Magnum de modico malum scorpio terra suppurat. tot uenena quot et genera, tot pernicies quot et species, tot dolores qu to et colores. Nicander scribit et pingit. et tamen unus omnium uiolen tiae gestus de cauda, non ore; quae cauda erit, quodcumque de postumo cor poris propagatur et uerberat. *** perinde scorpii: series illa nodorum uenena ta int rinsecus uenula subtilis arcuato impetu insurgens hamatile spiculum in su mmo tormenti ratione stringit. unde et bellicam machinam retrac tu tela uegetantem de scorpio nominant. id spiculum et fistula est patula te nuitate et uirus, qua figit, in uulnus effundit. familiare periculi tem pus aestas ; Austro et Africo saeuitia uelificat. in remediis naturalia plu rimum; al iquid et magia circumligat; medicina cum ferro et poculo occurrit. n am et praebibunt quidam festinando tutelam; sed concubitus exhau rit, et denuo sitiunt. nobis fides praesidium, si non et ipsa percu titur diffi dentia signandi statim et adiurandi et iniciendi bestiae calcem. hoc d enique modo etiam ethnicis INCIPIT SCORPIACE LEGE FELICITER A, contra Gnosticos Scorpiacum B 3 scorpios Urs et Mercerus, scorpium Gel 4 et ante genera add. Ciacconius ingenia Bmg 5 et scripsit A, et scribit Oehlerus 6 de cauda non ore scripsi: nocere de cauda A, de cauda nocere B 8 lacunam signaui perinde scripsi: proinde AB, perinde ut Gel scorpiis Iun 9 uenulas B suptilis A surgens A 10 stringit A, restringens B, restringit Bmg 11 et retractu B uegetartem A 12 et uirus, qua figit, in uulnus scripsi: in uulnus et uirus qua figit B, in uulnus qua figit A, id uulnus et uirus qua figit effundit Gel 13 aestus Pam 14 plurima Urs 15 populo A 16 iam Iun et om. A quaedam Urs 18 signando ... adiurando Urs iniciendi scripsi: unguendi A, ungendi B, ungendo Urs, urgendi Lat, ingerendi Wissowa 19 bestia Itm saepe subuenimus, donati a deo ea potestate, qu am apostolus dedicauit, cum morsum uiperae spreuit. quid ergo pr omittit stilus iste, si fides de suo tuta est? ut et alias de suo tuta sit, cum suos sc orpios patitur. acerba mediocritas et istis et genus uari um et uno ni odo armantur et certo tempore subornantur nec alio quam ardoris. hoc apud Christianos persecutio est. cum igitur fides aestuat et ecclesia exuritur de figura rubi, tunc Gnostici erumpunt, tunc Valentiniani proserpunt, tunc omnes martyriorum refragatores ebulliunt calentes et ipsi offendere, figere, occidere. nam quod sciant multos simplices ac rudes tum infirmos, plerosque uero in uentum et si placuerit Christianos, numquam magis adeundos sapiunt, quam cum aditus animae formido la xa uit, praesertim cum aliqua iam atrocitas fidem martyrum coronaui t . itaque primo trahentes adhuc caudam de affectibus applicant aut quasi in uacuum flagellant: haeccine pati homines innocentes? ut putes fr atrem aut de melioribus ethnicum. siccine tractari sectam nemini molest am ? dehinc adigunt: perire homines sine causa. perire enim, et sine c ausa, pri ma fixura. exinde iam caedunt: sed nesciunt simplices animae, quid quo modo scriptum sit, ubi et quando et coram quibus confitendum, nisi quod nec simplicitas ista, sed uanitas, immo dementia pro deo mor i ut qui me saluum faciat. sic is occidet, qui saluum facere debebit? semel Christus pro nobis obiit, semel occisus est, ne occideremur. si uicem repetit, num et ille salutem de mea nece expectat? an deus hominum sanguinem f lagitat , maxime si taurorum et hircorum recusat? certe peccat oris paeniten tiam mauult quam mortem. et quomodo non peccato rum desiderat mor tem? haec et si qua alia adinuenta 27] cf. Ps. 99,18. Ez. 33,11. 