Ventum est nunc ad carnem et sanguinem, * reuera 
 totius quaestionis. quas substantias quali condicione exhereda 
 uerit apostolus a dei regno, aeque de antecedentibus discere 
 est. primus, inquit, homo de terra, choicus, id est limacius, 
 id est Adam, secundus homo de caelo, id est 
 sermo dei. id est Christus, non alias tamen homo, licet de 
 caelo, nisi quia et ipse caro atque anima, quod homo, quod 
 Adam. nam et si supra nouissimus Adam dicitur, de consortio 
 substantiae commercium nominis traxit, quia nec Adam 
 ex semine caro, quod et Christus. qualis ergo choicus, 
 tales et choici, qualis caelestis, tales et caelestes. 
 substantia tales an primo disciplina, dehinc et dignitate. 
 quam disciplina captauit? atquin substantia nullo modo separabuntur 
 choici atque caelestes semel ab apostolo homines dicti. 
 si enim et Christus, solus uere caelestis, immo et supercaelestis, 
 homo tamen, qua caro atque anima, nihilo ex ista 
 substantiarum condicione a choica qualitate discernitur, proinde 
 et qui caelestes secundum illum non de substantia praesenti 
 sed de futura claritate caelestes praedicati intellegentur, quia et 
 retro, — unde distinctio ista manauit — de dignitatis differentia 
 ostensa est alia supercaelestium gloria, alia superterrenorum, 
 et alia solis, alia lunae, alia stellarum, quia et stella a stella 
 differt in gloria, non tamen in substantia. denique praemissa 
 differentia dignitatis in eadem substantia et nunc sectandae 
 et tunc capessendae subiungit etiam exhortationem, ut et hic

 7] I Cor. 15, 47. 11] cf. I Cor. 15, 45. 13] I Cor. 15, 48. 
 24] cf. I Cor. 15, 40-41. 

 1 sufficit F 4 lacunam signaui: cardinem uelim fruppleri, <sanguinem) 
 nauult Eng 5 quaestionis quasi substantias M Gel 6 apostolus JRmg 
 BGel: apostoli PMF La dei regno, aeque B, aeque PMF 11 et si 
 JJJfP . et Gel dicitur scripsi: dicet PMF, dictus Gel 14 talis (prius) M 
 19 quam P (corr. R) R\' 22 intellegentur FM (e ex u corr. m. 1), 
 telleguntur P uulgo 28 parenthesin indicaui 
 
 
 habitum Christi sectemur ex disciplina et illic fastigium conse 
 quamur ex gloria: sicut portauimus imaginem choici, 
 portemus etiam imaginem supercaelestis. portauimus 
 enim imaginem choici per collegium transgressionis, per consortium 
 mortis, per exilium paradisi. nam si et in carne hic 
 portatur imago Adae, sed non carnem monemur exponere: si 
 non carnem, ergo conuersationem, ut proinde et caelestis 
 imaginem gestemus in nobis, non iam dei nec iam in caelo 
 constituti, sed secundum liniamenta Christi incedentes in 
 sanctitate et iustitia et ueritate. atque adeo ad disciplinam 
 totum hoc dirigit, ut hic dicat portandam imaginem Christi 
 in ista carne et in isto tempore disciplinae. \'portemus\' enim 
 praeceptiuo modo dicens huic tempori loquitur, in quo homo 
 nulla alia substantia est quam caro et anima. aut etsi quam 
 aliam, id est caelestem, substantiam haec fides spectat, hic 
 tamen repromissa sit cui ad illam elaborare mandatur. cum 
 igitur imaginem et choici et caelestis in conuersatione constituat, 
 illam eierandam, hanc uero sectandam, dehinc adiungat: 
 hoc enim dico, — id est propter ea, quae supra dixi; propterea 
 autem coniunctio est sensus supplementum antecedentibus 
 reddens — quod caro et sanguis regnum dei hereditate 
 possidere non possunt, nihil aliud intellegi mandat 
 carnem et sanguinem quam supra dictam imaginem choici. 
 quae si in conuersatione censetur uetustatis, conuersatio autem 
 uetustatis non capit dei regnum, proinde caro et sanguis non

 2] I Cor. 15, 49. 6J cf. Eph. 4, 22. 10] cf. Eph. 4, 24. 19] I 
 Cor. 15, 50. 

