tamquam aut curam nostram deserentibus aut
auctoritatem contemnentibus. Quid ? Gladiatoribus
quare populus irascitur et tam inique, ut iniuriam
putet, quod non libenter pereunt ? Contemni se
iudicat et vultu, gestu, ardore a spectatore in adversarium vertitur.
 Quicquid est tale, non est ira,
sed quasi ira, sicut puerorum, qui si ceciderunt,
terram verberari volunt et saepe ne sciunt quidem,
cur irascantur, sed tantum irascuntur, sine causa et
sine iniuria, non tamen sine aliqua iniuriae specie
nec sine aliqua poenae cupiditate. Deluduntur itaque
imitatione plagarum et simulatis deprecantium
lacrimis placantur et falsa ultione falsus dolor tollitur.
 " Irascimur," inquit, " saepe non illis qui laeserunt, sed iis qui laesuri sunt ; ut scias iram non ex
iniuria nasci." Verum est irasci nos laesuris, sed
ipsa cogitatione nos laedunt, et iniuriam qui facturus
 est iam facit.
 " Ut scias," inquit, " non esse iram
poenae cupiditatem, infirmissimi saepe potentissimis
irascuntur nec poenam concupiscunt quam non
sperant." Primum diximus cupiditatem esse poenae
exigendae, non facultatem; concupiscunt autem
homines et quae non possunt. Deinde nemo tam
humilis est, qui poenam vel summi hominis sperare
non possit; ad nocendum potentes sumus. Aristotelis

 
 finitio non multum a nostra abest ;
 ait enim
iram esse cupiditatem doloris reponendi. Quid inter
nostram et hanc finitionem intersit, exsequi longum
est. Contra utramque dicitur feras irasci nec iniuria
irritatas nec poenae dolorisve alieni causa; nam
etiam si haec efficiunt, non haec petunt.