3 e A, sit B et om. A ut de suo Iun 4 suo B, Urs scorpio Urs isti B 10 sciam A, Bmg 11 inuentum Bmg, inuento B 13 posteriw cum A, si B 14 iam om. A 19 et om. A cedunt B caedunt. sed uulgo 23 ut qui me B, et quis me Urs sic scripsi: si AB occidit B quis Gel 24 obiit om. A 28 peccatorum non Pam 29 haec est et si qua al in ras. A • admenta\' A XX. Tert. I. 10 haereticorum uenenorum que m non uel in scrupulum figant, si non in exitium, uel in bilem, si non in mortem? at tu, si fides uigilat, ibidem scorpio pro solea anathema inlidito et relinquito in suo pure morientem. ceterum, si plagam satiauerit, intimatur uirus et properat in uiscera; statim omnes pristini sensus retorpescunt, sanguis animi gelascit, caro spiritus exolescit, nausea nominis inacrescit. iam et ipsa mens sibi, quo uomat, quaerit, atque ita infirmitas, semel quae percussa est, sauciatam fidem uel in haeresin uel in saeculum exspirat. et nunc in praesentia rerum est medius ardor, ip sa canicula persecutionis, ab ipso scilicet cynocephalo. alios ignis, alios gla dius, alios bestiae Christianos probauerunt, alii fustibus interim et un gulis insuper degustato martyrio in carcere esuriunt. nos ipsi ut le pores , destinata uenatio, de longinquo obsidemur, et haeretici ex more grassantur. itaque tempus admonuit aduersus nostrates bestiolas nostratem [mederi] theriacam stilo temperare. qui legeris, biberis. nec nec in potio. si eloquia domini dulcia super mella et fauos, inde pigme nta su ut. si lacte et melle promissio dei manat, hoc sapiunt quae ill uc faciunt. uae autem qui dulce in amarum et lumen in tenebras conuertunt ! perinde enim et qui martyriis refragantur salutem per ditionem in terpretantes tam dulce in amarum quam lucem in tenebras reformant atque ita miserrimam hanc uitam illi beatissimae 18] Ps. 11, 7. 19] ef. Ex. 3, 17. 20] Es. 5, 20. 2 at tu Gel: actu B 4 pure Iun: sopore AB 5 intimatur scripsi: intimat AB 6 gelescit A caro spiritus exolescit om. A carne Pam, 7 inacrescit Rig: inagrescit A, magrescit B 8 ut quae B infirmitas, semel scripsi: semel infirmitas AB quae A, quaeque B, quoque Gel, qua Oehlerus 9 est om. B heresin A, haeresim B expuat Gel 10 et in praesentiarum Gel in addidi ador A 11 isto B 12 alios fustibus A 13 degustato martyrio Gel: degustata martyria AB 14 ipsi ut A, ipsius B 15 heretici A sic semper 16 nostratem scripsi: nostrati B, nostram A habere falso Oehlerus testatur: immo nouem litterae perierunt, nostrate Gel, promptam Rig mederi seclusi theriacam Bmg: teriacam A, scorpiacam B 17 nec etiam A ut uidetur nec amarum] non amara enim Lat 22 refrangantur A perditione B 23 tenebris A praeuertendo tam amarum pro dulce quam tenebras pro luce supponunt. Sed nondum de bono martyri, nisi de debito primum, nec. ante de utilitate eius, quam de necessitate discendum. auctoritas diuina praecedit, an tale quid uoluerit atque mandauerit deus, ut qui negant bonum non suadeantur accommodum, nisi cum subacti fuerint. ad officium haereticos compelli non inlici dignum est. duritia uincenda est, non suadenda. et utique satis optimum praeiudicabitur quod probabitur a deo constitutum atque praeceptum. sustineant euangelia paulisper, dum radicem eorum exprimo legem, dum inde elicio dei uoluntatem unde et ipsum recognosco: ego sum, inquit, deus deus tuus, qui te eduxi de terra Aegypti. non erunt tibi dii alii praeter me. non facies tibi simulacrum eorum quae in caelo et quae in terra deorsum et quae in mari infra terram. non adorabis ea, neque famulaberis eis. ego enim dominus deus tuus. item in eadem Exodo: ipsi uidistis, quod de caelo lo cu tus ad uos sim. non facietis uobis deos argenteos, et deos aureos non fa- cie tis uobis. secundum haec et in Deuteronomio: audi Israel, dominus deus tuus unus est, et diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo et totis uiribus tuis et ex tota anima tua. et rursus: nec obliuiscaris domini dei tui, qui te eduxit de terra Aegypti ex dom o serui tutis. dominum deum tuum timebis et illi famulaberis soli et illi adg utinaberis et in nomine eius deierabis. non ibitis post deos alienos ex de is 12] Ex. 20, 2 sq. 17] ibid. 20, 22. 