Igitur post Enthymesin extorrem et matrem eius 
 Sophiam coniugi reducem iterum ille Monogenes, ille Nus, 
 otiosus plane de patris cura atque prospectu solidandis 
 rebus et Pleromati muniendo iamque figendo, ne qua eiusmodi 
 rursus concussio incurreret, nouam excludit copulationem: 
 Christum et Spiritum Sanctum, turpissimam putem 
 duorum masculorum. aut femina erit Spiritus Sanctus, et 
 uulneratur a femina masculus? munus enim his datur unum: 
 procurare concinnationem Aeonum, et ab eius officii societate

 1-13] cf. Iren. I 2, 4. 14-19. 21—22J cf. lren. I, 2, 5. 

 1 maerore scripsi: maeror PMF Comparanda sunt ad haec uerba 
 lrnaei: λέγουι πρώτην αρχην εσχη x έναι την ούσίαν ε x της άγνοίας x αί, τής 
 λύ x ης x αί του φόβου x αί της έ x πλήξεως . ibi demum R3, ibidem 
 PMFM1 motus aliquando MF, aliquando motus Puulgo 3 et de 
 scripsi: aede PMRl, de FIP 5 <id est> circumductorem R3 uulgo 
 8 censu remansisse Gel: censura mansisse PMF 9 adpendicen M ab 
 Horo relegatam R3, abhorrere ligatam PMFR1 10 eum Rig (seil . censura 
 Pleromatis): aeuum PMF spiritalem seil. esse 12 inspeciatam 
 Gel: inspectatam PMF 13 praenuntiatara F 15 iterum ille scripsi: 
 ille iterum PMF 16 prospecta R3, prospectus PMFR1 17 eiusmodi 
 PJI, huiusmodi F 18 incarreret Rmg Gel: incuteret PMF 19 turpissimam 
 Eng: turpissimum PMF 21 munus enim Eng: nomen in PMFR1, 
 nnmen IPuulgo 22 ab eius R3, dabis PlJlFRI societate R3, societatem 
 PMFR1 
 
 
 duae scholae protinus, duae cathedrae, inauguratio quaedam 
 diuidendae doctrinae Valentini. Christi erat inducere Aeonas 
 naturam coniugiorum — uides quam rem plane — et innati 
 coniectationem et idoneos efficere (re)generandi in se agnitionem 
 patris, quod capere eum non sit neque comprehendere, non 
 uisu denique, non auditu compotiri eius, nisi per Monogenem. 
 et tamen tolerabo, quod ita discunt patrem nosse, t ne nos 
 et illud. magis denotabo doctrinae peruersitatem, quod docebantur 
 incomprehensibile quidem patris causam esse perpetuitatis 
 ipsorum, comprehensibile uero eius generationis illorum 
 et formationis esse rationem. hac enim dispositione illud, 
 opinor, insinuatur, expedire deum non adprehendi, siquidem 
 inadprehensibile eius perpetuitatis est causa, adprehensibile 
 autem non perpetuitatis, sed natiuitatis et formationis, egentium 
 perpetuitatis. filium autem constituunt adprehensibile 
 patris; quomodo tamen adprehendatur, tum prolatus Christus 
 edocuit. Spiritus uero Sancti prouincia, ut de doctrinae studio 
 omnes peraequati gratiarum actionem prosequi nossent et ueram 
 inducerentur quietem. 
 Itaque omnes et forma et scientia peraequantur, facti 
 omnes quod unusquisque; nemo aliud, quia alteri omnes.

 2-6. 9-11. 15-17] cf. Iren. I 2, 5. 17—191, 6] cf. Iren. I 2, 6. 

 3 quani rem plane PMFR1, quam rem piam iJ3 uulgo ex-coniectatione 
 lort. (cf. Iren: ae(EYv-iJtrJlj xatotXTfjiiiv f tYvc""X0VTa?) 4 regenerandi 
 scripsi (secundum Irenaeum sic restituendum: t*avo>j; te slvat dvorpvEosat 
 .[avaYopeosai codd.] t\'l aitTol? rr(v xou IIa?po? tittYvcuaiv): generandi PMF 
 7 discunt 223, discedunt PMFRdisserunt Oehlerus nosse, ne nos et illud. 
 magis PJIFRt, ego uerba ne nos et dittographia orta ratussicuelim restitui: 
 nosse. [ne nos et] illud magis denotabo doctrinae,[peruersitatem] quod; nosse. 
 ne nos et illud (scil. laciamus), magis Eng, nosse, ne nossent. illam magis 
 R3 uulgo 8 doctrinae denotabo PRl 9 incomprehensibile R, incomprehensibilem 
 PMF 10 comprehensibile R, conprehensibilem PMF 12 in 
 sinu autem F expedire R3, experiri PJJIFRl 13 est s. u. Jf 15 ad- 
 . prehensibile Eng: adprehensibilem PMF 16 quomodo P, quoquo modo 
 M, et quoquo modo F 17 prouincia (= munus, officium) scripsi: propria 
 PMF ut de R\\ unde PMFR1 20 et forma MF, forma P uulgo scientia 
 PMF, sententiaPawi (Iren...../tiJ:J.\'f4, sed legit fort. Tert: jYw::it),sapientiaRig 
 
