Quorum haereticorum, ut plura praeteream, pauca perstringam. taceo enim Iudaismi haereticos, Dositheum inquam Samaritanum, qui primus ausus est prophetas quasi non in spiritu sancto locutos repudiare, taceo Saducaeos, qui ex huius erroris radice surgentes ausi sunt ad hanc haeresim etiam resurrectionem carnis negare, praetermitto Pharisaeos, qui additamenta quaedam legi adstruendo a Iudaeis diuisi sunt, unde etiam hoc accipere ipsum quod habent nomen digni fuerunt, cum his etiam Herodianos, qui Christum Herodem esse dixerunt: ad eos me conuerto, qui ex euangelio haeretici esse uoluerunt. ex quibus est primus omnium Simon Magus. qui in Actis Apostolorum condignam meruit ab apostolo Petro iustamque sententiam. hic ausus est summam se dicere uirtutem, id est summum deum, mundum autem ab angelis suis institutum. ad daemonem se oberrantem, qui esset sapientia, descendisse quaerendum. apud Iudaeos se 13-214, 1] cf. Iren. I 23, 1-3. 14] cf. Act. 8, 20-23. 2 aduersus omnes haereses incipit feliciter F, incipit aduersus omnes haereticos N, deest titulus in P (add. m. recentissima: aduersas omnes haereses seu potius de haeresibus liber); annexuit hunc libellum libro de praescriptione haereticorum editio Gangneiana, separauit denuo Iiigaltiana Kuppressa inscriptione 3 Quorum NF, Duorum P (sed litteram D addidit rubrator; minuscula praescripta erat litt . q) perstringam P, praestringam NF 7 surgentes NP (e alt. ex i a m. 1), surgentis F 9 additamenta PN, adimendo F legi Pam: legis PNF adstruendo a NR, astruenda P (corr . 22), astruenda a F 12 ex om. F 15 summam om. F 16 uirtutem PF, sententiam N 17 ad daemonem Oehlerus: a daemone PF, ac daemone N oberrantem Eng: oberrante PN, errante F, errantem Oehlerus 18 etiam sapientiam F discendi se PRi in phantasmate dei non passum, sed esse quasi passum. post hunc Menander E3 ttalgo et fecisse Lat: effecisse PNF ialdabatoh P 21 sibi s. u. P 22 dilatione NF 25 infirraibus F uermem iacuisse reptantem; illum uero Aeonem, ex quo Ialdabaoth processisset, inuidia commotum scintillam quandam iacenti homini inmisisse, qua excitatus per prudentiam saperet et intellegere posset superiora. sic rursum Ialdabaoth istum in indignationem conuersum ex semetipso edidisse uirtutem et similitudinem serpentis, et hanc fuisse uirtutem in paradiso, id est istum fuisse serpentem, cui Eua quasi filio deo crediderat. \'decerpsit,\' inquiunt, de fructu arboris, atque ideo generi humano scientiam bonorum et malorum contribuit.\' Christum autem non in substantia carnis fuisse; salutem carnis sperandam omnino non esse. nec non etiam erupit alia quoque haeresis, quae dicitur Cainaeorum. et ipsi enim magnificant Cain, quasi ex quadam potenti uirtute conceptum, quae operata sit in ipso. nam Abel ex inferiore uirtute conceptum, procreatum et ideo inferiorem repertum, hi qui hoc adserunt, etiam ludam proditorem defendunt, admirabilem illum et magnum esse memorantes propter utilitates, quas humano generi contulisse iactatur. quidam enim ipsorum gratiarum actionem Iudae propter hanc causam reddendam putant. \'animaduertens enim\', inquiunt, \'ludas, quod Christus uellet ueritatem subuertere, tradidit illum, ne subuerti ueritas posset.\' et alii sic contra disputant et dicunt: (quia potestates huius mundi nolebant pati Christum, ne humano generi per mortem ipsius salus pararetur, saluti consulens generis humani tradidit Christum, ut salus, quae impediebatur per uirtutes, quae obsistebant, ne pateretur Christus, impediri omnino non posset et 4-9] cf. Iren. I 30, 7. 