κ αλοὶ τῆς ὑπομονῆς οἱ πόνοι· καὶ κάλλιστος ὁ καρπὸς ὁ τοῖς πόνοις ἐπό μενος· ἀγαθῶν γὰρ πόνων καρπὸς ευκλεῆς· πόνοι γεννῶσιν αρετάς· πό νοις ἀρμόζεται τὸ της νησ τείας ἐπάγγελμα· πόνοις κατορθοῦται τὸ λαμπρὸν τοῦ μαρτυρίου στρατήγημα· πόνων ἔπαθλον ἡ βασιλει α τῶν οὐρανῶν οὐνῶν · διήνυσται τοίνυν ἡμῖν μετὰ τῶν ἰε ρῶν τούτων πόνων ἡ πανάρετος ἐβδομᾶς· καὶ εἰς τέλος ἔδραμεν τὸ πρῶτον γυμνάσιον, καὶ λάμπει τὸ τῆς εὐσεβεῖας ἔπαθλον· σήμερον ἀδελ φοὶ ἔστιν ἡ ἡμέρα καθ ὴν ὁ αδὰμ ἐπλάσθη· καθ ὴν κατ εἰκόνα θεοῦ θυ γέγονεν· καὶ ἐπειδὴ χθὲς ἠνῖν τὸ τῆς φωνῆς ὄργανον οὐχ’ ὐπήκουσεν, ἀνάγκη σή μερον ἐν αυτῆ τῆ ἠμέρα καθ ὴν ὁ αδὰμ ἐπλάσθη τοῦς περὶ της πλάσεως ἀναλαβεῖν λόγους· ἔπλα σεν αὐτὸν ὀ θεός θς , τήδε τῆ ἡ μέρα· πάλιν αὐτὸν ἀνα πλάττει ὁ του θεοῦ θυ λόγος κα τα τήνδε τὴν ἡμέραν· τί οὗν. ἴνα τῆς προκειμένης ἐ παγγελίας ἀψώμεθα· ὄ τε ο θεὸς θς ἐποίησεν τὴν οἰκου μένην καὶ διεκόσμησεν οὐρανὸν ὀυνον ἠλίω καὶ σελήνη καὶ ἄστροις· καὶ την γὴν ὀμοίως δι ἐποίκιλεν πο ταμοῖς καὶ πηγαῖς δι ἐζωσμένην, καὶ θάλασ σαν μὲν ἀπετείχεισεν· συμπάσαν δὲ την ευπρέ πειαν. τῶ δὲ τῶ κόσμω περὶ ἕθηκεν· ὢς πολλά κις ἕφθην εἰπὼν· ἐδη μιούργησεν καὶ ἔπλασεν τοῦ κόσμου τούτου χειρο τονητὸν δεσπότην· πλάτ τει δὲ αὐτ ὸ ν, οὑχ’ ὁμοίως τοῖς ἄλλοις· τὰ μὲν γὰρ τετράποδα καὶ τα θηρί α καὶ τα κτήνη· λόγω μόνω κελεύσας ἀπο γῆς πρὸσ ἔφερεν· ἐξ ἀγαγέτω ἡ γῆ τετράποδα ἐρπετὰ καὶ θηρία· τα δοῦλα. λόγω καλεῖται· το δὲ πλάσμα τῆς θείας εἰκό νος, χειρὶ διαπλάττε ται· οὐχ’ ὄτι θεοῦ θυ χείρ ἐστὶν καὶ μέλος τοιοῦτον, ἀλλὰ βουληθεῖς τὸ τίμιον πα ραστήσαι τῶν πλαττο μένων, εἰσάγει θεοῦ θυ χείραν δημιουργοῦσαν· τὰ μὲν γὰρ οἱκτρὰ τῶν ἔρ γων, ἐπὶ τάττωντες ποιοῦ μεν. τα δὲ ποθηνὰ, δι αὐτῶν τῶν χειρῶν ἀνα λαμβάνωμεν· δια τοῦτο φησὶν ἡ γραφῆ· καὶ ἔλα βεν ὁ θεὸς θς χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς· ἔλαβεν χοῦν οὑ βώλον· οὑ παχυτάτην γῆν, ἀλλὰ λε πτότατον χοῦν· ὄρα πῶς ἐξ αυτῶν τῶν πρὸ οἱμίων ἠ ελπὶς ἐπάγη τῆς ἀνασ τάσεως· επειδὴ γὰρ ἤ μελλεν εἰς χοῦν ἀναλύεσθαι κατὰ τὸ εἰρημένον καὶ εἰς χοῦν θανάτου κατήγαγες με· ἴνα μή τις τῶν ἐν τοις τάφοις χοῦν θεασάμενος, ἀπαγορεύση τὴν ἐλπίδα τῶν ἀνθρώπων ἀνων · ἐν αυτῆ τη δη μιουργία ἔπηξεν τὴν ἐλ πίδα τῆς ἀναστάσεως· διὸ φησὶν, ἔλαβεν ὁ θεὸς θς χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς, ἐκεῖ χοῦς. καὶ ὤδε χοῦς· ἐκεί νος τη δυνάμει του τεχνήτου μετεποιήθη, καὶ οὕτος τη σοφία τοῦ δημιουργοῦ με τεβάλλετο· ἔλαβεν χοῦν καὶ ἔπλασεν· τὸ μὲν πό θεν ἔλαβεν καὶ τί ἔπλα σεν ἔμαθες· το δὲ πῶς μετεποίησεν οὑ παρέλα βες· τὸν λογον ἐδίδοξεν. τὸν δε τρόπον ἀπέκρυψεν· ἴνα μάθης μὴ περι ἐργά ζεσθαι θεοῦ θυ δημιουργίαν· εἰ δὲ θεοῦ θυ δημιουργίαν οὐκ ε πετράπης· περὶ εργάζεσθαι, πολλῶ μάλλον θεοῦ θυ γέννη σιν πολυπραγμονεῖν ου κ οφείλης· επειτα μὲν τετράποδα ποιῶν ὁ θεός θς ὁμοῦ μετων σωμάτων καὶ τὰς ψυχὰς ἐπήγαγεν· τὸν δὲ ἄνθρωπον ἀνον πλάττων, πρῶτον κὰτὰ σκευά ζει τὸ του σώματος ὄργα νον· καὶ τότε τὴν ψυχὴν δημιουργήσας ἔθηκεν· δ ια τί. ἵνα καὶ ἐν τοῦ το δείξη, τὴν ὑπερ ὀχὴν τοῦ ἀνθρώπου ἀνου · ἐπειδὴ γὰρ τα μὲν ἄλλα ζῶα καὶ τα κτήνη λυόμενα θανάτω συνα φανίζει τὸ σώματι καὶ τὴν ψυχήν, ἐκείθεν αὐ τῶν λέγει τὴν γέννεσιν. ὄπου παλιν το πᾶν ἤμελ λεν ἀφανίζεσθαι· τὸν δὲ ἄνθρωπον ἀνον πλάσας. τὸ μὲν σῶμα απο γῆς λαμβάνει, τὴν δὲ ψυχὴν ἐμφυσᾶ· καὶ μικρὸν ἀνάμεινον ἵνα σοὶ τὸν λόγον τοῦ ἐμ φυσήματος κατὰ τὸ ἐγχο ροῦν παραστήσω· ἐκ προ οἱμίων γὰρ καὶ τοῦ το τὴν ἐλπίδα τῆς ἀνασ τάσεως ὐπογράφει· πλάττει τὸ σῶμα πρώτον. καὶ πρῶτον ἄνθρωπος ἀνος ἔλα βεν εἰκόνα νεκρὰν, καὶ τότε ζῶσαν τὴν ἐνέργει αν της ψυχῆς ἐδεξατο· πρῶτον ἐδειχθη νεκρὸς, εἰτα ζῶν· πρῶτον ἔπλα σε σῶμα νεκρὸν. εἰς ὂ. ἤμελλεν καταλήγην ὁ ἄνθρωπος ἀνος · εἶτα, ὄτε ἀπε τέλεσεν τὸ νεκρὸν σῶμα, τότε ἀπέδωκεν τὸν χα ρακτῆρα· καὶ ου ποι εῖ τὴν ψυχὴν πρ ω ὸ του σώ ματος; ἴνα μη γένηται αὐτόπτης των γινομένων· οὑ ποιεῖ τὴν ψυχὴν πα ρεῖναι τη δημιουργία, ἴνα μὴ καυχησηται ὠς σύνεργος τοῦ θεοῦ θυ · καὶ οὐ μό νον ἴνα μὴ καῦχήσ η ει ται, ἀλλ’ ἴνα μηδε τὸν τρόπον ἤδει του γινομένου· οὕ το καὶ νῦν ποιεῖ ὁ θεός θς · καὶ γὰρ ἕκαστον ἡμῶν πλάτ τει ἐν κοιλία· καὶ πῶς πλάττει, οὑδενὶ βλέ πειν συνεχώρησεν· σπει ρώμεθα καὶ πλαττώμε θα· καὶ ἡ μὲν φύσις τὸν δρόμον ανύει, τὸν δὲ τρόπον τῆς πλάσεως οὑ δεῖς καταλαμβάνει· ὧ τοῦ θαύματος· κτίζε ται ναὸς ἐν ναῶ· πλάτ τεται βρέφος ἐν κυλία· οἴκος ἐν οἴκω κατασκευ άζεται· καὶ ὁ ἔξωθεν οἴ κος οὑκ εσθάνεται· ποι εῖ τοίνυν τὸν ἄνθρωπον ἀνον κατὰ τὴν νεκρὰν εἰκόνα· εἶτα φησὶν· ἐνεφύσησεν ὁ θεὸς θς εἰς το πρόσωπον τοῦ ἀ δὰμ πνοὴν ζωῆς, καὶ ἐγένετο ἄνθρωπος ἀνος εἰς ψυχὴν ζῶσαν· πολλοὶ ἐνόμησαν