20] Deut. 6, 4 sqq. 1 dulci B 3 de debito Oiacconius: debito AB nec ante Gel: negant AB 4 et de utilitate A dicendum Lat 5 quid Gel: qui AB 6 suadentur A accomodum A, ad commodum B 7 illic A 11 legem Gel: legamus AB 12 inquid A . ds ds AB, dominus deus Pam, deus Rig 13 alii dii B 14 eorum om. A 16 adorabitis A famulaberis A . seruies B 17 dominus B, ds A eodem exhodo A 19 uobis A, inibi B 21 dominus B, ds A 22 ex toto — 24 dei tui om. A 23 ne Gel 24 egypti A ex A, et B 26 illi gl A 27 alienos ex deis Rig: alienos ex detos A, aliorum et deos B, aliorum ex deis Ivm, alienos et deos Oehlerus . 10* nationum , quae circum uos, quia aemulatur deus deus tuus in te, et ne irat us indignetur et exterminet te a facie terrae. sed et proponens benedictio nes et ma ledictiones: benedictiones, inquit, si audieritis prae-. cepta domin i dei uestri, quae cumque ego praecipio uobis hodie, et non erraueritis de u ia quam man daui uobis, ut abeuntes seruiatis deis aliis, quos non scitis. de quibus omni fariam extirpandis: perditione perdetis, inquit, omnia lo ca, in quibus seruierunt nationes deis suis, quas uos possidebitis hereditate, super mon tes et colles et sub arbores densas, quasque effodietis aras eorum , euertetis et comminuetis staticula eorum et excidetis lucos eorum, et sculptilia ipsorum deorum concremabitis igni et disperdetis nomen eorum de loco illo. adhuc ingerit, cum introissent terram promissionis et exterminassent nationes eius: caue tibi, ne sequaris eas posteaquam exterminatae fuerint a facie tua, ne requisieris deos illarum dicens, quemadmodum faciunt nationes deis suis, ut et ego ita faciam. sed et, si ipse prophetes, inquit, exsurrexerit in te aut somnium somnians et dederit tibi signum uel ostentum et uenerit et dixerit, eamus et se ruiamus diis aliis, quos non scitis, ne audiatis sermonem prophetae aut som ni atoris illius, quia temptat uos dominus deus uester, an ex toto corde uestro et ex tota anima uestra timeatis deum. post dominum 4] Deut. 11, 27 sqq. 8] ibid. 12, 2 sqq. 16] ibid. 12, 30. 20] ibid. 13, 1 sqq. 1 aemulatur ds ds tuus in te. Ne A, et deus aemulator dominus deus tuus in te et ne B 2 et ne] ut ne Iun 3 terre A 4 inquid A 5 (quae)quumque A 6 hodie, nmledictionem si erraueritis Pam, hodie, et maledictionem, si non audieritis praecepta domini dei nostri, quaecumque ego praecipio uobis hodie et erraueritis Iun et non A, ne B 9 inquit om. B 10 subter Big 11 sub del. Gel arbore densa quaque Iun 12.13 earum ter Pam 13 captilia A, scalptilia Big 14 de eorum A deorum ipsarum Pam 15 eorum B, illorum A 17 ea A exterminata A 19 ut dd. Pam 20 si ipse B, ipsi A, id si Big inquid A 21 aut om. A 25 dominus B, ds A an om. B 26 ametis Iun eum A dominum om. B deum uestrum abibitis et hunc time bitis et praecepta eius custodietis et uocem eius audietis et illi seruietis et illi adiciemini. prophetes autem uel somniator ille morietur; locutus enim est ad seducendum te a domino deo tuo. sed et alio titulo: si autem rogauerit te frater tuus ex patre uel ma tre ant filius tuus aut filia tua aut mulier quae in gremio tuo est aut amicus qui animae tuae par est clam dicens, eamus et seruiamus diis aliis, quos non scis, nec patres tu i, ex deis nationum, quae circum te