11-18] cf. Iren. I 31, 1. 2 proceasisset inuidia PN, sedere in iudicio F 4 istum in PN, istam F 5 conuersus F 7 crediderit fort . 10 substantia R, substantiam PNF 12 Caineorum i23, chaldaeorum PNFli1 13 quodam F potentis F 15 inferiorem R3, inferiore PFIi1, in inferiore N hoc om. F 16 defendunt proditorem F 19 animaduertentes F 21 posset li, possit PNF 22 dicant F huius Pam: haec PNF, hae Ii 23 nolebant NF ipsius PN, ipse F 24 pararetur PN, pareretur F generis humani PN, generi humano F 25 qui (alt. loco) F ideo per passionem Christi non posset salus humani generis retardari. sed et illa haeresis processit, quae dicitur Sethoitarum. huius peruersitatis doctrina haec est: duos homines ab angelis constitutos, Cain et Abel. propter hos magnas inter angelos contentiones et discordias extitisse. ob hanc causam illam uirtutem, quae super omnes uirtutes esset, quam matrem pronuntiant, dum Abel interfectum dicerent, uoluisse concipi et nasci hunc Seth loco Abelis, ut euacuarentur angeli illi. qui duos priores illos homines condidissent, dum hoc semen mundum oritur et nascitur. permixtiones enim dicunt angelorum et hominum iniquas fuisse, ob quam causam illam uirtutem, quam, sicut diximus, pronuntiant matrem, ad uindictam etiam cataclysmum inducere, ut et illud permixtionis semen tolleretur et hoc solum semen, quod esset purum, integrum custodiretur. sed enim illos, qui seminis illos prioris instituissent, occulte et latenter et ignorante illa matre uirtute cum illis octo animabus in arcam misisse etiam semen Cham. quo semen malitiae non periret, sed cum ceteris conseruatum et post cataclysmum terris redditum exemplo ceterorum excresceret et effunderetur et totum orbem et impleret et occuparet. de Christo autem sic sentiunt, ut dicant illum tantummodo Seth et pro ipso Seth Christum fuisse. Carpocrates praeterea hanc tulit sectam: unam esse 2—22] cf. Epiph. adu. haer. 39, 2. 3. 23-219, 20] cf. Iren. I 25, 1. 2. et Epiph. 27, 1. 2. 4. 2 Sethoitarum R, sedtoitarum NF, set tortarum P 4 magnos F 7 interfectum PF, interfecto N dicerent R, dicer F, om. P {add . dicerent s. u. R ex Hirsaugiensi) N, audiret siue uideret (Eng) fort. (cf. Epiph, l. c.: j\'Joijacx õ-n cilti\'lt\'tcxYtcx( V.APEX) noluisse F, uoluisset P, noluisset seth N 8 sed (corr. R) loco P 10 oritur R . moritur PN, mortem F 12 pronuntiant NR, pronuntiat P (corr. R) F 15 qui seminiB NR3, quo seminis PUl, quos mines F prioris P, priores NF 16 ignoranter illam matrem uirtutem F 17 cum illis om. F cham NFR, cha P (corr. R) 1S quo PN, id est F conseruata P (corr. R) N 19 redditura NR, reddito F, reduto P (corr. R in reddito) 21 illpm dicant F 22 Seth It,TGlł\'J, sed P (corr. R) F et pro ipso (id est: pro Christo) PN, pro ipsum F Seth Christum fuisse scripxi: seth ipsum fuisse PN, sedit fuisset F dicit uirtutem in superioribus principalem. ex hac prolatos angelos atque uirtutes, quos distantes longe a superioribus [uirtutum] mundum istum in inferioribus partibus condidisse; Christum non ex uirgine Maria natum, sed ex semine Ioseph hominem tantummodo genitum, sane prae ceteris iustitiae cultu, uitae integritate meliorem. hunc apud Iudaeos passum, solam animam ipsius in caelo receptam, eo quod et infirmior et robustior ceteris fuerit; ex quo colligi retenta animarum sola salute nullas corporis resurrectiones. post hunc Cerinthus haereticus erupit, similia docens. nam et ipse mundum