργὸς καὶ πα μβασιλεὺς θεὸς θς · ὁ ὑπὲρ ἐκείνα ὑπερέκεινα πάσης οὐ σίας καὶ ἀνθρωπίνης ἀνίνης ἐπινοίας ὑπάρχων κύριος κς · ἅτε δὴ ἀγαθὸς καὶ ὑπέρκαλος ὢν· διὰ τοῦ ἰδίου λόγου· τοῦ κυρίου κυ σωτῆρος ἡμῶν ἰησοῦ ιυ 
 χριστοῦ χῦ τὸ ἀνθρώ πινον γένος κατιδίαν εἰκόνα πεποίηκεν· καὶ τῶν ὄντων αὐτὸν θεωρητὴν καὶ ἐπι στήμονα διὰ τῆς προς αὐτὸν ὁμοιώ σεως τητος 
 
 οὐδὲν γὰρ ἔχων ἐμπόδιον εἰς τὴν περὶ τοῦ θείου γνῶσιν, θεωρεῖ μὲν τι ἀεὶ διὰ τῆς αὐτοῦ καθαρότητος τὴν τοῦ πατρὸς πρς εἰκόνα, τὸν θεὸν λόγον, οὗ καὶ κατ’ εἰκόνα γέγονεν ὑπερεκπλήττεται δε κατανοῶν τὴν δι’ αὐτοῦ εἰς τὸ πᾶν πρόνοιαν, ὑπεράνω μὲν τῶν αἰσθητῶν, καὶ πάσης σωματικῆς φαντασίας γενόμενον. πρὸς δὲ τὰ ἐν οὐρανοῖς οὐνοις 
 θεῖα καὶ νοητα, τῆ δυνάμει τοῦ νοῦ συναπτόμενος κατεσκεύασεν· δοὺς αὐτῶ καὶ τῆς ἰδίας ἰ διότητος ἔννοιαν καὶ γνῶσιν· ἵνα τὴν ταυτότητα σώζων· μήτε τῆς περὶ θεοῦ θῦ 
 φαντασίας ποτὲ ἀποστῆ· μήτε τῆς τῶν ἁγίων σὺν συ ζήσεως ἀποπηδήση· ἀλλ’ ἔχων τὴν τοῦ δεδωκότος χάριν· ἔχων καὶ τὴν ἰδίαν ἐκ τοῦ πατρικοῦ λόγου δύναμιν· ἀ γάλληται καὶ συνὁμιλῆ τῶ θείω, ζῶν τὸν ἀπήμονα καὶ μακάριον ὄντ ο ω ς ἀθάνα τον βίον · ὅ τε γὰρ οὐ σ ὺν ὁ υνο μιλεῖ τοῖς σώ μασιν ὁ νοῦς ὁ τῶν ἀνθρώπων ἀνων · οὐδέ τι τῆς ἐκ τούτων ἐπιθυμίας μεμιγμένον ἔξωθεν ἔχει· ἀλλ’ ὅλος ἐστὶν ἑαυτῶ συνὼν ὡς γέ γονεν ἐξ αρχῆς· τότε δὴ τὰ αἰσθητὰ καὶ πάντα τὰ ἀνθρώπινα διαβὰς, ἄνω μετάρσιος γίνεται· καὶ τὸν λόγον ἰδὼν· ὄρα ὁρᾶ ἐν αυτῶ καὶ τὸν τοῦ λόγου πατέρα πρα 
 ἡδόμενος ἐπὶ τῆ τούτου θεωρία· καὶ ἀ νακαινούμενος ἐπὶ τῶ πρὸς τοῦτον πό θῳ· ὥσπερ οὖν τὸν πρώτον τῶν ἀνθρώπων ἀνων 
 γενόμενον· ὃς καὶ κατὰ τὴν τῶν ἐβραί ων γλῶτταν ἀδὰμ ὠνομάσθη· λέγου σιν αἰ ἱ ε ραὶ γραφαὶ κατὰ τὴν ἀρχὴν ἀνε παισχῦντω παρρησία τὸν νοῦν ἐσχηκέ ναι πρὸς τὸν θεὸν θν · καὶ σὺν διαἰτᾶσθαι τοῖς ἁγίοις ἐν τῆ τῶν νοητῶν θεωρία ἣν εἶχεν ἐν ἐκείνω τῶ τόπω· ὃν καὶ ὁ ἅγιος μωϋ σῆς τροπικῶς παράδεισον ὠνόμασεν· ικανὴ δὲ ἡ τῆς ψυχῆς καθαρότης ἐστίν· καὶ τὸν θεὸν θν δι ἑαυτῆς κατο ἐνο πτρίζεσθαι· καθάπερ φυ σὶν καὶ ὁ κύριος κς · μακάριοι οἱ καθαροὶ τῆ καρδία· ὅτι αὐτοὶ τὸν θεὸν θν ὄψονται· οὕ τω μὲν οὖν ὁ δημιουργὸς ὥσπερ εἴρηται τὸ τῶν ἀνθρώπων ἀνων γένος κατεσκεύασεν καὶ μέ νειν ἡθέλησεν· οἱ δὲ ἄνθρωποι ἄνοι κατ’ὀλιγωρή σαντες τῶν κρειττόνων· καὶ ὀκνήσαν τες περὶ τὴν τούτων κατάληψιν· τὰ ἐγγυτέρω μᾶλλον ἑαυτῶν ἐζήτησαν· ἐγγύ τερα δὲ τούτων τούτους ἦν τὸ σῶμα καὶ αἱ τού 
 των του αἰσθήσεις· ὅθεν τῶν μὲν νοητῶν ἀπέ θ στ ησαν ἑαυτῶν τὸν νοῦν· ἐαυτοὺς δὲ κατανοεῖν ἤρξαντο· ἐαυτοὺς δὲ κατα νοοὖντες· καὶ τοῦ τε σώματος καὶ τῶν ἄλλων αῖσθητων ἀντιλαμβανόμενοι· καὶ ὡς ἐν ἰδίοις ἀπατώμενοι τῆς εἰς ἑαὐτῶν ἐπιθυμί ας αν ἔπεσαν τὰ ἴδια πρ ὸ ο τιμή σαντες τῆς πρὸς τὰ θεία θεωρίας· ἐν διατρίψαντες δὲ τούτοις· καὶ τῶν ἐγγυ τέρω μὴ ἀποστῆναι θέλοντες· ταῖς μὲν τοῦ σώματος ἡδοναῖς συνέκλεισαν ἐ αυτῶν τὴν ψυχὴν· τεταραγμένην καὶ πε φυρμένην πάσης ἐπιθυμίας· τέλεον δ’ ἐπελάθοντο τῆς ἐξ ἀρχῆς αὐτῶν πα ρὰ θεοῦ θῦ δυνάμεως· τοῦτο δ’ ἄν τις ἰδοι καὶ ἐκ τοῦ πρώτου πλασθέντος ἀνθρώπου ἀνου ἀληθὲς ὡς αἱ ἱεραὶ γραφαὶ περι αὐτοῦ λέγουσιν· κακεῖνος γὰρ ἕως μὲν τὸν νοῦν εἶχεν πρὸς τὸν θεὸν θν · καὶ τὴν τούτου θεωρί αν· ἐπὶ τοσοῦτον ἀπεστρέφετο τὴν πρὸς τὸ σῶμα θεωρίαν φιλίαν · ὅτε δὲ συμβουλία τοῦ ὄφεως ἀπέστημεν τῆς πρὸς τὸν θεὸν θν 
 διανοίας· ἑαυτὸν δὲ κατανοεῖν ἤρξα το· τηνικαῦτα δὴ καὶ εἰς ἐπιθυμίαν τοῦ σώματος ἔπεσαν· καὶ ἔγνωσαν, ὅτι γυ μνοὶ ἦσαν· καὶ γνόντες ἡσχύνθησαν· ἔ γνωσαν δὲ ἑ αὐτοὺς γυμνοὺς· οὐ τοσοῦτον ἀπὸ ἐνδύματ ος ων · ὅσον ὅτι γυμνοὶ τῆς τῶν θείων θεωρίας γεγόνασιν· καὶ πρὸς τὰ ἐναντία τὴν άνοιαν μετήνεγκαν· ἀ ποστάντες δὲ γὰρ τῆς προς τὸν ἔνα καὶ ὄντα 
 θεὸν θν λέγω κατανοήσεως, καὶ τοῦ πρὸς αὐτὸν πόθου· λοιπὸν εἰς διαφόρους καὶ εἰ ς τὰς κατὰ μέρος ἐπιθυμίας ἐνέβησαν τοῦ σώματος· εἴτ’ οἷα φιλεῖ γίνεσθαι ἑκά στου καὶ πολλῶν ἐπιθυμίαν λαβόντες· ἤρ ξαντο καὶ τὴν προς αὐτὰ σχέσιν ἔχειν, ὥστε καὶ φοβεῖσθαι ταῦτα καταλείψαι· ὅθεν δὴ καὶ δειλί α αι · καὶ φόνοι· καὶ ἡδοναὶ· καὶ ψυχρὰ φρονεῖν τῆ ψυχῆ προσγέγονεν· οὐ θέ λουσα γὰρ ἀποστῆναι τῶν ἐπιθυμιῶν φο βεῖται τὸν θάνατον καὶ τὸν χωρισμὸν τοῦ σώματος· ἐπιθυμοῦσα δὲ πάλιν καὶ μη τυγχάνουσαν τῶν ὁμοίων· ἔμαθεν φονεύειν καὶ ἀδικεῖν· πῶς δὲ καὶ αὐτὰ ταῦτα 
 
 ποιεῖν ποιεῖ εὔλογον κατὰ δύναμιν σημᾶναι· ἀποστᾶσα τῆς τῶν νοητῶν φαντασίας θεωρίας, καὶ 
 ταῖς κατὰ μέρος τοῦ σώματος ἐνερ γείαις καταχρωμένη· καὶ ἡ ο σ θεῖσα τῆ τοῦ σώματος θεωρία· καὶ ἰδοῦσα καλὸν ἐ αὐτῆ εἶναι τὴν ἡδονὴν· πλανηθεῖσα κατε χρήσατο τῶ τοῦ καλοῦ ὀνόματι· καὶ ἐνό μισεν εἶναι τὴν ἡδονὴν αὐτὸ τὸ ὄντως 44καλόν· ὥσπερ εἴ τις τὴν διάνοιαν παρα πληγεὶς· καὶ ἀπαιτῶν ξίφος κατὰ τῶν ἀπαντώντων· νομίζοι τούτο εἶναι τὸ σωφρονεῖν· ἐρασθεῖσα δὲ τῆς ἡδονῆς· ποι κίλως αὐτὴν ἐνεργεῖν ἤρξατο· οὖσα γὰρ τὴν φύσιν εὐκίνητος· εἰ καὶ τὰ καλὰ ἀπεστρά φη· ἀλλὰ τοῦ κινεῖσθαι οὐ παύεται· κι νεῖται οὖν οὐκέτι μὲν κατα ἀρετὴν· οὐδὲ ὥσ περ ὥστε τὸν θεὸν θν 
 ὁρᾶ ὁρᾶν · ἀλλὰ τὰ μη ὄντα λογι ζομένη καὶ τῶ τὸ ἑαυτῆς δυνατῶ δυνατὸν μεταποιεῖ καταχρω μένη· τοῦτο εἰς ἃς ἐπενόησεν ἐπιθυμίας ἐπεὶ καὶ αὐτεξούσιος γέγονεν· δύνα ται γαρ ὥσπερ πρὸς τὰ καλὰ νεύειν, οὔτως καὶ τὰ καλὰ ἀποστρέφεσθαι· ἀποστρε φομένη δὲ τὸ καλὸν· πάντως τὰ ἐναν τία λογίζεται· παύσασθαι γὰρ καθό λου τοῦ κινεῖσθαι οὐ δύναται· γενομένη τὴν φύσιν οὖσα 
 ὥς προεῖπον ἀθάνατος εὐκίνητος · καὶ γινώσκου σα τοίνυν ἐαυτῆς τὸ αὐτεξούσιον· ὁ ρᾶ ἑαυτὴν δύνασθαι καταμφότερα τοῖς τοῦ σώματος μέλεσιν χρᾶσθαι· εἴ ς τε τὰ ὄντα καὶ τὰ μη ὄντα, ὄντα δὲ ἐστιν τὰ καλὰ· οὐκ ὄντα δὲ ἐστὶν τα κακὰ τὰ φαῦλα · ὅντα δὲ φημι τὰ καλὰ, καθ’ὅ τι ἐκ τοῦ ὅντως θεοῦ θῦ τὰ παραδείγματα ἔχει· οὐκ ὄντα δε τὰ κακὰ λέγω· καθό τι ἐπινοίαις ἀνθρώπων ἀνων · οὐκόν οὐκ ὄντα ἀναπέπλα σται· ἔχοντος γὰρ τοῦ σώματος ὀφθαλ μοὺς εἰς τὸ τὴν κτίσιν ὁρᾶν· καὶ διὰ τῆς ταύτης παναρμονίου συντάξεως γι νώσκειν τὸν δημιουργὸν· ἔχοντες δὲ καὶ ἀκο ὴν εἰς ἐπακρόασιν τῶν θείων λογίων καὶ τῶν τοῦ θεοῦ θῦ νόμων· ἔχοντες δὲ καὶ χείρας εἰς τε τὴν τῶν ἀναγκαίων ἐνέργειαν καὶ ἐκ τασιν τῆς πρὸς τὸν θεὸν θν εὐχῆς· ἡ ψυχὴ ἀπο στᾶσα τῆς πρὸς τὰ καλὰ θεωρίας καὶ τῆς ἐν αὐτοῖς κινήσεως· λοιπὸν πλανωμένη κινεῖται πρὸς τὰ ἐναντία· εἶτα τὸ δυνα τὸν αὐτῆς ὡς προεῖπον ὁρῶσα· καὶ τούτω καταχρωμένη· ἐνενόησε ὅτι καὶ εἰς τὰ ἐ ναντία δύναται κινεῖν τὰ τοῦ σώματος μέλη· καὶ διὰ τοῦτο ἀντὶ τοῦ τὴν κτίσιν ὁ ρᾶν· εἰς ἐπιθυμίας τὸν ὀφθαλμὸν ἀπο στρέφει δεικνύουσα ὅτι καὶ τοῦτο δύναται καὶ νομίζουσα ὅτι ἅπαξ κινουμέ νη· σώζει τὴν ἐαυτῆς ἀξίαν· καὶ οὐχ’ ἁμαρ τάνει ποιοῦσα ὅ δύναται· καὶ οὐχ’ ἰ εἰ δυῖα ὅτι οὐχ’ ᾶπλῶς κινεῖσθαι, ἀλλ’εἰς ἅ δεῖ κινεῖ σθαι γέγονεν· τούτου γὰρ χάριν καὶ ἀποστολι κὴ παρ εγκυᾶ εγγυᾶ φωνῆ· πάντα ἐξεστιν ἀλλ’ οὐ πάντα συμφέρει· ἀλλὰ τῶν ἀνθρώπων ἀνων ἡ τόλ μα· οὐκ εἰς τὸ συμφέρον καὶ πρέπον· ἀ λλ’ εἰς τὸ δυνατὸν ἄπαξ σκοπήσασα· τὰ ἐναντία ποιεῖν ἤρξατο· ὅθεν καὶ τὰς χεῖρας εἰς τὸ ἐναντίον κινουμένη· φο νεύειν πεποίηκεν· καὶ τὴν ἀκοὴν εἰς παρακοὴν παρή γαγεν· καὶ τὰ ἄλλα μέλη εἰς τὸ μοιχεύειν ἀν τι νομί μης κῆς τεκνογονίας· καὶ τὴν μὲν γλῶ τταν, ἀντι μὲν εὐφημίας εἰς βλασφημί ας καὶ λοιδορίας καὶ ἐπιορκίας· τὰς δὲ χεῖρας αὐτὰς πάλιν εἰς τὸ κλέπτειν καὶ τύ πτειν τοὺς ὁμοίους ἀνθρώπους ἀνους · καὶ τὴν μὲν 
 αἴσθησιν ὄσφρησιν εἰς ὀδμῶν ἐρωτικῶν ποικιλίας· τοὺς δὲ πόδας εἰς ὀξυτητα τοῦ ἐκχέαι αἴμα· καὶ τὴν μὲν γαστέρα εἰς μέθην καὶ κόρον ἀπλήρωτον· ἄπερ πάντα κακία καὶ ἀμαρτία ψυχῆς ἐστιν· αἰτία δε τούτων οὐδεμία ἄλλη ἐστὶν· ἢ ἡ ἀπὸ τῶν κρει ττόνων ἀποστροφή· ῶς γὰρ ε ἂν ὴνίοχος ἐπιβὰς ιπποις ἐν σταδίω· καταφρονή σει μὲν τοῦ σκοποῦ εἰς ὃν ἐλαύνειν αὐτὸν προσήκει· ἀποστραφεὶς δὲ τοῦτον ἀ πλῶς· ἐλαύνη τὸν ἵππον ῶς ἐὰν δύνη ται· δύναται δὲ ὡς βούλεται· καὶ πο λλάκις μὲν εἰς τοὺς ἀπαντῶντας ὀρ μᾶ· πολλάκις δὲ καὶ κατὰ κρημνῶν ἐλαύνει φερόμενος· ὄπ οι ου δ’ ἂν ἐαυτὸν τῆ ὀξύτητι τῶν ἵππων φέροι· νομίζων ὅτι οὕτως τρέχων οὐκ ἐσφάλη τοῦ σκοποῦ· πρὸς γὰρ μόνον τὸν δρόμον ἀποβλέπ ων ει · καὶ οὐχ’ ὀρᾶ ὄτι ἐξω τοῦ σκοποῦ γέγονεν· οὔτως καὶ ἡ ψυχή· ἀποστραφεῖσα τὴν προς τὸν θεὸν θν οδὸν· καὶ εἐλαύνουσα πα ρὰ τὸ πρέπον· τὰ τοῦ σώματος μέλη· μᾶλλον δὲ καὶ αὐτὴ μετ’ αυτῶν· ὑφ’ ἑαὐτῆς ἐλαυνομένη ἁμαρτάνει· καὶ τὸ κακὸν ἐαυτῆ πλάττει· οὐχ’ όρῶσα ὅτι πεπλάνη ται τῆς ὁδοῦ· καὶ ἐξω γέγονεν τοῦ τῆς ἀλη θείας σκοποῦ· εἰς ὃν ὁ χριστοφόρος ἀνὴρ ὁ μακάριος παύλος ἀποβλέπων ἐλεγεν· κατὰ σκοπὸν διώκω εἰς τὸ βραβίον τῆς ἄ νω κλήσεως τοῦ 
 χριστοῦ χῦ 
 ἰησοῦ ἰῦ · σκοπῶν γοὖν τὸ καλὸν ὁ άγιος οὐδέ ποτε το κακὸν ἐπενό ει ἐποίει · ἑλλήνων μὲν οὖν τινὲς πλανηθέντες τῆς ὁδοῦ καὶ τὸν χριστὸν χν οὐκ εγνωκότες· ἐνό μισαν καὶ πρὸ τῶν γενητῶν ἐν ὑποστάσει καὶ καθἐαυτὴν εἶναι τὴν κακίαν ἀπεφήναντο · ἁμαρ τάνοντες κατὰ δύο ταῦτα· ἢ τὸν δημι ουργὸν ἀποστεροῦντες τοῦ εἶναι ποιητὴν τῶν ὄντων· οὐκ ἂν γὰρ εἴη τῶν ὄντων κύριος κς · εἴ γε κατ’αὐτοὺς ἡ κακία ὑπόστασιν ἔχει κα θεαυτὴν καὶ οὐσίαν· ἤ πάλιν θέλοντες αὐτὸν ποιητὴν εἶναι τῶν ὄλων ἐξ ανά γκης καὶ τοῦ κακοῦ δώσουσιν εἶναι· ἐν γὰρ τοῖς οὖσιν καὶ τὸ κακὸν κατ’ αυτούς ἐστιν· τούτο δὲ ἄτοπον καὶ ἀδύνατον ἂν φα νείη οὐ γὰρ ἐκ τοῦ καλοῦ τὸ κακόν, οὐδὲ ἐν αὐτῶ ἐστιν οὐδε δι’αὐτοῦ· ἐπεὶ οὐκ ἐστι καλὸν ἂν εἴη · μεμιγμένην ἔχον τὴν φύσιν· ἢ αἴτι ον γινόμενον κακοῦ· οἱ δε ἀπὸ τῶν αἱρέ σεων ἐκπεσόντες τῆς ἐκκλησιαστικῆς δι δασκαλίας· καὶ περὶ τὴν πίστιν ναυαγή σαντες· καὶ αὐ οὗ τοὶ μὲν ὑπόστασιν τοῦ κα κοῦ παρα- φρονοῦσιν εἶναι· ἀναπλάττονται δὲ ἐαυτοῖς παρὰ τὸν ἀληθινὸν τοῦ χριστοῦ χῦ 
 
 πατέρα πρα · θεὸν θν ἔτερον· καὶ τοῦτον ἀγένητον· 
 τὸν τοῦ κακοῦ ποιητὴν· καὶ τῆς κακίας ἀρχηγὸν· τὸν καὶ τῆς κτίσεως δημιουρ γὸν· τούτους δὲ εὐχερῶς ἄν τις ἐλέγξειεν· ἐκ τῶν θείων γραφῶν καὶ ἐξ αυτῆς τῆς ἐν ἀνθρώποις ἀνοις 
 διανοίας· ἀφ ἧς ἀναπλασάμενοιν καὶ ταῦτα μαίνονται· ὁ μὲν οὖν κύριος κς · καὶ σωτὴρ σηρ ἡμῶν 
 ἰησοῦς ἰ ς 
 χριστὸς χς ἐν τοῖς θείοις ἐαυτοῦ εὐαγγελίοις φησίν· βεβαιῶν τὰ μωϋσέως ῥήματα ὅτι 
 κύριος κς ὁ θεὸς θς εἷς ἐστιν· καί ἐξομολογοῦμαί σοι 
 πάτερ περ 
 κύριε κε τοῦ οὐρανοῦ οὐνοῦ καὶ τῆς γῆς· εἶ δὲ εἷς ἐστιν ὁ θεὸς θς · καὶ οὗτος οὐρανοῦ οὐνοῦ καὶ γῆς κύριος κς · πῶς ἀλλος ἆν εἴη θεὸς θς παρὰ τοῦτον· ποῦ δὲ καὶ ἔσται ὁ κατ’αὐτοὺς θεὸς θς · τὰ πάντα τοῦ μόνου καὶ ἀληθινοῦ θεοῦ θῦ πληροῦντος κατὰ τὴν τοῦ 
 οὐρανοῦ οὐνου καὶ γῆς περίληψιν· πῶς δὲ καὶ ἄλλος ἄν εἴη ποιητὴς ῶς αὐτὸς ὁ θεὸς θς · ὁ πατὴρ πηρ τοῦ χριστοῦ χῦ ἐστιν κύριος κς κατὰ τὴν τοῦ σωτῆρος φω νὴν· εἰ μη ἆρα ῶς ἐνί σοστασίω καὶ τῶν τοῦ ἀγαθοῦ θεοῦ θῦ · τὸ τὸν φαῦλον δυνασθαι γενέ σθαι κύριον εἴποιεν· ἀλλ’ἐὰν τούτο λέγω σιν· ὄρα εἰς ὄσην ἀσέβειαν ἐκπίπτουσιν· ἐν γὰρ τοῖς τὰ ἴσα δυναμένοις, τὸ ὑπερέ χον 
 καὶ κρεῖττον οὐκ ἄν εὐρεθείη· καὶ γὰρ εἰ μη θέλοντος τοῦ ἐτέρου τὸ ἔτερον ἐστὶν· ἴ ση ἀμφοτέρων ἡ δύναμις καὶ ἡ ασθέ νεια ἐστιν· ἴση μὲν ὅτι νικῶσιν ἀλλήλων τὴν βούλησιν ἐν τῶ εἶναι· ἀσθένεια δὲ ἀμφοτέρων ἐστὶν· ὅτι μὴ βουλομένοις αὐτοῖς, παραγνώμην ἀποβαίνει τὰ πρἀγματα· ἐστιν γὰρ καὶ ὁ ἀγαθὸς παραγνώ μην τοῦ φαύλου· ἐστιν καὶ ὁ φαῦλος παρὰ βούλησιν τοῦ ἀγαθοῦ· ἀλλ ’ὥστε ώς τε · το γὰρ καὶ τοῦτο γὰρ εἰ τις αὐτοῖς εἴποι 
 εἰ τὰ φαινόμενα ἔργα τοῦ φαύλου ἐστὶν, τί τὸ ἐργον τοῦ ἀγαθοῦ· φαίνεται γὰρ οὐ δέν· πλὴν μόνης τῆς τοῦ δημιουργοῦ κτί σεως· τί δὲ καὶ τοῦ εἶναι τῶν ἀγαθῶν γνώρισμα· οὐκ ὄντων τῶν ἔργων αὐτοῦ· οὐδε τῶν ἀπαγγειλάντων περὶ αὐτοῦ· δι ὧν ἂν γνωσθείη· ἐκ γὰρ τῶν ἐργων ὁ δημιουργὸς γινώσκεται· πῶς δὲ ὅλως καὶ δύο ἂν εἴη ἐναντί α ἀλλήλων· ἤ τί τὸ διαἱροῦν ἐστιν αὐτὰ ταῦτα 
 ἵνα χωρὶς ἀλλήλων γένωνται· εἶναι γὰρ αὐτὰ ἅμα ἀδύνατον· διὰ τὸ ἀναιρε τικὰ τυγχάνει ἀλλήλων εἶναι · ἀλλ’ οὐδὲ ἔτε ρον ἐν ετέρω δυνηθείη ἂν εἶναι· διὰ τὸ ἀ μικτον καὶ ἀνομ ι οι ον αὐτῶν τῆς φύσεως· οὐκ οὖν ἐκ τρίτου τὸ διαἱροῦν φανήσεται· καὶ αὐτὸ θεός θς · ἀλλὰ ποίας δ’ἂν εἴη καὶ τὸ τρί τον φύσεως· πότερον τῆς τοῦ καλοῦ ἤ τῆς τοῦ φαύλου ἄδηλον φανήσεται· τῆς γὰρ ἀμφοτέρων εἶναι ὰ αὐτὸ ἀ δύνατον· σα θρᾶς δὴ τοίνυν τῆς τοιαύτης αὐτῶν δια νοίας φαινομένης· ἀνάγκη τὴν ἀλή θειαν διαλάμπειν τῆς ἐκκλησιαστικῆς γνώ σεως· ὅτι τὸ κακὸν οὐ παρὰ θεοῦ θῦ · οὐδε ἐν 
 θεῶ Θῶ · οὔτε ἐξ αρχῆς γέγονεν· οὔτε οὐσία τίς ἐστιν αὐτοῦ· ἀλλὰ ἄνθρωποι ἀνοι κατὰ στέρησιν τῆς τοῦ καλοῦ φαντασίας ἐαυτοῖς ἐπὶ νοεῖν ἤρξαντο· καὶ ἀναπλάττειν τὰ οὐκ όν τα καὶ ἅπερ βούλονται· ὡς γὰρ ἂν τις ἡλίου φαίνοντος· καὶ πάσης τῆς γῆς τῶ φωτὶ τούτου καταλαμπομένης· καμμύων τοὺς ὀφθαλμοὺς, σκότος αὐτῶ ἐπινοεῖ· οὐκ όντος σκότους· καὶ λοιπὸν ὡς ἐν σκό τει πλανώμενος περιπατεῖ, πολλάκις πί πτων· καὶ κατὰ κρημνῶν ὑπάγων· νο μίζων οὐκ εἶναι φῶς ἀλλὰ σκότος· δο κῶν γὰρ βλέπειν· οὐδ’όλως ὁρᾶ· οὕ τως καὶ ἡ ψυχὴ τῶν ἀνθρώπων ἀνων · καμμύ ουσα σασα 
 τὸν ὁφθαλμὸν δι οὖ τὸν θεὸν θν ὁρᾶν δύνα ται· ἐαυτῆ τὰ κακὰ ἐπενόησεν· ἐν οἷς κινουμένη· οὐκ οἶδεν ὅτι δοκοῦσα ποι εῖν· οὐδὲν ποιεῖ· τὰ οὐκ ὄντα γαρ ἀνα πλάττεται· καὶ οὐχ’ ὁποῖα γέγονεν τοι αὐτη καὶ ἔμεινεν· ἀλλ’ ὁποῖαν ἐαυτὴν ἐνέ φυρεν· τοιαὐτη καὶ φαίνεται· γέγονεν μέν γὰρ εἰς τὸ ὁρᾶν τὸν θεὸν θν και ὑπ’ αὐτοῦ φωτί ζεσθαι· αὐτη δὲ ἀντὶ τοῦ θεοῦ θῦ , τὰ φθαρτὰ καὶ τὸ σκότος ἐζήτησεν· ὥς που καὶ τὸ πνεῦμα πνα 
 
 ἐγγράφως φησὶ· ὁ θεὸς θς τὸν ἄνθρωπον ἀνον ἐποίησεν 
 εὐθῆ· αὐτοὶ δὲ ἐζήτησαν λογισμοὺς πο 
 λλοὺς· κακίας δὴ οὖν φαντασία εὕρεσις καὶ ἐπί νοια· τοῖς ἀνθρώποις ἀνοις ἐξ ἀρχῆς οὕτως γέγονεν καὶ πέπλασται· πῶς δὲ καὶ εἰς τὴν τῶν εἰ δώλων μανίαν καταβεβήκασιν· ἤδη λέγειν ἀναγκαῖον· ἵνα γινώσκεις· ὅτι ὅλως ἡ τῶν εἰδώλῳν εὐρεσις οὐκ ἀπὸ ἀγαθοῦ· ἀλλὰ πὸ κακίας γέγονεν· τὸ δε την ἀρχὴν ἐχον κακόν, ἐν ουδενί ποτὲ καλὸν κριθίη· ὄλον ὂν φαῦ λον· οὐκ ἀρκεσθεῖσα δὲ τῆ τῆς κακίας ἐπινοί α τῶν ἀνθρώπων ἀνων ἡ ψυχὴ· κατ’ ολίγο καὶ εἰς τὰ χείρο να ἐαυτὴν ἐξάγειν ἥρξατο· μαθοῦσα γὰρ διαφορᾶς ἡδονῶν· καὶ ζῶσα μένη τὴν τῶν θείων λήθην· ἡδομένη δὲ· ὄτι ἂν ἀπὸ τοῦ σώματος πάθη· καὶ πρὸς μόνα τὰ παρόν τα καὶ τὰς τούτων δόξας ἀποβλεπουσα· ἐνόμισεν μηδὲν πλεῖον εἶναι τῶν βλεπομέ νων· ἀλλὰ τὰ πρόσκαιρα μόνον εἶναι καὶ τὰ σωματικα καλὰ· ἀποστραφεῖσα δὲ καὶ ἐπιλαθομένη ἐαυτὴν εἶναι κατ’εικόνα τοῦ ἀγαθοῦ θεοῦ θῦ · οὐκ ἔτι μὲν διὰ τῆς ἐν αυτῆ δυ νάμεως τὸν θεὸν θν λόγον καθ ὃν καὶ γέγονεν ἐ νορᾶ· ἔξω δὲ ἑαὐτῆς γενομένη· τὰ οὐκ όν τα λογίζεται καὶ ἀνατυποῦται· ἐπικρύ ψασα γὰρ ταῖς συμπλοκαῖς τῶν σωματικῶν ἐπιθυμιῶν· τὸ ὡς ἐν αυτῆ κάτοπτρον· δι οὖ μόνον ὁρᾶν ἡδύνατο τὴν εἰκόνα τοῦ 
 πατρὸς πρς · καὶ οὐκἐτι μὲν ὁρᾶ ἃ δεῖ ψυχὴν νοεῖν· πάντη δὲ περιφέρεται· καὶ μόνα ἐκείνα τὰ τῆ αἰσθήσει προσπίπτοντα βλέπει· ὅ θεν δὴ σαρκικῆς πάσης ἐπιθυμίας γέμουσα· καὶ ἐν ταῖς τούτων δόξαις πραττομένη· λοι πὸν ὃν ἐπελάθετο τῆ διανοία θεὸν θν · τού τον ἐν σωματικοῖς καὶ αἰσθητοῖς ἀναπλά ττεται· τοῖς φαινομένοις τὴν τοῦ θεοῦ θῦ προ σηγορίαν ἀναθεῖσα· καὶ μόνα ταῦτα δο ξάζουσα, ἀπερ αὐτη βοῦλεται καὶ ὡς ἡ δέα ὁρᾶ· προηγεῖται τοίνυν αἰτία τῆς εἰδωλολατρείας ἡ κακία· μαθόντες γὰρ οἱ ἄνθρωποι ἀνοι τὴν οὐκ οὖσαν κακίαν ἐαὐτοῖς ἐπι νοεῖν· οὕτως καὶ τοὺς οὐκ ὄντας θεοὺς· ἐαυτοῖς ἀνεπλάσαντο· οἷον δὲ εἴ τις εἰς βυθὸν καταδὺς· μηκἐτι μὲν βλέπη τὸ φῶς· μὴδε τα ἐν τῶ φωτὶ φαινόμενα· διὰ τὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ πρὸς τὸ κάτω νεῦμα καὶ τὴν τοῦ ὕδατος ἐπικειμένην ἐπὶχυ σιν αὐτῶ· μόνον δὲ τὰ ἐν τῶ βυθῶ αἰσθό μενος· νομίζοι μηδὲν πλέον ἐκείνων εἶναι· ἀλλ’ αὐτὰ τὰ φαινόμενα αὐτῶ· τῶν ὄν των εἶναι κύρια, οὕτως καὶ οἱ πᾶλαι τῶν 
 ἀνθρώπων ἀνων παραφρονοῦντες καταδύντες εἰ ς τὰς τῶν σαρκῶν ἐπιθυμίας καὶ φαντα σίας· καὶ ἐπιλαθόμενοι τὰς περὶ θεοῦ θῦ ἐννοί ας καὶ δόξας· ἀμυδρῶ τῶ λογισμῶ· μᾶ λλον δὲ ἀλογία χρησάμενοι· τὰ φαινόμε να θεοὺς ἀνετυπώσαντο· τὴν κτίσιν παρὰ τὸν κτισαντα δοξάζοντες· καὶ τὰ ἔργα μᾶλλον ἐκθειάσαντες· ἥπερ τὸν τούτων αἰτιον καὶ δημιουργὸν δεσπό την θεόν θν · ὥσπερ δὲ κατὰ τὸ προλεχθὲν πα ράδειγμα· οἱ εἰς τὸν βυθὸν καταδυόμε νος· ὅσ ο ω μᾶλλον ἐπικαταβαινουσιν· τό σούτον μᾶλλον εἰς τὰ σκοτεινότερα καὶ βαθύτερα ὁρῶσιν· οὔτως καὶ τὸ τῶν 
 ἀνθρώπων ἀνων πέπονθεν γένος· οὐ γὰρ ἀπλὴν ἐσ χον τὴν εἰδωλολατρείαν οὐδε ἀφ’ ὧν ἤρξαν το ἐν τούτοις καὶ διέμειναν· ἀλλ’ ὀσω τοῖς πρώτοις ἐνεχρόνιζον, τὸ σοῦτον καινο τερας εφεύρισκον τὰς δεισιδαιμονίας· καὶ κόρον οὐ λαμβάνοντες τῶν πρῶτων· ἀλλοις πάλιν ενεπίμπλαντο τοῖς κακοῖς· προκόπτοντες ἐν τοῖς αἰσχίστοις· καὶ πλεί ον ἐαυτῶν ἐπεκτίνοντες τὴν ἀσέβειαν· τούτο δὲ καὶ ἡ θεία γραφῆ μαρτύρεται 
 λέγουσα· ὅτἂν ἔλθη ἀσεβὴς εἰς βάθος 
 κακῶν καταφρονεῖ· ἄρτι γὰρ ἀπεπή δησεν ἡ διάνοια τῶν ἀνθρώπων ἀνων ἀπὸ θεοῦ θῦ · κατα βαίνοντες λοιπὸν ταῖς ἐννοίαις καὶ τοῖς λο γισμοῖς οἱ ἄνθρωποι ἀνοι · πρώτοις οὐρανῶ οὐνῶ καὶ ἡλίω καὶ σελήνη καὶ τοῖς ἄστροις· τὴν τοῦ θεοῦ θῦ τιμὴν ἐθηκαν· ἐκείνους οὐ μόνον θεοὺς εἶναι λέγον τες· ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων τῶν μετ αὐτοὺς 4αἰτίους εἶναι νομίζοντες· εἶτα ἐπικα ταβαίνοντες τοῖς σκοτεινοῖς λογισμοῖς· αἰθέρα καὶ τὸν ἀέρα καὶ τὰ ἐν τῶ ἀέρι· προ σηγόρευσαν θεοὺς· προβαίνοντες δὲ τοῖς κακοῖς ἤδη· καὶ τὰ στοιχεῖα καὶ τὰς ἀρ χὰς τῆς τῶν σωμάτων συστάσεως· τὴν θερμὴν· καὶ τὴν ψυχρὰν καὶ τὴν ξηρὰν καὶ τὴν ὑγρὰν οὐσίαν· θεοὺς ἀνύμνησαν· ῶς δὲ τέλεον πεσόντες καὶ καταπεσόντες περὶ τὴν γὴν ιλύσ πωνται· δίκην τῶν ἐν τῆ χέρσω κοχλίων· οὕτως οἱ ἀσεβέστατοι τῶν ἀνθρώπων ἀνων πεσόντες· καὶ καταπεσόντες ἀπὸ τῆς περὶ θεοῦ θῦ φαν τασίας· λοιπὸν καὶ ἀνθρώπους ἀνους καὶ ἀνθρώπων ἀνων ψυχὰς τῶν δὲ καὶ ἔτι ζώντων· τῶν δὲ, καὶ μετὰ θάνατον· εἰς θεοὺς ἀνέθηκαν· ἐτι δὲ καὶ χείρονα βουλευόμενοι καὶ λογιζόμενοι· ἡδη καὶ εἰς λίθους καὶ εἰς ξύλα· καὶ ἐρπε τὰ ἐνυδρά τε καὶ χερσέα· καὶ εἰς τὰ τῶν ἀλόγων ἀνήμερα ζῶα· τὴν θείαν καὶ ὑπερ κόσμιον τοῦ θεοῦ θῦ προσηγορίαν μετήνεγ καν· πᾶσαν τιμὴν αὐτοῖς θεοῦ θῦ ἀπονέμον τες· καὶ τὸν ἀληθινὸν καὶ ὄντως θεὸν θν , τὸν τοῦ χριστοῦ χῦ 
 πατέρα πρα ἀποστρεφόμενοι· ἀλλ’ εἴ θε κἂν μέχρι τούτων ἦν στᾶσα ἡ των ἀφρό νων τόλμα· καὶ μη περαιτέρω βαίνον τες· ἐαυτοὺς ταῖς ἀσεβείαις συνέφυρον οἱ ἄνθρωποι ἀνοι · τὸ σοῦτον γὰρ τινες καταπεπτώ κασιν τῆ διανοία· καὶ ἐσκοτίσθησαν τὸν νοῦν· ὥστε καὶ τὰ μηδ’ὄλως μηδαμῶς ὑπάρ χοντα μηδε ἐν τοῖς γενομένοις φαινόμε να, ὅμως ἐαυτοῖς ἐπινοῆσαι καὶ θεο ποιῆσαι· λογικὰ γὰρ ἀλόγοις ἐπιμίξαν τες· καὶ ἀνόμο ι α τῆ φύσει ἐνείραντες ὡς θεοὺς εὐρίσκουσιν· οἶοι εἰσὶν οἱ παρ αιγυ πτίοις κυνοκέφαλοι· καὶ ὀφιοκέφαλοι· καὶ ὁνοκέφαλοι· καὶ ὁ παρὰ λίβυσιν κρι οκέφαλος ἄμμων· ἄλλοι δὲ· τὰ μέλη τῶν σωμάτων· κεφαλὴν· καὶ ὤμον· καὶ χεῖρα· καὶ πόδα καθ’ἑαυτὰ διἐλόντες ἒν ἐκαστον· εἰς θεοὺς ἀνέθηκαν καὶ ἐξεθεί ασαν· ὥσπερ οὐκ ἀρκούμενοι ἐξ ολοκλήρου του ὄλου σώματος ἔχειν τὴν θρησκίαν· ἐπιτείνοντες δὲ τὴν ἀσεβειαν ἔτεροι τὴν πρόφασιν τῆς τούτων εὐρέσεως καὶ τῆς ἐ αυτῶν κακίας· τὴν ἡδονὴν καὶ τὴν ἐπιθυ μίαν θεοποιήσαντες προσκυνοῦσιν· οἷος ἐστὶν ὁ παρ αὐτοῖς ἔρως· καὶ ἡ ἐν πάφω ἀ φροδίτη· οἱ δὲ, αὐτῶν· ὥσπερ φιλοτιμού μενοι τοῖς χείροσιν· ἐτόλμησαν τους πα ραὐτοῖς ἄρχοντας· ἢ καὶ τοὺς τούτων παῖδας, 
 εἰς 
 θεοὺς ἀναθεῖναι· ἢ διὰ τιμὴν τῶν ἀρ ξάντων· ἢ διὰ φόβον τῆς ἐαυτῶν τυρα ννίδος· ὡς ὁ ἐν κρήτη περιβόητος παρ αυ τοῖς ζεύς· καὶ ἐν ἀρκάδι, ἐρμῆς· καὶ πα ρὰ μὲν ἰνδοῖς, διόνυσος· παρὰ δε αἰγυ πτίοις, ἴσης· καὶ ὁσίρεις· καὶ ὤρος· καὶ ὁ νῦν ἀδριανοῦ τοῦ ῥωμαίων βασιλέως· παιδίσκος ἀντίνοος· ὃν καὶ ἄνθρωπον ἄνον οὐ σε μνόν, ἀλλὰ ἀσελγείας ἐμπλέω· διὰ φό βον τοῦ προστάξαντος σέβουσιν· ἐπι δημήσας γὰρ ἀδριανὸς τῆ χωρα τῶν αἰ γυπτίων· τελευτήσαντα τὸν τῆς ἡδονῆς ἐαυτοῦ ὑπηρέτην ἀντίνοον· ἐκέλευσεν θρησκεύεσθαι· αὐτὸς μὲν καὶ μετὰ τὸν θάνατον ἐρῶν τοῦ παιδὸς· ἐλέγχον δὲ ὅ μως καθεαυτοῦ· καὶ γνώρισμα κατὰ πάσης εἰδωλολατρείας παρέχων· ὅτι οὐ κ ἄλλως ἐφευρέθη παρὰ τοῖς ἀνθρώποις ἀνοις αὐ τη ἡ ἐπιθυμία τῶν πλασαμένων· κα θῶς καὶ ἡ σοφία τοῦ θεοῦ θῦ προμαρτύρεται λέγουσα· ἀρχὴ πορνείας ἐπίνοια εἰδώλων· καὶ μη θαῦμαζε μηδε μακρὰν πίστεως νομί σης εἶναι τὸ λεγόμενον· ὅπου γε καὶ οὐ πο λλω πρότερον· ἢ τάχα καὶ μέχρι νῦν· ἡ ῥω μαίων σύγκλητος· τοὺς πώποτε αὐτῶν ἐξαρχῆς ἄρξαντας βασιλέας· ἢ πάντας ἣ ὅσους ἂν αὐτοὶ βούλωνται καὶ κρίνωσιν· δο γματίζουσιν ἐν θεοῖς εἶναι καὶ θρησκεύε σθαι· θεοὺς γράφουσιν· οἷς μὲν γὰρ ἀπε χθάνονται· τούτους πολεμίους ὁμολο γοῦσιν καὶ ἀνθρώπους ἀνους ὀνομάζουσιν· οὓς δὲ κα ταθυμίους ἔχουσιν· τούτους δι ἀνδραγα θίας θρησκεύεσθαι προστάττουσιν· ὥσπερ ἐπεξουσίας ἔχοντες τὸ θεοποιεῖν· αὐτοὶ 
 ἄνθρωποι ἀνοι τυγχάνοντες· καὶ εἶναι θνητοὶ μὴ ἀρ νούμενοι· ἔδει δὲ τοὺς θεοποιοὖντας αὐ τοὺς μᾶλλον εἶναι θεοὺς· τὸ γὰρ ποιοὖν· τοῦ ποιουμένου κρεῖττον εἶναι δεῖ· καὶ ὁ κρίνων, τοῦ κρινομένου ἐξ ανάγκης ἄρχει· ὁ διδοὺς πάντως, ὃ ἔχει χαρίζεται· ὥσπερ ἀμέλει καὶ πᾶς βασιλεὺς ὂ εχει χαρίζεται· τῶν δε λαμβανόντων κρείττων καὶ μείζων ἐστίν· εἴπερ οὖν· οὓς θέλουσιν αὐτοὶ, τούτους καὶ θεοὺς εἶναι δογματίζουσιν· ἔδει καὶ αὐτοὺς πρῶτον εἶναι θεοὺς· ἀλλὰ τὸ θαυμαστὸν ἐστιν τούτο· ὅτι ἀποθνήσκοντες αὐτοὶ ὡς 
 ἄνθρωποι ἄνοι · ἐλέγχουσι τὴν εαὐτῶν περὶ τῶν θεο ποιηθέντων ὑπ’ αὐτῶν ψῆφον εἶναι ψευδῆ· τούτο δὲ τὸ ἔθος οὐ καινόν· οὐδε ἀπὸ τῆς ρωμαίων ἤρξατο βουλῆς· ἀλλ ἦν ἄνωθεν προγινόμενον καὶ προμελετώμενον ἐπὶ τὴν τῶν εἰδώλων ἔννοιαν· καὶ γὰρ οἱ πᾶ λαι παρέλλησιν διαβεβοημένοι θεοὶ· ζεὺς, καὶ ποσειδών· καὶ ἀπόλλων· καὶ ἥφεστος· καὶ ἐρμῆς· καὶ ἐν θηλείαις ἤρα· και δημή τρα· καὶ ἀθηνὰ· καὶ ἄρτεμις· ταῖς θή σεως· τοῦ παρὰ τοῖς ἐλλησιν ἱστορουμένου διαταγαῖς· ἐκρίθησαν λέγεσθαι θεοὶ· καὶ οἱ μὲν διαταξάμενοι ὠς ἄνθρωποι ἀνοι · ἀποθνήσκον τες, θρηνοὖνται· οὓς δὲ, διἐτάξαντο ῶς θεοὶ προσκυνοῦνται· τίς οὖν ταύτης μᾶ λλον γένοιτ’ ἂν ἐναντιότης καὶ μάντα· τὸν διαταξάμενον εἰδότες· οὓς διἐτάξατο· τούτους προτιμῶσιν· καὶ εἴθε μέχρι ἀ ρρένων ἰστήκει τούτων ἡ εἰδωλομανία· καὶ μη εἰς θηλείας κατέφερον τὴν θείαν προση γορίαν· καὶ γὰρ καὶ γυναῖκας ἃς οὐδε εἰς κοι νὴν περὶ πραγμάτων συμβουλίαν λαμβά νειν ἀσφαλὲς ταῦτας τῆ θεοῦ θῦ τιμὴ θρησκεύου σιν καὶ σέβουσιν· ῶς αἰ μὲν, παρα θησαίως διαταγεῖσεται· καθάπερ εἰρήκαμεν· παρὰ δε αἰγυπτίοις, ἴσεις· καὶ κόρη· καὶ νεωτέρα· καὶ παράλλοις ἀφροδίτη· τὰ γὰρ τῶν ἄ λλων ὀνομάτ ω α οὐδε λέγειν εὐαγὲς ἡγοῦμαι· πάσης χλεύης ὄντα μεστά· πολλοὶ γὰρ οὐ μόνον τοῖς πᾶλαι· ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς κα θ’ἡμᾶς χρόνοις· ἀποβαλλοντες φίλτατα καὶ ἀδελφοὺς καὶ συγγενεῖς· καὶ γυναῖκας· πολλαι δὲ καὶ ἄνδρας ἀποβαλλοῦσαι· οὒς παντας ἡ φύσις ἡλεγξεν ἀνθρώπους ἀνους εἶναι θνη τοὺς· τούτους καὶ ταῦτας διὰ τὸ πολὺ πε ρὶ αὐτῶν πένθος αναζωγραφήσαντες· καὶ θυσίαις ἀναπλάσαντες, ἀνέθηκαν· καὶ τούτους οἱ μετὰ ταύτα διὰ τὴν πλάσιν· καὶ τὴν τοῦ τεχνίτου φιλοτιμίαν· θε οὺς ἐθρήσκευσαν· πρᾶγμα πάσχοντες οὐ κατὰ φύσιν· οὐ γὰρ οἱ γονεῖς ῶς μη ὅντας θεοὺς ἐθρήνησαν· οὐκ ἂν γὰρ εἴπερ ἤδει σαν αὐτοὺς θεοὺς· ὡς ἁπολομένους ἐκόψαν το· τούτου γοὖν χάριν· οὐ μόνον οὐ νομί ζοντες αὐτοὺς εἶναι θεοὺς· ἀλλὰ μηδ ὅλως ὑπάρχειν· ἐν εικόνι τούτους ἐτυπώσαντο· ἵνα τοῦ μηκέτι εἶναι· τὴν διὰ τῆς εἰκόνος δόκησιν ὁρῶντες, παραμυθῶνται τούτοις ὁμως οἱ ἄφρονες ὡς θεοὺς εὔχονται· καὶ τὴν τοῦ τοῦ ἀληθινοῦ θεοῦ θῦ τιμὴν· τούτοις περιτιθέασιν· ἐν γοὖν αἰγύπτω· εἷς ἐστι καὶ νῦν ὅπερ οσίρεως· καὶ ὥρου· καὶ τύ φωνος καὶ τῶν ἄλλων· θρήνος τῆς ἀπω λείας ἐπιτελεῖται· καὶ τὰ ἐν δοδώνη χαλ κεῖα· καὶ ἠ ἐν κρήτη κορύβαντες· τὸν δί αν μη εἶναι θεὸν θν ἐλέγχουσιν· ἀλλὰ ἄνθρωπον ἀνον · καὶ τούτον ἐκ πατρὸς πρς αἰμοβόρου γενόμενον· καὶ τό γε θαυμαστὸν· ὅτι καὶ ὁ πάνυ παρ ἔ λλησιν σοφὸς εἶναι δόξας πλάτων· εἰς τὸν πιρέα κατέρχεται· τὴν τοῦ ἀνθρώπου ἀνου τέχνην πλασθεῖσαν ἄρτεμιν προσκυνήσων· ταῦ τα δὲ καὶ τὰς τοιαῦτας τῆς εἰδωλομανίας εὐρήσεις· ἄνωθεν καὶ προ πολλοῦ, προ 
 ἐδίδασκεν ἡ γραφὴ λέγουσα· ἀρχὴ πορ 
 νείας, ἐπίνοια εἰδώλων· εὐρεσις δὲ αὐ 
 τῶν· φθορὰ ζωῆς· οὔτε γὰρ ἦν ἀπἀρ 
 χῆς οὐτε εἰς τὸν αἰῶνα ἔσται· κενοδοξία γὰρ 
 
 ἀνθρώπων ἀνων ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον· καὶ διὰ τοῦτο 
 σύντομον αὐτῶν τὸ τέλος ἐπενοήθη· ἀώ 
 ρω γὰρ πένθει τρυχόμενος πατήρ πηρ · τοῦ ταχέ 
 ως ἀφαιρεθέντος τέκνου εἰκόνα ποιήσας· 
 τόν τε νεκρὸν ἄνθρωπον ἄνον νῦν ὡς ζῶντα ἐτίμησεν· 
 καὶ παρέδωκεν τοῖς ὑποχειρίοις· βυοτή 
 ρια καὶ τελετὰς εἶτ ἐν χρόνω κρατυνθὲν 
 τὸ ασεβὲς ἔθος· ὡς νόμος ἐφυλάχθη· καὶ 
 τυράννων ἐπιταγαῖς ἐθρησκεύετο τὰ γλυ 
 πτὰ· οὕς ἐν ὄψει μη τιμᾶν ἄνθρωποι ἄνοι διὰ τὸ μα 
 κρὰν οἰκεῖν· τὴν πόρρωθεν ὄψιν ἀνατυ 
 πωσάμενοι ἐμφανῆ εἰκόνα τοῦ τετιμη 
 μένου βασιλέως ἐποίησαν· ἵνα τον ἀ 
 πόντα ὡς παρόντα κολακεύωσιν διὰ τῆς 
 σπουδῆς· εἰς ἐπίτασιν δὲ θρησκείας καὶ τοὺς 
 ἀγνοοὖντας ἡ τοῦ τεχνίτου προἐτρέψα 
 το φιλοτιμία· ὁ μὲν, γὰρ· ἴσως κρατοῦν 
 τι βουλόμενος ἀρέσαι· ἐξεβιάσατο τῆ 
 τέχνη τὴν ὁμοιότητα ἐπι τὸ κάλλιον· τὸ 
 δὲ πλῆθος ἐφἐλκόμενον διὰ τὸ εὐχαρῆ τῆς 
 ἐργασίας· τὸν πρὸ ὀλιγου τιμηθέντα 
 