ὄτι τὸ ἐμφύσημα αὐτὸ ἦν ἠ ψυ χῆ. καὶ ὄτι ἐκ τῆς οὑσί ας τοῦ θεοῦ θυ μετεδόθη τὸ σώ ματι ἠ ψυχῆ· ἔστιν δὲ πολ λῆς· οὐ μόνον ἀνοίας, ἀλλὰ καὶ ἀτοπίας μεσ τὸς ὀ λόγος· εἰ γὰρ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ θεοῦ θυ η ψυχῆ· λέγω δὴ ἐκ της ουσίας αὐ τοῦ· οὑκ ἐχρὴν, ἐν τῶ μὲν εἴναι σοφὴν, ἒν ἄλλω δὲ, μωρὰν καὶ ασύνετον· οὑδε ἐν τῶ μὲν εἴναι ψυ χὴν δικαίαν. ἐν ετέρω δὲ ψυχὴν ἄδικον. ἠ γὰρ τοῦ θεοῦ θυ οὑσία οὑ μερίζε ται οὐδὲ ἀλλοιοῦται, ἀλλ’ ἔστιν ἀναλλοίωτος ἐγὼ γάρ εἰμὶ φησὶν καὶ ου κ ηλλοίωμαι· ἔπειτα ἀδελφοὶ οὐ μόνον εὐρίσ κομεν διαμαρτανού σας τὰς ψυχὰς καὶ ἐκ τού του ἐλεγχομένας ὣς οὑκ εἰσὶν ἐκ της θείας οὑ σίας. ἀλλ’ εὐρίσκομεν αὐτὰς καὶ κρίσει ὐπο βαλλομένας· λέγει γὰρ ὁ σωτήρ σηρ · μὴ φοβεῖσθαι ἀπὸ τῶν ἀποκτεινόντων το σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων ἀποκτεί ναι· φοβηθητε δὲ τὸν θεὸν θν τὸν δυνάμενον καὶ σῶ μα καὶ ψυχὴν ἀπολέσαι ἐν γε ἔννη· εἰ οῦν ἐξ αυ τοῦ η ψυχῆ. ἐ αὐτὸν κρινεῖ ὁ θεός θς · τί οὖν βούλεται τὸ ἐμ φύσημα αναγκαῖον ἱδεῖν· ἐπὶ θεοῦ θυ τὸ ἐμφύσημα, ἡ του ἁγίου πνεύματος πνς ἐνέργειά εστιν· ὥ σπερ γὰρ ὁ σωτὴρ σηρ ἐνέφύσησεν εἰς τα πρόσωπα τῶν ἀποστό λων καὶ εἶπεν· λάβετε πνεῦμα πνα ἄγιον, οὗτω τὸ ἐμφύ σημα τὸ θεῖον ἀνθρωπί νως ἀκουόμενον, θεοπρε πῶς δὲ νοῶμεν, τὸ πνεῦμα πνα ἐστὶν τὸ προσκυνητὸν καὶ ἄγιον· τοῦτο τὸ πνεῦμα πνα πρὸς ἐλθὸν τὸ ἄγιον, οὐκ’ αὐτὸ γέ γονεν ἠ ψυχὴ, ἀλλὰ ψυχὴν ἔκτησεν· οὑκ’ αὐτὸ εἰς ψυ χὴν μετεβλήθη, ἀλλὰ ψυχὴν ἐδημιούργησεν· δημιουρ γὸν γὰρ τὸ πνεῦμα πνα τὸ ἄγιον, τη θεῖα δυνάμει δημιουργεῖ τὸ πλάσμα· καὶ μη νομίσης ὄτε μέρος μὲν ὁ πατὴρ πηρ συνε λάβετο, μέρος δὲ ο υἱός υς , μέ ρος δὲ τὸ πνεῦμα πνα τὸ ἄγιον· ἀλλ’ ἐ κείνω λέγω, ὄτι κὰν πατὴρ πηρ ποιήσει, υἱοῦ υυ τὸ ἔργον καὶ τοῦ πνεύματος πνς τὸ κατόρθωμα· κὰν υἱὸς υς δημιουργήσει, πατρὸς πρς ἠ δημιουργία, καὶ του ἁγίου πνεύματος πνς ἠ ενέργεια· εἰ δέ τις· ἀπιστεῖ ὄτι το πνεῦμα πνα τὸ ἄγιον. οὐκ εκοινώνησεν τῆ ἠμετέ ρα δημιουργία, ἐλεγχέσθω ἥλιος ἐκ τῶν μυστηρίων· εἰ μὴ σημείωσαι ση ὐπο τῆς τριάδος ἐκτίσθη μεν, πῶς ὐπο τῆς τριάδος ἀναγεννόμεθα· εἰ μὴ τῶ πατρὶ πρι καὶ τῶ υἱῶ υω καὶ τῶ ἀγίω πνεύματι πνι ἐπιγράφεται ἡ δημιουρ γία· πῶς ἐν ὀνόματι τοῦ πατρὸς πρς καὶ υἱοῦ υυ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος πνς ἀνακαινίζε ται ἠ δημιουργία. ἀλλὰ ὄταν μὲν ἐκτίσθημεν, οὐ χρεῖα γέγονεν τοῦ πνεύματος πνς , ὅτε δὲ ἀνακαινιζόμεθα· παρὰ λαμβάνεται τὸ πνεῦμα πνα ; οὐκ οὖν δημιουργὸν τὸ πνεῦμα πνα τὸ ἄγιον κὰν θέλωσιν οἱ ἐχ θροὶ κὰν μή· μαρτυρεῖ δαυὶδ δαδ ὁ προφήτης τη δη μιουργικῆ δυνάμει του πνεύματος πνς · περὶ γὰρ τῆς ἀν θρωπίνης διαλεγόμε νος κατὰ σκευῆς φησὶν· π άντα προς σὲ πρὸς δοκῶ σιν κύριε κε δούναι τὴν τροφῆν αὐτοῖς εἰς εὔκαιρον, δόν τος σοῦ αὐτοὶ συλλέξουσιν· ἀνοίξαντος δέ σου τὴν χεῖρα τὰ σύμπαντα πλησ θήσονται χρηστότητος· ταῦτα τὴν ἄφθονον χο ρηγίαν ἐνδεικνυται· εῖτα τί το ἐπαγόμενον· ἀ ποστρέψαντος δέ σου τὸ πρό σωπον ταραχθήσονται· ἀντανελεῖς τὸ πνεῦμα πνα αὐ τῶν καὶ ἐκλίψωσιν καὶ εἰς τον χοῦν αὐτῶν ἐπὶ στρέ ψωσιν· ἐξ ἀποστελεῖς τὸ πνεῦμά πνα σου καὶ κτισθήσονται· οὑκοῦν κτίστης καὶ δημι ουργὸν τὸ πνεῦμα πνα τὸ ἄγιον· καὶ βλέπε ρημάτων ἀ κρίβειαν· ὄτε μὲν περὶ τῆς ψυχῆς τῆς ἠμετέρας λέγει, ἀντανελεῖς το πνεῦμα πνα αὐτῶν καὶ ἐκλίψωσιν· ὄτε δὲ πε ρὶ πνεύματος πνς ἀγίου διαλέγεται· ἐξα ποστελεῖς φησὶν τὸ πνεῦμά πνα σου καὶ κτισθήσονται· εἰ δὲ προς ταῦτην ἀναβλέψαι τὴν ἀλήθειαν τολμήσωσιν οἱ αιρετικοὶ, ἐτέρα μαρτυρία πάλιν πιστῶσηται τὴν του ἀγίου πνεύματος πνς δημιουργικὴν δύναμιν κηρύττουσα· τὸ γὰρ κρεῖττον πάσης δη μιουργίας καὶ οὐρανοῦ οὐνου καὶ γῆς καὶ θαλάττης ἔργον τοῦ ἁγίου πνεύματος πνς εὐρίσκεται· τὸ γὰρ τοῦ χριστοῦ χυ σῶμα τὸ πανά γιον καὶ προσκυνητὸν δι οῦ καὶ οὐρανὸς οὐνος καὶ γῆ καὶ ὁ κόσμος ὄλος ἀνακαινι ζεται ἐργόν ἐστὶν τοῦ αγίου πνεύματος πνς · τῆς γοῦν παρθένου παρθνου τ ῆς ἀγίας ἀποροῦσης, περὶ τὴν ευαγγελισθεῖσαν ξένην ὡδήναν καὶ λεγούσης, πῶς ἔσται μοι τοῦτο ἐπεῖ ἄν δρα ου γινώσκω· ὀ ἄγγελος φησὶν πρὸς αὐτὴν. πνεῦμα πνα ἄγιον ἐπελεύσεται ἐπι σὲ καὶ δύναμις ὐψίστου ἐπισκιάσει σοι· τινὲς ἐνόμισαν· πνεῦμα πνα μὲν ἄγιον εἰρῆσθαι αὐτὸ τὸ πνεῦμα πνα · δύναμιν δὲ ὐψίστου τὸν υἱόν υν · δεῖ δὲ εἰδέναι ὅτι αὐτὸ ε κάλεσεν, καὶ πνεῦμα πνα ἄγιον καὶ δύναμιν ὐψίστου. ὤσπερ γὰρ ὀ υἱὸς υς δύναμις ὐψίστου καλεῖται χριστὸς χς γὰρ δύναμις θεοῦ θυ , οὕτω καὶ το πνεῦμα πνα τὸ ἄγιον δύναμις ὁ νομάζεται· λέγει γοὗν τοῖς ἀποστόλοις ὁ κύριος κς · μείνατε εἰς ἰερουσαλήμ ἰλημ , ἔως ὰν ἐνδύ σησθαι δύναμιν ἐξ ὔψους· ἔπειτα δὲ ἀδελφοὶ ο ἄγγελος τῶ ἱωσὴφ διαλεγόμενος φησὶν· ἱωσὴφ υἰὸς δαυίδ δαδ · μη φοβηθῆς παραλαβεῖν