institutum esse ab angelis dicit; Christum ex semine Ioseph natum proponit, hominem illum tantummodo sine diuinitate contendens, ipsam quoque legem ab angelis datam perhibens, Iudaeorum deum non dominum, sed angelum promens. huius successor Ebion fuit, Cerintho non in omni parte consentiens, quod a deo dicat mundum, non ab angelis factum. et quia scriptum sit: nemo discipulus super magistrum, nec seruus super dominum, *** legem esse proponit, scilicet ad excludendum euangelium et uindicandum Iudaismum. Valentinus autem haereticus multas introduxit fabulas. has ego circumcidens breuiter expediam. introducit enim Pleroma et 9—14] cf. Iren. I 26, 1. 14—19] cf. Iren. I 26, 2. 17] Matth. 10, 24. 20-220, 8] cf. Iren. I 1, 1. et I 11, 1. 1 esse dicit NR, esse discit P, dicit esse F 3 uirtutum seclusi, uirtutibus GR3 condidisse PN, contumeliis F 5 homine F 6 cultu, uitae GR3, cultu iustiae N, cultu P (in mg . uitae add. R), uitae F in- tegritatem F 7 receptam PN, rectam F infirmior PNF, ifrmior Ruulgo 8 ceteris Gel: ex ceteris PNF ex quo R3, et quo PNFR1 colligi Eng: colligeret PN, colligere F, colligere est Iun retenta srripsi: tentata P, temptata JV, temptatam F . retentata Oehlerus 9 solam salutem F nullas R3, multas PNFR1 resurrectionem F 10 Cerinthus R3, corinthus PNFR1 prorupit N 11 angelis Eng: illis PNJb 15 Cerintho R3, corintho PNFR1 non om. F 16 a deo PN, ab eo F 18 lacunam signaui: magistrum hunc ac dominum desidero esse Pl FRt, etiam R3uulgo 21 circumcidens Rlmg: circumdicens PNF, circumducens R3 Pleroma et R3, pleromate PNR1, pleromata F Aeones triginta; exponit autem hos per synzygias, id est coniugationes quasdam. nam dicit in primis esse Bython et Silentium, ex his processisse Mentem et Veritatem, ex quibus erupisse Verbum et Vitam, de quibus rursum creatum Hominem et Ecclesiam. sed enim ex eis quoque processisse duodecim Aeonas; de Sermone autem et Vita Aeonas alios decem. hanc esse Aeonum triacontada, quae sit in Pleromate, ex ogdoade et decade ac duodecade. tricesimum autem Aeonem Bython illum uidere uoluisse et ad uidendum illum ausum esse in superiora conscendere, et quoniam ad magnitudinem ipsius uidendam capax non fuerit, in defectione fuisse et paene dissolutum esse, nisi, qui missus esset ad constabiliendum illum — ille, quem appellat Horon —, confirmasset illum dicto (Iao) pronuntiato. istum autem Aeonem in defectione factum, Achamoth. dicit in passionibus desiderii quibusdam fuisse et ex passionibus materias edidisse. \'expauit enim\', inquit, \'et extimuit et contristatus est et ex his passionibus concepit et edidit.\' [hinc fecit caelum et terram et mare et omnia, quaecumque sunt in eis.] ob quam causam omnia infirma esse et fragilia et caduca et mortalia, [quaecumque sunt ab ipso facta] quoniam quidem ipse fuerit de defectione conceptus atque prolatus. Horon tamen instituisse istum mundum ex his materiis, quas Achamoth uel pauendo uel timendo uel 8—16] cf. Iren. I 2, 2. 19—22] cf. Iren. I 2, 4. 22—221, 4] cf. Iren. I 4, 2. 