 ἄνθρωπον ἀνον · νῦν σέβας ἐλογίσαντο· καὶ τοῦτο 
 γέγονεν τῶ βίω εἰς ἐνεδρον· ὅτι ἢ συμ 
 φορὰ ἣ τυραννίδι δουλεύσαντες ἄνθρωποι ἄνοι · τὸ 
 ἀκοινώνητον ὄνομα· λίθοις καὶ ξύλοις 
 περιέθηκαν· τοιαύτης τοίνυν περὶ τῆς εἰ δώλων εὑρέσεως, ἐπιμαρτυρεῖ τῆ γραφὴ παρὰ τοῖς ἀνθρώποις ἀνοις ἀρξαμένης· καὶ ἀναπλα σθείσης ὥρα λοιπόν σοι· καὶ τὸν κατ αὐ τῆς ἐλεγχον ἀποδεῖξαι· οὐ τοσοῦτον ἔξω θεν· ὅσον ἀφ ὧν αὐτοὶ περὶ αυτῶν φρο νοῦσιν· τεκμήρια λαμβάνοντες· εἰ γάρ τις τῶν παρ’ αὐτοῖς λεγομένων θεῶν· ἵ να πρῶτον ἀπὸ τούτων ἄρξομαι· λάβοι τὰς πράξεις, εὑρήσει μη μόνον αὐτοὺς μὴ εἶναι θεοὺς ἀλλὰ καὶ τῶν ἀνθρώπων ἀνων τοὺς αἰσχί στους γεγονὄτας· οἶον γὰρ ἐστιν ἰδεῖν τοὺς παρὰ ποιηταῖς· τοῦ διὸς ἔρωτας καὶ τὰς ἀσελγείας· οἶον ἐστὶν ἀκούειν· 
 ἀρπάζοντα μὲν τὸν γανυμήδην, καὶ τὰς κλοπιμαίους ἐργαζόμενον μοιχείας· δε διότα δὲ καὶ δειλιῶντα· μη παρὰ γνώμην αὐτοῦ τὰ τῶν τρώων ἀπόληται τείχη· οἷ ον ἐστὶν ἰδεῖν αὐτὸν· ἀχθόμενον ἐπὶ τῶ θα νάτω τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ σαρπηδόνος· καὶ βουλόμενον μὲν αὐτῶ βοηθῆσαι· μη δυ νάμενον δὲ· καὶ ἐπιβουλευόμενον μὲν ὑπὸ τῶν ἀλλων λεγομένων θεῶν· ἀθηνὰς· καὶ ἥρας· καὶ ποσειδώνος· βοηθούμενον δὲ ὑπὸ θέτειδος γυναικὸς· καὶ τοῦ ἐκα τονταχείρου αἰγεῶνος· καὶ νικόμενον μὲν ὑπὸ ηδονῶν· δουλεύοντα δὲ γυναι ξὶν· καὶ διὰ ταῦτας ἐν αλόγοις ζώοις· τετράποσίν δὲ καὶ πτηνοῖς· ταῖς φαν τασίαις παρακινδυνεύοντα· καὶ πά λιν αὐτὸν μὲν κρυπτόμενον διὰ τὴν τοῦ 
 πατρὸς πρς ἐπιβουλὴν· τὸν δὲ κρόνον ὑπαὐτοῦ δεσμευόμενον· κακεῖνον ἀποτέμνοντα τὸν πατέρα πρα · ἆρ’ οὖν ἄξιον τούτους ὑπονο εῖν θεοὺς· τοὺς τοσαύτα δράσαντας καὶ διαβληθέντας· ἃ μηδε κοινοὶ νομοι· καὶ τοὺς ἀπλῶς ἀνθρώπους ἀνους ἐπιτρέπουσιν ποιεῖν· ἵνα γὰρ ἐκ πολλῶν ὀλίγα μνημονεῦσω διὰ τὸ πλῆθος· τίς ἰδῶν τὴν εἰς σεμέλην τοῦ δι ὸς καὶ λήδαν· καὶ ἀλκμηνὴν· καὶ λητοὺς· καὶ μαῖαν· καὶ εὐρώπην· καὶ δαναὴν πα ρανομίαν καὶ φθοράν· ἥ τίς ἰδὼν τὴν εἰς τὴν ἰδίαν ἀδελφὴν ἐπιχειρησιν αὐτοῦ καὶ τόλ μαν· ὅτι τὴν αὐτὴν ἀδελφὴν εἶχεν καὶ γυναῖκα· οὐκ ἂν χλευάσειεν καὶ ζημιώσειεν θανάτω· ὅτι μη μόνον ἐμοίχευσεν· ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐκ τῆς μοιχείας γενομένους αὐτῶ παί δας· θεοποιήσας ἀνεθηκεν· ἐπικάλυμμα τῆς παρανομίας ἐαυτοῦ, τὴν τῆς θεοποι ίας κατασκευάζων· ὧν εἰσὶν διόνυσος· καὶ ἡρακλῆς· καὶ διόσκοροι· καὶ ἐρμῆς· καὶ περσεὺς· καὶ σωτείρα· τίς ἱδὼν τὴν τῶν λε γομένων θεῶν αὐτῶν ἀκατάλλακτον πρὸς ἐαυτοὺς ἔριν· ἐν ἱλίω τῶν ἐλλήνων καὶ τῶν τρώων χαριν· οὐ καταγνώσεται τῆς ἀσθενεί ας αὐτῶν· ὅτι διὰ τὴν προς αλλήλους φιλο νεικίαν· καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἀνους παρώξυναν· τίς ἰ δὼν ὑπὸ μὲν διομίδους τιτρωσκομένους ἄρε α καὶ ἀφροδίτην· ὑπὸ δὲ ἡρακλέους τὴν ἥ ραν καὶ τὸν ὑποχθόνιον ὄν καλοῦσιν θεὸν ἀϊδονέα· καὶ διόνυσον μὲν ὑπὸ πέρσεως· ἀθηνᾶν δὲ ὑπὸ ἄρκαδος· καὶ τὸν ἤφαιστον ῥιπτόμενον καὶ χωλαίνοντα· οὐ καταγνώσ ε 
 ται τῆς φύσεως αὐτῶν· καὶ ἀποστραφήσεται μὲν τοῦ λέγειν αὐτοὺς ἔτι θεοὺς· φθαρτοὺς δὲ καὶ παθητοὺς αὐτοὺς ἀκούων· οὐδὲν ἄ λλο ἢ ἀνθρώπους ἀνους αὐτοὺς· καὶ ἀνθρώπους ἀνους ἀσθενεῖς ἐπι γνώσεται· καὶ μᾶλλον τοὺς τρώσαντας ἤ τοὺς τρωθέντας θαυμάσειεν· ἣ τίς ἰ δὼν τὴν ἄρεως πρὸς ἀφροδίτην μοιχείαν· καὶ τὸν ηφαίστου κατἀμφοτέρων κατασκευαζό μενον δόλον· καὶ τοὺς ἄλλους λεγομέ νους θεοὺς· ἐπὶ θέαν τῆς μοιχείας· ὑπὸ ὑφαί στου καλουμένους· αὐτούς τε ἐρχομένους καὶ ὁρῶντας αὐτῶν τὴν ἀσέλγειαν· οὐ γελάσει εν καὶ καταγνώσειεν τῆς φαυλότητος αὐτῶν· ἤ τις οὐκ ἂν γελάσειεν ὁρῶν τὴν ἡρακλέους πρὸς τὴν ὀμφάλην ἐκ μέθης παραφροσύ νην καὶ ἀσωτίαν· τὰς γὰρ τῶν καθ ηδονήν αὐτῶν πράξεις· καὶ τοὺς παραλόγους αὐ τῶν ἐρωτας· καὶ τὰς ἐν χρυσῶ καὶ ἀργύρω καὶ χαλκῶ· καὶ σιδήρω καὶ λίθοις καὶ ξύλοις θεοπλαστείας· οὐ δεῖ διἐλέγχειν μετὰ σπου δῆς τῶν πραγμάτων· καὶ ἀφ ἑαυτῶν ἐ χόντων τὸ μύσος· καὶ δι ἐαυτῶν ἐπιδεικνυ μένων τὸ τῆς πλάνης γνώρισμα· ἐφ οἷς μαλιστα· καὶ οἱκτείρειεν ἄν τις τοὺς ἀ πατωμένους ἐν αυτοῖς· τῆ γὰρ ἐαυτῶν γυ ναικὶ μισοῦντες τὸν ἐπὶ βαίνοντα μοι χὸν· τοὺς τῆς μοιχείας διδασκάλους θεο ποιοῦντες οὐκ αἰσχύνονται· καὶ ταῖς ἀ δελφαῖς αὐτοὶ μὴ ἐπιμισγόμενοι· τοὺς τού το ποιήσαντας προσκυνοῦσιν· καὶ ὁμο λογοῦντες εἶναι κακὸν τὴν παιδοφθορίαν, τοὺς ταύτη διαβαλλομένους θρησκεύουσιν· καὶ ἃ μηδε ἐν ἀνθρώποις ἀνοις ἐπιτρέπουσιν εἶναι οἱ νό μοι· ταῦτα τοῖς ὑπ αὐτῶν νομιζομένοις θε οῖς περιτιθέντες, οὐκ ἐρυθριῶσιν· εἶτα προσκυνοῦντες λίθοις καὶ ξύλοις, οὐκ ο ρῶσιν· ὅτι τὰ μὲν ὅμοια τοῖς ποσὶν κατα πατοῦσιν καὶ καίουσιν· τὰ δε τούτων μέρη θεοὺς προσαγορεύουσιν· καὶ ἃ πρὸ ὀλίγου εἰς χρῆσιν εἶχον· ταῦτα δι’ ἄφροσύ νην γλύψαντες σέβουσιν· οὐχ’ ὁρῶντες οὐ δε λογιζόμενοι τὸ σύνολον ὅτι οὐ θεοὺς· ἀ λλὰ τὴν τέχνην τοῦ γλύψαντος προσκυ νοῦσιν· ἔως μέν γὰρ ἄξεστος ἧν ὁ λίθος καὶ ἡ ύλη ἀργῆ· ἐπὶ τοσοῦτον καὶ ταῦτα πα τοῦσιν· καὶ τούτους εἰς ὑπηρεσίαν τὰς τὰς ἐαυτῶν πολλάκις καὶ εἰς ἀτιμοτέ ρας χρῶνται· ἐπειδἂν δὲ ὁ τεχνίτης εἰς αὐτὰ τῆς ιδίας ἐπιστήμης ἐπιβάλη τὰς συμμετρίας· καὶ ἀνδρὸς ἤ γυναικὸς εἰς τὴν ὑλην σχῆμα τυπώση, τότε δὴ χάριν ὁμολογήσαντες τῶ τεχνίτη· ὡς θεοὺς προσκυνοῦσιν· μισθοῦ παρὰ τοῦ γλύψαντος ἀγοράσαντες· πολλάκις δὲ καὶ αὐτὸς ὁ ἀγαλματοποιὸς, ὥσπερ ἐπιλα θόμενος ὧν αὐτὸς εἰργάσατο· τοῖς ἰδίοις ἔρ γοις προσεύχεται· καὶ ἃ προ ὀλίγου κατέξαι εν καὶ κατέκοπτεν· ταῦτα μετὰ τὴν τέ χνην θεοὺς προσαγορεύει· ἔδει δὲ εἴπερ ἦν θαυμάζειν ταῦτα· τὴν τοῦ ἐπιστήμονος τέχνην ἀποδέχεσθαι· καὶ τὰ μη ἐξ αὐτοῦ πλασθέντα· πρὸ τοῦ πεποιηκότος προ τιμᾶν· οὐ γὰρ ἡ ὕλη τὴν τέχνην, ἀλλὰ ἡ τέχνη τὴν υλην ἐ σ κόσμησεν· πολλῶ οὖν μᾶλλον δικαιότερον ἦν· τὸν τεχνίτην αὐτοὺς προσκυνεῖν· ἥπερ ταῦτα τὰ ὕ π’ αὐτοῦ πεποιημένα· ὅτι τε καὶ προὑ πῆρχε τῶν ἐκ τέχνης θεῶν· καὶ ὅτι ὡς ἐ βουλήθη· οὔτως καὶ γεγόνασιν· νῦν δὲ παραγκωνισάμενοι τὸ δίκαιον· καὶ τὴν ἐπιστήμην καὶ τέχνην ἀτιμάσαντες, τὰ μετεπιστήμης καὶ τέχνης γεγονότα προ σκυνοῦσιν· καὶ τοῦ ποιήσαντος ἀνθρώπου ἀνου 
 ἀποθνήσκοντος· τὰ ὑπ αὐτοῦ γενόμε να ῶς ἀθάνατα τιμῶσιν· ἃ εἰ μη τύ χοιεν τῆς καθ’ ἡμέραν ἐπιμελείας, πάν τως τῶ χρόνω διὰ τὴν φύσιν ἀφανίζεται· πῶς δὲ οὐκ ἄν τις αὐτοὺς οἰκτειρήσειεν διὰ τούτο· ὅτι βλέποντες αὐτοὶ τοὺς μὴ βλέ ποντας προσκυνοῦσιν· καὶ ἀκούοντες αὐ τοὶ· τοῖς μὴ ἀκούουσι προσεύχονται· καὶ ἔμψυχοι καὶ λογικοὶ καταφύσιν ὄντες ἄνθρωποι ἀνοι · τοὺς μηδε ὄλως κινουμένους ἀλλὰ ἀ ψύχους ὄντας· ὡς θεοὺς ἀναγορεύουσιν· καὶ τό γε θαυμαστὸν· ὅτι οὓς αὐτοὶ φυλά ττουσιν ὑπεξουσίαν εχὄντες· τούτοις ῶς δεσπόταις δουλεύουσιν καὶ μή οι νομί σης· ταῦτα με λέγειν αὐτοῖς ἣ ψεύδεσθαι κατ αὐτῶν· ἔστιν γὰρ μὲν καὶ τοῖς ὁφθαλ μοῖς ἡ πίστις ἀπαντῶσα τούτων· καὶ πά ρεστιν τοῖς βουλομένοις ὁρᾶν τὰ τοιαὐ τα· κρεῖττων δὲ μαρτυρία παρὰ τούτων ἐστὶν· καὶ παρὰ τῆς θείας γραφῆς πρὸδι 
 δασκούσης ἄνωθεν καὶ λεγούσης· τὰ 
 εἴδωλα τῶν ἐθνῶν ἀργύριον καὶ χρυ 
 σίον ἔργα χειρῶν ἀνθρώπων ἀνων · ὁφθαλμοὺς 
 ἔχουσιν καὶ οὐκ ὄψονται· στόμα ἔχουσιν 
 καὶ οὐ λαλήσοσιν· ὦτα ἔχουσιν καὶ οὐ 
 κ ακούσονται· ρίνας ἔχουσιν καὶ οὐκ ὀ 
 σφραθήσονται· χεῖρας ἔχουσιν καὶ οὐ 
 ψηλαφήσουσιν· πόδας ἔχουσιν καὶ οὐ 
 περιπατήσουσιν· οὐ φωνήσουσιν ἐν 
 τῶ λάρυγγι αὐτῶν· ὁμοιοι αὐτοῖς γένοιν 
 το οἱ ποιοῦντες αὐτὰ. οὐδε προ φητικὴ δὲ τούτων ἀπέστιν μέμψις· ἀλλ’ ἔστιν καὶ ἐν τούτοις ὁ κατ’ αὐτῶν ἔλεγχος λέγοντος 
 τοῦ πνεύματος πνς · αἰσχυνθήσονται οἱ πλάσσοντες 
 
 θεὸν θν · καὶ οἱ γλύφοντες πάντες· καὶ πάντες 
 ὅθεν ἐγένοντο ἐξηράνθησαν· καὶ κωφοὶ ἀ 
 πὸ ἀνθρώπων ἀνων συναχθήτωσαν πάντες καὶ στήτω 
 σαν ἅμα· καὶ αἰσθυνθήτωσαν πάντες καὶ ἐν 
 τραπήτωσαν· ὅτι ὅξυνεν τέκτων σίδηρον· 
 σκεπάρνω εἰργάσατο αὐτὸ· καὶ ἐν τερέτρω 
 ἐρυθμίασεν αὐτὸ· ἔστησεν αὐτὸ τῶ βραχίο 
 νι τῆς ἰσχύος αὐτοῦ· καὶ πεινάσει· καὶ ἀ 
 σθενήσει· καὶ οὐ μὴ πίη ὕδωρ· ξύλον γὰρ 
 ἐκλεξάμενος τέκτων· ἔστησεν αὐτὸ ἐν μέ 
 τρω· καὶ ἐν κόλλη ἐρύθμισεν αὐτὸ· καὶ ἐ 
 ποίησεν ὡς ῶραιότητα ἀνθρώπου ἀνου · ἔστησεν αὐ 
 τὸν ἐν οἵκω· καὶ ἐκοψεν ξύλον ἐκ τοῦ δρυ 
 μοῦ· ὃ ἐφύτευσεν ὁ κύριος κς · καὶ ὑετὸς ἐμή 
 κυνεν· ἵνα ἣ ἀνθρώποις ἀνοις εἰς καῦσιν· καὶ λαβὼν 
 ἀπ αὐτοῦ ἐθερμάνθη· καὶ καύσαντες 
 ἔπεψαν ἄρτους ἐπ αὐτῶν· καὶ τὸ λοιπὸν 
 εἰργάσαντο εἰς θεοὺς· καὶ προσκυνοῦσιν 
 αὐτοῖς· οὐτο ἥμισυ αὐτῶν κατέκαυσαν 
 πυρὶ· καὶ ἐπὶ τοῦ ἡμίσους αὐτοῦ ὀπτή 
 σας κρέα ἔφαγεν καὶ ἐνεπλήσθη καὶ θερμαν 
 θεὶς, εἶπεν· ἡδύ μοι ὅτι ἐθερμάνθην· καὶ εἰ 
 δον πῦρ· τὸ δε λοιπὸν προσκυνεῖ λέγων· ἐ 
 ξελοῦ με ὅτι θεὸς θς μου εἶ σύ· οὐκ έγνωσαν φρονῆ 
 σαι· ὅτι ἀπημαυρώθησαν τοῦ βλέπειν 
 τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτῶν· καὶ τοῦ νοῆσαι τῆ 
 καρδία· καὶ οὐκ ἀνελογίσατο ἐν τῆ καρδία 
 οὐδε ἀνελογίσατο τῆ ψυχῆ αὐτοῦ· οὐδε ἔγνω 
 τῆ φρονήσει· ὅτι τὸ ἥμισυ αὐτοῦ κατέκαυ 
 σεν ἐν πυρὶ· καὶ ἔπεψεν ἐπὶ τῶν ἀνθρά 
 κων αὐτοῦ ἄρτους· καὶ ὀπτήσας κρέα ἔ 
 φαγεν· καὶ τὸ λοιπὸν αὐτοῦ εἰς βδέλγμα 
 ἐποίησεν· καὶ προσκυνοῦσιν αὐτῶ· γνῶ 
 τε ὅτι σποδὸς ἡ καρδία αὐτῶν καὶ πλανῶνται· 
 καὶ οὐδεὶς δύναται ἐξελεσθαι τὴν ψυχὴν 
 αὐτῶν· ἵδεται· οὐκ ερεῖτε ὅτι ψεῦδος ἐν 
 τῆ δεξιά μου· πῶς οὖν οὐκ άθεοι παρὰ πᾶσιν ἂν κριθεῖεν· οἱ καὶ παρὰ τῆς θείας γραφῆς ἀσεβείας κατηγορούμενοι· ἢ πῶς οὐκ ὰν εἴεν καὶ δαίμονες· οἱ οὕτω φανερὰ ἐλεγχόμενοι· τὰ ἄψυχα θρησκεύοντες ἀντὶ τῆς ἀληθείας· ποία δὲ τούτοις ἐλ πίς· ἣ τίς ἃν αὐτοῖς γένοιτο συγνώμη· πεποιθῶσιν ἐπὶ τὰ ἄλογα· καὶ κινή ματα ἀντὶ τοῦ ἀληθινοῦ θεοῦ θῦ σέβουσιν· εἴ θε γὰρ εἴθε κἂν χωρὶς σχήματος αὐτοῖς· τοὺς θεοὺς ἔπλαττεν ὁ τεχνίτης· ἵνα μη τῆς ἀναισθησίας φανερὸν ἔχωσιν τὸν ἐλεγχον· ὑπέκλεψαν γὰρ ἂν τὴν ὑπόνοι αν τῶν ἀκεραίων· ὡς αἰσθομένων ἄν τῶν εἰδώλων· εἰ μὴ τὰ σύμβολα τῶν αἰσθήσεων· οἷον ὀφθαλμοὺς καὶ ρίνας καὶ ὦτα καὶ χεῖρας καὶ στόμα εἶχον· ἀκι νήτως κείμενα πρὸς τὴν τῆς αἰσθή σεως χρῆσιν· καὶ τῶν αἰσθητῶν ἀντί ληψιν· νῦν δὲ ἔχοντες, οὐκ ἔχουσιν· καὶ στή κοντες, οὐ στήκουσιν· καὶ καθεζόμενοι, οὐ καθέζονται· οὐ γὰρ ἔχουσιν τούτων τὴν ἐνέργειαν· ἀλλὰ ὡς ὁ πλάσας ἡθέλησεν· οὕτως καὶ μένουσιν κείμενοι· θεοῦ μὲν γὰρ γνώρισμα μηδὲν παρέχοντες· ἄ ψυχοι δὲ καθόλου· μόνον ἀνθρώπου ανου τέχνη φαι νόμενοι τεθέντες· εἴθε δέ· καὶ οἱ τῶν τοι ούτων ψευδοθέων κήρυκες καὶ μάντεις· ποιηταὶ καὶ συγγραφεῖς· ἀπλῶς θεοὺς εἶ ναι γεγραφήκεισαν· ἀλλὰ μη καὶ τὰς πρά ξεις αὐτῶν πρὸς ἔλεγχον τῆς ἀθεότητος καὶ αἰσχροποιοῦ πολιτείας ἀνέγραφον· ἠδύναντο γὰρ καὶ μόνον· τῶ τῆς θειότητος ὀνοματι τὴν ἀλήθειαν ὑφαρπᾶσαι· μᾶλλον δὲ τοὺς πολλοὺς ἀπὸ τῆς ἀληθείας πλανῆσαι· νῦν δὲ ἔρωτας καὶ ἀσελγείας διηγούμενοι τού των· καὶ ζηλοτυπίας πρὸς ἡδονὴν τῶν θηλεί ων· καὶ φόβους, καὶ δειλίας· καὶ τὰς ἄλλας κακίας· οὐδὲν ἀλλο ἑαυτοὺς ἐλέγχουσιν· ἤ ὅτι οὐ μόνον οὐ περὶ θεῶν διηγοῦνται· ἀ λλ’ οὑδε περὶ ἀνθρώπων ἀνων σεμνῶν· περὶ δε αἰσχρῶν, καὶ κάλλους μακρὰν ὄντος αὐτῶν μυθολο γοῦσιν· ἀλλ’ ἵσως περὶ τούτων οἱ δυσσεβεῖς περὶ τὴν ἱδιότητα τῶν ποιητῶν ἵδιον εἶναι χαρακτῆρα τὰ μη ὄντα πλάττεσθαι· καὶ ψεύεδεσθαι περὶ μύθων εἰς τέρψιν τῶν ἀκουόντων· οὐ χάριν τὰ περὶ τῶν θεῶν αὐ τοὺς πεποιηκέναι φήσουσιν· ἀλλ’ αὕτη καὶ πάντων μᾶλλον ἡ πρόφασις ἔωλος δειχθή σεται· ἀφ ὧν αὐτοὶ περὶ τούτων ἔχουσιν δόξαν καὶ προστίθενται· εἰ γὰρ τὰ παρὰ ποιηταῖς ἐστι πλάσματα καὶ ψεύδη· ψευδὴς ἂν εἴη καὶ αὐτη ἡ περὶ τοῦ διὸς καὶ κρόνου· καὶ ἥρας καὶ ἄρεως· καὶ τῶν ἄλλων ὀνομα σία· ἵσως γὰρ αὐτοὶ φασιν καὶ τὰ ὀνόματα πεπλάσται· καὶ οὐκέστι μὲν ὅλως ζεύς· οὐδε κρόνος· οὐδε ἄρης· πλάττονται δὲ τούτους ὡς ὄντας οἱ ποιηταὶ πρὸς ἀπάτην τῶν ἀκουόν των· πλαττόντων δὲ τῶν ποιητῶν τὰ μη ὄντα· πῶς ὡς ὅντας αὐτοὺς θεοὺς θρησκεύου σιν· ἤ ἴσως γὰρ ἂν πάλιν φήσουσιν· τὰ μὲν ὀνόματα οὐ πλάττονται· τὰς δὲ πρά ξεις ψεύδονται κατ’ αὐτῶν· ἀλλὰ καὶ τού το οὐδὲν ἧττον πρὸς ἀπολογίαν αὐτῶν οὐ κ ἀσφαλὲς· εἰ γὰρ τὰς πράξεις ἐψεύσαντο· ἐψεύσαντο πάντως καὶ τὰ ὀνόματα· ὧν καὶ τὰς πράξεις εἶναι διηγήσαντο· ἤ εἰ ἀλη θεύουσιν περὶ τὰ τὰ ὀνόματα· ἀληθεύουσιν καὶ περὶ τὰς πράξεις ἐξανάγκης· ἀλλως τε· οἷ εἶναι τούτους θεοὺς μυθολογήσαντες· ἴσα σιν ἀληθῶς· καὶ ἃ δεῖ θεοὺς πράττειν· καὶ οὐκ ἄν ποτε τὰς ἀνθρώπων ἀνων θεοῖς προσάψουσιν ἐννοίας· ὥσπερ οὐδὲ τὸ τοῦ πυρὸς ἔργον τῶ ὕδατι τίς ἀναθήσει· τὸ μὲν, γὰρ καίει· τὸ δὲ, πάλιν τὴν οὐσίαν ἔχει τοῦ ψύχειν· οἱ μεν οὖν αἰ πράξεις εἰσὶν θεῶν ἀξίαι· θε οὶ ἄν εἴεν καὶ οι τούτων ἐργάται· εἰ δε ἀνθρώπων ἀνων 
 ἐστὶν καὶ ἀνθρώπων ἀνων οὐ καλῶν· τὸ μοιχεύειν· καὶ τὰ προεἰρημένα ἔργα· ἄνθρωποι ἄνοι ἂν εἴεν οἱ ταῦ τα πράξαντες καὶ οὐ θεοί· καταλλήλους δὲ ταῖς πράξεσιν καὶ ταῖς οὐσίαις· καὶ τὰς προ σηγορίας πράξεις εἶναι χρή· ἵνα καὶ ἐκ τῆς ἐνερ γείας ὁ πράξας μαρτυρηθῆ· καὶ ἐκ τῆς οὐσίας ἡ πράξις γνωσθῆναι δυνηθῆ· ὣσπερ οὖν εἰ τις διαλεγόμενος περὶ ὕδατος, καὶ πυρὸς· εἰ τὰς τούτων ἐνεργείας ἀπήγγελλεν· οὐκ ἀν εἰπεν τὸ μεν ὕδωρ κέειν· τὸ δὲ πὺρ ψύχειν· οὐδεἰς τις πε ρὶ ηλίου καὶ γῆς διηγοῖτο· ἐλεγεν ἂν τὴν μὲν γὴν φωτίζειν· τὸν δε ἠλιον βοτάνας καὶ καρ ποὺς σπείρεσθαι· λέγων γὰρ ταῦτα· πᾶσαν παραπληξίαν ὑπερέβαλεν· οὕτως οὐκ ἂν οἱ παραὐτοῖς συγγραφεῖς· καὶ μάλιστα ὁ πάν των ἐξοχώτατος ποιητῆς· εἴπερ ἥδεισἂν θε οὺς εἶναι τὸν δία καὶ τοὺς ἄλλους· τοιαῦτας αὐτοῖς περιέθηκαν πράξεις· αἴ μη εἶναι θε οὺς αὐτοὺς ἐλέγχουσιν· ἀλλὰ μᾶλλον ἀνθρώπους ἀνους 
 εἶναι· καὶ ἀνθρώπους ἀνους οὐ σώφρονας· ἥ εἰ εψεύσαν το ῶς ποιηταὶ· καὶ σὺ τούτων καταψεύδη· διὰ τί· μὴ καὶ τὰς ἀνδρίας τῶν ἡρώων ἐψεύ σαντο· καὶ ἀντὶ μὲν ἀνδρείας ἀσθένειαν· ἀντὶ δε ἀσθενείας ἀνδρείαν ἀνἐπλάσαντο· ἔδει γὰρ ὥσπερ ἐπὶ τοῦ διὸς καὶ τῆς ἥρας, οὕ τως καὶ τοῦ μεν αχιλλέως ἀνανδρίαν κα ταψεύσασθαι· τοῦ δε θερσίτου δύναμιν θαυμᾶσαι· καὶ τοῦ μὲν ὀδυσσέως ἀσυνθε σίαν διαβάλλειν· τοῦ δε νέστορος παραφρο σύνην πλάσασθαι· καὶ τοῦ μεν διομήδους καὶ ἐκτορος γυναικεῖας πράξεις· τῆς δε ἐκά βης ἀνδρείαν μυθολογῆσαι· ἐπὶ πάντων γὰρ ὡς αὐτοὶ λέγουσιν· ἔδει τοὺς ποιητὰς πλά ττεσθαι καὶ ψεύδεσθαι· νῦν δὲ τοῖς μὲν ἀνθρώποις ἀνοις 
 τὴν ἀλήθειαν ἐφύλαξαν· τῶν δὲ λεγομένων θεῶν οὐκ ἐφοβήθησαν καταψεύσασθαι· ἢ καὶ τοῦτο γὰρ ἄν τις αὐτῶν· εἴποιεν ἂν μὲν ταῖς περὶ ἀσελγείαις αὐτῶν πράξεσι ψεύδονται· ἐν δε τοῖς ἐπαίνοις ὄντα πατέρα πρα θεῶν καὶ ὕ πατον· καὶ ὀλύμπιον· καὶ ἐν οὐρανῶ ουνῶ βα σιλεύοντα· λέγουσιν δι ἃ οὐ πλάττονται· ἀλλὰ ἀληθεύοντες λέγουσιν· τούτον δὲ οὐ μόνος ἐγῶ· ἀλλὰ καὶ πᾶς ὅστις οὖν ἐλέγξει εν εἶναι τὸν λόγον καταυτῶν· πάλιν γὰρ ταῖς πρῶταις ἀποδείξεσιν· ἡ ἀλή θεια καταυτῶν γενήσεται· αἰ μὲν γὰρ πρά ξεις, ἀνθρώπους ἀνους αὐτοὺς εἶναι ἐλέγχουσιν· τὰ δε ἐγκώμια ὑπὲρ τὴν ἀνθρώπων ἀνων ἐστὶν φύσιν· ἐκάτερον δὲ τούτων· ἀκατάλληλον ἐστὶν πρὸς ἐαυτὸ· οὔτε γὰρ τῶν ἐν οὐρανοῖς οὐνοῖς ἵδιόν ἐστιν τοιαὐτα πράττειν· οὔτε τούτους τοιαῦτα πράττειν· οὔτε τοὺς τὰ τοιαῦτα πράττον τας, ὑπονοεῖν τίς δύναται θεοὺς· τί οὖν ὑπολείπεται νοεῖν· ἢ ὅτι τὰ μὲν ἐγκώμια ψευδῆ καὶ κεχαρισμένα τυγχάνειν· αἰ δε πρά ξεις ἀληθεύονται καταυτῶν· καὶ τοῦτο ἀλη θὲς ἐκ τῆς ἀληθείας ἄν τις ἐπιγνοίη, οὐδεὶς γὰρ ἐγκωμιάζων τινὰ· κατηγορεῖ τῆς τούτου πο λιτείας· ἀλλὰ καὶ μᾶλλον οἷς εἰσὶν αἱ πρά ξεις αἰσχραὶ· τούτους διὰ τὸν ἐκ τούτων ψό γον ἐπαίρουσι τοῖς ἐγκωμίοις· ἵνα τῆ τού των ὑπερβολὴ τοὺς ἀκούοντας πατήσαν τες ἐπικρύψουσιν τὴν ἐκείνων παρανο μίαν· καὶ ὥσπερ εἴ τις ἐγκωμιάσει τινᾶν προθέμενος μὴ εὐρίσκοι μὲν ἐκ πολιτείας μὴδε ἐξ ἁρετῆς τῆς ψυχῆς τὴν πρόφασιν τῶν ἐγκωμίων διὰ τὴν ἐν τούτοις αἰσχύνην· ἄλλως δὲ αὐτοὺς ἐπαίροι τὰ ὑπὲρ αὐτοὺς αὐτοῖς χαριζόμενος· οὔτως καὶ οἱ θαυμα στοὶ παρ’ αὐτοῖς λογογράφοι· δυσωπούμενοι ἐπὶ ταῖς αἰσχραῖς πράξεσιν τῶν λεγομένων παρ’ αὐτοῖς θεῶν· τὸ ὑπὲρ ἄνθρωπον ἄνον αὐτοῖς προ σῆψαν ὄνομα· οὐκ εἰδότες ὅτι οὐ ταῖς ἀνθρώπων ἀνων 
 ὑπονοίαις ἐπισκιάζουσιν αὐτῶν τὰ ἀνθρώπινα ἀνινα · ἀλλὰ μᾶλλον τοῖς ἀνθρωπίνοις ἄνίνοις αὐτῶν ἐλαττώ μασιν· τὰς θεοῦ θῦ ἐννοίας μὴ ἁρμόζειν αὐτοῖς διἐλέγξουσιν· καὶ ἔγωγε νομίζω· καὶ παρὰ γνώμην αὐτοῖς εἰρῆσθαι τὰ τούτων πάθη καὶ τὰς τούτων πράξεις· ἐπειδὴ γὰρ τὴν τοῦ θεοῦ θῦ 
 ἀκοινώνητον ῶς εἶπεν ἡ γραφὴ προσηγορί αν καὶ τιμὴν τοῖς οὐκ οὖσιν θεοῖς· ἀλλὰ 
 ἀνθρώποις ἀνοις θνητοῖς ἐσπούδαζον ἀναθεῖναι· καὶ μέγα καὶ δυσσεβὲς ἦν τὸ ὑπαὐτῶν τολ μώμενον· τούτου ἐνέκεν καὶ ἄκοντες ὑπὸ τῆς ἀληθείας ἠναγκάσθησαν τὰ τούτων ἐκ θέσθαι πάθη· ἵνα τοῖς μετὰ ταῦτα τού των πάθη· πρὸς ἔλεγχον τοῦ μη εἶναι τούτους θεοὺς· ἐν ταῖς περὶ αὐτῶν γραφαῖς κείμενα, πᾶσιν φαίνηται· τίς οὖν ἀπο λογία· τίς ἀπόδειξις περὶ τοῦ εἶναι τούτους θεοὺς γένοιτ’ ἂν· τοῖς ἐν τούτοις δεισιδαιμο νοῦσιν· ἐκ μὲν γὰρ τῶν λεχθέντων μικρῶν· πρότερον ἀνθρώπους ἀνους αὐτοὺς καὶ ἀνθρώπους ἀνους οὐ σεμνοὺς ὀ λόγος ἀπέδειξεν· εἰς ἐκεῖνο δὲ τάχα τρα πήσονται· καὶ μέγα φρονήσουσιν· ἐπὶ τοῖς ὑπαὐτῶν εὐρεθεῖσιν τῶ βίω χρησίμοις λέγοντες διὰ ταῦτα αὐτοὺς καὶ θεοὺς ἡγεῖσθαι· ὅτι τοῖς ἀνθρώποις ανοις χρήσιμοι γεγόνασιν· ζεὺς μὲν γὰρ λέγεται πλαστικὴν τέχνην ἐσχηκέναι· ποσειδῶνα δὲ τὴν τοῦ κυβερνήτου· καὶ ἡ φέστου μὲν χαλκευτικὴν· ἀθηνὰ δὲ τὴν ὑ φαντικὴν· καὶ ἀπολλῶν μὲν τὴν μουσικὴν· καὶ ἤρα στολισμὸν· δημήτρα γεωργίαν· καὶ οἱ ἄλλοι ἄλλας ιστοροῦντες περὶ αὐτῶν ἐξηγή σαντο· ἀλλὰ ταῦτας καὶ τὰς τοιαῦτας ἐ πιστήμας· οὐκ αὐτοῖς μόνοις ἔδει τοὺς ἀνθρώπους ἀνους 
 ἀναθεῖναι· ἀλλὰ τῆ κοινῆ τῶν ἀνθρώπων ἀνων φύσει· εἰς ἣν ἀτενίζοντες ἄνθρωποι ἄνοι · τὰς τέχνας ἐφευρί σκουσιν· τὴν γὰρ τέχνην καὶ παλαιοὶ λέγουσιν· φύσεως αὐτὴν εἶναι μίμημα· εἰ τοίνυν ἐπι στήμονες· περι ἃς ἐσπούδασαν τέχνας γεγό νασιν· οὐ διὰ τοῦτο καὶ θεοὺς αὐτοὺς νομίζειν ἀνάγκη· ἀλλὰ μᾶλλον ἀνθρώπους ἀνους · οὐ γὰρ ἐξ αὐτῶν αἰ τέχναι, ἀλλ’ ἔν ταύταις καὶ αὐτοὶ τὴν φύ σιν ἐμιμήσαντο ὄντες ἄνθρωποι ἄνοι κατὰ φύσιν· ἐπι στήμης δεκτικοὶ· κατὰ τὸν περὶ αυτῶν τεθέν τα ὅρον· οὐδὲν θαυμαστὸν· εἰ τῆ ἀνθρωπίνη ἀνίνη δι ανοία· καὶ αὐτοὶ εἰς τὴν ἐαυτῶν φύσιν ἀπο βλέποντες· καὶ ταῦτης ἐπιστήμην λαβόν τες· τὰς τέχνας ἐπενόησαν· ἧ εἰ διὰ τὰς τῶν τεχνῶν εὐρέσεις θεοὺς αὐτοὺς ἀξιον ἀ ναγορεύεσθαι λέγουσιν· ὁρα καὶ τοὺς τῶν ἄ λλων τεχνῶν εὐρετὰς· θεοὺς ἀναγορεύειν· καθ’ὃν λόγον κακεινοι τῆς τοιαύτης ἠξιώθησαν ἀνονομασιας· γράμματα μὲν ἐφεῦρον φοί νικες· ποίησιν δὲ ηρωϊκὴν ὅμηρος· καὶ διὰ λεκτικὴν δὲ ζήνων ὁ ἐλεάτης· ρητορικὴν δὲ τέχνην· κόραξ ὁ συρακούσιος· καὶ καρ πὸν μὲν μελισσων ἀρισταῖος· σίτου δὲ σπό ρον· τριπόλεμος· καὶ νόμους μὲν· λυ κοῦργος ὁ σπαρτιάτης· καὶ σόλων ὁ ἀθην αῖος· τῶν δε γραμμάτων τὴν σύστασιν καὶ ἀριθμοὺς καὶ μέτρα καὶ στάθμια παλα μίδης ἐφεῦρεν· καὶ ἄλλοι ἄλλα διάφο ρα τῶ βίω τῶν ἀνθρώπων ἀνων ἀπήγγειλαν χρήσιμα κατὰ τὴν τῶν ἱστορησάντων μαρτυρίαν· εἴπερ οὖν αἰ ἐπιστήμαι θεοποιοῦσαι· καὶ διὰ ταῦτας εἰσὶν θεοὶ γλυπτοὶ· ἀνάγκη καὶ τοὺς ὕστερον ἐκεῖνων ἐφευρέτας τῶν ἄ λλων γενομένους· εἶναι καταὐτοὺς θεοὺς· ἤ εἰ μη τούτους ἀξιοῦσιν τῆς τοῦ θεοῦ θῦ τιμῆς· ἀλλ’ ἀνθρώπους ἀνους ἐπιγινώσκουσιν· ἀκολούθει καὶ τὸν δία καὶ τὴν ἤραν καὶ τοὺς ἄλλους· μη δε ὀνομάζεσθαι θεοὺς· ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς 
 ἀνθρώπους ἀνους γεγενῆσθαι πιστεύειν· καὶ κατὰ περι ττὸν ὅτι μηδὲ σεμνοὶ γεγόνασιν· οὓς καὶ ἀ παὐτῆς τῆς τῶν ἀγαλμάτων γλυφῆς· οὐδὲν ἔτερον· ἢ ἀνθρώπους ἀνους αὐτοὺς ἐλέγχουσιν· τίνα γὰρ αὐτοῖς ἀλλην γλύφοντες ἐπιβάλλουσιν μορ φὴν, ἢ τῶν ἀρρένων καὶ γυναικῶν· καὶ τῶν ἔτι κατωτέρω τούτων· καὶ ἀλόγων ὄντων τὴν φύσιν· πετεινῶν παντοίων· τετραπόδων ἡμέρων τε καὶ ἁγρίων· καὶ ἐρπετῶν· ὁσα γῆ καὶ θάλασσα· καὶ πᾶσα τῶν ὑδάτων φύσις φέρει· εἰς γὰρ τὴν τῶν παθῶν καὶ ἡδονῶν τὴν ἀλο γίαν πεσόντες οἱ ἄνθρωποι ἄνοι · καὶ πλέον οὐδὲν ὁρῶν τες· ἢ ἠδονὰς καὶ σαρκὸς ἐπιθυμίας· ὡς ἐν τούτοις τοῖς ἀλόγοις τὴν διάνοιαν ἔχοντες· ἐν αλόγοις· καὶ τὸ θεῖον ἀνεπλάσαντο κατὰ τὴν ποικιλίαν τῶν παθῶν ἐαυτῶν· καὶ θεοὺς τὸ σούτους γλύψαντες· τετραπόδων τε γὰρ εἰκόνες· καὶ ἐρπετῶν καὶ πετεινῶν εἰσὶ πα ραὐτοῖς· καθὼς καὶ ὁ τῆς θείας καὶ ἀλθοὺς εὐ 
 σεβείας ἐρμηνεὺς φησὶ· ἐματαιώθησαν 
 ἐν τοῖς διαλογισμοῖς αὐτῶν· καὶ ἐσκοτίσθη ἡ ἀ 
 σύνετος αὐτῶν καρδία· φάσκοντες εἶναι σο 
 φοὶ ἐμωράνθησαν· καὶ ἡλλάξαντο τὴν δό 
 ξαν τοῦ ἀφθάρτου θεοῦ θῦ · ἐν ὁμοιώματι εἰκόνος 
 φθαρτοῦ ἀνθρώπου ανου · καὶ πετεινῶν καὶ τετραπό 
 δων καὶ ἐρπετῶν· διὸ παρέδωκεν αὐτοὺς ὁ θεὸς θς 
 