proxime aut longe, ne uelis ire cum illo , et ne audieris eum. non parcet oculus tuus super eum nec desidera bis nec sal uabis eum; adnuntians adnuntiabis de eo. manus tuae erunt in eum in pr imis ad occidendum, et manus populi tui in nouissimis, et lapi- dabitis ill um, et morietur, quoniam quaesiuit auertere te a domino deo tuo. subi cit etiam de ciui tatibus, si quam ex his constitisset suasu iniquorum hominum transisse, ad deos alios, ut interficerentur omnes incolentes eam, et deuota menta, fierent uniuersa eius, et colligerentur omnia spolia eius in omnes exitus eius et igni cremarentur cum omnibus uasibus suis et cum omni populo in conspectu domini dei, et non erit habitabilis, inquit, in aeternum, non reaedificabitur amplius nec adhaerebit quicquam manibus tuis ex deuotamento eius, uti auertatur dominus ab indignatione irae suae. maledictionum quoque ordinem ab idolorum execratione commisit: maledictus homo 5] Deut. 13, 6 sqq. 18] cf. ibid 13,15 sqq. 23] ibid. 13,16 sqq. .27] ibid. 27, 15. 1 ut hunc A et praecepta eius custodietis om. A 3 uel A, et B 4 est enim B 5 titulo A, capitulo B 7 tua om. A 10 proximae B, proxime sunt Pam 12 eum om. A . ne A misereberis Pam 13 salnabis Gel: salutabis B, celabis Pam annuntians annuntiabis A 16 auertere te B, auerteret A 20 deuotamenta Gel: deuota mente B fieret B 21 eius prius om. A cum B, in A 22 uasibus B, uiis ABmg 24 adherebit A 25 deuotamento ABmg, deuota mente B ut B auertatur B, auertat A 26 ire A, 27 exsecratione B, ezcratione A, qui fecerit sculptile aut fusile aspernamentum, opus manuum artificis, et collocauerit illud in abscondito. in Leuitico uero: ne sequimini, inquit, idola et deos fusiles non facietis uobis. ego dominus deus uester. et alibi: filii Israel famuli pueri mei. hi sunt quos eduxi de terra Aeg yp ti. ego dominus deus uester. non facietis uobis manu facta nec sculptile staticu lum statuetis uobis. nec lapidem scopum ponetis in terra uestra. ego dominus deus uest er. et haec quidem prima per Moysen dicta sunt ad omnes utique pertinentia, quoscum que dominus deus Israelis perinde de Aegypto superstitiosissimi saeculi et de domo hu manae seruitutis eduxerit. sed et deinceps omne os prophetar um eiusdem dei uocibus sonat eandem legem suam eorundem praeceptorum insta uratione cumulantis nec aliud primum tam principaliter denuntiantis, quam ab om ni factura atque cultura idolorum cauere; utperDauid: di i nationum ar gentum et aurum, oculos habent nec uident, aures habent ne c audiunt , nares habent nec odorantur, os nec locuntur, manus nec contr ectant, pe des nec ingrediuntur. similes erunt illis, qui ea faciunt et qui fid unt in illis . Nec putem disceptandum, an digne deus prohibeat nomen et honorem suum mendacio addici, an digne quos ab errore superstitionis auulserit rursus in Aegyptum regredi nolit, an digne a se non patiatur absistere quos sibi adlegit. ita nec illud expectabitur retractari a nobis, an obseruari uoluerit disciplinam quam uoluit instituere et an merito ulciscatur desertam quam uoluit obseruatam, quando frustra instituisset, si obseruari eam noluisset, et frustra obseruari uoluisset, si 3] Leu. 19,4. 5] Leu. 25, 55.26,1. 