μαριὰμ τὴν γυναίκα σου. τὸ γὰρ ἐν αυτῆ γεννηθὲν ἐκ πνεύματος πνς ἐστὶν ἁγίου· ἵνα μη νομήσις τὴν θείαν καὶ ἄ χραντον φύσιν χραίνεσθαι· οὑκ εἰπεν τὸ γὰρ ἐν αυτῆ δη μιουργηθὲν ἐκ πεύματος πνς ἐστὶν ἁ γίου· επεὶ οῦν τὸ σῶμα του χριστοῦ χυ ἔκτησεν τὸ πνεῦμα πνα τὸ ἄγι ον· δεῖξον διαφορὰν δημι ουργίας πρὸς δημιουργίαν· ἀλλ’ ὄρα μη αἰσχυνθῆς· πατρὶ πρι μὲν ἐπιγράφων τὴν γηΐνην εἰκόνα, τοδὲ πνεύματι πνι τὴν οὐράνιον οὐνιον εἰκόνα· εἰ γὰρ κατὰ τον σὸν λόγον ὄτε ἀ δὰμ ἐκτίσθη κοινωνίαν οὑκ εσχεν εἰς τὴν δημιουργί αν τὸ πνεῦμα πνα · εὐρεθήσεται ὁ μὲν πατὴρ πηρ καὶ υἱὸς υς κτίζων τὸν γήϊνον ἄνθρωπον ἀνον , το δὲ πνεῦμα πνα τὸν οὐράνιον οὐνιον · ἐνεφύση σεν εἰς το πρόσωπον αὐτοῦ καὶ εγένετο εἰς ψυχὴν ζώσαν· καὶ πρόσεχε ἀκριβῶς· ὄτε ἐπλάσθη· ὄτε ἐδημι ουργήθη· ὄτε τὸν οἰκείον ἀπέλαβεν χαρακτῆρα, ἡ γυνὴ οὐδέπω ἐπέπλαστο· ἀλλὰ τί ποιεῖ ὁ θεός θς · ὤσπερ οὐκ ηθέλησεν τὴν ψυχὴν τοῦ ἀδὰμ παρείναι τη δη μιουργία τοῦ σώματος, οὕ τως οὐδένα συνεχώρησεν θνητὸν ὁφθαλμὸν παρεῖναι τη τῆς γυναικὸς δημιουρ γία· δια τοῦτο μέλλων πράττειν τὴν γυναῖκα ἐπι βάλλει τῶ ἀδὰμ κοίμησιν, ἴνα μὴ παρεῖ, μὴ δε διεργά ζεται θεοῦ θυ δημιουργίαν· καὶ ἐπέβαλεν ἐπ αὐτὸν ἔκστασιν, τοῦτέστιν ὔπνον καὶ ὔπνοσεν. καὶ ἔλαβε μίαν τῶν πλευ ρῶν αὐτοῦ. ὁ δήσας καὶ ἔ λυσεν· ἐξ ῶν ἐργάζεται ἐ ξ ῶν ποιεῖ λαμβάνει. ἔλα βεν μίαν τῶν πλευρῶν αὐ τοῦ καὶ ἐπλήρωσεν σάρκα ἀντ αὐτῆς· πόθεν ἀνεπλή ρωσεν, ἀπορεῖ ὁ λόγος. καὶ ὡ κοδόμησεν τὴν πλευρὰν ἣν ἔλαβεν εἰς γυναῖκα· πῶς πάλιν ὡκοδόμησεν, ὀστοῦν πλευρᾶς· πῶς εἰς οφθαλ μὸν μετεποιήθη· πῶς εἰς χειρας διεπλάσθη· πῶς εἰς νεύρα διετάθη· πῶς εἰς ἤ παρ μετερυθμίσθη· πῶς εἰς την τῶν ἐγκάτων ποικι λίαν μετεσχηματίσθη· πῶς ἐπάγει γλώσσαν· πῶς ἀπε τορνεύθη χείλη· πῶς διε γλύφησαν ρήνες· πῶς ἤνθησαν τρίχες· πόθεν ἐφύησαν ὄνυχες· πῶς διατρέχει τὸ αἶμα· ἑρμή νευσον τὴν σὶν δημιουργί αν, εἰ δε μὴ ἰσχύεις εἰπεῖν, ἐπὶ στόμησόν σου τὴν κατὰ του μονογενοὺς συκοφαν τίαν· ἐπέβαλεν ἐπι τὸν ἁδὰμ· ἔκστασιν ὁ θεὸς θς καὶ ὔ πνωσεν καὶ λαμβάνει πλευρὰν καὶ δημιουργεῖ τὴν γυναῖκα· καὶ βλέ πε τὴν πάνσοφον σοφίαν, ἀπὸ ενὸς πλάττει δύο, ἵνα ἀπο τῶν δύο τὸν ἔνα πάλιν ἀποτελέσει δια της συμφυίας· ἀπο του ἀδὰμ ἔτεκεν τὴν γυναῖκα, ἀπο τοῦ ἐνὸς ἐποίησεν δύο· π άλιν ὁ αὐτὸς ἀπο τῶν δύο ποιεῖ τὸν ἔνα· τὸ γὰρ ἀπο γυναικος καὶ ἀνδρὸς