 2 choici—enim om. P (add. R ex HirsaugietUJi) 5 si et PMF . etsi 
 Jtig hic portatur Urs: sic putatur PMF 14 et si PMF, si Gel 
 15 hic scripsi: huic PMF 16 elaborare P, et laborare MF 18 eieran-j 
 dam Bmg: gerandam M, gerendam PF adiungat Gel: adiungit PMF 
 19 quae Gel: quaequae PMF propterea deleuit Gel, queni sequunttir, 
 posteriores 20 autem coniunctio est scripsi: coniunctio est enim PMF, 
 coniunctio est. <est) enim Gel 24 conuersatio autem uetustatis om. F 
 25 capit PGel, capiat MFM 
 
 
 capiendo dei regnum ad conuersationem rediguntur uetustatis. 
 plane si numquam apostolus pro operibus substantiam posuit, 
 nec hic ita utatur. si uero in carne adhuc constitutos negauit 
 esse in carne, in operibus carnis negans esse, formam eius 
 subruere non debes, non substantiam sed opera substantiae 
 alienantis a dei regno. quibus etiam ad Galatas manifestatis 
 praedicere se et praedixisse profitetur, quod qui talia agant 
 regnum dei non sint hereditate consecuturi, non portantes 
 scilicet imaginem caelestis, sicut portauerant choici, ideoque 
 ei uetere conuersatione nihil aliud deputandi quam caro et 
 sanguis. quamquam et si subito in hanc definitionem erupisset 
 apostolus, eliminandam carnem et sanguinem a dei regno, 
 sine ullius supra sensus praestructione, nonne duas istas 
 substantias proinde hominem ueterem interpretaremur carni 
 et sanguini deditum, id est esui et potui, cuius sit dicere 
 aduersus fidem resurrectionis: manducemus et bibamus, 
 cras enim moriemur? et hoc enim infulciens apostolus, 
 carnem et sanguinem de fructibus ipsorum manducandi et 
 bibendi suggillauit. 
 Sed et omissis huiusmodi interpretationibus carnis et 
 sanguinis opera taxantibus, ipsas quoque substantias non aliter 
 quam sunt intellectas licebit resurrectioni uindicare. non enim 
 resurrectio carni et sanguini directo negatur, sed dei regnum, 
 quod obuenit resurrectioni — est autem et in iudicium resurrectio 
 —, immo et confirmatur carnis resurrectio generalis, cum 
 specialis excipitur. dum enim in quem statum non resurgat 
 edicitur, in quem resurgat subauditur. atque ita, dum pro 
 meritis distinctionem resurrectionis opus substantiae, non genus, 
 patitur, apparet hinc quoque carnem et sanguinem nomine

 3] cf. II Cor. 10, 3. 6] cf. Gal. 5, 21. 16] I Cor. 15, 32. 

 1 uetustatis H3: ueritatis PMFJtaBmg 7 agunt .... sunt Gel 
 S hereditate Gel: in hereditate PMF 9 portauerant F12, portauimuB P 
 (corr . imus in erant R) M 10 existimandi C 11 quamquam scripsi: 
 nam PMF 14 interpretaremur B, interpretaretur PMF 22 resurrectione 
 F 23 negatur PMF, denegatur Gel 24parenthesin indicauit- Eng 
 