1 synzygias P, sizingias N, stingias F 2 nam PN, nunc F 3 processisse semen mentem PNF, del, semen Ciacconius 5 eis PN, his F 6 hanc Pam: haec PN, ..et F 7 sit F et Hirsaugiensis teste Rhenana . sint PN 8 duo et decade N aeonem ad biton F 10 uidendum F 11 fuerit scripsi: fuit PNF 12 qui P, quia NF missus esset Eng: misisset PN . missis F ille—Horon spurium iudicat Eng 13 horon PN, honor F Iao Pam: hoc PNF pronuntiatio NF 14 istum autem N123, appellat istum autem P, appellat autem istum F defectione Eng: defectionem PNF 18 hinc—in eis seclusi hinc PN . hunc F 20 quaecumque-facta seclusi 21 de defectione Oehlerus: deceptatioue PNFB1, de aporiatione J23, de temptatione Scal 22 Horon scripsi (cf. Iren. 12, 4): hunc PNF 23 timendo (uel aporiando) susp. Efu) contristando uel f suadendo praestiterat. \'nam ex pauore\', inquit, \'tenebrae factae sunt, ex timore et ignorantia spiritus nequitiae et malignitatis, ex tristitia et lacrimis humida fontium, fluminum materia marisque.\' Christum autem missum ab illo propatore, qui est Bythos. hunc autem in substantia corporis nostri non fuisse, sed spiritale nescio quod corpus de caelo deferentem, quasi aquam per fistulam, sic per Mariam uirginem transmeasse, nihil inde uel accipientem uel mutuantem. resurrectionem huius carnis negat, sed alterius. legis et Ptolomaeus quaedam probat, quaedam improbat, id est omnia improbat, dum quaedam reprobat. euangelium habet etiam suum praeter haec nostra. post hunc extiterunt Ptolomaeus et Secundus haeretici, qui cum Valentino per omnia consentiunt, in illo solo differunt: nam cum Valentinus Aeonas tantum triginta finxisset, isti addiderunt alios complures; quatuor enim primum, deinde alios quatuor adgregauerunt. et quod dicit Valentinus Aeonem tricesimum excessisse de Pleromate, ut in defectionem, negant isti: non enim ex illa triacontada fuisse hunc, qui fuerit in defectione propter desiderium uidendi propatoris. extitit praeterea Heracleon alter haereticus, qui cum Valentino paria sentit, sed nouitate quadam pronuntiationis uult uideri alias sentire. introducit enim in primis 4-20] cf. Iren. I 7, 2 et Epiph. 31, 7. 20—222, 3] cf. Epiph. 30. 2. Philast. cap. 41. 1 contristandum F suadendo PNFRt, sudando R3 uulgo; mihi omnino abundare uideiur hoc membrum (cf. 220, 16-18); interpolatum uidetur ex Irenaeo I 4, 4 . ei pauore PN, exponere F 2 et ignorantia PN, itrnorantiam F 3 humidam F 5 qui est PN, quem F bythos NR3, biton F, bythion P substantiam F 9 huius carnis negat = non huius carnis dicit (olim uolui rescribi: sed alterius < dicit.) cl. 215, 5) alteerius legis uulgo (sed cf. Epiphan. l. c.: fvJ) x6 acūp.a souTO ovtoxaaS-ai, tin ETEpov £ £ aoxo\'3, 8 3TJ «v £ up.aTtxov *aXo5ai) 10 quaedam inprobat P (corr. tIl . 1) 12 praeter haec nostra PN, propter nostra F ptolomeus F, tholomaens PN 15 finxisset R, fixisset P (corr. R) N, ficus et F 16 quatuor Pam: octo PNJj 18 triacontada PN, triacontade F 19 defectione Eng: ilefectionem PNF 22 alias PNF, alia R uuljo illud inprimis F illud fuisse quod. pronuntiat, et deinde ex illa monade duo, ac deinde reliquos Aeonas. deinde introducit totum Valentinum. Non defuerunt post hoc Marcus quidam et Colarbasus, nouam haeresim ex Graecorum alphabeto componentes. negant enim ueritatem sine istis posse litteris inueniri, immo totam plenitudinem et perfectionem ueritatis in istis litteris esse dispositam. propter hanc enim causam Christum dixisse: ego sum A et Ω . denique Iesum Christum descendisse, id est columbam in legum uenisse, quae Graeco nomine cum nepiotepoJ pronuntietur habere secum hunc numerum DCCCI. percurrunt isti Q, \\f, X, CP, Y, T, totum usque ad B, A et computant ogdoadas et decadas ita, afferre illorum omnes uanitates ut ineptum sit et otiosum. quod tamen non tantum iam uanum, sed etiam periculosum sit: alterum deum fingunt praeter creatorem. Christum in substantia negant carnis fuisse, negant carnis resurrectionem futuram.