17] Ps. 135,15 sqq. 115,4 sqq. 1 scalptile Big 3 inquid A ne A, non B 7 nec staticulum Pam 9 haec om. A 10 prima haec A . dicta] dei scita Bmg ad omnes Bmg, a domino AB 11 israhelis (a ex h) A., israel B 15 aliut A denunciantis A 18 nec uident A, et non uident B 21 ea del. Gel 23 mendatio A 25 patitur A quos A, quod B 26 expectabitur Urs: expectabit AB seruari A 27. et an - 28 obseruatam om. A uindicare noluisset. sequitur enim, ut has definitiones dei aduersus superstitiones tam euictas quam etiam uindicatas probem, quoniam ex his tota martyriorum ratio constabit. aberat apud deum in monte Moyses, cum populus tam necessariam absentiam eius impatiens deos sibi pro ducere quaerit, quo se potius ipse perdiderit. urgetur Aaron, et iubet in aures feminarum suarum in ignem conferri. amissuri enim erant in iudicium sibi uera ornamenta aurium, dei uoces. sapiens ignis effigiem uituli de fundi t illis suggillans illic cor habentes ubi et thesaurum, apud Aegyptum scilicet, in ter cetera animalia bouis etiam cuiusdam consecratricem. ita que tria milia hominum a parentibus proximis caesa, quia tam proxi mum parente m deum offenderant, transgressionis et primordia et merita de dicauerunt . in Arithmis cum diuertisset Israel apud Sethim, abeunt libidina tum ad filia s Moab, inuitantur ad idola, ut et spiritu fornicarentur, edunt denique de po llutis eorum, dehinc. et adorant deos gentis et Beelphegor initiantur. o b ha nc quoque idololatrian moechiae sororem uiginti tria milia domesticis obtruncata g ladii s diuinae irae litauerunt. defuncto Iesu Naue derelincunt deum patru m suorum et seruiunt idolis Baalim et Astartis, et iratus dominus tradidit eos in manibus s diripientium, et diripiebantur ab illis et uenumdaban tur inimi cis, nec poterant omnino subsistere a facie inimicorum suorum. quocum que processerant, manus erat super illos in mala, et conpressati sunt ualde. post quae instituit super illos deus Critas, quos Censores intellegimus. sed nec istis 4] cf. Ex. 22. 14] cf. Num. 25, 1 sqq. 19] cf. Iud. 2, 8. 13 1 difinitiones A 2 edictas Urs probem Gel: probent AB 4 montem B necessariae absentiae Gel 5 quo se Iun: quos AB 6 et om. B 7 iudicio A 9 diffundit illos Urs 11 itaque tria Gel: ita quod tria B, in A decem undecimue litterae perierunt 12 proxumis A, et proximis B 14 arathmis A deueniset A sattin A 15 et om. B 17 prius et om. A delfegor A 18 idolatria A sorore A • XXIIII - A domestici B 20 nauue A bahalim A 21 in manus Hild in A legit: spatium sane angustius, quam ut in manibus sine nota scripta capiat 22 uenumdabant A 24 erant A 25 post quae A, postquam B 26 isti A obaudire perseuerauerunt. ut quis critarum obierat, illi ad delinquendum supra quam patres eorum, abeundo post deos aliorum et seruiendo et adorando eos. itaque dominus iratus, quoniam quidem, ait, transgressi sunt gens ista pactum meum, quod disposui patribus eorum, et non audierunt uocem meam, et ego non aduertam ad auferendum uirum a facie eorum ex nationibus, quas reliquit decedens Iesus. atque ita per omnes paene annales critarum et deinceps regum reseruatis gentium circumcolarum uiribus bello et captiuitate et iugo allophylorum iram dei pensauit Israel, quotienscumque ab illo maxime in idololatrian exorbitauerunt. Hanc igitur si a primordio constat et prohibitam de tot tantisque praeceptis et n um quam inpune commissam de tot tantisque documentis nec ullum tam super bum crimen deputari apud deum, quam huiusmodi transgress ionem, ul tro intellegere debemus diuinarum et denuntiationum et executionum intentionem iam tunc martyriis patrocinatam non modo non dubi tendis, uerum etiam sustinendis, quibus scilicet locum fe cerat pro hibendo idololatrian. aliter enim martyria non euenir ent. et uti que auctoritatem suam praestruxerat uolens ea euenire quib us locum fecerat. nunc enim de dei uoluntate conpungimur, et inge minat scorpius plagam, hanc negans, hanc accusans uoluntatem, ut aut ali um deum insinuet, cuius haec non sit uoluntas, aut nostrum nihilo minus des truat, cuius talis sit uoluntas, aut omnino neget uoluntatem dei, si ipsum negare non poterit. nos autem de deo alibi dimicantes et de reliquo corpore haereticae cuiusque doctrinae nunc in unam speciem congressionis certas praeducimus lineas, 4] Iud. 2, 20 sqq . 