 
 culpae, non substantiae, arceri a dei regno, nomine tamen 
 formae resurgere in iudicium, quia non resurgant in regnum. 
 adhuc dicam: caro et sanguis regnum dei hereditati 
 possidere non possunt. t merito sola et per semetipsa, 
 ut ostenderet adhuc spiritum illi necessarium. spiritus enim 
 est qui uiuificat in regnum dei, caro nihil prodest. 
 prodesse tamen illi aliud potest, id est spiritus, et per spiritum 
 opera quoque spiritus. resurgunt itaque ex aequo omnis 
 caro et sanguis in qualitate sua. sed quorum adire regnum 
 dei, induere oportebit uim incorruptibilitatis et inmortalitatis, 
 sine qua regnum dei adire non possunt, antequam consequi 
 eam possint. merito ergo caro et sanguis, ut diximus, sola 
 regnum dei capere deficiunt. iam uero, cum deuorari habeat 
 corruptiuum istud ab incorruptibilitate, id est caro, et mortale 
 istud ab inmortalitate, id est sanguis, post resurrectionem 
 ex demutatione, merito demutata ac deuorata caro et sanguis 
 regnum dei hereditate possidere possunt, non tamen non 
 resuscitata. sunt, qui carnem et sanguinem Iudaismum uelint 
 accipi propter circumcisionem, alienum et ipsum a dei regno, 
 quia et ille uetustati deputetur et hoc titulo iam et alibi ab 
 apostolo denotetur, qui post reuelatum in se filium dei ad 
 euangelizandum eum in nationibus statim non retulerit ad 
 carnem et sanguinem, id est ad circumcisionem, id est ad 
 Iudaismum, sicut ad Galatas scribit. 
 Sed pro omnibus iam stabit quod(in)clausulam reseruauimus, 
 etiam pro apostolo ipso, reuera maximae

 3J I Cor. 15, 50. 5] Ioh. 6, 63. 10J cf. I Cor. 15, 53. 13] ef. 
 I Cor. 15, 53-54. 22J cf. Gal. 1, 16. 

 3 iterum affertur idem locus ncripturae; nihil tamen noui . 4 hiscit 
 sententia post per semetipsa. ad quam lacunam explendam olim margini 
 adscripta fuisse crediderim quae antecedunt uerba apostoli. haec, opinor, 
 dicere uoluit auctor: adhuc dicam: merito solam et per semetipsam 
 < camem regnum dei consequi posse negauit apostolus,) ut ostenderet... 
 8 aequo Bmg: eo quo PMF 9 quorum PMF, quorum (est) Gel 10 inducere 
 P 11 sine P, siue M, sed F 17 possunt Gel: non posaunt 
 PMF 25 in add. Gel reseruauimus F, rescruabimus MP (corr. R) 
 
 
 inconsiderantiae reuincendo, si tam abrupte, ut quidam uolunt, clausis 
 quod aiunt oculis, sine distinctione, sine condicione, omnem 
 passim carnem et sanguinem a regno dei extrusit, utique et 
 ab ipsa regia caelorum, cum illic adhuc sedeat Iesus ad 
 dexteram patris, homo, etsi deus, Adam nouissimus, etsi 
 sermo primarius, caro et sanguis, etsi nostris purior, idem 
 tamen et substantia et forma quam ascendit, talis etiam descensurus, 
 ut angeli adfirmant, agnoscendus scilicet eis, qui illum 
 conuulnerauerunt. hic, sequester dei atque hominum appellatus 
 ex utriusque partis deposito commisso sibi, carnis quoque 
 depositum seruat in semetipso, arrabonem summae totius. 
 quemadmodum enim nobis arrabonem spiritus reliquit, ita et 
 a nobis arrabonem carnis accepit et uexit in caelum pignus 
 totius summae illuc quandoque redigendae. securae estote, 
 caro et sanguis, usurpastis et caelum et regnum dei in Christo. 
 aut si negent uos in Christo, negent et in caelo Christum 
 qui uobis caelum negauerunt. ita nec corruptela, inquit, 
 incorruptelam hereditati habebit, non ut carnem et 
 sanguinem existimes corruptelam, quando ipsa sint potius 
 obnoxia corruptelae, per mortem scilicet, siquidem mors est, 
 quae carnem et sanguinem non modo corrumpit uerum etiam 
 consumit, sed, quoniam opera carnis et sanguinis non posse 
 consequi regnum dei edixerat, quo magis hoc exaggeraret. 
 ipsi quoque corruptelae, id est morti, cui carnis et sanguinis 
 opera proficiunt, hereditatem incorruptelae ademit. nam et 
 paulo post ipsius mortis quodammodo mortem expressit,

 4] cf. Marc. 16, 19. 5] cf. I Cor. 15, 45. 7] cf. Act. 1, 11. 
 8] cf. Ioh. 19, 37; Zach. 12, 10. 9] cf. I Tim. 2, 5. 11] cf. II Cor. 
 5, 5. 17] I Cor. 15, 50. 26] I Cor. 15, 55—56. 