 εἰς πάθη ἀτιμίας· πρὸ παθόντες γὰρ τὴν ψυχὴν ταῖς τῶν ἡδονῶν ἀλογίαις· ὥσπερ εἶ πον ἐπὶ τὴν τοιαύτην θεοπλαστίαν κατέπαν· καὶ πεσόντες λοιπὸν ὡς παραδοθέντες ἐν τῶ ἀποστραφῆναι τὸν θεὸν θν αὐτοὺς· οὕτως ἐν αὐτοῖς κυλίονται· καὶ ἐν αλόγοις τὸν τοῦ λόγου πατέρα πρα 
 ἀπεικάζουσιν· περὶ ὧν οἱ παρ ελλησιν λεγό μενοι φιλόσοφοι πάλιν· ἐλεγχόμενοι ἃ μὲν οὐκ ἀρνοῦνται τῶν ἀνθρώπων ἀνων εἶναι καὶ ἀλόγων μορ φὰς καὶ τύπους τοὺς φαινομένους αὐτῶν θεούς· 
 ÷ ἀπολογούμενοι δὲ λέγουσιν διὰ τοῦθ’ αὐτοὺς ἔχειν· 
 ÷ ἵνα δι αὐτῶν τὸ θεῖον αὐτοῖς ἀποκρίνηται καὶ 
 ÷ φαίνηται· οὐκ άλλως γὰρ αὐτὸν τὸν ἀόρα 
 ÷ τον δύνασθαι γνῶναι· ἣ διὰ τῶν τοιούτων 
 ÷ ἀγαλμάτων καὶ τελετῶν· οἷδε ἔτι τούτων 
 ÷ δῆθεν ἀκριβέστερον καὶ βαθύτερον λέγειν νο 
 ÷ μίζοντες φασίν· διὰ τοῦτο κατεσκευᾶσθαι 
 ÷ καὶ τετυπῶσθαι· πρὸς ἐπίκλησιν καὶ ἐπιφά 
 ÷ νειαν θείων ἀγγέλων καὶ δυνάμεων· ἵνα διὰ 
 ÷ τούτων ἐπιφαινόμενοι γνωρίζουσιν αὐτοῖς 
 ÷ περὶ τῆς τοῦ θεοῦ θῦ γνώσεως· καὶ εἶναι τούτους 
 ÷ ὥσπερ γράμματα τοῖς ἀνθρώποις ἀνοις · οἷς ἐντυγχά νοντες· δύνανται γινώσκειν περὶ τῆς τοῦ θεοῦ θῦ 
 
