Quamquam autem et retro praestruxerimus, omnia naturalia animae ipsi substantiae inesse pertinentia ad sensum et intellectum ex ingenito animae censu, sed paulatim per 2] cf. Matth. 22, 30. 1 tam Rig idonee Gel: ideo ne AB ebdomadem A 3 sotietatem A 4 congregatione ABmg 5 perinde A, proinde B et natiuitatem A 6 diuisa A 9 crescere A adque A 10 qua naturalia B, quantunaturalia A, qua intus naturalia Hartelius pecunia A corr . 11 retinetur A 16 dilationem B 17 certe non ad periectionem A 18 lacunam signauit Wissowa; per incrementum aut tale quid excidisse uidetur 19 et splendor B, explendor A 21 nullius Bmg et om. A 23 agit Pam 24 prouectiua Iun: prouocatiua AB 25 DE CIBIS QVOMODO AD ANIMAM PERTINEANT (PERTINERE VIDEANTVR B, Gel) AB, Gel 26 sub substantiae A sensum ex sum A 27 ex scripsi: et A, et ex B aetatis spatia procedere et uarie per accidentia euadere pro artibus, pro institutis, pro locis, pro dominatricibus potestatibus, quod tamen faciat ad carnis animaeque propositam nunc societatem, pubertatem quoque animalem cum carnali dicimus conuenire pariterque et illam suggestu sensuum et istam processu membrorum exsurgere a quarto decimo fere anno, non quia Asclepiades inde sapientiam supputat, nec quia iura ciuilia abhinc agendis rebus adtemperant, sed quoniam et haec de primordio ratio est. si enim Adam et Eua ex agnitione boni et mali pudenda tegere senserunt, ex quo id ipsum sentimus, agnitionem boni et mali profitemur. ab his autem annis et suffusior et uestitior sexus est, et concupiscentia oculis arbitris utitur et communicat placitum et intellegit quae sint ** et fines suos ad instar ficulneae * contagionis prurigine accingit et hominem de paradiso integritatis educit, exinde scabida etiam in ceteras culpas et delinquendi non naturales **, cum iam non ex instituto naturae, sed ex uitio. ceterum proprie naturalis concupiscentia unica est alimentorum solummodo, quam deus et in primordio contulit: ex omni ligno, inquit, edetis, et secundae post diluuium geniturae supermensus est: ecce dedi uobis omnia in escam tamquam holera faeni, prospectans non tam animae quam carni, etsi propter animam. auferenda est enim argumentatoris occasio, qui quod anima desiderare uideatur alimenta, hinc quoque mortalem eam intellegi cupit, quae cibis sustineatur, denique derogatis eis euigescat, postremo subtractis intercidat. porro non solum proponendum est, quisnam ea desideret, sed et cui; et si propter se, sed et cur et quando et quonam usque; tum quod aliud 19] Gen. 2,16. 21] ibid. 9, 3. 1 uarie A accidentie A corr . 8 qm A, quod B 9 a primordio A euua A 10 ex quo id B, et quoad A 13 lactmam significaui: instrumenta uel simile quid intercidit 14 fines] sinus Hartelius nulla lacuna accepta lacwnam signaui: zonae uel simile quid intercidit prurigine Bmg, purigine AB 16 et-naturales om. Rig delinquenti Iun lacunam significaui: rationes uel uias uel modos uel aliud eiusfllodi uerbum desideratur 17 institutio A 21 olera A 22 prospectans Urs: prospectam AB, prospectum Gel 23 argumentafons A 25 cybis A t natura desideret, aliud necessitate, aliud secundum proprietatem, aliud in causam. desiderabit igitur cibos anima sibi quidem ex causa necessitatis, carni uero ex natura proprietatis. certe enim domus animae caro est, et inquilinus carnis anima. desiderabit itaque inquilinus ex causa et necessitate huius nominis profutura domui toto inquilinatus sui tempore, non ut ipse substruendus nec ut ipse loricandus, nec ut ipse tibicinandus, sed tantummodo continendus, quia non aliter contineri possit quam domo fulta. alioquin licebit animae dilapsa domo ex destitutione priorum subsidiorum incolumi abire, habenti sua firmamenta et propriae condicionis alimenta, immortalitatem rationalitatem sensualitatem intellectualitatem arbitrii libertatem. Quae omnia natiuitus animae conlata idem, qui in primordio inuidit, nunc quoque obumbrat atque deprauat, quominus aut ultro prospiciantur aut qua oportet administrentur. cui enim hominum non adhaerebit spiritus nequam ab ipsa etiam ianua natiuitatis animas aucupabundus uel qua inuitatus tota illa puerperii