cum ergo omnes

 12 Georg. 4, 221 sq. cf. Lactantii instit. diu. I 5,12 14 Tusc. 
 quaestt. I, 27, 66 cf. Lactantii 1. 1. I 5, 25 et Zschimmer p. 62 
 18 Haec quoque ex Lactant. 1.1. I 5, 24 citata sunt, qui ex Cic. de nata 
 J d. ea sumpsisse se testatur, ubi tamen non leguntur; cf. Zschimmer 1.1. 
 et ad III 1 init. adn. crit. 

 1 potuefcunt *** rectiuB A 2 similem *** quod sicut A 4 gubern*** 
 suam deus A 6 saxa ui*** totus sit A 7 scilicet *** 
 rerum A 9 uisionis *** nec indulg. A 10 pietatis auf*** oritatis 
 exempl. A 11 mysticae Pithoeus: fabulose ebriose smitice 
 mistice B (\'an fabulosae scribendumt?\' Halmius) quo se *** omnes terrasque 
 A 14 quoque *** quit qui A 16 soluta ** segregata A 
 17 congregatione A concrecione B 18 monens ** ue nihil A 
 . est A: B (= est) non enim (ut apud HaZmium) B 20 nulli ** oboediens 
 A 21 nos ** entissimi A 23 negle * credamus A 
 
 
 etiam religionis expertes ni ipsa et quadam necessitate compulsi 
 et sentiri omnia a deo et moueri et regi dixerint, quomodo 
 nunc eum incuriosum quidam ac neglegentem putant, 
 qui et sentiat omnia per subtilitatem et moueat per fortitudinem 
 et regat per potestatem et custodiat per benignitatem ? 
 dixi, quid de maiestate ac moderamine summi dei principes 
 et philosophiae simul et eloquentiae iudicarint. ideo autem 
 nobilissimos utriusque excellentissimae artis magistros protuli, 
 quo facilius \'uel omnes alios idem sensisse uel certe sine 
 auctoritate aliqua dissensisse monstrarem. et sane inuenire 
 aliquos, qui ab istorum iudicio discrepauerint, praeter Epicureorum 
 uel quorundam epicurizantium deliramenta non 
 possum, qui sicut uoluptatem cum uirtute sic deum cum incuria 
 ac torpore iunxerunt, ut appareat eos, qui ita sentiunt, 
 sicut sensum Epicureorum atque sententiam ita etiam uitia 
 sectari.\'
 II. Non puto quod ad probandam nunc rem tam perspicuam 
 etiam diuinis uti hoc loco testimoniis debeamus, maxime quia 
 sermones sacri ita abunde et euidenter cunctis impiorum proposositionibus 
 contradicunt, ut, dum sequentibus eorum calumniis. 
 satisfacimus, etiam ea quae supra dicta sunt plenius refutare 
 possimus. aiunt igitur a deo omnia praetermitti, quia nec coerceat 
 malos nec tueatur bonos, et ideo in hoc saeculo deteriorem 
 admodum statum esse meliorum: bonos quippe esse in paupertate 
 malos in abundantia, bonos in infirmitate malos in

 1 necessitate con∗∗∗ deo A 3 quidam... qui A putant B m. 2 
 in mg . 5 regat- diat per A 6 quid de ex qui de A corr. 
 m. 2 ac] et B dei∗∗∗ simul A 7 eloquentia. A iudicarint] 
 w 11 ult. syll. ex parte euarmit sed fuisse uidetnr rint non 
 vent 8 utriusque∗∗∗ protuli A 9 sine∗∗∗onstrarem A 
 11 iudicio ∗∗∗zantium A 12 deliramenta ex deleramenta AB corr . 
 m. 2 13 possum ∗∗∗tute A 14 ita sen∗∗um Epicar. Å 
 16 sectari ∗∗∗rem tam A 18 diuinis. hoc A in hoc B 
 loco testiN* quia A dei debeamus B 19 sermon*kari sed ka 
 m. 2 A impiorum ∗∗∗sequentibus A .20 calumniis eorum B 
 sed eorum in mg. m. 2 21 etiam ∗∗∗∗Agunt (Stc) A m . 1 (Aiunt 
 A m. 2) 22 praetermitti ∗∗∗ saeculo A 24 admodum-miseria. 
 et fere omnia euanuerunt in A . 
 
 
 fortitudine, bonos semper in luctu malos semper in gaudio, bonos 
 in miseria et abiectione malos in prosperitate et dignitate. 
 
 primum igitur ab ns, qui hoc ita esse uel dolent uel accusant, 
 illud requiro, de sanctis hoc, id est de ueris ac fidelibus 
 Christianis, an de falsis et inpostoribus doleant. si de falsis, 
 superfluus dolor, qui malos doleat non beatos esse, cum utique 
 quicumque mali sunt successu rerum deteriores fiant, gaudentes 
 sibi nequitiae studium bene cedere, et ideo uel ob hoc ipsum 
 miserrimi esse debeant, ut mali esse desistant, uindicantes 
 improbissimis quaestibus nomen religionis et praeferentes ad 
 sordidissimas negotiationes titulum sanctitatis: quorum scilicet 
 nequitiis si miseriae comparentur, minus sunt miseri quam 
 merentur, quia in quibuslibet miseriis constituti non sunt tamen 
 tam miseri quam sunt mali. nequaquam ergo pro his dolendum, 
 quod non sint diuites ac beati, multo autem pro sanctis minus, ia 
 quia quamlibet uideantur ignorantibus esse miseri, non possunt 
 tamen , esse aliud quam beati. superfluum autem est, ut eos 
 quispiam uel infirmitate uel paupertate uel aliis istiusmodi 
 rebus existimet esse miseros, quibus se illi cofidunt esse felices; 
 nemo enim aliorum sensu miser est sed suo. et ideo non 
 possunt cuiusquam falso iudicio esse miseri, qui sunt uere sua 
 conscientia beati; nulli enim, ut opinor, beatiores sunt quam 
 qui ex sententia sua atque ex uoto agunt. humiles sunt religiosi, 
 hoc uolunt; pauperes sunt, pauperie delectantur; sine 
 ambitione sunt, ambitum respuunt; inhonori sunt, honorem 
 fugiunt; lugent, lugere gestiunt; infirmi sunt, infirmitate

 3 his B 4 ueris] uiris B fidelibus ∗∗∗ et inpost. A 
 5 in pastoribus B m. 1 doleant sed n punct. B 6 doleat m 
 cumqui mali sed cum punct. A . cum utique quicumque mali B \' 
 eorr. ex cum utique qui m. 9 uindi∗∗∗bissimis d 10 quaestibus 
 Rittershmius: questibus A quaestionibus B 11 negotiationes ∗∗tatis 
 quorum A 12 miseri « quix A 14 quam sunt∗∗ ergo A 
 15 pro∗∗∗ libet A 17 beati ∗∗ est ut A .19 estimet B 
 20 sensu ∗∗∗ cuiusquam A 21 sua ∗∗∗ beatiores A 23 atque 
 noto B humi∗∗∗lunt pauperes A 24 pauperiae A sine M* 
 in honore (sic) sunt A 26 fugiunt] respuunt B infirmi ∗∗∗ cum 
 enim A 
 
 
 laetantur. cum enim, inquit apostolus, infirmor, tunc 
 potens sum. nec immerito sic arbitratur, ad quem deus ipse 
 sic loquitur: sufficit tibi gratia mea; nam uirtus in 
 infirmitate perficitur.