 ÷ καταλήψεως· ἀπὸ τῆς δι αυτῶν γινομένης 
 ÷ τῶν θείων ἀγγέλων ἐπιφανείας· ταῦτα μὲν οὕτως ἐκείνοι μυθολογοῦσιν· οὐ γὰρ θεολογοῦσι, μη γένοιτο· ἐὰν δε τίς ἐξετάση μετ επιμε λείας τὸν λόγον· εὐρήσει τούτον οὐκ έλαττον τῶν πρoτέρων δειχθέντων· τὴν δόξαν εἶναι ψευδῆ· πῶς ἀποκρίνεται ἢ γνωρίζε ται θεὸς θς διατούτων· λεγέτωσαν πότερον δι ὰ τὴν περικειμένην αὐτοῖς ὕλην· ἢ διὰ τὴν ἐν αυτοῖς μορφὴν· εἰ μὲν γὰρ διὰ τὴν ὕλην· τίς ἡ χρεία τῆς μορφῆς· καὶ μη πρὶν προσ θῆναι ταῦτα· διὰ πάσης ἀπλῶς ὕλης ἐπι φαίνεσθαι τὸν θεὸν θν · μάτην δὲ καὶ τοὺς να οὺς οὗτοι περὶετείχισαν· καὶ συγκλείον τες ἔνα λίθον ἢ ξύλον ἣ χρυσοῦ μέρος πά σης τῆς γῆς πεπληρωμένης τῆς τούτων οὐ σίας· εἰ δε ἡ ἐπικειμένη μορφὴ αἰτία γίνεται τῆς θείας ἐπιφανείας· τίς ἡ χρεί α τῆς ὕλης τοῦ χρυσοῦ καὶ τῶν ἄλλων· καὶ μη μᾶλλον διαὐτῶν τῶν φύσει ζώων· ὧν εἰσὶν καὶ μορφαὶ τὰ γλύμματα· τὸν 
 θεὸν θν ἐπιφαίνεσθαι· κάλλιον γὰρ ἃν ἡ πε ρὶ τοῦ θεοῦ θῦ δόξα· κατὰ τὸν αὐτῶν λόγον ἐγεγόνει· ἣ διὰ ἐμψύχων λογικῶν τε καὶ ἀλόγων ἐπεφαίνετο· καὶ μη ἐν ἀψύχοις καὶ ἀκινήτοις προσεδοκατο· ἐφ οἷς μά λιστα καθ εαυτῶν ἀσέβειαν ἐργάζονται· τὰ φύσει ζῶα τετραπόδα τε καὶ πετεινὰ καὶ ἐρ πετὰ βδελυττόμενοι καὶ ἀποστρεφόμενοι· ἤ διὰ τὴν ἀγριότητα· ἤ διὰ τὴν ῥυπαρίαν· ὅ μως τοὺς τούτων τύπους ἐν λίθοις καὶ ξύλεις καὶ χρυσῶ γλύψαντες θεοποιοῦσιν· ἔδει δὲ πά λιν μᾶλλον αὐτὰ τὰ ζώα θρησκεύειν αὐτοὺς ἣ τὰς τούτων εἰκόνας προσκυνεῖσθαι· ἢ τά χα τούτων μὲν οὐδὲν· οὔτε μορφὴ οὔτε ὕ λη· αἰτία τῆς τοῦ θεοῦ θῦ παρουσίας ἐστὶν· μόνη δε ἡ μετ επιστήμης τέχνη τὸ θεῖον ἐγκα λεῖται· ἅτε δὴ μίμημα τῆς φύσεως αὔτη τυγχάννουσα· ἀλλ’ εἰ διὰ τὴν ἐπιστήμην ἐπιφοιτὰ τὸ θεῖον τοῖς γλύμμασιν· τίς πάλιν ἡ χρεῖα τῆς ὕλης· οὔσης τῆς ἐπιστήμης ἐν τοῖς ἀνθρώποις ἀνοις · εἰ γὰρ ὅλως διὰ τὴν τέχνην ἐ πιφαίνεται ὁ θεὸς θς · καὶ διὰ τοῦτο θρησκεύον ται ὡς θεοὶ τὰ γλύμματα· ἔδει τοὺς ἀν θρώπους τῆς τέχνης ὃντας ἀρχηγοὺς· προ σκυνεῖσθαι καὶ θρησκεύεσθαι· ὅσον καὶ λο γικοὶ καὶ τὴν ἐπιστήμην ἔχουσιν ἐν εαὐτοῖς· περὶ δὲ τῆς δευτέρας αὐτῶν καὶ βαθυτέρας δῆ θεν ἀπολογίας καὶ ταῦτα ἀκολούθως ἄν τις εἴποι· εἰ οῦ διὰ ταύτην τὴν τοῦ θεοῦ θῦ ἐπι φάνειαν· ταῦτα ὑμῖν πεποίηται ὦ ἐλλην ες· ἀλλὰ διὰ τὴν ἀγγέλων ἐκεῖ παρουσίαν· δι ὰ τί τὰ ἀγάλματα δι ὧν ἐπικαλεῖσθαι τὰς δυνάμεις· κρείττονα καὶ ὑπερ αὐτὰς τὰς ἐ πικληθείσας δυνάμεις ποιεῖται· χάριν γὰρ τῆς περὶ θεοῦ θῦ καταλήψεως γλύψαντες τὰς μορ φὰς ὡς φατὲ αὐτοῦ τοῦ θεοῦ θῦ τὴν τιμὴν· καὶ προσῆγον ἂν αὐτοῖς τοῖς γλύμμασιν· πρᾶ γμα πάσχοντες οὐκ ευαγὲς· ὀμολογοῦντες γὰρ ὑπεραίρειν τὴν τοῦ θεοῦ θῦ δύναμιν τῆς τῶν ἀγαλμάτων μικρότητος· καὶ διατοῦτο μη αὐτὸν τὸν θεὸν θν , ἀλλὰ τὰς ἐλάττους δυνάμεις δι αὐτῶν ἐπικαλούμενοι· διαταῦτας ὑπερ βάντας· οὖ τὴν παρουσίαν ἐφοβήθητε· τού του τὴν προσηγορίαν τοῖς ξύλοις καὶ τοῖς λί θοις· ἀνεθήκατε· καὶ θεοὺς ἀντὶ λίθων καὶ τέχνης ἀνθρώπων ἀνων ὀνομάζετε καὶ προσκυνεῖτε· εἰ γὰρ καὶ ὡς γράμματα ἐστὶν ὑμῖν ταῦτα ὡς ψεύδεσθε τῆς ἐπὶ θεὸν θν θεωρίας· ποῖον σύβο λον ἐν τούτοις τῆς περὶ θεοῦ θῦ νοήσεως· τί ὅμοι ον· ἄνθρωπος ανος ἤ τετράποδον καὶ ἐρπετῶν τῆς περὶ θεοῦ θῦ σημασίας· ἐν μὲν οὗν χάρτη γράφο μεν τὸ βασιλέως ὄνομα· θεωρήσας τίς οἶδεν ὅτι περὶ βασιλέως ἤκουσεν· ἀνθρώπου ανου δὲ μορφὴν τίς· ἢ ἀλόγων ζώων θεωρήσας ποῖ ον ἕξει σύμβολον ἣ γνώρισμα τῆς περὶ θεοῦ θῦ 
 γνώσεως· ἵνα καὶ τὰς τούτων ἐν λίθοις εἰκό νας εἴπητε ταῦτα εἶναι γράμματα τῆς πε ρι τοῦ θεοῦ θῦ ἐννοίας· ἐβουλόμην δὲ ιδεῖν· οἱ βολόμενοι γράψαι καὶ εἰκόνα στῆσαι βασιλέως· ἐγράφετε τετράποδα καὶ ἐρπετὰ· καὶ οὐ πάν τα μᾶλλον· ἤ τοῦτ’ ἐπἐχειρει διὰ τὸν ἐκ τούτου κίνδυνον· εἰ δε ἄ μη περὶ ἀνθρώπων ἀνων τολμᾶτε ποι εῖν· ταῦτα περὶ θεοῦ θῦ ἐπιτηδεύεται πλάττειν· πῶς οὐ πάσης ἀξια καταγνώσεως τὰ παρ’ ὑ μῶν· καὶ γὰρ πάλιν· ἄξιον ὕμᾶς ἐρέσθαι· καὶ ἀκοῦσαι παρ’ὑμῶν τὴν αἰτίαν τῆς τοι αύτης τῶν εἰδώλων ὑμῶν μορφῆς· εἰ μὲν γὰρ ὅτι ἀνθρωπόμορφον ἐστὶν τὸ θεῖον· διὰ τοῦ το οὕτως τετύπωται· διὰ τί καὶ ἀλόγων αὐ τῶ τύπους περιτίθεται· εἰ δὲ ζώων ἀλόγων ἐστὶν ὁ τούτου τύπος· διὰ τί καὶ λογικῶν αὐτῶ περιτίθεται γλυφάς· εἰ δὲ τὸ σὺνἀμφότε ρον ἐστὶν καὶ ἐξ ἀμφοτέρων κατειλήφατε τὸν θεὸν θν · ὅτι τε ἀλόγων καὶ λογικῶν ἐχει τοὺς τύπους· τί διαἰροῦσι τὰ συνημμένα· καὶ χωρίζουσιν τὴν ἀνθρώπων ἀνων καὶ ἀλόγων γλυφὴν· καὶ οὐ πάντοτε ἐξ αμφοτέρων αὐτὸν γλύφεται· ὁποῖα παρὰ τοῖς μύθοις ἐστι πλάσματα· σκύ λλα· καὶ ἡ χαρύβδις· καὶ ὁ ἱπποκένταυρος· καὶ ὁ παρ αιγυπτίοις κυνοκέφαλος ἄνουβις· ἔ δει γὰρ ἣ μόνους αὐτοὺς οὕτως γράφεσθαι διφυ εῖς· ἢ μίαν αὐτῶν ἐχόντων μορφὴν· μη καὶ τὴν ἄλλην ἀναπλάτεσθαι κατ αὐτῶν· καὶ πάλιν· εἰ αρρενικαὶ τούτων εἰσὶν αἱ μορφαὶ· διὰ τί καὶ θηλείων αὐτοῖς περιτίθεται τύπους· εἰ δε θηλυ κῶν εἰσὶν· διὰ τί καὶ ἀρρενικῶν κατ’ αὐτῶν ψεύ δεσθαι τὰς μορφὰς· εἰ δε πάλιν τὸ σὺν ἀμ φότερον εἰσὶν· ἔδει μη διαιρεῖσθαι καὶ γίνεσθαι κατὰ τοὺς λεγόμενους ἐρμαφροδίτους· ἵ να μη μόνον ἀσέβειαν καὶ συκοφαντίαν· ἄ λλὰ καὶ γελωτας ἡ δεισιδαιμονία ὕμῶν τοῖς ὁρῶσι παράσχη· καὶ ὅλως εἰ σωματοειδὲς τὸ θεῖον ὑπολάμβάνεται· ὤστε καὶ γαστέρα καὶ χείρας καὶ πόδας· καὶ πάλιν αὐχένα· καὶ στήθη καὶ τὰ ἄλλα τὰ πρὸς γένεσιν ἀνθρώπων ἀνων 
 μέλη ἐπινοεῖν αὐτῶν καὶ πλάττειν· ὁρᾶτε εἰς ὁσην ἀσέβειαν καὶ ἀθεότητα καταπέ πτωκε τούτων ὁ νοῦς· ὥστε τοιαῦτα ἐπινο εῖν περὶ θεοῦ θῦ · ἀκολουθεῖ γὰρ τῶ τοιούτω καὶ τὰ ἄλλα τοῦ σώματος πάντως πάσχειν· ὥ στε καὶ διαιρεῖσθαι καὶ ἐξόλου φθείρεσθαι· ταῦτα δὲ καὶ τὰ τοιαῦτα οὐκ ίδια θεοῦ θῦ · ἀλλὰ μᾶλλον τῶν ἐπὶ γῆς σωμάτων ἐστίν· ὁ μεν γὰρ θεὸς θς ἀσώματός ἐστιν καὶ ἄφθαρτος καὶ ἀ θάνατος· οὐδενὸς εἰς ὅτι οὖν δεόμενος· ταῦ τα δὲ καὶ φθαρτὰ καὶ σωμάτων εἰσὶν τύ ποι· καὶ τῆς παρ’ αὐτῶν ἐπιδεόμενα χρεί ας· ὥσπερ καὶ πρότερον εἴρηται· πολλά κις γοὖν ὁρῶμεν ἀνανεωμένους τοὺς πα λαιωθέντας· καὶ οὒς ὁ χρόνος ἣ ὑετὸς, ἣ ἄλλό τι τῶν ἐπὶ γῆς ζώων ἡφάνισεν, τούτους ἀ ναπλαττομένους· ἀφ’ ὧν ἄν τις αὐτῶν κα ταγνοίη τῆς παραφροσύνης· ὧν γὰρ αὐτοὶ ποιταὶ τυγχάνουσιν· τούτους θεοὺς ἀναγο ρευουσιν· καὶ οὓς αὐτοὶ ταῖς τέχνες περικο σμοῦσιν ἐνεκα τοῦ μη φθαρῆναι· παρὰ τούτων αὐτοὶ σωτηρίαν σρίαν αἰτοῦσιν· καὶ οὓς οὐκ ἀ γνοοῦσιν δεομένους τῆς αὐτῶν ἐπιμελείας· παρὰ τούτων αὐτοὶ τὰς ἐαυτῶν χρείας ἀ ξιοῦσιν ἀναπληροῦσθαι· καὶ οὓς ἐν μικροῖς οἱκίσκοις κατακλείουσιν· τούτους οὐρανοῦ οὐνοῦ καὶ γῆς ἀπάσης δεσπότας οὐκ αἰσσχύνονται κα λοῦσιν· οὐ μόνον δὲ ἐκ τούτων ἄν τις αὐτῶν την θεότητα κατὰ μάθοι, ἄλλὰ καὶ ἀφ ὧν ἐν αυτοῖς τοῖς εἰδώλοις αὐτῶν· ἐστιν ἀσύμφω νος ἡ δόξα· εἰ γὰρ οὗτοι θεοὶ εἰσιν ὡς λεγουσιν καὶ περὶ αυτῶν φιλοσοφοῦσιν· τίνι τίς προσθῆ ται τούτων· καὶ ποίους αὐτῶν κρίνη κυριωτέ ρους· ἵνα ἢ τὸν θεὸν θν θαρρήση προσκυνῶν· ἢ ὡς φασὶν ἐαυτοῖς μη διστάζη γινώσκων τὸ θεί ον· οὐ γὰρ οἱ αὐτοὶ παρὰ πᾶσιν ὀνομάζονται θεοὶ· ἀλλ’ ὅσα κατὰ τὸ πλεῖστον ἐστὶν ἔθνη· τό σοῦτον καὶ θεοὶ ἀναπλάττονται· ἔστι δὲ ὅπου καὶ μία χώρα· καὶ μία πόλις· πρὸς ἐαυτὰς στασἰάζουσιν· περὶ τῆς τῶν εἰδώλων δεισιδαι μονίας· φοίνικες γοὖν οὐκ ἴσασιν τοὺς πα ρ αιγυπτίοις λεγομένους θεοὺς· οὐδε αἰγύπτι οι τα αὐτὰ τοῖς παρὰ φοίνιξιν προσκυνοῦσιν εἴδωλα· καὶ σκύθαι μὲν τοὺς περσῶν· πέρ σαι δε τοὺς σύρων οὐ παραδέχονται θεοὺς· ἀ λλὰ καὶ πελασγοὶ μὲν τοὺς ἐν θράκη θεοὺς δι αβάλλουσιν· θράκες δὲ τοὺς παρὰ ἀθηναί οις οὐδε γινώσκουσιν· ἰνδοὶ δὲ κατὰ ἀρα βίων· καὶ ἀράβιοι κατὰ αἰθιόπων· καὶ αἰθί οπες κατ αὐτῶν ἐν τοῖς εἰδώλοις διαφέρον ται· καὶ σύροι μέν· τὰ κιλίκων οὐ σέβου σιν· καππαδόκων δὲ τὸ γένος, ἄλλους πα ρα τούτους νομίζουσιν θεοὺς· καὶ βιθυνοὶ μὲν ἄλλους· ἀρμένιοι δὲ ἄλλους ἐαυτοῖς ἀνεπλάσαντο· καὶ τί μοι πολλῶν· ἠπειρῶται παρὰ τοὺς ἐν ταῖς νήσοις ἄλλους θεοὺς προσκυ νοῦσιν· καὶ νησιῶται παρὰ τοὺς ἐν ταῖς ἡπή ροις θρησκεύουσιν· καὶ ὅλως ἐκάστη πόλις καὶ κώμη· τοὺς ἐκ γειτόνων οὐκ ειδυῖα θεοὺς· τοὺς ἐαυτῆς προκρίνει θεοὺς καὶ μόνους· τού τους εἶναι νομίζει θεοὺς· περὶ γὰρ τῶν ἐν αἰ γύπτω μυσερῶν, οὐδε λέγειν ἐστὶν· πᾶσιν ἐπ ὀ φθαλμῶν ὄντων· ὅτι ἐναντίας καὶ μαχομέ νας ἀλλήλων ἐχουσιν τὰς θρησκείας αἰ πόλεις· καὶ οἱ ἐκ γειτόνων ἀεὶ σπουδάζουσιν κατὰ τῶν πλησίον τὰ ἐναντία σέβειν· ὁ γοῦν παρ ετέροις προσκυνούμενος ὡς θεὸς κρο κόδηλος· οὗτος παρὰ τοῖς πλησίον βδελύ γμα νομίζεται· καὶ ὁ παρ ἑτέροις λέων θρησκευόμενος· τούτον οἱ ἄστυγειτονες οὐ μόνον οὐ θρησκεύουσιν· ἀλλὰ καὶ εὐρόν τες, ἀποκτένουσιν ὡς θηρίον· καὶ ὁ παρ’ ἀ λλοις ἀνατεθεὶς ἱχθὺς· οὗτος ἄλλων ἀλήθε ται τροφὴ· ὅθεν δὴ πόλεμοι καὶ στάσεις καὶ πᾶσα φόνων πρόφασις· καὶ πᾶσα τῶν παθῶν ἡδονὴ παρ’ αὐτοῖς ἐστιν· καὶ τό γε θαυ μαστὸν· ὅτι ὡς οἱ ἱστορήσαντες ἐξηγοῦνται· παρ αιγυπτίων οἱ πέλασγοι μαθὸντες τὰ ὀνόματα τῶν θεῶν· οὐκ ίσασιν οὗτοι τοὺς παρ αιγυπτίοις θεοὺς· ἀλλὰ ἄλλους παρ εκεί νους θρησκεύουσιν· καὶ ὅλως πάντων τῶν ἐν εἰδώλοις μανέντων· διάφορος ἐστὶν ἡ δόξα καὶ ἡ θρησκεία· καὶ οὐ τὰ αὐτὰ παρα τοῖς αὐτοῖς εὐρίσκεται· καὶ εἰκότως γε τούτο πάσχουσιν· ἐκπεσόντες γὰρ ἀπὸ τῆς πρὸς θεὸν θν κατανοήσε ως· εἰς πολλὰ καὶ διάφορα καταπεπτώκα σιν· καὶ ἀποστραφέντες τὸν ἀληθινὸν τοῦ πατρὸς πρς λόγον· τὸν πάντων σωτῆρα σρα 
 χριστὸν χν · εἰκό τως εἰς πολλὰ τὴν διάνοιαν ἔχουσιν ῥεμβο μένην· καὶ ὡσπερ οἱ τὸν ἥλιον ἀποστρα φέντες καὶ ἐν σκοτινοῖς γενόμενοι τόποις· πολλὰς ἀνόδους κυκλεύουσιν ὁδούς· καὶ τοὺς μὲν παρόντας οὐκ ορῶσιν· τοὺς δε μη ὃν τας φαντάζονται ὡς παρόντας· καὶ βλέπον τες οὐ βλέπουσιν· τὸν αὐτὸν τρόπον οἱ τὸν 
 θεὸν θν ἀποστραφέντες καὶ σκοτισθέντες τὴν ψυχὴν· ῥεμβόμενον ἔχουσι τὸν νοῦν· καὶ τὰ οὐκόντα ῶς μεθύοντες, καὶ μηκέτι ὁρῶντες φαντάζονται· ταῦτα δὲ οὐ μικρὸς ἔλεγχος ἐστὶν τῆς ἀθεότητος αὐτῶν· διὰ φόρων γὰρ ὄντων καὶ πολλῶν κατὰ χώραν καὶ πόλιν θε ῶν· καὶ τοῦ ἐτέρου τὸν τοῦ ἐτέρου ἀναι ροῦντος θεὸν· οἱ πάντες παρὰ πάντων ἀ ναιροῦνται· καὶ γὰρ οἱ παράλλοις νομιζο μενοι θεοὶ· τῶν παρ άλλοις λεγομένων θεῶν· γίνονται θυσίαι καὶ σπονδαὶ· καὶ ἄλλων αἰ θυσίαι· ἄλλων ἔμπαλιν εἰσὶν θεοὶ· αἰγύπτιοι γοὖν· βοῦν· καὶ τὸν ἄπιν· μόσ χον ὄντα σέβουσιν· καὶ τού τους ἄλλοι τῶ διὶ θύουσιν· κ’ἂν γὰρ μη αὐτοὺς ἐκείνους οὓς ἀνατεθήκασιν θύουσιν· ἀλλὰ τὰ ὅμοια γε θύοντες· τὰ αὐτᾶ προσάγειν δοκοῦσιν· λίβυες πρόβατον ὄν καλοῦσιν ἄμμωνα θεὸν ἔχοντες· καὶ τούτο πολλοῖς παρ’ ἐτέ ρω εἰς θυσίαν σφάζεται· ἰνδοὶ· τὸν διόνυ σον θρησκεύουσιν· συμβολικῶς οἶνον αὐ τὸν ὀνομάζοντες· καὶ τούτον ἄλλοις σπέν δουσιν ἔτεροι· ἄλλοι ποταμοὺς καὶ κρήνας· καὶ πάντων μᾶλλον αἰγύπτιοι τὸ ὕδωρ προ τετιμήκασιν· καὶ θεοὺς ἀναγορεύουσιν· καὶ ὅμως ἄλλοι· καὶ αὐτοὶ δὲ οἵ ταυτα θρησκεύον τες αἰγύπτιοι· τοὺς τῶν ἄλλων ῥύπους καὶ τοὺς ἐαυτῶν ἀπονίπτονται τοῖς ὕδασιν· καὶ τὸ λείψανον μετὰ ἀτιμίας ἐκῤίπτουσιν· καὶ σχεδὸν πᾶσα ἡ τῶν αἰγυπτίων εἰδωλο ποιία· τῶν παρ άλλοις θεῶν ἐστιν οὐσία· ὡστ’ἂν αὐτοὺς καὶ παρ’ αὐτῶν ἐκείνων χλευ άζεσθαι· ὅτι μη θεοὺς, ἀλλὰ τὰ τῶν παρ’ αυ τοῖς ἀποτροπιάσματα καὶ θυσίας ὅντα θεοποιοῦσιν· ἥδη δε τίνες εἰς τὸ σαύτην ἀ σέβειαν καὶ παρὰ φροσύνην ἐξηνέχθησαν· ῶς καὶ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους ἀνους · ὦν εἰσὶν τύποι καὶ μορφαὶ τοῖς παρ’ αυτοῖς ψευδοθέοις κατα σφαττειν· καὶ εἰς θυσίας προσάγειν· καὶ οὐχ’ ὁρῶ σιν οἱ κακοδαίμονες· ὅτι τὰ σφαγιαζόμενα θύματα· ἀρχέτυπα ἐστὶν τῶν ὑπ’ αὐτῶν πλασθέντων καὶ προσκυνουμένων· σχε δὸν γὰρ τὰ ὄμοια τοῖς ὅμοιοις· ἥ μᾶλλον τὰ κρείττονα τοῖς ἐλάττοσιν προσάγουσιν· ἔμψυχα γὰρ· ἀψύχοις θύουσιν· καὶ λογικὰ τοῖς ἀκινήτοις προσάγουσιν· σκύθαι γὰρ οἱ καλούμενοι ταύριοι· τῆ παρ’ αὐτοῖς παρ θένω καλουμένη· τοὺς ἀπὸ ναυαγίων καὶ ὅσους ἃν λάβωσιν τῶν ἐλλήνων· εἰς θυσί ας ἀναφέρουσιν· τὸ σοῦτον ἀσεβοῦντες· κατὰ τῶν ὁμογενῶν ἀνθρώπων ἀνων , καὶ οὕτως ἐ λέγχοντες τῶν θεῶν ἐαυτῶν τὴν ὡμότη τα· ὅτι οὓς ἡ πρόνοια ἀπο θαλάττης ἐκ κινδύνων διέσωσεν· τούτους αὐτοὶ κα τασφάζουσιν· μόνον οὐχὶ κατὰ τῆς προ νοίας γινόμενοι· ὅτι τὴν ἐκείνης εὐεργε σίαν· τῆ ἐαυτῶν θηριώδη ψυχὴ κατακρύ πτουσιν· ἄλλοι δὲ τῶ ἄρηι· ἐπειδ’ἄν ἐκ πολέμων ἐπανέλθωσιν· καὶ νίκας φέ ρωσιν· τὸ τηνικαῦτα εἰς ἐκατοντάδας διελόντες τοὺς ληφθέντας· καὶ ἀφ’ ἑκάστης ένα λαμβάνοντες· τοσούτους κατασφά ζουσιν· ὅσους ἂν κατὰ μίαν ἐκατοντάδα ἐκλέξωνται· οὐ μόνον δὲ σκύθαι· οὐδὲ διὰ τὴν ἐν βαρβάροις ἔμφυτον αὐτοῖς ἀγριότητα τοιαῦτα μυσερὰ δρῶσιν· ἀ λλ’ ἴδιον ἐστὶν τῆς τῶν εἰδώλων καὶ δαιμό νων κακίας τοῦτο τὸ μύσος· καὶ γὰρ καὶ αἰ γύπτιοι μέν· ἔθυον πᾶλαι τῆ ἥρα· τοι αύτας σφαγὰς· φοίνικες δὲ καὶ κρήτες· τὸν κρόνον ἐν ταῖς τεκνοθυσίαις ἐαυτῶν ιλάσκοντο· καὶ πᾶλαι δὲ ρωμαῖοι τὸν καλούμενον λατηάριον· δι’ ἀνθρωπο θυσίας ἐθρήσκευον· καὶ ἄλλοι ἄλλως· καὶ πάντες ἀπλῶς ἐμίαινον· καὶ ἐμιαίνον το μὲν αὐτοὶ δρῶντες τὰ φονικὰ· ἐμί αινον δὲ τοὺς ἐαυτῶν ναοὺς· τοιαύταις καπνίζοντες θυσίαις· ἀπο δὴ τούτων· κα κὰ τοῖς ἀνθρώποις ἀνοις εἰς πλῆθος ἔφθασεν· ὁρῶν τες γὰρ ἐν τούτοις, τοὺς παρ αὐτοῖς ἡδομέ νους δαίμονας· καὶ αὐτοὶ εὐθέως· τοῖς τοιούτοις πλημμελήμασιν· τοὺς ἐαυτῶν θεοὺς ἐμιμήσαντο· ἵδιον ἡγούμενοι κα τόρθωμα τὴν πρὸς τὰ κρείττονα ῶς αὐτοὶ νομίζουσιν μίμησιν· ἔνθεν ἀνδρο φόνοι καὶ τεκνοκτόνοι· καὶ πᾶσαις ἀσε λγείαις ἡττήθησαν οἱ ἄνθρωποι ἄνοι · καὶ σχεδὸν πᾶ σα πόλις· πᾶσης ἀσελγείας ἐστὶν μεστὴ· δι ὁμοιότητα τρόπων τῶν παρ’ αὐτοῖς θεῶν γιγνομένης· καὶ οὐκ έστι σώφρων ἐν τοῖς εἰ δώλοις· εἰ μη μόνος ὁ παρ’ αὐτοῖς ἐν ασἐλ γεία μαρτυρούμενος· γυναικες γοὖν ἐ ν εἰδώλοις τῆς φοινίκης πάλαι προἐκα θέζοντο· ἀπαρχομέναι τοῖς ἐκεῖ θεοῖς· τήν τοῦ σώματος αὐτῶν μισθαρνίαν· νομί ζουσαι τῆ πορνεία τὴν θεὸν ἐαυτῶν μιμεῖ σθαι· καὶ εἰς εὐμένιαν ἀγαγεῖν αὐτὴν διὰ τούτων· ἄνδρες δὲ τὴν φύσιν ἀρνούμε νοι· καὶ μηκέτι εἶναι θέλοντες ἄρρενες· τὴν γυναικῶν πλάττονται φύσιν· ῶς ἐκ τούτων καταθίμια καὶ τιμὴν· τῆ μητρι μρι 
 τῶν παρ’ αὐτῶν θεῶν ποιοῦντες· πάντες δὲ ὁμοῦ· τοῖς αἰσχίστοις βιοῦσιν· καὶ τοῖς χεῖροσιν ἐαυτοὺς ἁμιλλῶνται· καὶ ῶς εἶπεν 
 ὁ ἄγιος τοῦ χριστοῦ χῦ διάκονος παῦλος· αἵ τε γὰρ θή 
 λειαι αὐτῶν μετήλλαξαν τὴν φυσικὴν χρῆ 
 σιν εἰς τὴν παρὰ φύσιν· ὁμοίως δὲ καὶ οἱ ἄρρε 
 νες· ἀφέντες τὴν φυσικὴν χρῆσιν τῆς θηλεί 
 ας, ἐξεκαύθησαν ἐν τῆ ὀρέξει αὐτῶν εἰς ἀλλήλους· 
 ἄρρενες ἐν ἀρρεσιν τὴν ἀσχημοσύνην κατερ 
 γαζόμενοι· ταῦτα δὲ καὶ τὰ τοιαῦτα πρά ττοντες· ὁμολογοῦσιν καὶ ἐλέγχουσιν· καὶ τοὺς λεγομένους αὐτῶν θεοὺς· τοιοῦτον ἐσχηκέ ναι τὸν βίον· ἐκ μεν γὰρ διὸς· τὴν παιδο φθορίαν· καὶ τὴν μοιχεῖαν· ἐκ δὲ ἀφροδί της τὴν πορνείαν· καὶ ἐκ μὲν ρέας τὴν ἀσέλ γειαν· ἐκ δε ἄρεως· τοὺς φόνους· καὶ ἐξ ά λλων ἄλλα τοιαῦτα μεμαθήκασιν· ἃ οἱ νό μοι μὲν κολάζουσιν· πᾶς δὲ ἀνὴρ σώφρων ἀποστρέφεται· ἆρ’ οὖν ἄξιον ἔτι τούτους σώφρωννομίζειν θεοὺς τοὺς τὰ τοιαῦτα ποιοὖν τας· καὶ μη μᾶλλον τῶν ἀλόγων ἀλογωτέ ρους ἡγεῖσθαι· διὰ τὴν ἀσέλγειαν τῶν τρό πων· ἀρα ἄξιον τοὺς θρησκεύοντας αὐτοὺς νομίζειν ἀνθρώπους ἀνους · καὶ μη μᾶλλον ὡς ἀλόγους· καὶ τῶν ἀψύχων ἀψυχοτέρους οἰκτείρεται· εἰ γὰρ ἐλογίζοντο τῆς ἐαυτῶν ψυχῆς τὸν νοῦν· οὐκ ὰν ἐν τοῦτοις καταπεπτώκεισαν ὅλοι πρη νεὶς· καὶ τὸν ἀληθινὸν ἠρνοῦντο θεὸν θν τὸν τοῦ χριστοῦ χῦ 
 πατέρα πρα · ἄλλ’ ἴσως δυσωπούμενοι τοῖς· περὶ τῶν γλυμμάτων ἐλέγχοις ἐκείνην αὐ τοῖς ἀσφαλὴ· τὴν δόξαν καὶ ἀναντίρρη τον εἶναι οἰήσονται· τὴν πρὸς τὴν κτίσιν καὶ τὰ τοῦ κόσμου μέρη θρησκείαν· καυχή σονται γὰρ· οὐχ ῶς λίθους καὶ ξύλα καὶ μορφὰς ἀνθρώπων ἀνων · καὶ ἀλόγων· πτηνῶν τε καὶ ἐρπετῶν καὶ τετραπόδων ἀπλῶς· ἀλλ’ ἥ λιον καὶ σελήνην· καὶ πάντα τὸν κατ’ οὐ ρανὸν κόσμον· καὶ γῆν αὖ πάλιν καὶ τὴν σύμπασαν τοῦ ὕγροῦ φύσιν σέβοντες καὶ θρησκεύοντες· καὶ φήσουσιν· μη δύνα σθαί τινὰς ἀποδεῖξαι· καὶ τούτους μη εἶ ναι φύσει θεοὺς πᾶσιν ὄντος φανεροῦ· ὄτι οὔτε ἄψυχα οὔτε ἄλογα τυγχάνει· ἀ λλὰ καὶ τὴν ἀνθρώπων ἀνων ὑπερῆρεν· τῶ τὰ μὲν ἐν οὐρανοῖς οὐνοῖς , τὰ δὲ, ἐπὶ γῆς κατοικεῖν· ἄξιον οὖν καὶ περὶ τούτων ιδεῖν καὶ διἐρευνῆ σαι· πάντων γὰρ· καὶ ἐν τούτοις ὀ λόγος εὐρήσει τὸν ἔλεγχον ἀληθῆ κατ’ αὐτῶν· πρὶν δὲ ἡμᾶς ἰδεῖν καὶ τῆς ἀποδείξεως ἄρξασθαι· ἀρκεῖ τὴν κτῆσιν αὐτὴν κατ’ αὐτῶν μόνον οὐχὶ βοῆσαι· καὶ δείξαι τὸν καὶ αὐτῆς ποι ητὴν καὶ δημιουργὸν τῶν πάντων θεὸν θν · καὶ 
 πατέρα πρα τοῦ κυρίου κυ ἡμῶν ἰησοῦ ἰῦ 
 χριστοῦ χῦ · ὃν ἀποστρέφονται μὲν οἱ δοκήσει· σοφοὶ· τὴν δε παρ αὐτοῦ γενομένην κτίσιν· προσκυνοῦσιν καὶ θε οποιοῦσιν· καὶ τοι προσκυνοῦσιν καὶ αὐ τοὶ καὶ ὁμολογοῦσιν· ὄν ἐκείνοι δι αὐτῶν ἀρνοῦνται κύριον κν · οὕτω γὰρ τοὺς ἀνθρώπους ἀνους εἰς τὰ ταύτης μέρη κεχηνότας καὶ θεοὺς νο μίζοντας· ταῦτας δυσωπήσει μὲν καλῶς αὐτοὺς· ἡ τῶν μερῶν πρὸς ἄλληλα χρεί α· γνωρίζει δὲ ὡς σημαίνει· τὸν καὶ αὐτῶν ὄντα κύριον κν καὶ ποιητὴν· τὸν τοῦ λόγου 
 πατέρα πρα · τῆ ἀντιρρήτω προστάξει τῆς εἰς 
 αὐτὸν ὑπακοῆς· ἧ φησὶ καὶ ἡ θεία νομο 
 θεσία· οἱ οὐρανοὶ ουνοι διηγοῦνται δόξαν θεοῦ θῦ · 
 ποίησιν δὲ χειρῶν αὐτοῦ ἀναγγέλλει τὸ στε 
 ρέωμα· πίστις δὲ τούτων οὐκ αφανής· ἀλλὰ καὶ λίαν ἐνεργής ἐστιν· τοῖς τὸν ὀ φθαλμὸν τῆς διανοίας· μη πάντη πε πληρωμένον ἔχουσιν· εἰ γὰρ τις καθἑαυ τὰ τὰ μέρη τῆς κτίσεως λάβη· ἥλιον μὲν καθεαὐτὸν μόνον· καὶ σελήνην χωρὶς· γῆν τε αὖ καὶ ἀέρα· καὶ τὴν θερμὴν καὶ ψυχρὰν καὶ ξηρὰν καὶ υγρὰν οὐ σίαν· διαιρῶν ἀπὸ τῆς πρὸς ἄλληλα συνα φῆς· ἐκαστον ἐκλάβοι καθεαυτὸ καὶ ιδία θε ωρήσειεν· εὐρήσει πάντως μηδὲν ικανούμενον ἐαυτῶ· ἀλλὰ πάντων τῆς ἄλλων χρείας δεόμε να· καὶ ταῖς παρ αλλήλων ἐπικουρίαις συνι στάμενα· ἥλιος μὲν γὰρ τῶ συμπαντι οὐρανῶ ουνω 
 συμπεριστρέφεται καὶ εμπεριέχεται· καὶ ἐκτὸς τῆς ἐκείνου κυκλοφορίας οὐκ άν ποτε γένοιτο· σελήνη δὲ καὶ τὰ ἄλλα ἄστρα μαρτυροῦσιν τὴν παρηλίου γινομένην αὐτοῖς ἐπικουρίαν· γῆ δὲ πάλιν· οὐκ ἄνευ ὑετῶν τοὺς καρποὺς ἀπο66διδοῦσα φαίνεται· οὐδὲ ὕετοὶ χωρὶς τῆς τῶν νεφελων χρείας· οὐκ ἂν καταβαίεν ἐπὶ γῆς· ἀλλ’ οὐδὲ νεφέλη χωρὶς τοῦ ἀέρος· καθεαυ τὰ ἀναφανείη καὶ σὺν στάλη ποτέ· ὅτε ἀ ὴρ· οὐχ’ ὑφ’ ἑαυτοῦ· ἀλλ’ ὕπο μὲν τοῦ αἰθέρος διάκειται· ὑπὸ δὲ τοῦ ἡλίου καταλαμπόμε νος λαμπρύνεται· καὶ πηγαὶ μὲν καὶ ποτα μοὶ οὐκ ἄνευ τῆς γῆς συστήσονται ποτὲ· γῆ δὲ οὐχ’ ὑφ’ἑαυτῆς ἐρηρεῖσται· ἀλλ’ ἐπὶ μὲν τὴν τῶν ὑδάτων οὐσίαν συνέστηκεν· ἐμπεριέχεται δὲ καὶ αὔτη· κατὰ τὸ μέσον συνδεθεῖσα τοῦ παντὸς· ἥ τε θάλασσα καὶ ὁ ἔξωθεν περιρρέ ων τὴν σύμπασαν γῆν μέγας ὠκεανός· ὑ πὸ ἀνέμων κινεῖται καὶ φέρεται· ὅπου δ’ἂν αὐτὸν ἡ τῶν ἀνέμων προσῥήξει βία· καὶ αὐ τοὶ δὲ οἱ ἄνεμοι οὐκ εν εαυτοῖς· ἀλλ’ ἐκ τῆς πρὸς τὸν ἀέρα τοῦ αἰθέρος διακαύσεως καὶ θερμότητος· ἐν αυτῶ τῶ ἀέρι συνίστανται· καὶ διὰ τοῦτο πανταχοῦ πνέουσιν· περὶ γὰρ τῶν τεσσάρων στοιχείων· ἐξ ὧν συνέστηκεν ἡ τῶν σωμάτων φύσις· τὴν θερμὴν λέγω καὶ τὴν ψυχρὰν· ξηράν τε καὶ ὑγρὰν οὐσίαν· τίς τὸ σοῦτον ἀπέστραπται τὴν διάνοιαν· ὥ στε μη ὁρᾶν· ὡς ὁμοῦ μὲν συνημμένα ταῦτα συνισταται· διαἰρούμενα δὲ καὶ καθεαυτὰ γινόμενα· λοιπὸν καὶ ἀλλήλων εἰσὶν ἀναι ρετικὰ· ταῦτα δὲ κατὰ τὴν τοῦ πλεονάζον τος ἐν αὐτοῖς ἐπικράτειαν· θερμόν τε γὰρ ὑπὸ ψυχροῦ πλεονάσαντος ἀναιρεῖται· καὶ ψυ χρὸν πάλιν ὑπὸ τῆς θερμῆς ἀφανίζεται δυ νάμεως· ξηρὸν τε αὖ ὑπὸ τοῦ ὑγροῦ διὑγραί νεται· καὶ τὸ ὑγρὸν ὑπὸ τοῦ ἐτέρου ξηραί νεται· πῶς οὖν αὐτὰ ἂν εἶεν θεοὶ· δεόμε να τῆς παρ ετέρων ἐπικουρίας· ἥ πως πα ρὰ τούτων αἰτεῖσθαι τινὰ προσῆκεν· καὶ αὐτῶν ἀπαῖτούντων παρ αλλήλων· τὴν εἰς αὐτοὺς χρείαν· εἰ γὰρ περὶ θεοῦ θῦ λόγος ἐστὶν· 4μηδενὸς αὐτὸν ἐπιδεᾶ εἶναι· ἀλλ’ αὐτάρ κη καὶ πλήρης αὐτοῦ· καὶ ἐν αυτῶ τὰ πάντα συν στηκει· καὶ μᾶλλον αὐτὸν τοῖς πᾶσιν ἐπιδιδό ναι· πῶς ἥλιον καὶ σελήνην καὶ τὰ ἄλλα μέρη τῆς κτίσεως οὐκόντα τοιαῦτα· ἀλλὰ καὶ λειπόμενα τῆς ἀλλήλων χρείας ἀναγορεύειν ἄξιον θεούς· ἀλλ’ ίσως διαιροῦμενα μὲν καὶ καθ ἑαυτὰ λαμβανόμενα· ἐπιδεῆ εἶναι αὐτὰ· καὶ αὐτοὶ συνομολογοῦσιν τῆς ἀποδεί ξεως ἐπ’ ὀφθαλμῶν οὔσης· ὁμοῦ δὲ τὰ πάν τα συνάπτοντες· καὶ ὡς ἔν ἀποτελοῦντες μετὰ σώματος· ὅλον θεὸν θν εἶναι φήσουσιν· σὺν στάντος γὰρ τοῦ ὅλου· οὐκέτι μὲν ἐξωθεν αὐ τοῖς χρεία γενήσεται· ἐαυτῶ δὲ τὸ ὄλον· ἱ κανὸν καὶ αὔταρκες γενήσεται πρὸς πάντα· λέξουσιν οἱ φιλονεικοῦντες οἱ σοφοὶ· ἵνα καὶ ἐντεῦθεν ἐλεγχθῶσιν· εἰ γὰρ καθέκαστον συναφθέν· ὅλον ἀναπληροὶ· καὶ τὸ ὄλον ἐκ τῶν καθ’ἕν συνίσταται· τὸ ὄλον ἆρα ἐκ με ρῶν συνέστη· καὶ ἔκαστα τοῦ ὅλου μέρη τυ γχάνει· ἀλλὰ καὶ τοῦτο δὲ, τῶν περὶ θεοῦ θῦ ἐν νοιῶν· πολὺ πόρρωθεν συνέστηκεν· ὁ γὰρ ὁ θεὸς θς ὅλον ἐστὶν καὶ οὐ μέρη· καὶ οὐκ ἐν διαφό ρων συνέστηκεν· ἀλλὰ αὐτὸς τῆς πάντων συ στάσεως ἐστὶν ποιητῆς· θέα γὰρ πόσην ἀσέ βειαν· κατὰ τοῦ θείου ταῦτα λέγοντες ἀσεβοῦ σιν· εἰ γὰρ ἐκ μερῶν συνέστηκεν πάντως αὐτὸς ἑαυτοῦ ἀνόμοιος φανήσεται· καὶ ἐξ ανομοίων ἔχων τὴν πλήρωσιν· οὐ γὰρ ταυτὸν ἤλιος σελή νη· οὐδε σελήνη καὶ γῆ· ουδε γῆ καὶ θάλαττα· τοῦτο δ’ ἄν τις· καὶ ἐκ τοῦ καθῆμᾶς ἀνθρω πίνου σώματος εἰδῶν· καταγνοίη τούτων· ὡς γὰρ οὐκ ὀφθαλμὸς ἐστιν ἀκοὴ· οὐδε ακοὴ χείρ οὐδε ἡ γαστήρ ἐστιν στέρνα· οὐδ αὖ πάλιν ὁ αὐ χήν ἐστι ποῦς· ἀλλ’ ἐκαστον τούτων ιδίαν ἔχει τὴν ἐνέργειαν· καὶ ἐκάστου τούτων διαφορῶν ὄντων ἐν συνίσταται σῶμα, συνημμένα μέν ἔχον τὰ μέρη κατὰ τὴν χρείαν· διαἰρούμενα δὲ κατὰ τὴν τοῦ χρόνου παρουσίαν· ὅτ’ἂν ἡ φύσις ἡ συνάξασα ταῦτα διέλη· ὡς ὁ προ στάξας θεὸς θς βούλεται· οὕτως συγγνώμην δὲ ὁ λόγος ἔχετω παρ’ αὐτοῦ τοῦ κρεῖττονος· εἰ τὰ μέρη τῆς κτίσεως συνάπτοντες εἰς ἓν σῶ μα· θεὸν θν ἀναγορεύσουσιν· ἀνάγκη τὸν τοιοῦτον μέν· καθεαυτὸν ἀνόμοιον ἐαυτῶ εἶναι· ὥσ περ ἐδείχθη· διαἰρεῖσθαι δὲ πάλιν· κατὰ τὴν τῶν μερῶν εἰς τὸ μερίζεσθαι γενομένην φύσιν· καὶ ἄλλως δ’ ἄν τίς αὐτῶν ἐλέγξειεν τὴν ἀθεό τητα· κατὰ τὴν τῆς ἀληθείας θεωρίαν· εἰ γὰρ ὁ θεὸς θς ἀσώματός ἐστιν καὶ ἀόρατος καὶ ἄψαυστος τῆ φυσει· πῶς σῶμα τὸν θεὸν θν ἐπινοοῦσιν· καὶ τα φαινόμενα τοῖς ὀφθαλμοῖς· καὶ ὧν ψαύ ομεν χειρὶ· θρησκεύουσιν τῆ τοῦ θεοῦ θῦ τιμὴ· καὶ πά λιν· εἰ περὶ θεοῦ θῦ κρατεῖ λόγος· δυνατὸν εἶναι αὐτὸν κατὰ πἂντα· καὶ μηδένα μὲν αὐτοῦ κρατεῖν· αὐτὸν δὲ τῶν πάντων κρατεῖν καὶ δε σπόζειν· πῶς οἱ τὴν κτίσιν θεοποιοῦντες· οὐχ’ ὁρῶσιν αὐτὴν ἐκτὸς οὖσαν τοῦ τοιούτου περὶ 
 θεοῦ θῦ ὄρου· ἥλίου μέν γὰρ ὑπὸ γὴν γενομένου· τὸ φῶς ἡ γῆ σκοτίζει μὴ ὁρᾶσθαι· σελήνην δὲ με θ’ἡμεραν ἥλιος ἐπικρύπτει· τῆ του φωτὸς λα μπηδόνι· καὶ γῆς μὲν τοὺς καρποὺς· πολλά κις χαλάζα βλάπτει· τὸ πῦρ δὲ· εἰ γένοιτο τίς ὕδατος πλημμύρα σβέννυται· καὶ χειμῶνα μὲν· ἔαρ παραγκωνίζεται· θέρος δὲ τὸ ἔαρ ὑπερβῦναι τοὺς ὅρους οὐκ ἐπιτρέπει· καὶ αὐτὸ πάλιν· ὑπὸ τοῦ μεθοπώρου κωλυόμενον· τὰς ιδίας ὥρας ἐξέρχεσθαι· εἴπερ οὖν ἦσαν θεοὶ· ἔδει τούτους μὴ ὑπὸ ἀλλήλων ἡττᾶσθαι καὶ ἐπικρύπτεσθαι· ἀλλὰ πάντοτε ἀλλήλοις συνεῖναι· καὶ κοινὰς ἅμα τὰς ἐνεργείας ἐπιμελεῖν· ἐδει μεθ’ ἡμέραν καὶ μετὰ νύκτα· ὁμοῦ· ἡλιον καὶ σελήνην· καὶ τὸν ἄλλον τῶν ἀστέρων χορὸν· ἴσον ἔχειν τὸ φῶς· καὶ τούτο πᾶσιν λάμπειν· καὶ πάντα παρ αυτῶν καταυάζεσθαι· ἔδει θέρος ὁμοῦ καὶ τὸν χειμῶνα καὶ ἔαρ καὶ μεθόπωρον· ἀπαρα λλάκτως καὶ κατὰ τὸ αὐτὸ συνίστασθαι· ἔδει θάλατταν ταῖς πηγαῖς ἐπιμίγνυσθαι· καὶ κοι νὸν τὸ πόμα τοῖς ἀνθρώποις ανοις παρέχειν, ἔδει νην ενεμίας καὶ τῶν ἀνέμων τὰς πνοὰς ἐν ταυτῶ γίνεσθαι· ἔδει τὸ πῦρ ὁμοῦ καὶ τὸ ὕδωρ· κοι νὴν ὁμοῦ καὶ μίαν τὴν χρείαν ἀνθρώποις ανοις παρέ χειν· οὐδε γὰρ οὐδε βλάβην ἄν τις ἐξ αυτῶν ὑπέ μεινεν· θεῶν ὄντων κατ αυτούς· καὶ μηδεν ἐπὶ βλάβη· ἐπ ὠφελεία δὲ μᾶλλον πάντα ποιούν των· εἰ δε ταῦτα γενέσθαι ἀδύνατον· διὰ τὴν πρὸς ἀλληλα ἐναντιότητα· πῶς οἴον ται ταῦ τα ἀλλήλοις ἐναντία καὶ μαχόμενα· καὶ μη δυνάμενα ἀλλήλοις συστῆναι· ἔτι θεοὺς ὀ νομαζειν, ἣ θεοῦ θῦ θρησκεύεσθαι τιμαῖς· τὰ δὲ, πρὸς ἐαυτὰ τὴν φύσιν ἀσύμφωνον ἔχοντα, πῶς ἂν ἀλλήλοις εὐχομένοις εἰρήνην παρά σχοιεν· καὶ ὁμονοίας αὐτοῖς γένοιντο πρύ τανεις· οὔτε οὖν ἥλιος εἰκότως· οὔτε σελήνη· οὔτε ἄλλο τι μέρος τῆς κτίσεως· πολὺ δὲ πλέον, οὐδε τὰ ἐν λίθοις καὶ χρυσῶ· καὶ ταῖς ἄλλαις ὕλαις ἀγάλματα· οὐδε οἱ παρὰ ποιηταῖς μυ θολογούμενοι ζεὺς καὶ ἀπόλλων· καὶ οἱ ἄλλοι εἰεν ἀληθῶς θεοὶ· ῶς ὁ λόγος ἀπέδειξεν· ἀλλὰ τὰ μὲν, αὐτῶν μέρη· τῆς κτίσεως ἐστὶν· τὰ δὲ, αὐτῶν ἄψυχα τυγχάνει· τὰ δὲ, μόνον ἄνθρωποι ἄνοι θνη τοὶ γεγόνασιν ἢ τυγχάνουσιν· διὸ καὶ ἡ περὶ ταῦ τα θρησκεία καὶ θεοπλαστία· οὐκ εὐσεβείας· ἀ λλὰ ἀθεότητος καὶ πάσης ἀσεβείας ἐστὶν εἰσήγη σις· καὶ μεγάλης πλάνης ἔλεγχος· ἀπὸ τῆς πρὸς τον ἔνα καὶ μόνον καὶ ἀληθινὸν θεὸν θν γνώσεως· λέγω δὴ τὸν τοῦ χριστοῦ χῦ 
 πατέρα χῦ · ὅτε τοίνυν ταῦθ’ οὕτως ἐλέγχεται καὶ δείκνυται ἡ παρὰ τοῖς ἔλλησιν εἰδω λολατρεία· πάσης ἀθεότητος οὖσα μεστή· καὶ οὐκ ἐπ ωφελεία· ἀλλ ἐπ απωλεία τῶ βίω τῶν 
 ἀνθρώπων ἀνων εἰσαχθεῖσα· φέρε λοιπὸν ὡς ἐξ αρχῆς ὁ λόγος ἐπηγγείλατο τῆς πλάνης διἐλεγχθείσης· τὴν τῆς ἀληθείας ὁδὸν ὁδεύσωμεν· καὶ θεωρήσωμεν τὸν ἡγεμόνα καὶ δημιουργὸν τοῦ παντὸς· τὸν τοῦ πατρὸς πρς λόγον· ἵνα δι’ αὐτοῦ καὶ τὸν τούτου πατέρα πρα 
 