superstitione? ita omnes idololatria obstetrice nascuntur, dum ipsi adhuc uteri infulis apud idola confectis redimiti genimina sua daemoniorum candidata profitentur, dum in partu Lucinae et Dianae heiulatur, dum per totam hebdomadam Iunoni mensa proponitur, dum ultima die Fata Scribunda aduocantur, dum prima etiam constitutio infantis super terram Statinae deae sacrum est. quis non exinde aut totum filii caput reatui uouet aut aliquem excipit crinem aut totum nouacula prosecat aut sacrificio obligat aut sacro obsignat, pro gentica, pro auita, pro publica aut priuata deuotione? sic igitur et Socraten puerum adhuc spiritus 1 est natura desiderare Bmg 2 sibi] si A corr . 6 inquilinatui A 7 loricandus Lat: gloriandus AB 10 priorum ABmg, propriorum B 17 NVLLAM FERE (TENE Gel) ANIMAM SINE DAEMONIO (DE- MONIO A) ESSE Cui AB, Gel nequam, qua fort . 18 innua A corr . uel] ultro fort . quia Hartelius (ef. 380, 21) 20 ipsi Gel: ipsa AB 22 eiulatur B, eiulantur Bmg 23 hebdomadem A 25 Statinae deae Gel: statim aedeae AB 26 filii Gel: feli AB eatui A, ea tui Bmg aliquid excipit; Crimen A 27 totum scripsi: tota AB 28 plublica A COtT . daemonicus inuenit. sic et omnibus genii deputantur, quod daemonum nomen est. adeo nulla ferme natiuitas munda est, utique ethnicorum. hinc enim et ap ostolus ex sanctificato alterutro sexu sanctos procreari ait, tam ex seminis praerogatiua quam ex institutionis disciplina. ceterum, inquit, immundi nascerentur, quasi designatos tamen sanctitatis ac per hoc etiam salutis intellegi uolens fidelium filios, ut huius spei pignore matrimoniis, quae retinenda censuerat, patrocinaretur. alioquin meminerat dominicae definitionis: nisi quis nascetur ex aqua et spiritu, non inibit in regnum dei, id est non erit sanctus. Ita omnis anima eo usque in Adam censetur, donec in Christo recenseatur, tamdiu immunda, quamdiu recenseatur; peccatrix autem, quia immunda, nec recipiens ignominiam ex carnis societate. nam etsi caro peccatrix, secundum quam incedere prohibemur, cuius opera damnantur concupiscentis aduersus spiritum, ob quam carnales notantur, non tamen suo nomine caro infamis. neque enim de proprio sapit quid aut sentit ad suadendam uel imperandam peccatelam. quidni? quae ministerium est, et ministerium non quale seruus uel minor amicus, animalia nomina, sed quale calix uel quid aliud eiusmodi, corpus, non anima. nam et calix ministerium sitientis est; nisi tamen qui sitit calicem sibi accommodarit, nihil calix ministrabit. adeo nulla proprietas hominis in choico nec ita caro homo tamquam alia uis animae et alia persona, sed res est alterius plane substantiae et alterius condicionis, . 3] cf. 1 Cor. 7, 14. 9] Ioh. 3, 5. 12] cf. Rom. 5, 14. 21. 4 praerogatiua B, pocreatiua ABmg 6 sanctitati Rig ac B, hac A 7 saluti Rig pignora B 8 patrocinarentur Gel 9 nascatur B 10 ini-bit A, introibit B, ibit Big 12 QVOMODO CARO PECCATRIX DICA- TYR AB 14 nec addidi respuens Bmg, Oehlerus ignominiam suam Bmg, Oehlerus ex carnis AB, et in carnem Bmg, Oehlerus 15 societate B, exsocietate A, Oehlerus, et societatem Bmg 17 notantur [infamia] B 21 animalia nomina A, animalia nomine B, animalis nomine Gel, animati et homines Oehlerus 23 est om. A tamen om. A 24 ideo fort . choicho A 26 alterius conditionis plane B; conditionis del. Gel plane-alterius om. A addicta tamen animae ut suppellex, ut instrumentum in officia uitae. caro igitur increpatur in scripturis, quia nihil anima sine carne in operatione libidinis gulae uinulentiae saeuitiae idololatriae ceterisque carnalibus non sensibus, sed effectibus. denique sensus delictorum etiam sine effectibus imputari solent animae. qui uiderit mulierem ad concupiscentiam, iam adulterauit in corde. ceterum quid caro sine anima perinde in operatione probitatis iustitiae tolerantiae pudicitiae? porro quale est, ut, cui nec bona documenta propria subscribas, ei crimina adpingas? sed ea per quam delinquitur conuenitur ut illa a qua delinquitur oneretur, etiam in ministerii accusationem. grauior inuidia est in praesidem, cum officia pulsantur. plus caeditur, qui iubet, quando, nec qui obsequitur, excusatur.