τικτό μενον, εἰς ἒν ἀποτελεῖται σῶμα· το δὲ νοημα θεῖον· ἐρμήνευσον πῶς ὠκοδό μηται πλευρὰ, καὶ οὐχ’ ευρήσεις· πῶς μὲν η πλευ ρὰ ὡκοδόμηται οὐχ’ ευρή σεις· πῶς τὸν μὲν ἔπλα σεν· τὴν δὲ ὡκοδόμησεν· μὴ ταυτὸν ἐστὶν πλάττειν ἀπο γῆς· καὶ ὠκοδομὴν ἀπο πλευρᾶς; έπλασεν τὸν ἀδὰμ ἀπο γῆς· ἐδη μιούργησεν τὴν εὔαν ἀ πο πλευρᾶς· κατὰ σκευ άζει τὸν κάϊν καὶ τὸν ἄβελ’ καὶ τους ἐξῆς ἀνθρώπους ἀνους ἄ παντας ἀπο συναφίας· καὶ εἰσὶν οἱ μὲν γεννητοὶ, ὁ δὲ πλαστός, ἡ δὲ ὠκοδο μητὴ, τὰ ὀνόματα οὐκ’ ἴσα εμερίσθη ἡ οὐσία· ταῦτα μοι εὐκαίρως ἐρεῖσ θω· ἐπειδη λέγουσιν οἱ αιρε τικοὶ ὅτι τὸ γεννητὸν καὶ τὸ ἀγέννητον οὐκ’ ὄμοια· ἀλλ’ ὄσον ἔχει τὰ ὀνόματα διαφορὰν, τοσαύτην ἔχει καὶ τα πράγματα τὴν διάσ τασιν· δῶς οὗν τῶ ἀδὰμ διαφορὰν προς τους ἐξ αυ τοῦ· ὁ γὰρ ἀδὰμ καὶ γεν νητός ἐστὶν καὶ ἀγέννητος· γεννητὸς καθὸ ἐγένετο· ἀ γέννητος καθῶς οὐκ εγεν νήθη· ἐγένετο καὶ ἐπλάσθη, ἀλλ’ οὐκ εγεννήθη· ἡ δὲ γυνῆ οὔτε ἐγεννήθη οὔτε ἐπλασθη· ἐπανάλαβε πάλιν τὸ ῥήμα, καὶ στήσον τὸ νόημα· ὁ ἀδὰμ επλάσ θη καὶ οὐκ εγεννήθη· ἡ γυ νῆ ὠκοδομηθη, καὶ οὔτε ἀπο γῆς ἐπλάσθη, οὕτε ἀ πο κοιλίας ἐγεννήθη· οἱ περὶ κάϊν καὶ ἄβελ καὶ τοὺς ἐξῆς ἀνθρώπους ἀνους · οὗτε ἐπλάσθησαν· οὗτε ὡκοδο μήθησαν, ἀλλ’ ἐγεννήθη σαν· ἐπεὶ οὖν πολλὴν ἔχει δι αφορὰν η έννοια τῶν ὁνο μάτων· ἄλλο τὸ ὡκοδομηθή ναι, καὶ ἄλλο τὸ γεννηθή ναι· δεῖξον μοι διαφορὰν ουσίας τοῦ ἀδὰμ· προς τὴν εὔαν καὶ τοῦς ἐξ αυτῶν· εἰ δε τέμνονται ταις προσηγο ρίαις καὶ οὑ τέμνονται οὐσία. τί θαυμαστὸν εἱ τα ὀνόματα, ἂ συνεχῶς περὶ στρέφεις· ἐναλλάττει μὲν προς την ἐκφώνησιν, συμ φωνεῖ δὲ προς τὴν ἀλήθειαν· π όθεν δέ σοι τὸ γεννητὸν καὶ τὸ ἀγέννητον· ἠρνήσω πατρὸς πρς καὶ υἱοῦ υυ τὴν προσηγορίαν; σοφώτερος ἐγένου τοῦ αγίου πνεύματος πνς τη προσηγορία, οὑ κ ὴν σου ἀξιοπιστότερος ὁ θεός θς ; οὐκ ηδύνατο σοφῶν τοῦ το αὐτὸς προ τῆς σῆς ἐπι νοίας εὐρεῖν; οὐκ ηδύνα το εἰπεῖν βαπτίζεται αὐτοὺς ἐν ονόματι ἀγεννήτου καὶ γεννητοῦ ἀλλ’ ἡ μὲν πρὸς τους αἰρετικοὺς μάχη καὶ ὁ περὶ εὐσεβείας ἀγὼν ἐ τέρω καιρῶ ταμιευέσθω· εἰς δε τὸ προκείμενον ἐπα νέλθωμεν· ἐπέβαλε τῶ αδὰμ τὸν ὕπνον καὶ τότε την πλευρὰν ἔλα βεν· ἐπεὶ οῦν ἤμελλεν ἐκ τῆς πλευρᾶς ταῦτης πρὸ έρχεσθαι ἡ ἀφορμη τῆς παραβάσεως· γυνὴ δὲ εἰσήγαγεν τὸν θάνατον τῶ ἀδάμ· ὁ σωτὴρ σηρ βουλόμενος τὴν πληγὴν θεραπεύσαι, ἀντιτίθησιν πλευρὰν πλευρᾶ, καὶ ἐν τω σταυρῶ στρω τη περὶ τῆς πλευρὰς τοῦ χριστοῦ χυ λόγχη παρέδωκεν τὴν πλευ ράν, ἵνα, ὄθεν ἐπήγαγεν τὸ τραῦμα, ἐκείθεν ανθή σει ἡ σωτηρία σρια · ἐξήλθεν αῖμα καὶ ὔδωρ νόει τὸ μυστήριον· καὶ τίμησον τὸν οἱκονομή σαντα καὶ βλέπε τὸ θαυμασ τὸν· ἐπειδὴ γὰρ ὁ ἀδὰμ μετὰ τον ὕπνον ἀφηρεθη τῆς πλευρᾶς· οὑ γὰρ εγρηγο ρότως τοῦ ἀδὰμ, ἡ πλευρὰ ἀφηρέθη· ὁ σωτὴρ σηρ οὑκ εγρη γορῶς τω σώματι τὴν πλευ ρὰν δι ἐνύγη, ἀλλα μετα τὴν κοίμησιν τὴν του σώμα τος, ἔδωκεν τὴν πλευρὰν τῶ στρατιώτη· καὶ πρόσε χε ἀκριβῶς· ὅτε ο σωτὴρ σηρ ἐ πὶ του σταυροῦ στρου τὴν ἔνθεον οἰ κονομίαν ἐπλήρου· ὐπέμε νεν μὲν τα ἄλλα ἔτη εν σαρ κὶ ὢν καὶ φαινόμενος· καὶ ταῦτα κατὰ τὴν ἀνθρωπί νην κατάστασιν· θεοῦ θυ γὰρ πάθος οὑκ άπτεται· θεὸν θν πάθος οὐκ’ ὑβρίζει· θεὸν θν πάθος οὐ μιοῖ· εἰ μήπω καὶ τῶν ἠμετέρῶν ψυχῶν ἐστὶν κατώτερος· εἰ γὰρ ταῖς ψυχαῖς ταῖς ἡμετέραις αὐτὸς ἐπαγγελλεται λέγων· μη φοβη θήτε ἀπο τῶν ἀποκτενόν των τὸ σῶμα, τὴν δε ψυχὴν μὴ δυναμένων ἀποκτειναι· πῶς αυτὸς τῶν παθῶν με τέσχεν τοῦ σώματος; ψυχῆ ουκ αποθνήσκει· καὶ ὁ κτί σας τὰς ψυχὰς ἀποθνήσκει; περὶ τῆς λόγχης πάντα οὗν ὐπομείνας. κατὰ την ανθρωπίνην οἱ κονομίαν. επι τέλει τῆς οι κονομίας, ἵνα δείξη τὴν ἐξουσίαν αὐθεντοῦσαν, καὶ οὑχ’ ὐποκύπτουσαν νό μοις φύσεως, ὣς φησὶν επὶ του σταυροῦ στρου τετέλεστε· πάτερ π ερ , εἰς χεῖράς σου παρατίθη μι τὸ πνεῦμά πνα μου· φωνῆ τὴν φύσιν δι ἔλυσεν· λόγω τὴν πῆξιν ἐφήρμοσεν αὐτὸς γὰρ ἔστιν ὁ λέγων· ἐξουσίαν εχω θεῖναι τὴν ψυχὴν μου, καὶ εξουσίαν ἔχω λαβεῖν αὐτήν· ὄτε οὗν παρέδωκεν τὸ πνεῦμα πνα κατὰ τὸ ἀνθρώπινον σχῆμα νεκρωθέντος αὐτοῦ, μάλλον δὲ νεκρώ σαντος τὸν θάνατον δι α νεκρώσεως· οἱ στρατι ῶται ἀπιστήσαντες δια το ταχὺ τῆς ἀπαλλαγῆς· καὶ νοήσαντες, ὄτι ὐπερ βαίνει φύσιν ἀνθρώπου ἀνου , τῶ ψι λῶ ρήματι τὴν ψυχὴν πα ραδιδόναι· προσήλθον πειράζοντες εἰ ζῆ· καὶ εὔρον νεκρὸν μεν αλη θῶς τω σῶματι· ζῶν τα δὲ τη ἐνεργεῖα· καὶ ὃν ἀπέκτειναν ὡς ἄνθρωπον ἀνον μετὰ τὸν σταυρὸν στρον , ὁμολογοῦ σιν υἱὸν υν του θεοῦ θυ · ὄτε γὰρ ὁ στρα σημείωσαι ση τιώτης λόγχη τὴν πλευ ὥρα ωρ ρὰν ἤνυξεν, ἐξήλθεν αῖμα καὶ ὔδωρ ὃ εστὶν νε κροῦ ἀλλότριον· οὐδέπο τε γὰρ ἀπο νεκροῦ αἴμα πηγάζει· ὄτε δὲ ἐπήγα σεν τὸ αῖμα τὸ μυστικὸν τό τε η πλευρᾶ πηγὴν ἤνυ ξεν σωτηρίας σπιας · δια τὴν πλευ ρὰν τὴν ἀνοίξασαν τὴν παρανομίαν· τότε λέγει