 θεὸν Θν κατανοήσωμεν· καὶ γνῶσιν ἐλληνες ὅ σον τῆς ἀληθείας ἐαυτοὺς ἀπεσχοίνισαν· τὰ μὲν προεἰρημένα· οὐδὲν ἔτερον· ἢ πλάνη τῶ βίω διελέγχθη· ἡ δὲ τῆς ἀληθείας ὁδὸς· πρὸς τὸν ὄντως ὄντα θεὸν θν ἐξει τὸν σκοπὸν· πρὸς δὲ τὴν ταύτης γνῶσιν καὶ ἀπλανῆ κατάληψιν· οὐ κ ἄλλων ἡμῖν ἐστὶν χρεία· ἀλλ’ ἢ τῶν αὐτῶν· οὐδ’ ὥσπερ ἐστὶν αὐτὸς ὁ θεὸς θς ὑπεράνω πάντων· οὕτως καὶ ἡ πρὸς τοῦτον ὁδὸς· πόρρωθεν ἢ ἔ ξωθεν ἡμῶν ἐστιν· ἀλλ’ ἐν ἡμῖν ἐστὶν καὶ ἀφ’ ἡ μῶν εὑρεῖν τὴν ἀρχὴν δυνατὸν· καθὼς καὶ μωϋσῆς ἐδίδασκε λέγων· τὸ ῥῆμα τῆς πίστε ως, ἐντὸς τῆς καρδίας ἐστίν· ὃπερ καὶ δι’ ἐαυ 
 τοῦ ὁ σωτὴρ σηρ σημαίνων καὶ βεβαιῶν ἐλεγεν· ἡ 
 βασιλεία τοῦ θεοῦ θῦ , ἐντὸς ὑμῶν ἐστίν· ἔνδον γὰρ ἐν ἐαυτοῖς ἔχοντες τὴν πίστιν καὶ τὴν βασιλειαν τοῦ θεοῦ θῦ · δυνάμεθα ταχέως θεωρῆσαι καὶ νοῆσαι, τὸν τοῦ παντὸς βασιλέα τὸν τοῦ 
 πατρὸς πρς 
 σωτήριον σριον λόγον· καὶ μη προφασιζέσθωσαν ἔλληνες οἱ τοῖς εἰδώλοις θρησκεύοντες· μη δε ἄλλος τις ἀπλῶς ἐαυτὸν ἀπατάτω· ῶς τήν τοιαύτην ὁδὸν οὐκ έχων· καὶ διατοῦτο τῆς ἀθεότητος ἐαυτοῦ πρόφασιν εὐρίσκων· πάν τες γὰρ εἰς αὐτὴν ἐπιβεβήκαμεν καὶ ἔχομεν· εἰ καὶ μη πάντες αὐτὴν ὁδεύειν· ἀλλὰ παρο δεύειν θέλουσιν· διὰ τὰς ἔξωθεν αὐτοὺς ἐλκού σας ἡδονὰς τοῦ βίου· καὶ εἰ τις ἂν ἐροῖτο τίς ἂν εἴη αὔτη· φημὶ δὴ τὴν ἐκάστου ψυχὴν εἶ ναι· καὶ τὸν ἐν αυτῆ νοῦν· δι αὐτοῦ γὰρ μόνου δύναται θεὸς θς γινώσκεσθαι καὶ νοεῖσθαι· ἐκτὸς εἰ μι ὥσπερ τὸν θεὸν θν ηρνήσαντο· οὕτως καὶ ψυχὴν τινὲς ἔχειν παραιτήσονται· τῶν ἀσεβῶν εἰ κότως τοῦτο πρὸ τῶν ἄλλων λέγοντες· οὐ γὰρ ἐ χόντων ἐστὶν νοῦν· ἀρνεῖσθαι τὸν ἐαυτοῦ ποιη τὴν καὶ δημιουργὸν θεὸν θν · ὅτι μεν οὖν ψυχὴν ἔ καστος ἀνθρώπων ἀνων ἔχει· καὶ ταύτην λογικὴν· ἀναγ καῖον ἐστὶν καὶ τοῦτο δείξαι δι ὀλίγων διὰ τοὺς ἀ κεραίους· ἐπειδὴ μάλιστα τινὲς ἀπὸ τῶν αἰρέ σεων ἀρνοῦνται· καὶ τοῦτο οιόμενοι μηδέν πλέ ον εἶναι τὸν ἄνθρωπον ἄνον · ἢ τὸ φαινόμενον εἶδος τοῦ σώματος· ἵνα ταύτης δειχθείσης· φανερώ τερον δι’ ἐαυτῶν τὸν κατὰ τῶν εἰδώλων ἔλεγχον ἔχειν δυνηθῶσιν· πρῶτον μὲν οὖν· οὐ μικρὸν γνώρισμα τοῦ λογικὴν εἶναι τὴν τῶν ἀνθρώπων ἀνων ψυ χὴν· ἐκ τοῦ πρὸς τὰ ἄλογα διαλλάττειν αὐτήν· διὰ τοῦτο γὰρ· ἐκείνα μὲν ἄλογα καλεῖν ἡ φύσις εἴωθεν· ἐπειδὴ τῶν ἀνθρώπων ἀνων τὸ γένος ἐστὶν λογικόν· ἔπειτα δὲ· καὶ τοῦτο πρὸς ἀπόδειξιν· οὐ τὸ τυχὸν ἂν εἴεν· ἐκ τοῦ μόνον τὸν ἄνθρωπον ἄνον τὰ ἔξωθεν ἐαυ τοῦ λογίζεσθαι· καὶ ἐνθυμεῖσθαι τὰ μη παρόν τα· καὶ πάλιν ἐπιλογίζεσθαι· καὶ κρίσει τὸ κρεί ττον τῶν λογισμῶν αἰρεῖσθαι· τὰ μὲν γὰρ ἄλο γα· μόνα τὰ παρόντα βλέπει· καὶ πρὸς μόνα τὰ ἐν ὀφθαλμοῖς ὁρμᾶ· κἂν μετὰ ταῦτα τὴν βλά βην ἔχη· ὁ δὲ ἄνθρωπος ανος τῶ λογισμῶ τὰ διὰ τῶν ὀ φθαλμῶν ὁρώμενα κρίνει· πολλάκις γοὖν ὁρ μήσας· κεκράτηται τῶ λογισμῶ· καὶ λογισά μενος· πάλιν ἐπελογίσατο· καὶ αἰσθάνεται ἔκαστος· εἰ τῆς ἀληθείας γένοιτο φίλος· ὅτι ἄ λλος παρὰ τὰς σωματικὰς αἰσθήσεις ἐστίν· ὁ τῶν ἀνθρώπων ἀνων νοῦς· διὰ τοῦτο γοὖν ῶς ἄλλος ὢν· αὐτῶν τῶν αἰσθήσεων γίνεται κριτής· καὶ ὧν ἐκεῖναι ἀντιλαμβάνονται· ταῦτα οὖτος δια κρίνη· καὶ ἀναμιμνησκη· καὶ δείκνυσιν αὐταῖς τὸ κρείττον· ὁφθαλμῶν μὲν γὰρ μόνον ὁ ρᾶν· καὶ ὡτῶν μόνον ἀκούειν· καὶ στόματος γεύεσθαι· καὶ ῥινὸς ὀδμῶν ἀντιλαμβάνε εσθαι· καὶ χειρῶν ἄπτεσθαι· ἀλλὰ δι ὁρᾶν καὶ ἀκούειν· καὶ ὧν ἄπτεσθαι δεῖ· καὶ γεύε σθαι· καὶ ὁδμᾶσθαι· οὐκέτι τῶν ἐσθήσεων ἐστὶν· ἀλλὰ τῆς ψυχῆς· καὶ τοῦ ταύτης νοῦ δι ακρῖναι· ἀμέλει καὶ ξίφους λαβέσθαι δύνα ται ἡ χεὶρ· καὶ δηλητηρίου γεύσασθαι τὸ στόμα· ἀλλ’ οὐκ οἶδεν ὅτι βλάπτει ταυτα· ἐὰν μη ὁ νοῦς διακρίνη· καὶ ἔοικέν γε τὸ τοιοῦτο· ἵνα ἐπι εἰ κόνος αὐτὸ θεωρήσωμεν· λύρα καλῶς κατεσ κευασμένη· καὶ τῶ ταύτην κρατοῦντι μουσι κῶ μετ ἐπιστήμης· ῶς γὰρ τῶν ἐν τῆ λύρα νευ ρῶν ἐκάστη μὲν ἔχει τὸν ἰδιον φθόγγον· ἡ μὲν, βαρὺν· ἡ δὲ, ὀξύν· ἡ δὲ, μέσον· ἡ δὲ, ὀξύτονον· ἡ δὲ, ἄλλον· ἀδιάκριτος δὲ αὐτῶν ἐστι ἡ ἁρμο νία· καὶ ἀδιάγνωστος ἡ σύνθεσις· χωρὶς τοῦ ἐπιστήμονος· τότε γὰρ καὶ ἡ ἁρμονία αὐ τῶν δείκνυται· καὶ ἡ σύνταξις ὀρθὴ· ὅτ’ἂν ὁ κατέχων τὴν λύραν· πλήξη τὰς νευρὰς· καὶ μετ επιστήμης ἐκάστης ἄψηται· τοῦτον τὸν τρόπον καὶ τῶν αἰσθήσεων ῶς λύρας ἐν τῶ σώ ματι ἡρμοσμένων· ὅτἂν ὁ ἐπιστήμων νοῦς αὐτῶν ἡγεμονεύη· τότε καὶ διακρίνη ἡ ψυχὴ· καὶ οἶδεν ὃτι ποιεῖ καὶ πράττει· τοῦτο δὲ μό νων ἀνθρώπων ἀνων ἰδιόν ἐστὶν· καὶ τοῦτο ἐστὶν τὸ λο γικὸν τῆς ψυχῆς τῶν ἀνθρώπων ἀνων · ἐν ὧ διαλλάττει τῶν ἀλόγων· καὶ δείκνυσιν ἀληθῶς, 
 ὅτι ἄλλη παρὰ τὰ φαινόμενα ἐν σώματι ἐστίν· πολλάκις γοῦν τοῦ σώματος κινουμένου ἐπὶ γῆς· τὰ ἐν οὐρανοῖς ουνοις φαντάζεται καὶ θεωρεῖ ὁ 
 ἄνθρωπος ανος · καὶ πολλάκις τοῦ σώματος ἡσυχάζον τος, καὶ ἡρεμοῦντος καὶ καθεύδοντος· ἐνδο θεν ὁ ἄνθρωπος ανος κινεῖται· καὶ τῶ μὲν, θυμοῦται· πρὸς ἄλλον δὲ λυπεῖται· καὶ ἄλλων μὲν ὁρέγεται· ἔστιν δ’ὅτε τὰ βέλτιστα διαλογίζεται καὶ φρο νεῖ· καὶ τὰ ἔξωθεν τοῦ σώματος θεωρεῖ· τού το δὲ· τί ἂν εἴη ἔτερον· ἥ ψυχὴ λογική· καὶ γὰρ καὶ τούτο πάλιν ἂν εἴη πρὸς ἀπόδειξιν ἀκριβῆ, τοῖς ἔτι πρὸς ἀναίδειαν τοῖς ἀλογίας τετρω μένοις· πῶς τοῦ σώματος θνητοῦ κατὰ φύ σιν ὄντος λογίζεται ἄνθρωπος ανος τὰ περὶ ἀθανασί ας· καὶ πολλάκις ἐαυτῶ τὸν θάνατον ὑπὲρ ἀ ρετῆς προκαλεῖται· ἥ πῶς προσκαίρου τοῦ σώματος ὄντος· τὰ αἰώνια φαντάζεται 
 ἄνθρωπος ανος · ὥστε τῶν μὲν, εμπόδων καταφρονεῖν· εἰς ἐκεῖνα δὲ τὸν πόθον ἔχειν· τὸ μὲν οῦν σῶμα, οὐκ ἄν ἐαυτῶ περι ἐαυτοῦ τοιαῦτα λόγοίζιτο· θνητὸν γὰρ καὶ πρόσκαιρον ἐστίν· καὶ οὐκ ἂν τὰ ἐξωθεν ἐαυτοῦ λογίζοιτο· ἀνάγκη δὲ· ἔτε ρον εἶναι τὸν τὰ ἐναντία καὶ παρὰ τὴν φύσιν τοῦ τώματος λογίζομενον· τί οὖν ἂν εἴη τοῦ το πάλιν ἡ ψυχὴ λογικὴ καὶ ἀθάνατος· καὶ γὰρ οὐκ ἔξωθεν· ἀλλ ἔνδοθεν αὐτη τῶ σώμα τι ἐνηχεῖ τὰ κρείττονα· καὶ τὴν μὲν ἀκοὴν κατὰ φύσιν οὖσαν ἀκουστικὴν· ἀποκλείει τοῦ ἀκούειν· τὴν δὲ γεῦσιν κατὰ φύσιν οὖσαν γευ στικὴν· κωλύει πολλάκις τῆς φυσικῆς ὀρμῆς· αὔτη καὶ τὴν χεῖρα κατὰ φύσιν οὖσαν εἰς τὸ ἐνερ γεῖν· ἐπέχει τὸ ψαύειν τινὸς· τίς δὲ τὴν ὄσφρη σιν καὶ αὐτὴν εἰς τὸ ὀδμᾶσθαι γενομένην· ἀπο στρέφει τοῦ μη ἀντιλαμβάνεσθαι· ταῦτα γὰρ οὐδὲν ἔτερον· ἢ ψυχὴν λογικὴν ἀποδείκνυσιν· ἡγεμονεῦουσα τοῦ σώματος· οὐδε γὰρ ἐαὐτὸ τὸ σῶμα πέφυκε κινεῖν· ἀλλ’ ὑφ ετέρου ἄγεται καὶ φέρεται· ῶσπερ οὐδε ἱππος ἐαυτὸν ὑπο ζεύγνυσιν· ἀλλ’ ὑπὸ τοῦ κρατοῦντος ἐλαύνεται· διὰ τοῦτο γοῦν καὶ νόμοι μὲν ἀνθρώποις ανοις · τὰ καλὰ μὲν πράττειν· τὴν δε κακίαν ἀποστρέφεσθαι· τοῖς δὲ ἀλόγοις ἀλόγιστα κακὰ καὶ ἀκριτα μέ νει· ἄτε δὴ τῆς λογικότητος καὶ τῆς κατὰ λό γον διανοίας ἐκτὸς τυγχάνουσιν· εἶναι μὲν οὖν ψυχὴν λογικὴν ἐν ἀνθρώποις ανοις ἐκ τῶν προεἰ ρημένων νομίζω δεδείχθαι· ὅτι δὲ καὶ ἀθά νατος γέγονεν ἡ ψυχὴ· καὶ τοῦτο ἀναγκαῖον εἰδέναι· ἐν τῆ ἐκκλησιαστικὴ διδασκαλία· πρὸς ἔλεγχον τῆς τῶν εἰδώλων ἀναιρέσεως· γένοιτο δ’ ἄν οὖν· ἡ περὶ τούτων γνῶσις· ἐ γγυτέρω μᾶλλον· ἐκ τῆς περὶ τοῦ σώματος γνώσεως· καὶ ἐκ τοῦ πρὸς τὸ σῶμα παρα λάττειν αὐτὴν· εἰ γὰρ ἄλλην αὐτὴν ὁ λό γος ἀπέδειξεν παρὰ τὸ σῶμα· ἔστιν δὲ τὸ σῶμα φύσει θνητὸν· ἀνάγκη τὴν ψυχὴν ἀθά νατον εἶναι· τῶ μη εἶναι κατὸ τὸ σῶμα· καὶ πάλιν· εἰ ἡ ψυχὴ τὸ σῶμα κινεῖ ῶς δέδεικται· ἀκόλουθον ἐστὶν· ὑφ’ ἑαυτῆς κινουμένην τὴν ψυχὴν· καὶ μετὰ τὴν εἰς γὴν ἀπόθεσιν τοῦ σωματος κινεῖσθαι· πάλιν αὐτὴν ὑφ’ ἑ αὐτῆς· οὐ γὰρ ἡ ψυχή ἐστιν ἡ ἀποθνήσκουσα· ἀλλὰ διὰ τὴν ταύτης ἀναχώρησιν ἀποθνή σκει τὸ σῶμα· εἰ μὲν οὖν καὶ αὕτη ὑπὸ τοῦ σώ ματος ἐκεινεῖτο· ἀκόλουθον ἦν ἀποθνή σκοντος τοῦ κινοῦντος· σὺν ἀποθνήσκειν καὶ αὐτηὴν· εἰ δὲ τῆ παρουσία τῆς ψυχῆς· τὸ σῶ μα ζῆ· ἀνάγκη πᾶσα καὶ μετὰ τὸν τοῦ σώμα τος θάνατον· ζῆν αὐτήν· καὶ πάλιν εἰ καὶ ὅτε τῶ σώματι συνδέδεται οὐ κατὰ τὴν τοῦ σώματος μικρότητα συστέλλεται καὶ συνμε τρεῖται· ἀλλὰ πολλάκις ἐπὶ κλίνης τούτου κειμένου καὶ κοιμωμένου· αὔτη κατὰ τὴν ἐαυτῆς δύναμιν γρηγορεῖ καὶ ὑπερβαίνει τὴν τοῦ σώματος φύσιν· καὶ ὥσπερ ἀποδημοῦ σα τούτου καὶ μένουσα ἐν τῶ σώματι τὰ ὑπερ γὴν φαντάζεται καὶ θεωρεῖ· πολλάκις δὲ καὶ τοῖς ἔξω τῶν γηΐνων· σωμάτων ἅ γίοις συναντὰ· καὶ πρὸς αὐτοὺς ἀφικνεῖται τῆ τοῦ νοῦ θεωρία· πῶς οὐχὶ μᾶλλον καὶ πολλῶ πλέον ἀπολυθεῖσα τοῦ σώματος· ὅτε ὁ συν δήσας αὐτὴν βούλεται θεὸς θς · φανερωτέραν ἔξει τὴν τῆς ἀθανασίας γνῶσιν· καὶ μετὰ θά νατον τοῦ σώματος ζήσεται· καὶ οὐ παύε ται τοῦ ζῆν διὰ τὸν οὔτως αὐτὴν ποιήσαντα 
 θεὸν θν διὰ τοῦ ἐαυτοῦ λόγου τοῦ κυρίου κυ ἡμῶν ἰησοῦ ιῦ 
 χριστοῦ χῦ · διὰ τοῦτο οὖν καὶ ἀθάνατα καὶ αἰώνια λογί ζεται καὶ φρονεῖ· ἐπεἰ καὶ ἀθάνατός ἐστιν· καὶ ὥσπερ τοῦ σώματος θνητοῦ τυγχάνοντος θνητὰ καὶ αἰ τούτου θεωροῦσιν αἰσθήσεις· οὔ τως ἀθάνατα θεωροῦσαν καὶ λογιζομένην τὴν ψυχὴν· ἀνάγκη καὶ αὐτὴν ἀθάνατον εἶναι καὶ ἀεὶ ζῆν· αἱ γὰρ περὶ τῆς ἀθανασίας ἐννοί αι καὶ θεωρίαι· οὐδέποτε ταὐτην ἀφιοῦσιν μένουσαι ἐν αυτῆ· καὶ ὥσπερ εν καῦμα αὐτῆ γινόμεναι πρὸς ἀσφάλειαν τῆς ἀθανάτου ζωῆς· ὅθεν καὶ τῆς περὶ θεοῦ θῦ θεωρίας ἔχει τὴν ἐννοιαν· καὶ αὐτὴ ἐαυτῆς γίνεται ὁδὸς οὐκ ἔ ξωθεν ἀλλ’ εξ εαυτῆς λαμβάνουσα τὴν τοῦ θεοῦ θῦ 
 λόγου γνῶσιν καὶ κατάληψιν· εἰ μὲν οὖν κα θάπερ εἴρηται πρότερον ὥσπερ τὸν θεὸν θν ἠρνή σαντο· καὶ ἄψυχα θρησκεύουσιν· οὕτω καὶ ψυ χὴν οὐκ έχειν λογικὴν νομίζουσιν· αὐτόθεν ἔχουσιν τῆς παραφροσύνης τὴν ἐπιτιμίαν ἐν ἀλόγοις καταριθμούμενοι· καὶ διὰ τοῦτο ὡς ἄψυχοι ἐν ἀψύχοις ἔχοντες τὴν δεισιδαιμονίαν· ἐλέους καὶ χειραγωγίας εἰσὶν ἄξιοι· εἰ δε ψυχὴν ἀξιοῦσιν ἔχειν· καὶ ἐπὶ τῶ λογικῶ μέγα φρο νοῦσιν· εἰκότως τοῦτο ποιοῦντες· διὰ τί ὡς μη ἔχοντες ψυχὴν παρὰ λόγον τολμῶσιν· καὶ οὐκ ἂ δεῖ φρονεῖν φρονοῦσιν· ἀλλὰ κρείττο νας ἐαυτοὺς καὶ τοῦ θείου ποιοῦσιν· ψυχὴν γὰρ ἀθάνατον ἔχοντες καὶ μη βλεπομένην· αὐ τοὶ τὸν θεὸν θν ἐν τοῖς βλεπομένοις καὶ θνητοῖς ἀ πεικάζουσιν· διὰ τί ὥσπερ ἀπέστησαν ἀπὸ τοῦ θεοῦ θῦ · οὕτως οὐ καταφεύγουσιν πάλιν πρὸς αὐτὸν· δύνανται γὰρ ὥσπερ ἀπεστράφησαν τῆ διανοία τὸν θεὸν θν καὶ τὰ οὐκόντα ἀνεπλά σαντο εἰς θεοὺς· οὕτως ἀναβῆναι τῶ νῶ τῆς ψυχῆς· καὶ πάλιν ἐπιστρέψαι πρὸς τὸν θεὸν θν · ἐπιστρέψαι δὲ δύνανται ἐὰν ὃν ἐνεδύσαντο ῥῦπον πάσης ἐπιθυμίας ἀποθῶνται· καὶ τὸ σοῦτον ἀπονίψωνται· ἔως ἂν ἀποθῶνται πᾶν τὸ συμβεβηκὸς· ἀλλ’ότριον τῆ ψυχῆ· καὶ μόνην αὐτὴν ῶς γέγονεν ἀποδείξωσιν· ἵν’ οὕτως ἐν αυτῆ θεωρῆσαι τὸν τοῦ πατρὸς πρς λόγον καθ’ ὃν γεγόνασιν ἐξ ἀρχῆς δυνηθῶσιν· καὶ ἐν αυτῶ τὸν πατέρα πρα · οὗ καὶ ἐστὶν ὁ λόγος ὁ κύριος κς καὶ σωτὴρ σηρ 
 ἡμῶν ἰησοῦς ις 
 χριστὸς χς · εἰ μη αὐτάρκης ἐστὶν ἡ παρὰ τῆς ψυχῆς διδασκαλία διὰ τὰ ἐπιθολοῦντα ταύ της ἔξωθεν τὸν νοῦν καὶ μη ὁρᾶν αὐτὴν τὸ κρεῖττον· ἀλλὰ ἐστὶν πάλιν καὶ ἀπὸ τῶν φαι νομένων τὴν περὶ θεοῦ θῦ γνῶσιν καταλαβεῖν· τῆς κτίσεως ὥσπερ γράμμασιν διὰ τῆς τά ξεως καὶ ἀρμονίας τὸν ἐαυτῆς δεσπότην καὶ ποιητὴν σημαινούσης καὶ βοῶσης· ἀ γαθὸς γὰρ ὢν καὶ φιλ άνθρωπος άνος ὁ θεὸς θς · καὶ κηδόμε νος τῶν ὑπ’ αὐτοῦ γενομένων ψυχῶν· ἐπει δὴ ἀόρατος καὶ ἀκατάληπτος ἐστὶν τὴν φύ σιν· ἐπέκεινα πάσης γενετῆς ἐννοίας ὑπάρ χων· καὶ διὰ τοῦτο ἔμελλεν τὸ ἀνθρώπινον ἀνινον γένος ἀτυχεῖν τῆς περὶ αὐτοῦ γνώσεως· τῶ τὰ μὲν, ἐξ ουκ όντων εἶναι· τὸν δὲ, ἀγένητον τούτου ἔ νεκεν τὴν κτίσιν οὕτως διἐκόσμησεν διὰ τοῦ ἐαυτοῦ λόγου ὁ θεὸς θς · ἴν’ ἐπειδὴ τὴν φύσιν ἐστὶν ἀόρατος· κἂν ἐκ τῶν ἔργων γινώσκεσ θαι δυνηθῆ τοῖς ἀνθρώποις ανοις · ἐκ γὰρ τῶν ἔργων πολλάκις ὁ τεχνίτης καὶ μη ὁρώμενος γινώ σκεται· καὶ τοὐτο οὐ παρ’ εμαυτοῦ φημὶ· ἀλλὰ ἀφ’ ὧν παρὰ τῶν θεολόγων ἀνδρῶν ἔμαθον· ὧν εἷς ἐστι παῦλος ῥωμαίοις γρά 
 φων· ὅτι τὰ γὰρ ἀόρατα αὐτοῦ ἀπὸ κτίσεως 
 κόσμου· τοῖς ποιήμασι νοούμενα καθορᾶται· 
 λυκαόσιν δὲ παρησιαζόμενος καὶ λέγων· καὶ 
 ἡμεῖς ὁμοιοπαθεῖς ὑμῖν ἐσμὲν ἄνθρωποι ἄνοι εὐαγγελι 
 ζόμενοι τε ἡμᾶς ἀπὸ τῶν ματαίων ἐπιστρέφειν 
 ἐπὶ θεὸν θν ζῶντα· ὃς ἐποίησε τὴν γὴν καὶ τὴν 
 θάλασσαν καὶ πάντα τὰ ἐν αυτοῖς ὃς ἐν ταῖς 
 παρωχημέναις γενεαῖς, εἴασεν πάντα τὰ 
 ἐθνη πορεύεσθαι ταῖς ὁδοῖς αὐτῶν· καίτοι οὐ 
 κ ἀμάρτυρον ἐαυτὸν ἀφῆκεν ἀγαθουργῶν· οὐ 
 ρανόθεν ὑμῖν διδοὺς ὑετοὺς καιροὺς καρπο 
 φόρους· ἐμπιπλῶν τροφῆς καὶ εὐφροσύνης· 
 τὰς καρδίας ἡμῶν· τίς γὰρ ὁ ὁρῶν τὸν οὐρανοῦ οὐνου 
 κύκλον· καὶ τὸν δρόμον ἡλίου καὶ σελήνης· καὶ τῶν ἄλλων ἄστρων τὰς θέσεις· καὶ τὰς πε ριπολήσεις ἐναντίας μὲν καὶ διαφόρους γιγνο μένας· ἐν δε τῆ διαφορὰ, ὁμοίαν τὴν τάξιν παρὰ πάντων ὁμοῦ σωζομένην οὐκ ενθυμεῖ ται· ὅτι οὐκ αὐτὰ ἐαυτὰ, ἀλλ’ ἑτερός ἐστιν ὁ διακοσμῶν αὐτά ποιητῆς· τίς δὲ ὁ ὁρῶν ἡλιον μὲν ἀνατέλλοντα μεθ ημέραν· σελή νην δὲ φαίνουσαν κατὰ νύκτα καὶ φθείνου σαν καὶ πληρουμένην ἀπαραλλάκτως· κα τὰ τὸν τῶν ἡμερῶν ἵσον πάντως ἀριθμόν· καὶ τῶν ἄστρων τὰ μὲν, διατρέχοντα· καὶ ποικίλως ἐναλλάττοντα τοὺς δρόμους· τὰ δὲ, ἀπλανῶς κινούμενα· οὐκ ἂν ἔννοιαν λάβοι ὅτι πάντως ἐστὶν ὁ κυβερνῶν αὐτὰ δη μιουργὸς· τίς ὁρῶν τὰ ἐναντία τῆ φύσει συνημμένα· καὶ σύμφωνον ἔχοντα τὴν ἀρ μονίαν· οἷον τίς ἰδὼν πυρ ψυχρῶ καὶ ξηρὸν ὑγρῶ κεκεκρασμένον· καὶ ταῦτα μη ἀντι στατοῦντα πρὸς ἄλληλα· ἀλλ’ ἐν αποτελοῦν τα ῶς ἐξ ενὸς το σῶμα· οὐκ ἂν ἐνθυμηθειη ἐξωθεν εἶναι τούτων τὸν ταῦτα συνάψαν τα· τίς εἰδὼν χειμῶνα παραχωροῦντα ἔαρι· καὶ ἔαρ θέρει· καὶ θέρος μεθοπώρω· καὶ ὅτι ἐναντία ὄντα ταῦτα τῆ φύσει· τὸ μὲν, γὰρ ψύχει· τὸ δὲ, καίει· τὸ δὲ, τρέφει· τὸ δὲ, φθείνει· ὅμως τὰ πάντα ἴσην καὶ ἀ βλαβῆ τοῖς ἀνθρώποις ἀνοις ἀποτελοῦντα τὴν χρῆ σιν· οὐκ ἂν ἐννοιαν λάβοι ὅτι ἐστὶν τίς κρεί ττων τούτων· ὅτι τὴν ἰσότητα πᾶσι πα ρέχων καὶ κυβερνῶν τὰ πάντα· κἂν μη βλέπη τούτον· τίς ορῶν ἐν αέρι τὰς νεφέλας ὑποβασταζομένας· καὶ ἐν νεφέλαις τὴν τῶν ὕδάτων δεδεμένην βαρύτητα· οὐ κ ἐννοιαν λαμβάνει τοῦ ταῦτα δήσαντος καὶ προστάξαντος γενέσθαι· ἢ τίς ὁρῶν αὐτὴν τὴν γῆν βαρυτάτην οὖσαν τῆ φύσει· ἐπὶ τὸ ὕδωρ ἐδρασθεῖσαν. καὶ ἀκίνητον μένουσαν ἐπὶ τὸ φύσει κινούμενον· οὐ διανοηθήσεται ἔνα εἶναι θεὸν θν · τὸν ταῦτη διαταξάμενον καὶ ποιήσαντα θεὸν θν · τίς ιδὼν τὴν κατὰ καιρὸν τῆς γῆς καρποφορίαν· καὶ οὐρανόθεν ὑε τοὺς καὶ ποταμῶν ἐπιρροίας· καὶ πηγῶν ἀναβλύσεις· καὶ ζώων ἐξ ανομοίων γονάς· καὶ ταῦτα οὐκ ἀεὶ, ἀλλὰ καταὰ καιροὺς ὡρισ μένους γιγνόμενα· καὶ ὅμως τίς κατανο ήσας ἐν ἀνομοίοις καὶ ἐναντίοις· τὴν ισην καὶ ὁμοίως παρ αὐτῶν ἀποτελουμένην τά ξιν· οὐκ ἂν ἐνθυμηθείη· ὅτι ἔστιν μία δύ ναμις· ἡ ταῦτα διακοσμησαμένη καὶ δι έπουσα· ὡς ἂν αὐτὴ φαίνηται καλῶς· δι ἣν τὰ καθεαυτὰ μηδέποτε συνελθόν τα καὶ συναφθέντα· διὰ τὴν προς ἀλλη λα τῆς φύσεως ἐναντιότητα· ὅμως συνά πτεται· τὸ μὲν, γὰρ ὕδωρ ὥσπερ εἴρηται· φύσει βαρὺ καὶ κατῶον ἐστὶν· αἰ δὲ νεφέ λαι κούφαι· καὶ ἡ μὲν γὴ βαρυτάτη· τὸ δ’ αὖ πάλιν ὕδωρ· κουφότερόν ἐστὶν ταύτης· καὶ ὑπο μὲν νεφελῶν βαστάζεται· αὐτὸ δὲ τῆς συμπάσης γῆς ἔρισμα καὶ θεμέλιος γίνε ται· καὶ τὸ μὲν ἄρρεν· οὐ ταυτόν ἐστιν τῆ θη λεία· καὶ ὅμως εἰς ἓν συνάγεται· καὶ μία πα ρὰ ἀμφοτέρων ἀποτελεῖται γένεσις τοῦ ὁ μοίου ζώου· καὶ συνελόντι φρᾶσαι· τὸ θερ μὸν τῶ ψυχρῶ ἐναντίον· καὶ τὸ υγρῶ τὸ ξηρῶ μάχεται· καὶ ὅμως συνελθόντα· συστασι άζει προς ἐαυτὰ· ἀλλὰ ἐξ ομονοίας ἔν σῶ μα καὶ τὴν πάντων γένεσιν ἀποτελοῦσιν· οὐ κ ἂν οὖν μαχόμενα καὶ ἐναντία ὄντα τῆ φύ σει· ἐαυτὰ συνήγαγον· εἰ μη κρείττων ἦν καὶ κύ ριος ὁ συνδήσας αὐτά· ὦ καὶ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα ῶσπερ δοῦλα δεσπότη ὑπακούοντα εἴκει καὶ πείθεται· καὶ οὐκ εἰς τὴν ἐαυτοῦ φύσιν ἐκαστον σκοπῶν· ἀντιμάχεται πρὸς τὸ ἕτερον· ἀ λλὰ τὸν συνδήσαντα καὶ γιγνώσκοντα· ὁμό νοιαν ἔχει πρὸς αὐτὰ· ἐπεὶ εἰ μη κρείττονι προ στάξει γεγόνει τούτων μία κράσις· πῶς ἀν ε μίγει ταῦτα καὶ συνῆλθεν· ἔμελλεν γὰρ καὶ με γάλη στᾶσις γίνεσθαι πρὸς αὐτὰ· τοῦ μὲν, καί οντος· τοῦ δὲ, ψύχοντος· καὶ τοῦ μὲν βαρέ ως κάτω· τοῦ δὲ κούφου· ἐκ τῶν ἐναντίων ἔλκοντος· καὶ τοῦ μὲν ἡλίου φωτίζοντος· τοῦ δε ἀἔρος σκοτίζοντος· καὶ γὰρ καὶ τὰ ἄστρα· ἐστασίασεν πρὸς ἐαυτά· ὅτι τὰ μὲν, ἀνωτέρω· τὰ δὲ, κατωτέρω τὴν θέσιν ἔχει· καὶ ἡ μεν νὺξ· οὐκ ἂν παρεχώρησεν τῆ ἡμέρα ἀλλ έμενεν πάν τως μαχομένη πρὸς αὐτὴν καὶ στασιάζουσα· τού των γιγνομένων· λοιπὸν ἦν ἰδεῖν· οὐκἐτι κόσμον· ἀλλ’ ἀκοσμίαν· οὐκέτι τάξιν· ἀλλὰ ἀταξίαν· οὐκέτι σύστασιν· ἀλλὰ ἀσύστατον τὸ ὅλον· οὐκέτι μέτρον· ἀλλὰ ἀμετρίαν· τῆ γὰρ ἐκάστου μάχη καὶ στάσει· ἣ πάντα ἀνη ρεῖτο· ἣ τὸ κρατοῦν μόνον ἐφαίνετο· καὶ τοῦτο πάλιν τὴν τοῦ παντὸς ἀκοσμίαν ἐ δείκνυεν· μόνον γὰρ λειπόμενον καὶ γιγνό μενον τῆ τῶν ἄλλῶ χρεία· ἀνάρμοστον τὸ ὄλον ἐποίει· ὥσπερ καὶ εἰ μόνος ποῦς· ἣ καὶ μόνη χεὶρ ἀπομείνασα· οὐκ ἂν ἔσωσεν ὁλό κληρον τὸ σῶμα· ποίος οὖν κόσμος ἦν· εἰ μόνος ἥλιος ἐφαίνετο· ἤ σελήνη μόνη περιἐ πόλει· ἢ νῦξ μόνη ἦν· ἢ ἡμέρα ἀεὶ ἐτύγχαν εν· ποία δὲ πάλιν ἦν ἀρμονία· εἰ μόνος ἦν 
 οὐρανὸς ουνος χωρις τῶν ἄστρων· ἢ τὰ ἄστρα χω ρὶς οὐρανοῦ ουνου · τί δὲ καὶ χρήσιμον· εἰ μόνη θά λαττα ἦν· καὶ εἰ μόνη ἡ γῆ χωρὶς υδάτων καὶ τῶν ἄλλων τῶν τῆς κτίσεως μερῶν ἐκινῆ το· πῶς δ’ ἂν καὶ ἄνθρωπος ανος ἐφάνη· ἢ ὅλως ζῶον ἐπὶ τῆς γῆς· τῶν στοιχείων πρὸς ἐαυτὰ στασια ζόντων· καὶ ἑνὸς ὄντος τοῦ κρατοῦντος καὶ μη δυναμένου πρὸς τὴν τῶν σωμάτων σύστα σιν ἀρκεῖν· οὐκ ἂν γὰρ ἐκ μόνου θερμοῦ· ἤ μό νου ψυχροῦ· ἢ μόνου ὑγροῦ· ἢ ξηροῦ συνέστη τί τῶν ὄλων· καὶ ἢν ἅτακτα πάντα καὶ ἀ σύνθετα καθόλου· ἀλλ’ ουδ’ ἂν αὐτὸ τὸ δο κοῦν κρατεῖν ἠδυνήθη ἂν συστῆναι· χωρὶς τῆς τῶν ἄλλων ἐπικουρίας· οὕτω γὰρ καὶ νῦν συνέστηκεν· ἐπεὶ οὖν οὐκ’ αταξίαν· ἀλλὰ τάξις ἐστὶν ἐν τῶ παντὶ· καὶ οὐκ ἀμετρία· ἀλλὰ συμμετρία· καὶ οὐκ ἀκοσμία, ἀλλὰ κόσμος· καὶ κόσμου παναρμόνιος σύντα ξις· ἀνάγκη λογίζσθαι καὶ λαμβάνειν ἔν νοιαν τοῦ ταῦτα συναγαγόντος καὶ σὺν σφίγξαντος· καὶ συμφωνίαν ἐργαζομέ νου πρὸς αὐτὰ δεσπότου· κἂν γὰρ εἰ μὴ τοῖς ὀφθαλμοῖς ὁρᾶται· ἀλλὰ ἀπὸ τῆς τάξε ως καὶ συμφωνίᾳς τῶν ἐναντίων· ἐννοεῖν ἔ ξεστιν τὸν τούτων ἄρχοντα· καὶ κοσμήτορα βασιλέα· ὥσπερ γὰρ πόλιν ἐκ πολλῶν καὶ διαφόρων ἀνθρώπων ἀνων συνεστῶσαν· καὶ μικρῶν καὶ μεγάλων· καὶ πλουσίων καὶ πενήτων αὖ· καὶ πάλιν γερόντων καὶ νεωτέρων· καὶ ἀρρέ νων καὶ θηλείων· ἤ θεωρήσαι μὲν εὐτάκτως οἰκουμένην· καὶ τοὺς ἐν αὐτῆ διαφόρους μὲν ὄντας· ὁμονοοῦντας δὲ προς ἐαυτοὺς· καὶ μήτε τοὺς πλουσίους κατὰ τῶν πενή των· μήτε τοὺς μεγάλους κατὰ τῶν μι κρῶν· μήτε τοὺς νέους κατὰ τῶν γερόντων γιγνομένους· ἀλλὰ πάντας κατὰ τὴν ἱ σομυρίαν εἰρηνεύοντας, εἰ ταῦτα βλέποι μεν· πάντως ἐννοοῦμεν· ὅτι ἄρχοντος ἔννομος παρουσία, τὴν ὁμόνοιαν πρυτανεύ ει κἂν μη ὁρῶμεν αὐτόν οὕτως ἐν τῆ τοῦ παντὸς τάξει καὶ ἀρμονία τὸν τοῦ παντὸς ἡγεμόνα· ἀνάγκη νοεῖν θεὸν θν · καὶ τοῦτον ἔνα καὶ ου πολλοὺς· καὶ γὰρ καὶ ἡ τάξις αὕτη τῆς διακοσμήσεως· καὶ η τῶν παντων μεθομονοίας ἀρμονία· οὐ πολλοὺς, ἀλλ’ ένα τὸν αὐτῆς ἄρχοντα καὶ ἡ γεμόνα δείκνυσιν· οὐκ ἂν γὰρ ἡπερ ἧσαν πο λλοὶ τῆς κτίσεως ἄρχοντες· ἐσώζετο τοιαῦτη τάξις τῶν πάντων· ἀλλ’ ἢν πάλιν ἀτάκτα πάντα διὰ τοὺς πολλοὺς· έλκοντος ἐκάστου πρὸς ἑτὴν ἐαυτοῦ βούλησιν τὰ πάντα καὶ μαχομένου πρὸς τὸν ἕτερον· ὣσπερ γὰρ ἐ λέγομεν τὴν πολυθεότητα, ἀθεότητα εἶ ναι· οὕτως ἀνάγκη τὴν πολυαρχίαν ἀναρχί αν εἶναι δεῖ· ἐκάστου γὰρ τὴν τῶν ἐτέρων ἀρ χὴν ἀναιροῦντος· οὐδεὶς ἐφαίνετο λοιπὸν ἄρχων· ἀλλὰ ἦν ἀναρχία παρὰ πᾶσιν· ἔν θα δὲ μη ἔστιν ἄρχων· ἐκεῖ πάντως ἀταξία γίνε ται· καὶ ἔμπαλιν ἡ τῶν πολλῶν καὶ διαφό ρων μία τάξις· καὶ ἡ ὁμόνοια· ἕνα καὶ τὸν ἄρχοντα δείκνυσιν· καθάπερ γὰρ εἴ τις πό ρρωθεν ἀκούοι λύρας ἐκ πολλῶν καὶ διαφόρων νευρῶν συγκειμένης· καὶ θαυμάζοι τούτων τὴν ἀρμονίαν· τὴν συμφωνίαν· πάντως γὰρ ἐκ ταύτης ἐννοεῖ· καὶ οὐκ αὐτὴν ἐαυτὴν κινεῖν τὴν λύραν· ἀλλ’ οὐδε ὑπὸ πολλῶν αὐτὴν τύ πτεσθαι· ἐνα δὲ εἶναι τὸν ἐπιστήμονα· τὸν ἐκάστην νευρὰν ψάλλοντα· κἂν μη τοῦτον βλέ πη· οὕτως παναρμονίου τῆς τάξεως οὔσης ἐν τῶ κόσμω τῶ παντὶ· καὶ μη τῶν ἄνω πρὸς τὰ κάτω· μήτε τῶν κάτω πρὸς τὰ ἄνω στα σιαζόντων· ἀλλα μιᾶς τῶν πάντων ἀποτε λουμένης τάξεως· ἔνα καὶ μη πολλοὺς νοεῖν ἀκόλουθον ἐστὶν τὸν ἄρχοντα καὶ βασιλέα τῆς κτίσεως· τὸν τῶ ἐαυτοῦ φωτὶ τὰ πάντα καταλάμποντα καὶ κινοῦντα· καὶ γὰρ καὶ τοῦτο πάλιν ἀσφαλὲς τοῦ εἶναι τὸν ποιη τὴν ἔνα τοῦ παντὸς ἐστιν· τὸ μη πολλοὺς, ἀ λλὰ ἔνα εἶναι τὸν κόσμον· ἔδει γὰρ πάλιν εἴπερ ἦσαν θεοὶ πολλοὶ· πολλοὺς εἶναι καὶ διαφόρους τοὺς κόσμους· ἐπεὶ μη ἔπρεπεν τοὺς πολλοὺς ἔνα κόσμον κατασκευάζειν· μήτε τὸν ἔνα ὑπὸ πολλῶν ποιεῖσθαι διὰ τὰ ἐκ τούτων δεικνύμε να ἄτοπα· πρῶτον μὲν ὅτι εἰ ὑπὸ πολλῶν ὁ εἷς γεγόνει κόσμος, ἀσθένεια τῶν ποιησάντων ἦν· καὶ ἐκ τούτου γνώρισμα οὐ τὸ τυχὸν ἦν τῆς ἀ τελοῦς ἐκάστου πρὸς τὸ ποιεῖν ἐπιστήμης· εἰ γὰρ ἤρκει εἶς· οὐκ ἂν οἱ πολλοὶ τὴν ἄλλων ἀνε πλήρουν ἐλληψιν· ἐν θεῶ θῶ δὲ λέγειν εἶναι τί ἐλλει πὲς ἀσεβὲς· οὐ μόνον· ἀλλὰ καὶ πέρα τῶν ἀθεμίτων ἐστίν· καὶ γὰρ καὶ τεχνίτην ἐν ἀνθρώποις ανοις 
 οὐκ ἄν τις εἴποι τέλειον· ἀλλὰ ἀσθενῆ· εἰ μη μόνος· ἀλλὰ μετὰ πολλῶν ἀποτελείοι τὸ ἔργον· εἰ δε ἐκαστος μὲν ἡδύνατο τὸ ὅλον α ποτελέσαι· οἱ πάντες δὲ εἰργάσαντο διὰ τὴν τοῦ γιγνομένου κοινωνίαν· γέλοιον μὲν ἂν εἴη τὸ τοιοῦτον· εἰ διὰ δόξαν ἕκαστος εἰργάσα το ινα μὴ ῶς ἀδύνατος ὑπονοηθῆ· κενοδο ξίαν δὲ πάλιν λέγειν ἐν θεοῖς· τῶν ατοπωτά των ἐστὶν· ἐπειτα εἰ ἕκαστος ἱκανὸς ἦν πρὸς τὴν τοῦ ὄλου δημιουργίαν· τίς ἡ χρεία τῶν πολλῶν· ἐνὸς αὐταρκοὺς γιγνομένου πρὸς τὸ πᾶν· ἀλλ’ὥστε ἀσεβὲς καὶ ἄτοπον ἂν φανεί η· οἱ δε ποιήσαντες διάφοροι καὶ πολλοὶ· λόγου ὄντος φυσικοῦ· τὸ ἓν καὶ τέλειον τῶν διαφορῶν κρείττον εἶναι· καὶ τούτο δὲ ιστέον· ὅτι εἰ ὑπὸ πο λλῶν ὁ κόσμος ἐγεγόνει· διαφόρους εἶχεν καὶ τὰς κινήσεις· ἐν δε τῆ διαφορᾶ καθάπερ εἴρηται πρό τερον πάλιν ἣν ἀκοσμία καὶ τοῦ παντὸς ἀ ταξία· ἐπειδὴ οὐδε ναῦς ὑπὸ πολλῶν· κυβερ νουμένη κατόρθον πλεύσεται· εἰ μη εἷς ταύτης τοὺς οἴακας κρατοίη κυβερνήτης· οὐδὲ λύρα ὑπὸ πολλῶν κρουομένη· σύμφωνον ἀποτε λέσει τὸν ἦχον· εἰ μη εἶς ὁ ταύτην εἴη κατεπι στήμην ψάλλων· οὐκοὖν· μιᾶς οὔσης τῆς κτίσεως καὶ ἐνὸς ὄντος τοῦ κόσμου· καὶ μιᾶς τῆς τούτου τάξεως· ἔνα δεῖ νοεῖν καὶ τὸν ταύτης βασιλέα καὶ δημιουργὸν κύριον κν · διὰ τοῦ το γὰρ καὶ αὐτὸς ὁ δημιουργὸς ἔνα τὸν σύμ παντα κόσμον πεποίηκεν· ἵνα μη τῆ πολλῶν συστάσει· πολλοὶ καὶ οἱ δημιουργοὶ νομίζοιν το· ἀλλ’ ἑνὸς ὄντος τοῦ ποιήματος, εἶς καὶ ὁ τούτων ποιητῆς πιστεύηται· καὶ οὐκ επειδὴ εἷς ἐστιν ὁ δημιουργὸς· διὰ τοῦτο καὶ εἶς ἐστιν ὁ κόσ μος· ἡδύνατο γὰρ καὶ ἄλλους ποιήσαι κό σμους ὁ θεὸς θς · ἀλλὰ διὰ τοῦθ’ ἕνα κόσμον πεποί ηκεν ἵνα διαὐτοῦ εἰκόνα καὶ γνώρισμα πᾶσιν πα ρέχη· ἔνα εἶναι τὸν τοῦτον δημιουργήσαντα θεὸν θν · τίς οὖν ἂν εἴη οὗτος· τοῦτο γὰρ ἀναγκαῖον μάλι στα δηλῶσαι καὶ λέγειν· ἵνα μὴ τῆ περὶ τοῦτον ἀγνοία πλανηθεὶς τίς· ἔτερον ὑπολάβοι καὶ εἰς τὴν αὐτὴν πάλιν τοῖς πρότερον ἀθεότητα ἐ μπέση· νομίζω δὲ μηδένα τὴν διάνοιαν περὶ τούτου ἀμφίβολον ἔχειν· εἰ γὰρ δὴ τοὺς παρὰ ποιηταῖς λεγομένους ψευδοθέους· οὐκ εἶναι θε οὺς ὁ λόγος ἐδειξεν· τοὺς τε τὴν κτίσιν θεοποι οῦντας ἥλεγξεν πλανωμένους· καὶ καθ’ὅλου τὴν τῶν ἐθνῶν εἰδωλολατρίαν ἀθεότητα καὶ ἀσέβειαν οὖσαν ἀπέδειξεν· ἀνάγκη πᾶσα τούτων ἀναιρουμένων λοιπὸν· παρ’ ἡμῖν εἶναι τὴν θεοσέβειαν· τὸν τε παρ’ ἡμῶν προσκυνούμενον καὶ κηρυττόμενον· τοῦτον μόνον εἶναι θεὸν θν ἀληθινὸν καὶ τῆς κτίσεως 
 κύριον κν · καὶ πάσης ὑποστάσεως δημιουργὸν· τίς προ(σεχε) ὁ αναγινοσκον περὶ τοῦ υιοῦ οτι οὐτως ἐστι ἠ σοφία καὶ ὁ λόγος τοῦ πατρὸς πρς 
 διοῦ τὰ πάντα ἐποί σεν. 
 δὴ οὖν ἐστιν οὗτος ἤ ὁ πανάγιος καὶ ὑπὲρ ἐκεί να πάσης γενητῆς οὐσίας ὁ τοῦ χριστοῦ χῦ 
 πατήρ πήρ · ὅστις καθάπερ ἄριστος κυβερνήτης τῆ ἰδία σο φία· τουτέστιν τῶ ιδίω λόγω τῶ κυρίω κω ἡμῶν καὶ σωτῆρι σρι 
 