 2 ..sine condicione, omnem B, omnem PMF 3 extrusit Rhng Gel: 
 eitruxit PMF 6 purior Eng: puriora FR, priora PM 7 quam scripsi 
 (tf. p. 41, 10): qua PMF 8 agnoscendus R3, agnoscendis PMFR1 
 14 securi (i ex e corr. R) PRl 18 habebit. non nulgo 22 consumit 
 sed uulgo 24 ipsi PMFRlGel: ipse R3 
 
 
 deuorata est mors, dicens, in contentione. ubi est, mors, 
 aculeus tuus? ubi est, mors, potentia tua? aculeus 
 autem mortis delinquentia, haec erit corruptela, uirtus 
 autem delinquentiae lex, illa alia sine dubio, quam constituit 
 in membris suis militantem aduersus legem animi sui, 
 ipsam scilicet uim delinquendi contra uoluntatem. nam et si 
 supra nouissimum inimicum mortem euacuari ait, hoc modo 
 nec corruptela hereditatem incorruptelae consequitur. 
 id est nec mors perseuerabit. quando et quomodo defectura? cum 
 in atomo, in momentaneo oculi motu, in nouissima 
 tuba et mortui resurgent incorrupti, — qui hi, nisi qui 
 ante corrupti, id est corpora, id est caro et sanguis? — et nos 
 demutabimur; — de qua habitudine, nisi in qua deprehendemur? 
 — oportet enim corruptiuum istud induere incorruptionem 
 et mortale istud induere inmortalitatem. 
 quid mortale, nisi caro? quid corruptiuum, nisi sanguis? ac ne 
 putes aliud sentire apostolum, ** prouidentem tibi et, ut de 
 carne dictum intellegas, laborantem: cum dicit istud corruptiuum 
 et istud mortale, cutem ipsam tenens dicit. certe istud 
 nisi de subiecto, nisi de comparenti, pronuntiasse non potuit. 
 demonstrationis corporalis est uerbum. aliud autem erit corruptiuum, 
 aliud corruptela, et aliud mortale, [etj aliud mortalitas. 
 aliud enim quod patitur, aliud quod pati efficit. ita quae

 4] cf. Rom. 7, 23. 7] cf. I Cor. 15, 26. SJ I Cor. 15, 50. 
 10] I Cor. 15, 52. 14] I Cor. 15, 53. 

 1 contentione PMFRl, contentionem (cf. c. 54) R3 uulgo 2 potentia 
 PMF, contentio Pam 6 etsi PMF, et Gel difficultas inest in 
 uerbis: nam et si etc. ut enim apte haec dicerentur. si nullis interpositis 
 ad ea se applicarent, quae supra leguntur p. 105, 25: hereditatem incorruptelae 
 ademit, ita nunc simili membro interiecto mihi quidem offensioni 
 sunt. nescio igitur, an ea, quae intercedunt, uel ab auctore uel ab 
 alio postmodum addita sint . 8 consequitur PMF, consequetur C 9 perseuerabit 
 3f (b ex u m. 1) R3, perseuerauit PFR1 11 incorrupti. qui 
 uulgo 18 demutabimur Pam: demutamur PMF 14 incorruptionem et 
 mortale istud induere C, om. PMFBGel 16 at F 17 lacunam signaui: 
 adspice ipsum interridisse puto 18 dictum deleri uult van der Vliet 
 (St. eccl. p. 71) 21 autem erit PMFR1, autem R2 uulgo 22 et seclttsi 
 
 
 patiuntur corruptelam et mortalitatem, caro scilicet et sanguis, 
 ea necesse est patiantur et incorruptelam et inmortalitatem.