 
 refunduntur in Nus omnes, in Homines, in Theletos, aeque 
 feminae in Sigas, in Zoas, in Ecclesias, in Fortunatas, ut 
 Ouidius Metamorphosis suas deleuisset, si hodie maiores 
 cognouisset. exinde refecti sunt et constabiliti sunt, et in 
 requiem ex ueritate compositi magno cum gaudii fructu hymnis 
 patrem concinunt. diffundebatur et ipse laetitia, utique bene 
 cantantibus filiis (et) nepotibus. quidni diffunderetur, omni 
 iocunditati Pleromate liberato? quis nauclerus non etiam 
 cum dedecore laetatur? uidemus cotidie nauticorum lasciuias 
 gaudiorum. itaque, ut nautae ad symbolam semper exultant, 
 tale aliquid et Aeones: unum iam omnes etiam forma, nedum 
 sententia, conuenientibus ipsis quoque nouis fratribus et magistris 
 Christo et Spiritu Sancto, quod optimum atque pulcherrimum 
 unusquisque florebat conferunt in medium. uane, opinor. 
 si enim unum erant omnes ex supra dicta peraequatione, uacabat 
 symbolae ratio, quae ferme ex uarietatis gratia constat... 
 unum omnes bonum conferebant, quod omnes erant. de modo 
 forsitan fuerit ratio aut de forma ipsius iam peraequationis. 
 igitur ex aere collaticio, quod aiunt, in honorem et gloriam 
 patris pulcherrimum Pleromatis sidus fructumque perfectum 
 compingunt, Iesum. eum cognominant Soterem et Christum 
 et Sermonem de patritis, et Omnia iam, ut ex omnium defloratione 
 constructum: Gragulum Aesopi, Pandoram Hesiodi, Acci 
 Patinam, Nestoris Cocetum, Miscellaneam Ptolomaei. quam

 10-14. 19—23] cf. Iren. I 2, 6. 

 1 in Nus Pam: in nun PMF omnes <masculi) fort . aeque PMF, 
 et quae Rig 3 maiores scripsi: maiorem PMF 5 compositi P, compositi 
 sunt M, compositis F 6 utique JB3, et utique PMFM1 7 filiis 
 et R3, filiis PMFR1 diffunderentur omni uulgo 8 iocunditati scripsi: 
 iocunditate PMF 10 simbulam PMF 11 etAeones acil. faciunt Aeones. 
 unam uulgo 12 nonis M (v ex b m. 2), nobis F, om. PBl 16 aimbulae 
 PMF lacunam signaui: aut si desiderg 17 erant. de uulgo 
 19 collaticio Rmg: collocatio PM, collacio F et gloriam P, gloriam 
 MF 21 Iesum B3, ieiunium PMR1, uti unium F 22 patritia Scal: 
 patrnitis PMF 23 gragulum PMF, Graculum R uulgo aesiodi PM, 
 esiodi F 24 tholomaei PMF 
 
 
 propius fuit de aliquibus Osciae scurris t Pancapipannirapiam 
 uocari a tam otiosis auctoribus nominum. ut autem tantum 
 sigillarium extrinsecus quoque inornassent, satellites ei angelos 
 proferunt, par genus; si inter se, potest fieri, si uero Soteri 
 consubstantiuos, — ambigue enim positum inueni — quae 
 erit eminentia eius inter satellites coaequales? 
 Continet hic igitur ordo primus professionem pariter 
 et nascentium et nubentium et generantium Aeonum, Sophiae 
 ex desiderio patris periculosissimum casum, Hori oportuuissimum 
 auxilium, Enthymeseos et coniunctae Passionis expiatum. 
 Christi et Spiritus Sancti paedagogatum, Aeonum tutelarem 
 reformatum, Soteris pauoninum ornatum, Angelorum comparaticium 
 antistatum. quod superest, inquis, uos ualete et plaudite! 
 immo quod superest, inquam, uos audite et explodite! ceterum 
 haec intra coetum Pleromatis decucurrisse dicuntur, prima 
 tragoediae scaena, alia autem trans siparium coturnatio est, 
 extra Pleroma dico. et tamen (hic) exitus sub sinu patris intra 
 ambitum Hori custodis: qualis extra iam in libero, ubi deus 
 non erat? .-
 Namque Enthymesis, siue iam Achamoth, quod abhinc 
 scribam hoc solo ininterpretabili nomine, ut cum uitio indiuiduae 
 Passionis explosa est in loca luminis aliena, quod Pleromatis 
 res est, in uacuum atque inane illud Epicuri, miserabilis