 χριστῶ χῶ τὰ πάντα πανταχοῦ διακυβερνᾶ σωτη ριώς· καὶ διακοσμεῖ καὶ ποιεῖ· ῶς ἂν αὐτῶ καλῶς ἔχειν δοκεῖ· ἔχει δὴ καλῶς ὡς γέγονεν καὶ ὁρῶ μεν γιγνόμενα· ἐπειδὴ καὶ τοῦτο βούλεται· καὶ τοῦτο oὐκ ἄν τις ἀπιστήσειεν· εἰ μὲν γὰρ ἄλογος ἡ τῆς κτίσεως κίνησις καὶ ἀπλῶς ἐφέρετο τὸ πᾶν· καλῶς ἄν τις καὶ τοῖς λεγομένοις ἠπίστησεν· εἰ δε ἐν λόγω καὶ σοφία συνέστηκεν τὸν πάντα κό σμον διακεκοσμῆσθαι· ἀνάγκη τὸν ἐπικείμε νον καὶ διακοσμήσαντα τοῦτον· οὐκ ἄλλόν τινὰ ἢ λόγον εἶναι τοῦ θεοῦ θῦ · λόγον δέ φημι οὐ κ ὃν σπερματικὸν τινες εἰώθασι καλεῖν ἄψυ χον ὄντα καὶ μηδὲν λογιζόμενον μήτε νοοῦν τα· οὐδε οἷον ἔχει τὸ λογικὸν γένος λόγον· τὸν ἐκ συλλαβῶν συγκείμενον καὶ ἐν ἀέρι σημαινό μενον· ἀλλὰ τὸν τοῦ ἀγαθοῦ καὶ θεοῦ θῦ τῶν ὅλων ζῶντα καὶ ἐνεργῆ θεὸν θν αὐτολόγον λέγω· ὃς ἄλλος μέν ἐστι τῶν γενητῶν καὶ πάσης τῆς κτί σεως· ἰδιος δὲ καὶ μόνος τοῦ ἀγαθοῦ πατρὸς πρς ὑ πάρχει λόγος· ὃς τόδε τὸ πᾶν διἐκόσμη σεν· καὶ φωτίζει τῆ αὐτοῦ προνοια· ἀγα θοῦ γὰρ πατρὸς πρς ἀγαθὸς ὁ λόγος ὑπάρχων· αὐτὸς τὰ πάντα διἐκόσμησεν καὶ ἤρμοσεν· οὗτος γὰρ θεοῦ θῦ δύναμις καὶ θεοῦ θῦ σοφία ὢν· οὐρανὸν μὲν περιστρέφει· γὴν δὲ τῶ ἱδίω νεύματι ἡδρασεν· τούτω φωτιζόμενος ἥλιος τὴν οἰκουμένην καταυγάζει· καὶ σελήνη φαίνουσα πληροῦται· καὶ υετοὶ τὴν γὴν ἐπικλήζουσιν· καὶ ἡ μὲν θάλαττα περιορίζεται· ἡ δε γῆ παν τοίοις φυτοῖς κομᾶ καὶ χλοηφορεῖ· καὶ εἴ τις ἄπιστος ζητοίη περὶ τῶν λεγομένων εἰ όλως ἐ στὶν λόγος θεοῦ θῦ · μαίνεται μὲν ὁ τοιοῦτος ἀμ φιβάλλων περὶ λόγου θεοῦ θῦ · ἔχει δὲ ὅμως ἐκ τῶν ὁρωμένων τὴν ἀπόδειξιν· ὅτι πάντα λόγω καὶ σοφία θεοῦ θῦ συνεστηκεν· καὶ οὐκ ἂν ἡδράσθη τι τῶν γεναμένων εἰ μη λόγω γεγόνει· καὶ λόγω θείω καθάπερ ἐλέχθη· λόγος δὲ ὢν· οὐ κατὰ τὴν ἀνθρώπων ἀνων ὁμοιότητα ῶς προ εῖπον ἐστὶν συγκείμενος ἐκ συλλαβῶν· ἀ λλὰ τοῦ ἐαυτοῦ πατρὸς πρς ἐστιν εἰκὼν ἀπαράλλακ τος· ἄνθρωποι ἄνοι μὲν γὰρ ἐκ μερῶν συγκείμενοι καὶ ἐκ τοῦ μη ὄντος συγκείμενοι· συγκείμενον ἔχου σιν καὶ διαλυόμενον τὸν ἐαυτῶν λόγον· ὁ δε 
 θεὸς θς · ὦν ἐστιν καὶ οὐ σύνθετος· διὸ καὶ ὁ τού του λόγος· ὧν ἐστιν καὶ οὐ σύνθετος· ἀλλ’ εἷς καὶ μονογενῆς θεὸς θς ὃς ἐκ τοῦ πατρὸς πρς οἶα πηγῆς ἀγαθῆς· ἀγαθὸς προἐλθὼν πάντα διακοσμεῖ καὶ συνέ χει· ἡ δε αἰτία δι ἢν ὅλως ὁ τοῦ θεοῦ θῦ λόγος τοῖς γενομένοις ἐπιβέβηκεν· ἔστιν ἀληθῶς θαυ μαστὴ καὶ γνωρίζουσα· ὅτι οὐκ άλλως ἔπρε πεν· ἤ οὕτως γενέσθαι ὥσπερ καὶ ἐστίν· τῶν μεν γὰρ γενητῶν ἡ φύσις ἃτε δὴ ἐξ ουκόντων ὑποστᾶσα· ῥευστὴ τίς καὶ ἀσθενὴς καὶ θνη τὴ καθεαυτὴν συγκρινομένη τυγχάνει οὖ σα· ὁ δε τῶν ὁλων θεὸς θς ἁγαθὸς καὶ ὑπέρκα λος τὴν φύσιν ἐστὶν· διὸ καὶ φιλ άνθρωπός άνος ἐστίν· ἀγαθῶ γὰρ περὶ οὐδενὸς ἂν γένοιτο φθό νος· ὅθεν οὐδε τῶ εἶναι τί φθονεῖ· ἀλλὰ πάντας εἶναι βούλεται· ἵνα καὶ φιλαν θρωπεύεσθαι δύνηται· ὁρῶν γὰρ πᾶ σαν τὴν γενητὴν φύσιν, ὅσον κατὰ τοὺς ἱ δίους αὐτῆς λόγους· ῥευστὴν οὖσαν καὶ δι αλυομένην· ινα μη τοῦτο πάθωσιν· καὶ πάλιν εἰς τὸ μη εἶναι ἀναλυθῆ τὸ ὄλον· τούτου ἐνεκεν τῶ ἐαυτοῦ καὶ ἀϊδίω λόγω ποιήσας τὰ πάντα καὶ οὐσιώσας τὴν κτί σιν· οὐκ ἀφηκεν αὐτὴν τῆ ἐαυτῆς φύσει φέ ρεσθαι καὶ χειμάζεσθαι· ἵνα μη καὶ κινδυ νεύση πάλιν εἰς τὸ μὴ εἶναι· ἀλλ’ ῶς ἀγαθὸς τῶ ἐαυτοῦ λόγω τὴν σύμπασαν διακυβερ νᾶ καὶ καθίστησιν· ινα τῆ τοῦ λογου παρου σία καὶ προνοία καὶ διακοσμήσει φωτιζο μένη ἡ κτίσις· βεβαίως διαμένειν δυνηθῆ· ἅτε δὴ τοῦ ὅντος ὅντως ἐκ πατρὸς πρς λόγου με ταλαμβάνουσα καὶ βοηθουμένη δι αὐτοῦ εἰς τὸ εἶναι ἆρα πάθη ὅπερ ἂν ἔπαθεν εἰ μη ὁ λόγος αὐτὴν ἐτήρει· λέγω δὴ τὸ μὴ εἶναι· 
 ὅς ἐστιν γὰρ εἰκὼν τοῦ θεοῦ θῦ τοῦ ἀορατου πρωτό 
 τοκος πάσης κτίσεως· ὅτι ἐν αυτῶ καὶ δι’ αὐ 
 τοῦ συνέστηκεν τὰ πάντα· τά τε ὁρατὰ καὶ 
 τὰ ἀόρατα· καὶ αὐτὸς ἐστιν ἡ κεφαλὴ τῆς ε 
 κκλησίας· ῶς οἱ τῆς ἀληθείας διάκονοι διδά 
 σκουσιν ἐν αγίοις γράμμασιν· αὐτὸς γοὖν ὁ παντοδύναμος καὶ παντέλειος ἄγιος τοῦ πατρὸς πρς 
 λόγος ἐπιβᾶς τοῖς πᾶσιν· καὶ πανταχοῦ τὰς εαυτοῦ δυνάμεις ἐφαπλῶσας καὶ φω τίσας τά τε φαινόμενα καὶ τὰ ἀόρατα πάντα εἰς ἐαυτὸν συνέχειν καὶ σὺν σφίγγει· μη δὲν ἔρημον τῆς ἐαυτοῦ δυνάμεως ἀπολελοι πῶς· ἀλλὰ πάντα δια πάντων καὶ ἔκαστον ἴδι καὶ ἀθρόως ὁμοὒ τὰ ὄλα ζωοποιῶν καὶ διαφυ λάττων· καὶ ἵνα μὴ τὸ καθ’ἓν ἐπι φανεροῖς ὀνομάζων διατρίβω· οὐδέν ἐστι τῶν ὅν των καὶ γιγνωμένων ὁ μη ἐαυτῶ καὶ δι εαὐτοῦ γέγονεν· καὶ ἑστηκεν· ἦ φησιν καὶ ὁ θεολόγος 
 ἀνὴρ· ἐν ἀρχὴ ἧν ὁ λόγος· καὶ ὁ λόγος ἧν πρὸς 
 τὸν θεὸν θν · καὶ θεὸς θς ἦν ὁ λόγος· οὗτος ἦν ἐν ἀρχῆ 
 πρὸς τὸν θεὸν θν · πάντα δι αὐτοῦ ἐγένετο· καὶ χω ρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδε ἔν· αὐτὸς γὰρ ἐνα τὸν κό σμον καὶ μίαν τὴν τούτου τάξιν ἀποτελεῖ κα λῶς καὶ ἡρμοσμένως· μένων μὲν αὐτὸς ἀκί νητος παρὰ τῶ πατρὶ πρὶ · πάντα δὲ κινῶν τῆ ἐαυ τοῦ στάσει· ὡς ἂν εκαστον τῶ ἐαυτοῦ πατριὶ πρὶ δο κῆ· καὶ τοῦτο ἐστὶν αὐτοῦ τὸ παράδοξον τῆς θεότητος· ὅτι ἐνὶ καὶ τῶ αὐτῶ νεύματι τὰ πάντα ὁμοῦ καὶ οὐκ ἐκ διαστημάτων· ἀλλ’ ἀ θρόως ὅλα τά τε ὀρθὰ καὶ τα περιφερῆ· τὰ ἄνω· τὰ μέσα· τὰ κάτω· τὰ ὑγρὰ· τὰ θερμὰ· τὰ φαινόμενα· καὶ τὰ ἀόρατα πε ριάγει· καὶ διακοσμεῖ κατὰ τὴν ἐκάστου φύ σιν ὡς γέγονεν δι αὐτοῦ· καὶ τούτον πάλιν οὐ κ ἄπιστον· ὅπου γε καὶ μεγάλη πόλις ὑπὸ πα ρουσία τοῦ καὶ ταύτην οἰκοδομήσαντος ἄρ χοντος· τοιαὐτην ἔχει τὴν ἐπιμέλειαν· κα θάπερ τοίνυν ἐκείνου παρὸν τος καὶ πρὸς πάντας τὸν ὀφθαλμὸν τείνοντος ἐπόμε νοι· πάντες τὴν ἐαυτῶν τάξιν ἀποτελοῦ σιν· καὶ οἱ μὲν, ἐπὶ τὴν γεωργίαν· οἱ δὲ, ἐπὶ τοὺς ὑδραγωγοὺς ὑδρευσάμενοι σπεύ δουσιν· καὶ ὁ μὲν, ἐπὶ τὴν βουλὴν· βαδί ζει· ὁ δε δικαστὴς ἐπὶ τὸ δικάζειν προέρ χεται· καθίσταται δὲ εὐθέως· ὁ μὲν τεχνί της ἐπὶ τὴν ἐργασίαν· ὁ δε ναύτης ἐπὶ τὴν θάλατταν κατέρχεται· καὶ οἱ μὲν, περὶ τὴν πόλιν ἀναστρέφονται· οἱ δὲ, ἀπὸ τῆς πόλεως ἐξέρχονται· καὶ πάλιν εἰς αὐτὴν ἐπανἐρχονται· πάντα δὲ ταῦτα τῆ παρουσία τοῦ ἐνὸς ἄρ χοντος καὶ τῆ τούτου διατάξει γίνεταί τε καὶ συνίσταται· κατὰ ταῦτα δὴ καὶ ἐπὶ τῆς σύμ πασης κτίσεως κἂν μικρὸν ἦν τὸ παράδει γμα· ὅμως μείζωνι διανοία χρὴ νοεῖν· ὑ πὸ γὰρ μιᾶς ῥιπῆς νεύματος ἐνὸς τοῦ λόγου τοῦ θεοῦ θῦ ὁμοῦ τὰ πάντα διακοσμεῖται· καὶ τὰ οἰκεῖα παρεκάστου γίνεται· καὶ παρὰ τῶν πάντων ὁμοῦ μία τάξις ἀποτελεῖται· νεύ ματι γὰρ καὶ ταῖς δυνάμεσιν τοῦ ἐπιστα τοῦντος καὶ ἡγεμονεύοντος λόγου· οὐρανὸς οὐνὸς 
 μὲν περιστρέφεται· τὰ δε ἄστρα κινεῖται· καὶ ὁ μεν ἥλιος φαίνει· ἡ δὲ σελήνη περιπολεῖ· καὶ ἀὴρ μὲν ὐπ’ αὐτοῦ φωτίζεται· αἱθὴρ δὲ θερ μαίνεται· ἄνεμοι πνέουσιν· τὰ ὄρη εἰς ὕ ψος ἀνατεταμένα ισταται· ἡ θάλαττα κυ μαίνεται· καὶ τὰ ἐν αὐτῆ ζῶα τρέφεται· ὁ ἄνθρωπος ἄνος πλάττεται· καὶ ἀπλῶς πάντα ψυχοῦ ται καὶ κινεῖται· τὸ πὺρ καίει· τὸ ὕδωρ ψύχει· πηγαὶ ἀναβλύζουσιν· ποταμοὶ πλη μμυροῦσιν· καιροὶ καὶ ὥραι παραγίνονται· ὕετοὶ κατέρχονται· τὰ νέφη πληροῦται· χά λαζα γίνεται· χειμὼν καὶ κρύσταλλος πήγνυ ται· πετεινὰ ιπταται· ἐρπετὰ πορεύεται· ἔνυδρα νήχεται· ἡ θάλαττα πλέεται· ἡ γῆ σπείρεται καὶ κατὰ τοὺς ιδίους καιροὺς χλοηφορεῖ· φυτὰ αὔξει· καὶ τὰ μὲν νεάζει· τὰ δὲ, πεπένεται· τὰ δὲ, αὐξάνοντα· γηρά σκει καὶ φθείνει· καὶ τὰ μὲν, ἀφανίζεται· τὰ δὲ, γεννᾶται καὶ φαίνεται· πάντα δὲ ταῦ τα καὶ ἔτι πλείω τούτων· ἃ διὰ τὸ πλῆθος οὐ χ’οἷοι τε ἐσμὲν λέγει ὁ παραδοξοποιὸς καὶ ἅ γιώτατος τοῦ θεοῦ θῦ λόγος φωτίζων καὶ ζωοποι ῶν τῶ τοῦ πατρὸς πρς νεύματι κινεῖ καὶ διακοσμῶν ἔνα τὸν κόσμον ἀποτελεῖ· οὐκ ἔξωθεν ἐαυ τοῦ καὶ τὰς ἀοράτους δυνάμεις ἀφεὶς· καὶ γὰρ καὶ ταῦτας οἷα δὴ καὶ αὐτῶν ποιητῆς ὑπάρ χων· συμπεριλαβὼν ἐν τοῖς ὄλοις συνέχει καὶ ζωοποιεῖ τῶ ἐνὶ πάλιν καὶ ἐαυτοῦ νεύ ματι καὶ τῆ ἐαυτοῦ προνοία κατὰ τὸ βούλη μα τοῦ πατρὸς πρς · καὶ τούτου οὐκ ἄν τι γένοιτο πρὸς ἀπιστίαν ἔφοδος· ὥσπερ γὰρ τῆ αὐτοῦ προνοία· καὶ σώματα μὲν αὔξει· ψυχὴ δὲ λογικὴ κινεῖται· καὶ τοῦ λογίζεσθαι τὸ ζῆν ἔχει· καὶ τοῦτο οὐ πολλῆς ἀποδείξεως δέσται· ὁρῶμεν γὰρ τὰ γιγνόμενα· οὔτω δὴ πάλιν αὐ τὸς ὁ τοῦ θεοῦ θῦ λόγος ἐνὶ καὶ ἀπλῶ νεύματι τῆ γε αὐτῆ δυνάμει τὸν τε ὁρατὸν κόσμον καὶ τὰς ἀοράτους δυνάμεις κινεῖ· καὶ συνέ χει· ἐκάστω τὴν ἰδίαν ἐνέργειαν ἀποδιδοὺς· ὥστε τὰς θείας θειότερως κινεῖσθαι· τὰ δὲ ὁρατὰ ὥσπερ καὶ ὁρᾶται· αὐτὸς δὲ ἐπὶ πάν των ἡγεμών τε καὶ βασιλεὺς καὶ σύστασις γι γνόμενος τῶν πάντων· τὰ πάντα πρὸς δό ξαν καὶ γνῶσιν τοῦ ἐαυτοῦ πατρὸς πρς ἐργάζεται· μόνον οὐχὶ διὰ τῶν γιγνομένων ἔργων αὐ 
 τοῦ διδάσκων καὶ λέγων· ἐκ μεγέθους καὶ 
 καλλονῆς κτισμάτων ἀναλόγως ὁ γενεσιουρ 
 γὸς αὐτῶν θεωρεῖται· ὥσπερ γὰρ ἀναβλέ ψαντας εἰς τὸν οὐρανὸν οὐνὸν καὶ εἰδότας τὸν κόσμον αὐτοῦ· τὸ τῶν ἄστρων φῶς ἐστιν, ἐνθυμεῖσθαι τὸν ταῦτα διακοσμοῦντα λόγον· ὄντως νοοῦντας, λόγον θεοῦ θῦ νοεῖν ἐστιν· ἀνάγκη καὶ τὸν τούτου πατέρα πρα 
 θεὸν θν ἐξ οὗ προϊὼν εἰκότως τοῦ ἐαυτοῦ πατρὸς πρς ἐρμηνεὺς καὶ ἄγγελος γίγνεται· καὶ τοῦτο ἐκ τῶν καθ’ ἡμᾶς τις ἂν ιδοι· εἰ γὰρ δὴ λόγου προϊὸν τος παρὰ ἀνθρώπων ἀνων ἐνθυμού μεθα· τούτου πηγὴν εἶναι τὸν νοῦν· καὶ τῶ λόγω ἐπιβάλλοντες τὸν νοῦν· σημαινό μενον ὁρῶμεν τὸν λογισμὸν· πολλῶ πλέον μείζονι νοῆσει καὶ ἀσυγκρίτω ὑπεροχὴ· τοῦ λό γου τὴν δύναμιν ὁρῶντες ἐννοίας λαμβά νομεν καὶ τοῦ ἀγαθοῦ πατρὸς πρς αὐτοῦ ὡς αὐτὸς ὁ 
 