2 dios ex duos A 3 orando B ds A . 4 transgressa est B 5 obaudierunt uoci meae B 6 auertam B 7 reliquid A . 8 per del. Gel pene A 9 reseratis Hartelius 10 iram om. A dei pensauit scripsi: dspensauit A, dispensauit B 11 idolatrian A . 14 nunquam A . 16 apud deum deputari B 20 idolatrian A . 21 neuenirent A 22 ea om. A 23 et conpungimur Gel 26 omnino Gel: domino B, om. A 27 potuerit B 28 hereticae A non alterius dei quam Israelis eam defendentes uoluntatem quae martyriis locum fecerit, tam ex praeceptis prohibitae semper quam ex iudiciis punitae idololatriae. si enim praeceptum obseruando uim patior, hoc erit quodammodo obseruandi praecepti praeceptum, ut id patiar per quod pot ero obseruare praeceptum, uim scilicet, quaecumque mihi imminet cau enda ab idololatria. et utique qui inponit praeceptum, extorquet obse qu ium. non potuit ergo noluisse ea euenire per quae constabit obsequium. praescribitur mihi, ne quem alium deum dicam, ne uel dicendo, non minus lingua quam manu, deum fingam neque alium adorem aut quo moLdo uenere praeter unicum illum, qui ita mandat, quem et iubeor time re, ne ab eo d eserar, et de omni substantia diligere, ut pro eo moriar. huic sacram ento militans ab hostibus prouocor. par sum illis, nisi illis manus de dero. hoc defendendo depugno in acie, uulneror, conci dor, occidor. quis hunc militi suo exitum uoluit, nisi qui tali sacramento eum consign auit? Habes igitur dei mei uoluntatem. occursum est huic pla gae. iam alium ictum consideremus de uoluntatis qualitate. longum est, ut deum meum bonum ostendam, quod iam a nobis didicerunt Marcioni tae. deum interim sufficit dici, ut necesse sit bonum credi. malum enim deum qui praesum pserit, constare in utroque non poterit: aut deum negare re debebit qu em malum existimarit, ant bonum dicere quem deum pronuntiauerit. bona igitur erit et uoluntas eius qui nisi bonus non erit deus. probabit hoc etiam ipsius rei bonitas quam deus uoluit, martyrii dico, quia bonum non nisi bonus 1 israhelis A 2 prohibite A 4 obseruatum ABmg patitur ABmg 5 praeceptum om. A id Gel: ita AB 7 cauenda scripsi: cauendam AB, cauenti Gel 10 dicam ne om. A dicendum A 11 nequem A aut quo modo Iim: aut quomodo AB, aut quoquomodo Urs 12 parter A 15 nisi Lat: si AB 16 conci....... hunc A, unde recte Oehlerus conclusit occidor omissum fuisse 17 milito A corr . eum sacramento B 20 iam Hartelius: in (A)B, nec Lat hictum A 23 deum quis praesumpserit B, ........ ripserit A qui Rig: quis B 25 dicere add. Gel 26 pronuntiarit B eius om. A 28 quia nonnisi bonus uoluit bonum B noluit. bonum contendo martyrium apud eundem deum, a quo et prohibetur et punitur idololatria. obnititur enim et aduersatur idololatriae martyrium. malo autem obniti et aduersari nisi bonum non potest. non quasi negem esse aemulationem tam malorum inter se quam et bonorum, sed alia condicio est huius tituli. martyrium enim non de communi aliqua militia. certat cum idololatria, sed de sua gratia; liberat enim ab idololatria. quod a malo liberat, quis non bonum pronuntiabit? quid aliud est aduersatio idololatriae atque martyrii quam mortis et uitae? in tantum uita martyrio deputabitur, quantum morti idololatria. uitam qui malum, dixerit, habet mortem, quam bonum dicat. est et haec pe ruersitas ho minum salutaria excutere, exitiosa suscipere, periculosa con quirere , medicamina deuitare, aut mori denique citius quam curari desi- derare . nam et medicinae praesidium plures qui refugiunt: plures enim stulti, plures tim idi et male uerecundi. et