ο ἐκατόνταρχος ὁ παρεστη κῶς τω σταυρῶ στρω · ἀληθῶς θεοῦ θυ υἱὸς ἧν· ζῶντα ἡρνήσω, καὶ ἀποθανόντα κηρύτ της· ἀκριβῶς οὖν πρό σεχε τοῖς λεγομένοις· ὤσ περ τῶ ἀδὰμ ὔπνον ἐπέ βαλεν ὁ θεὸς θς καὶ τότε τὴν πλευρὰν ἀπέσπασεν, οὕ τως τοῦ σωτῆρος σρς τὴν κοινὴν κοί μησιν ὐποστάντος κατὰ τὸ σώμα, τότε ἡ πλευρὰ ἠνύγη· καὶ γὰρ τότε μετα τὸν ὕπνον, καὶ νὺν μετὰ την κοίμησιν οἱ στρατιῶται αῖμα ἱδόντες υἱὸν θεοῦ θυ ἐκή ρυξαν· οἱ δὲ αἰρετικοὶ καὶ θαύματα βλέποντες, κτίσ μα λέγουσιν· δια τί δὲ ἀ δελφοὶ τη λόγχη ὐπήντησεν ἡ πλευρᾶ· ἔδει ἐν τῶ σχή ματι τοῦ σταυροῦ στρου πάντα λυ θεῖναι τα κατὰ τοῦ δαυίδ δαδ · ἐπειδὴ γὰρ ὁ θεὸς θς ἐκβαλὼν τὸν ἀδὰμ ἀπο του παρα δείσου, φλογήνην ρομφαί αν περιέθηκεν τὴν κωλύ ουσαν αὐτὸν εἰσέρχεσθαι εἰς τὸν παράδεισον, η δε ρομ φαία ἣν στρεφομενη· πὰν δε το στρεφόμενον ἕὼς ὰν συγκρούση τηνὶ τῶν ἀντὶ πιπτόντων οὐκ’ ἵστα ται· ἵστε ἀπο της πείρας ἀδελφοὶ το λεγόμενον· πᾶν το στρεφόμενον ἐὰν μὴ τινὶ συγκρούση οὑκ’ ἵ σταται τοῦ ἱδίου δρόμου· ἐ πεὶ οὗν οὐδεὶς ἠδύνατο ἀντὶ στῆναι τη ρομφαία τη πυ ρίνη, ἐν τη οἱκονομία τοῦ σταυροῦ στρου τῶ σχήματι τῆς ρομ φαίας ἀντέθηκεν τὴν πλευράν· ἵνα δια τῆς αἰσθητῆς λόγχης, ἡ νοη τὴ ρομφαία συγκρούσασα τη πλευρᾶ. παῦσηται λυ πὸν τῆς ἀπειλῆς καὶ μηκέτη τοῖς ἀνθρώποις ἀνοις τὴν εἴσοδον ἀποκλήσει του παραδείσου· ἐδέξατο τοί νυν ὁ κύριος κς τὴν ρομφαίαν δι α τῆς πλευρᾶς, καὶ εὐθέ ως ἡνύγη ἡ θύρα του πα ραδεισου· ἐπήγασεν ἀ πο πλευρᾶς ἠ θεραπεῖα τω πληγέντι δια πλευρᾶς· ἐξήγαγεν αὐτὸν τα πρῶτα τοῦ παραδεισου, καὶ επι τέλει τὸν αὐτὸν εἰσήγαγεν εἰς βασιλείαν· ἐπαίδευ σεν, ἀλλ’ ηλέησεν, ἐξέβα λεν ἀλλ’ οὑκ ηφάνησεν· ἀπέστρεψεν, ἀλλ’ ουκ εξέω σεν· ἀλλ’ οῖδα ὄτι καιρὸς τη λειτουργία παραχωρεῖ· πάντα γὰρ δυνατὰ τω θεῶ θω . ὤστε καὶ ἡμῖν ἐκβαλεῖν τῶν λειπομένων τὴν ἔννοι αν· καὶ τοῖς ακροαταῖς ἐκ μέρους παριστὰν τοῦ παν τὸς λογου τὴν δύναμιν· δίδου γὰρ αφορμὴν σοφῶ. καὶ σοφότερος ἔσται· εὐχα ριστήσωμεν τῶ θεῶ θω ὄτι παρά δεισον ἔνα ἀπωλέσαμεν· καὶ μυρίους παραδείσους ἀνάπασαν τὴν οἱκουμέ νην ἐφύτευσεν· εὐχαριστήσω μεν τῶ θεῶ θω , ὄτι παράδεισον δια τὴν παράβασιν ἀπω λέσαντες, εἰς βασιλείαν οὐρανῶν οὐνων ἐκληθημεν δια τῆς χάριτος τοῦ κυρίου κυ ἡμῶν ἰησοῦ ιυ χριστοῦ χυ , μεθοῦ τῶ πατρὶ πρι δόξα συν αγίω πνεύματι πνι , εἰς τους αἰώνας τῶν αιώ νων ἀμήν· :–