 σωτὴρ σηρ φησὶ· ὁ ἑωρακῶς ἐμὲ ἑώρακεν τὸν πατέρα πρα · ταῦτα δὲ καὶ πᾶσα θεόπνευστος γραφὴ φα νερώτερον καὶ κατὰ μείζον κηρύττει· ἀφ ὧν καὶ ἡμεῖς τεθαρρηκότες ταῦτα σοι γράφομεν· καὶ σοὶ ταῦταις ἐντυ γ χάνων· δυνήση τῶν λε γομένων ἔχειν τὴν πίστιν· λόγος γὰρ ἐκ μει ζόνων βεβαιούμενος· ἀνἀντίρρητον ἔχει τὴν ἀπόδειξιν· ἄνωθεν τοίνυν περὶ τῆς τῶν εἰ δώλων ἀναιρέσεως προἠσφαλίζετο τὸν πα 
 λαιὸν λαὸν ὁ θεῖος λόγος· οὐ ποιήσεις σεαὐ 
 τῶ εἴδωλον· οὐδε παντὸς ὁμοίωμα ὅσα 
 ἐν τῶ οὐρανῶ οὐνῶ ἄνω καὶ ἐπὶ τῆς γῆς κάτω· τὴν δὲ αἰτίαν τῆς τούτων ἀναιρέσεως, ἔτερος 
 σημαίνει· λέγων· τὰ εἴδωλα τῶν ἐθνῶν 
 ἀργύριον καὶ χρυσίον ἐργα χειρῶν ἀνθρώπων ἀνων · στό 
 μα ἔχουσιν καὶ οὐ λαλήσουσιν· ὀφθαλμοὺς 
 ἔχουσι καὶ οὐχ ὅψονται· ὦτα ἔχουσιν καὶ οὐκ α 
 κούσονται· χείρας ἔχουσιν καὶ οὐ ψηλαφήσου 
 σιν· πόδας ἔχουσιν καὶ οὐ περιπατήσουσιν· οὐκ αδιδάκτους δὲ ἡμᾶς οὐδε περὶ τῆς κτίσεως ἀφῆκεν· ἵνα γὰρ μή τινες τῶ κάλλει τούτων ἀποβλέψαντες· οὐκ’ ῶς ἔργα θεοῦ θῦ · ἀλλ’ ῶς θε οὺς θρησκεύουσιν· προἀσφαλίζεται ὁ προ 
 φήτης θεία προστάξει λέγων· καὶ μὴ ἀνα 
 βλέψας τοῖς ὁφθαλμοῖς καὶ εἰδὼν τὸν ἡ 
 λιον καὶ τὴν σελήνην· καὶ πάντα τὸν κόσ 
 μον τοῦ οὐρανοῦ οὐνοῦ · πλανηθεὶς προσκυνήσεις 88αὐτοῖς· ἂ απένειμεν κύριος κς ὁ θεός θς σου πᾶσι τοῖς 
 ἔθνεσι τοῖς ὑποκάτω τοῦ οὐρανοῦ οὐνοῦ · ἀπένειμεν δὲ· οὐκ εἰς τὸ εἶναι θεοὺς αὐτοῖς αὐτὰ· ἀλλὰ τῆ τούτων ἐνεργεία γινώσκουσιν οἱ ἀπὸ τῶν ἐθνῶν τὸν πάντων δημιουργὸν θεὸν θν ῶς προ εἰρηται· ὁ γὰρ τῶν ἐβραίων πᾶλαι λαὸς, κα τὰ πλεῖον εἶχεν τὴν διδασκαλίαν· ὅτι μη μόνον ἐκ τῶν τῆς κτίσεως ἔργων· ἀλλὰ καὶ ἐκ τῶν θείων γραφῶν εἶχον τὴν περὶ θεοῦ θῦ γνῶ σιν· καὶ καθόλου δὲ τοὺς ἀνθρώπους ἀνους ἀπὸ τῆς πε ρὶ τὰ εἴδωλα πλάνης καὶ ἀλόγου φαντα 
 σίας ἀφέλκων· φησίν· οὐκ έσονται σοι θε 
 οὶ ἔτεροι πλὴν ἐμοῦ· οὐχ ὦσον τῶν δε θε ῶν ἄλλων κωλύει· τούτων αὐτοὺς ἐχειν τὸ σέβας· ἀλλ’ ἵνα μή τις τὸν ἀληθινὸν ἀποστρα φεὶς θεὸν θν · ἐαυτῶ τὰ μη ὄντα θεοποιεῖν ἄρξηται· τὸ γὰρ ἄλλο παρὰ τὸν ὄντα καὶ ἀληθινὸν θεὸν θν · τί ἂν εἰη ἣ τὸ μη ὄν καὶ τὸ ψεῦδος· ὁποῖοι εἰσὶν οἱ πα ποιηταῖς καὶ συγγραφεῦσιν ὀνομασθέντες καὶ δειχθέντες οὐκ ὄντες θεοὶ· καὶ αὐτὴ δὲ ἡ λέξις τὸ μη εἶναι αὐτοὺς θεοὺς· δείκνυσιν δι’ ἧς φησὶν οὐ κ έσονταί σοι θεοὶ· ὄπερ ἐπὶ μέλλοντος σημαίνεται· τὸ δε ἐπὶ μέλλουσιν γινόμενον· οὐκ έστιν τότε ὅτε ταῦτα λέγεται· ἆρ’ οὖν ἀναιρῶν τὴν τῶν εἰδώλων θεότητα· σεσιώπικεν ἡ ἔνθε ος διδασκαλία· καὶ ἀπλῶς ἀφῆκεν τὸ γένος τῶν 
 ἀνθρώπων ἀνων ἄμοιρον τῆς τοῦ θείου γνώσεως φέρεσθαι· οὔ μὲν οὖν· ἀλλὰ καὶ προἀπαντᾶ τῆ διανοία 
 λέγουσα· ἄκουε ἰσραὴλ ἰὴλ · κύριος κς ὁ θεός θς σου· κύριος κς εἶς ἐστιν· καὶ 
 πάλιν· ἁγαπήσεις κύριον κν τὸν θεόν θν σου ἐν ὅλη τῆ καρ 
 δία σου· καὶ ἐν ὅλη τῆ ισχύϊ σου· καὶ πάλιν· 
 ἐγῶ εἰμι κύριος κν ὁ θεός θς · ὅτι δὲ καὶ ἡ δια πάντων καὶ εἰς πάντα αὐτοῦ πρόνοια καὶ διακόσμησις ἀπὸ πάσης θεοπνεύστου γραφῆς μαρτυρεῖται· ἀρκεῖ πάλιν ἐκ τῶν λεγομένων ἔχειν τὴν πί 
 στιν ἧ φασὶν οἱ θεολόγοι ἄνδρες· ἐθεμελί 
 ωσας τὴν γῆν καὶ διαμένει τῆ διατάξει σου· 
 διαμένει ἡ ἡμέρα· καὶ πάλιν· ψάλατε τῶ θεῶ θῶ 
 
 ἡμῶν ἐν κιθάρα· τῶ περιβάλλοντι τὸν οὐρανὸν οὐνὸν 
 
 ἐν νεφέλαις· τῶ ἑτοιμάζοντι τῆ γῆ ὑετὸν· τῶ 
 ἐξανατέλλοντι ἐν ὄρεσιν χόρτον· καὶ χλόην τῆ 
 δουλεία τῶν ἀνθρώπων ἀνων · καὶ διδόντι τοῖς κτηνεσι σχολ πρόσεχε ὁ αναγινώ σκον τὴν τοῦ υἱοῦ πρὸς τὸν 
 πατέρα πρα ὁμοίω σιν καὶ θεὸν θν ἐκ 
 θεοῦ θῦ καὶ θαυμαστον σύμβουλον καὶ ἐξουσιατὶν καὶ ἄρχοντα εἰρί νης καὶ κατὰ πάντων εἰσος καὶ ὁμοιος τῶ πατρὶ πρι . τρο 
 φὴν αὐτῶν· διὰ τίνος δὲ δίδωσιν· ἢ δι οὗ τὰ πάντα γέγονεν· δι οὗ γὰρ γέγονεν· δι οὗ γὰρ γέγονεν αὐτοῦ· καὶ ἡ τῶν πάντων ἀκολουθως ἐστὶν πρόνοια· τίς οὖν ἂν εἴη οὗτος, ἤ ὁ τοῦ θεοῦ θῦ λόγος· περὶ οὗ καὶ 
 ἐν ετέρω λέγει· τῶ λόγω κυρίου κυ οἱ οὐρανοὶ οὐνοὶ ἐστερεώ 
 θησαν· καὶ τῶ πνεύματι πνί τοῦ στόματος αὐτοῦ πᾶσα 
 ἡ δύναμις αὐτῶν· αὐτὸς γὰρ εἶπεν καὶ ἐγενή 
 θησαν· αὐτὸς ἐνετείλατο καὶ ἐκτίσθησαν· κα 
 θὼς καὶ ὁ πάντα μέγας μωυσῆς ἐν ἀρχῆ τῆς κοσ 
 ποίιας βεβαιοῖ τὸ λεγόμενον ἐξηγούμενος καὶ 
 λέγων· καὶ εἶπεν ὁ θεὸς θς ποιήσωμεν ἄνθρωπον ἄνον · κατ’ εἰ 
 κόνα ἡμετέραν καὶ καθομοίωσιν· ἐπειδὴ καὶ τὴν οὐρανοῦ οὐνοῦ καὶ γῆς· καὶ πάντων ὑφιστὰς γένε 
 σιν αὐτῶν εἶπεν· ὁ πατὴρ πὴρ γενηθήτω ὁ οὐρανὸς οὐνὸς · 
 καὶ συναχθήτω τὰ ὕδατα καὶ ὁφθήτω ἡ ξηρὰ· 
 καὶ ἐξαγαγέτω ἡ γῆ βοτάνην χόρτου· καὶ πᾶν 
 ζῶον· ἀφ ὧν καὶ ιουδαίους ἂν τις ἐλέγξειεν· οὐ γνησίως ἐφιστάνοντας ταῖς γραφαῖς· τί νι γὰρ ἄν τις εἴποι πρὸς αὐτοὺς ἐλεγεν ὁ θεὸς θς καὶ πρὸσέταττεν· εἰ μεν οὖν τοῖς γινομένοις προσέταττε ἢ ὡμιλεῖ περιττὸς ὀ λόγος· οὔπω γὰρ ἦν ἀλλ’ έμελλε γενεσθαι· οὐδεὶς δὲ τῶ μη ὄντι λαλεῖ· οὐδε εἰς τὸ γενέσθαι τῶ μηδέπω γενο μένω προστάττει καὶ λέγει· εἰ δε τοῖς ἐσομένοις προσἐττατεν ὁ θεὸς θς · ἐδει λέγειν αὐτὸν· γενοῦ οὐρανὲ οὐνὲ 
 καὶ γενοῦ γῆ· καὶ ἔξελθε βοτάνη· καὶ ποιήθητι 
 ἄνθρωπε ἄνε · νῦν δὲ τοῦτο μὲν οὐ πεποίηκεν ὦ ιουδαῖ οι· προστάττει δὲ λέγων γενηθήτω οὐρανὸς οὐνὸς · καὶ ποιήσωμεν ἄνθρωπον ἄνον · καὶ ἐξελθέτω βοτάνη ἀ φ’ ὧν δείκνυται ὁ θεὸς θς ῶς πλησίον τινὶ διαλεγόμε νος περι τούτων· οὐκοὖν ἀνάγκη συνεῖναι τινὰ τούτω ὧ καὶ ὁμιλῶν ἐποίει τὰ ὅλα· τίς οὖν ἂν εἴη εἰ μὴ ὁ τούτου λόγος· τίνι γὰρ ἂν τις φαί η θεὸν θν ὁμιλεῖν· ἢ τῶ εαὐτοῦ λόγω· ἤ τις τῶ τοι ούτω συνῆν ποιοῦντι τὴν γενητὴν πᾶσαν 
 οὐσίαν· ἢ ἡ τούτου σοφία ἡ λέγουσα· ἠνίκα 
 ἐποίει τὸν οὐρανὸν οὐνὸν καὶ τὴν γῆν σὺν παρήμην αὐτῶ· ἐν δὲ τῆ οὐρανοῦ οὐνοῦ καὶ γῆς ὀνομασία πάν τα τὰ ἐπ’ οὐρανοῦ οὐνοῦ καὶ γῆ γενητὰ συμπεριλαμβάνει· συνὼν δὲ ῶς σοφία καὶ ὡς λόγος· τὸν πατέρα πρα βλέ πων· τὸ πᾶν ἐδημιούργει καὶ συνεστήκει· καὶ 
 διἐκόσμει ῶς φησὶν αὐτὸς ὁ σωτὴρ σὴρ · πάντα ὅσα 
 βλέπω τὸν πατέρα πρά ποιοῦντα, καγὼ ποιῶ· ἀγα θὸν ἐξ ἀγαθοῦ· γέννημα καὶ ἀληθινὸς υἱὸς ὑπάρχων· δύναμις ἐστὶν τοῦ πατρὸς πρς καὶ σοφία καὶ λόγος· οὐ κατὰ μετοχὴν ταῦτα ὢν· οὐ δὲ ἔξωθεν ἐπιγενομένων τούτων αὐτῶ κα τὰ τοὺς αὐτοῦ μετέχοντας καὶ σοφιζομένους δι αὐτοῦ καὶ δυνατοὺς· λογικοὺς ἐν αὐτῶ γιγνο μένους· ἀλλ’ αὐτὸς σοφία· αὐτὸς λόγος· αὐ τὸς δύναμις ιδία τοῦ πατρὸς πρς ἐστιν· αὐτὸς φῶς· αὐτὸς ἀλήθεια· αὐτὸς δικαιοσύνη· αὐτὸς ἀρετὴ· καὶ μὴν καὶ χαρακτὴρ καὶ ἀπαύ γασμα· καὶ εἰκὼν· καὶ συνελόντι φρᾶσαι· καρπὸς παντέλειος τοῦ πατρὸς πρς ὑπάρχει· καὶ μόνος ἐστὶν υἱὸς ἀπαράλλακτος τοῦ πατρός πρς · τίς οὖν ἄν τις ἐξαριθμήσειε τὸν πατέρα πρα · ἵνα καὶ τοῦ λόγου τούτου τὰς δυνάμεις ἐξείποι· ἔστιν γὰρ ὥσπερ τοῦ πατρὸς πρς λόγος καὶ σοφία· οὔτως καὶ τοῖς γενητοῖς συγκαταβαίνων γίγνεται πρὸς τὴν τοῦ πατρὸς πρς γνῶσιν καὶ ἔννοι αν· ἁγιασμός τε καὶ ζωὴ· καὶ θύρα· καὶ ποι μὴν· καὶ ὁδὸς· καὶ ἄρτος ἐξ οὐρανοῦ οὐνοῦ καταβαίνων· καὶ ὕδωρ ζῶν· καὶ καθηγητὴς· βα σιλεύς τε καὶ ἡγεμών· καὶ ἐπὶ πᾶσιν σωτὴρ σήρ καὶ ζωοποιὸς· καὶ φωτισμὸς· καὶ πρόνοια τῶν πάντων· τοιοῦτον ἆρα ἀγαθὸν καὶ δη μιουργὸν υἱὸν ἔχων ἐξ αυτοῦ ὁ πατήρ πήρ · οὐκ α φανῆ αὐτὸν τοῖς γενητοῖς ἀπέκρυψεν· ἀλλὰ καὶ ὁσἡμεραι τούτον ἀποκαλύπτει τοῖς πᾶσιν· δι ά τε τῆς τῶν πάντων δι’ αὐτοῦ συστάσεως καὶ ζω ῆς· ἐν αὐτῶ δὲ καὶ δι αὐτοῦ· καὶ ἐαυτὸν ἐμφαί 
 νει· καθὼς καὶ αὐτὸς ὁ σωτὴρ σὴρ φησὶν· ἐγὼ ἐν τῶ 
 
 πατρί πρί · καὶ ὁ πατὴρ πὴρ ἐν ἐμοὶ· ὥστε ἐξ ανάγκης εἶναι τὸν λόγον ἐν τῶ γεννήσαντι· καὶ τὸν γεννηθέντα σὺν τῶ πατρὶ πρὶ διαἰωνίζειν· τούτων δὲ οὔτως ἐχόν των· καὶ οὐδενὸς ἔξωθεν αὐτοῦ τυγχάνοντος· ἀλλὰ καὶ οὐρανοῦ οὐνοῦ καὶ γῆς· καὶ πάντων τῶν ἐ ν αυτοῖς ἐξηρτημένων αὐτοῦ· ὄμωσαν οἱ πα ράφρονες παραγκωνισάμενοι τὴν πρὸς τοῦ τον γνῶσιν καὶ εὐσέβειαν· τὰ οὐκ ὄντα πρὸ τῶν ὄντων ἔτιμησαν· καὶ ἀντὶ τοῦ ὄντως ὅντος θεοῦ θῦ · τὰ μη ὄντα ἐθεοποίησαν τὴν κτίσιν παρὰ τὸν κτίσαντα λατρεύοντες· πρᾶγμα πάσχοντες ἀνόητον καὶ δυσεβὲς· ὅμοιον γὰρ ῶς εἴ τις τὰ ἔργα πρὸ τοῦ τεχνί του θαυμάσειεν· καὶ τὰ ἐν πόλει οἰκοδομή ματα καταπλαγεὶς τὸν τούτων δημιουργὸν καταπατοίη· ἢ ῶς εἰ τις τὸ μὲν τεθὲν μετε πιστήμης ὄργανον ἐπαινοίη· τὸν δε συνθέν τα καὶ ἀρμόσάμενον· ἐκείνοι ἄλλοι ἄφρο νες καὶ πολὺ τὸν ὁφθαλμὸν πεπηρωμένοι· πῶς γὰρ ἂν ἐγνωσαν ὅλως οἰκοδομὴν ἢ λύ ραν· ἢ ναῦν· μη οὐχὶ τοῦ ναυπηγοῦ ἐργασα μένου καὶ τοῦ ἀρχιτέκτονος οἰκοδομήσαν τος· καὶ τοῦ ἐπιστήμονος μη σὺνθέντος· ὥσ περ οὖν ὁ ταῦτα λογιζόμενος μαίνεται καὶ ὑπὲρ ἐκείνα πάσης μανίας ἐστὶν· οὕτως οὗ μοι δοκοῦσιν ὑγιαίνειν τὴν διάνοιαν οἱ τὸν 
 θεὸν θν μὴ ἐπιγινώσκοντες· καὶ τὸν τούτου λόγον μη θρησκεύοντες τὸν σωτῆρα σρα τῶν πάντων τὸν κύριον κν 
 ἡμῶν ἰησοῦν ιν τὸν χριστὸν χν · δι οὗ τὰ πάντα ὁ πατὴρ πὴρ διακο σμεῖ καὶ συνέχει καὶ προνοεῖται τῶν ὅλων· εἰς ὃν σοὶ τὴν πίστιν ἔχων καὶ τὸ θεοφιλὲς ὦ φιλό χριστε· χαῖρε καὶ εὔελπις γίνου· ὅτι τῆς εἰς αὐ τὸν πίστεως καὶ εὐσεβείας· ἀθανασίας καὶ βα σιλείας οὐρανῶν οὐνῶν ἐστιν ὁ καρπὸς· μόνον ἐὰν κατὰ τοὺς αὐτοῦ νόμους ἡ ψυχὴ κεκοσμημένη γένηται· ὥσπερ γὰρ τοῖς κατ’ αὐτὸν πολιτευομένοις ἐστὶν τὸ ἔπαθλον ζωὴ αἰώνιος· οὕτως τοῖς τὴν ἐ ναντίαν καὶ μη τὴν τῆς ἀρετῆς ἄτραπον ὁ δεύουσιν· αἰσχύνη μεγάλη· καὶ κίνδυνος ἀσύγγνωστος ἐν ημέρα κρίσεως· ὅτι καὶ τοι γνόντες τὴν τῆς ἀληθείας ὁδὸν· ἐναντια ὧν ἔγνωσαν ἔπραξαν.