est plane quasi saeuitia medicinae de scalpello d eque caute rio, de sinapis incendio; non tamen secari et inuri et extendi morderique idcirco m alum, quia dolores utiles affert, nec quia tantummodo contristat, recusabitur, sed qui a necessario contristat, adhibebitur. horrorem operis fructus excusat . ululans denique ille et gemens et mugiens inter manus medici p ostmodum easdem mercede cumulabit et artifices optimas praedicabit et sae uas iam ne gabit. sic et martyria desaeuiunt, sed in salutem. licebit et deo in uitam aeternam per ignes et gladios et acerba quaeque curare. sed medicum quidem miraberis etiam in illo, quod ferme pares adhibet qualitates medellarum aduersus qualitates querellarum, cum quasi de 1 eum A 2 et primum om. B 4 negemus B 5 conditio A 6 malitia A 7 idolatria bis A de] cum A 10 uita A, ut a B 11 mors idololatriae Urs 13 conquirere scripsi: con ....... A, quaeque B, quaerere Rig medicamina deuitare Oehlerus: medica male uitare AB, medicamina uitare Gel 14 aut del. Gel 15 in praesidium B plures qui refugiunt om. A qui del. Rig 16 enim om. B 17 medicina B deque (A?) Gel: denique B 18 etprius om. B excendi Iun morderique om. A 20 necessarie A 24 sic et A, et si B 25 sed del. Scal alterum in del. Scdl 26 quidem A, quoque B 27 perme A peruerso auxiliatur per ea subueniens per quae laboratur. nam et calores caloribus amplius onerando compescit et ardores siti potius macerando restinguit et fellis excessus amaris quibusque potiunculis colligit et sanguinis fluxus defusa insuper uenula reuocat. deum uero et quidem zeloten culpandum existimabis, si uoluit certare cum causa et iniuriae aemulando prodesse, mortem morte dissoluere, occisionem occisione dispargere, tormentis tormenta discutere, supplicia suppliciis euaporare, uitam auferendo confer re, car nem laedendo iuuare, animam eripiendo seruare. peruersitas, quam putas ratio, est; quod saeuitiam existimas, gratia est. ita deo de momentaneis aeterna me dicante magnifica bono tuo deum tuum; incidisti in manus eius, sed feliciter incidisti. incidit et ille in aegritudines tuas. homo sem per prior n egotium medico facit, denique sibimet ipse periculum mortis attra xit. acc eperat a domino suo ut a medico satis utilem disciplinam secundum legem ui uendi , ut omnia quidem ederet, ab una solummodo arbuscula tempera ret, quam ip se medicus inportunam interim nouerat. audiit ille quem maluit et abstinent iam rupit. edit inlicitum et transgressione saturatus in mor tem cru ditauit, dignissimus bona fide in totum perire quia uoluit. sed dominus sustentat a feruura delicti, donec tempore medicina temperaretur, paula tim remedia composuit, omnes fidei disciplinas et ipsas aemulas uitio, uerbum mortis uerbo uitae. rescindentes, auditum transgressionis auditu deuotionis limantes. ita, et cum mori praecipit medicus ille, ueternum mortis excludit. quid grauatur nunc pati homo ex remedio quod non est tunc grauatus pati ex uitio? displicet occidi in salutem 2 honerando A 3 restinguit Lat: resringit A, restringit B excussus A quibusdam fort . 4 potionibus B corrigit Lat, recolligit Hartelius 5 zelotem A corr . 6 certare scripsi: certasse AB 8 euaportare A corr . 12 aeternam B meditante B tuum B, tetru A 14 aegritudines A medico prior negotium B 15 denique] donec Hartelius 16 suo om. A 17 ederet et B 18 temperaret et B 19 norat B 20 edit A 21 cruditauit Urs: eruditauit B, eructauit Gel perisse B quia scripsi: qui AB 22 sustentata feruura (A)Rig: sustentato feruore B 25 aditum et aditu fort . deuotioni B 26 mortes A corr . 27 pati nunc B cui non displicuit occidi in perditionem? nausiabit ad antidotum qui hiauit ad uenenum?