 3J cf. Iren. 12, 6. 7--:13] cf. Iren. I 3,1. 20-198, 3J cf. Iren. 14.1. 

 1 Osciae scurris scripsi: hostias (a ex ae M) curis (cur-ris M a m. 2) 
 PMF, Atticis curis Rig, Atticis historicis R3 pancapipannirapiam 
 PMFJR1, Pancarpipanniraphiam susp. Carolus Hoppe amicus, quo ftocabulo 
 mixto centonem illum scurris scaenicis sollemnem putat significari 
 (cl. Dietrich, Pulcinella p. 145), Pancarpiam R3, Pancarpon Rig 3 inornassent 
 (se in raa.) M 5 consubstantiuos iE3, constantiuoa PMFR1 
 7 primus scripsi: primam PMF professionem PMFR1 (== «paTfiareiav), 
 processionem R?uulgo 9 Hori R, mori PMF 11 Christi JK3, Christo 
 PMFR1 14 et explodite scripsi: *et proicite M, et proiicite P, et 
 proicite F, et proh dicite Scal, et proficite Oehlerus 17 <hie) exitus 
 scripsi: exitus PMFRl, si talis Rauulgo 18 custodis R3, cuatodes 
 PMFR1 21 scribam scripsi: scriptam PMFR1, scriptum R3uuJgo 
 
 
 etiam de loco est. certe nec forma nec facies ulla, de uexatiua 
 scilicet et abortiua genitura. dum ita rerum habet, flectitur 
 a superioribus Christus, — deducitur per Horon — aborsum 
 ut illud informet de suis uiribus, solius substantiae, non 
 etiam scientiae forma. et tamen cum aliquo peculio relinquitur, 
 id erat \'odor incorruptibilitatis\', quo compos casus 
 sui potiorum desiderio suppararetur. hac misericordia functus, 
 non sine Spiritus Sancti societate, recurrit Christus 
 in Pleroma. usus est rerum ex liberalitatibus quoque nomina 
 accedere: Enthymesis de actu fuit, Achamoth unde, 
 adhuc quaeritur, Sophia de matre manat, Spiritus Sanctus ex 
 angelo. accipit Christi, a quo derelictam se statim senserat, 
 desiderium. itaque prosiluit et ipsa lumen eius inquirere. 
 quem si omnino non nouerat, ut inuisibiliter operatum, quomodo 
 lumen eius ignotum cum ipso requirebat? tamen temptauit 
 et fortasse adprehendisset, si non idem Horos, qui matri 
 eius tam prospere uenerat, nunc tam importune filiae occurrisset, 
 ut etiam inclamauerit in eam \'Iao\'! quasi Porro 
 Quirites\'! aut \'Fidem Caesaris\'! inde inuenitur Iao in scripturis. 
 ita depulsa, quominus pergeret, nec habens superuolare 
 Crucem, id est Horon, quia nullum Catulli Laureolum fuerit

 1 facie fort . de uexatiua scrijm (cf. 200, 22): deuestiua pjIPRt, 
 de beatiua Eng (cf. 188, 8-10), defectiua 223, intempestiua Oehlervs 
 2 dam ita rerum habet = OSTOJ tWII itpaYfj.DTWV txoooa (Iun) 3 partnihesin 
 indicaui aborsum = abortiuum 4 informet R3, informat 
 PMFR1 de suis uiribus id est de ipsius aborsi illius uiribus 5 et 
 tamen etc.: intellego: und dennoch (nãmlich obgleich es eigentlich suis 
 uiribus gebildet werden sollte) wird es zuriickgelassen tnit einer Art 
 Erbschaft. Eng. aliter uult distingui: forma, et tamen cum aliquo peculio. 
 relinquitur. 6 id erat scripsi: iteratur PMF, iteratus Eng (= duplex, 
 cf. Iren . Z. c.: eyooaa ttva OS|A-}]V atpftapaia? EYxaa\'> £ t?^,E\'oav t\'oI 
 a-jfj TOO Xpi OTOU xat toÕ dyioo Ilveu|j.aTo5) compos ** casus 
 M. compos se casus F 11 matre PMF, patre Rig (Iren. secutlls) ex 
 angelo <Christi adiutore>/ori . 12 Christi Oehlerus: Christum PMF derelictam 
 Oehlerus: derelicta PMF 

 XUXYIJ. Tert. III. 

 13 
 
 
 exercitata, ut destituta, ut passioni illi suae intricata multiplici 
 atque perplexae, omni genere eius coepit adfligi: maerore, 
 quod non perpetrasset inceptum, metu, ne sicut luce ita et uita 
 orbaretur, ad haec consternatione, tum ignorantia, nec ut mater 
 eius, — illa enim Aeon — (sed) pro condicione deterius, 
 insurgente adhuc et alio fluctu, conuersionis scilicet in Christum, 
 a quo uiuificata fuerat et in hanc ipsam conuersionem 
 temperata. 
 Age nunc discant Pythagorici, agnoscant Stoici, Plato 
 ipse, unde materia, quam innatam uolunt, et originem et 
 substantiam traxerit in omnem hanc struem mundi; quod 
 nec Mercurius ille Trismegistus, magister omnium physicorum, 
 recogitauit. audisti conuersionem, genus aliud passionis: 
 ex hac omnis anima huius mundi dicitur constitisse, etiam 
 ipsius Demiurgi. id est dei nostri; audisti maerorem et 
 timorem: ex his initiata sunt cetera. nam ex lacrimis eius 
 uniuersa aquarum natura manauit. hinc aestimandum, quem 
 exitum duxerit, quantis lacrimarum generibus inundauerit. 
 habuit et salsas, habuit et amaras et dulces, et calidas et 
 frigidas guttas, et bituminosas et ferruginantes, et sulphurantes 
 utique et uenenatas, ut et Nonacris inde sudauerit. 
 quae Alexandrum occidit, et Lyncestarum inde defluxerit. 
 quae ebrios efficit, et Salmacis inde se soluerit, quae masculos 
 molles. etiam caelestes imbres pipiauit Achamoth, et

 13-17] cf. Iren. I 4, 2. 

 1 ut passioni JPJ/FR1, Passioni 223 uulgo intricata Kellnerus (Sta 16 
 7\'JP.1t£1t)\'Ėx{ł.at \'tip rcaJhO: intrichea PMF, in trica R3 uulgo multiplici 
 B3, multiplicia P3IFR1 2 perplexae scripsi (cf. Iren. l. c.: xou uadooc 
 .. KoXojxEpoo? xal iroX\'jiroixaco br-å?Xt)\',I\'t\'oç): perplexa PMF 3 perpetrasset 
 M (in ras.) meta R3, metum PMFR1 sicut R3, si ut PMFR1 
 4 ad haec constematione scripsi, uerbis ad haec huc insertis, quae in msa. post 
 Aeon (5) leguntur; cf. Irenaeum: arcopiav eitt TOOTOI? 5 sed addidi at 
 liaec pro conditione Eng 10 materiai?3, materiamPJlfFi?1 12Trismegistus 
 R, trimegistus PMF 14 mundi Gel: modi PMF 15 dem iurgii M 
 16 1" = eunt in ras. JI 17 hinc F, hic PMuulgo 20 ferruginantes M 
 tn ras . 21 utique FR, undique PM 22 Lyncestarum R3, lycesiarum PMF 
 24 molles MF, mollescit P etiam caelestes scripsi: caelestes PMF 
 
 
 " nos in cisternis alienos luctus et lacrimas seruare curamus. 
 proinde ex consternatione et pauore corporalia elementa ducta 
 sunt. et tamen in tanta circumstantia solitudinis, in tanto 
 circumspectu destitutionis ridebat interdum, qua conspecti 
 Christi recordans; eo de gaudii risu lumen effulsit cuius 
 hoc? prouidentiae? beneficium quale! illam ridere cogebat 
 idcirco, ne semper nos in tenebris moraremur! nec obstupescas: 
 quin laetitia eius tam splendidum elementum radiauerit 
 mundo, cum maestitia quoque eius tam necessarium 
 instrumentum defuderit saeculo? o risum inluminatorem! o 
 fletum rigatorem! et tamen poterat remedio iam agere cum 
 illius loci horrore. omnem enim obscuritatem eius discussisset, 
 quotiens ridere uoluisset. ♦* uel ne cogeretur desertores suos 
 supplicare.