Exinde quemadmodum se gesserit, quis referre sufficiat? quae illi pietas, qui uigor, misericordia quanta, quanta censura. tantum sanctitatis et gratiae ex ore lucebat, ut confunderet intuentium mentes. grauis uultus et laetus nec seueritas tristis nec comitas nimia, sed admixta utrimque temperies, ut esset ambigere uereri an diligi mereretur, nisi quod et uereri et diligi merebatur. sed nec cultus fuit dispar a uultu, temperatus et ipse de medio. non illum superbia saecularis inflauerat , nec tamen prorsus adfectata penuria sordidarat : quia et hoc uestitus genus a iactantia minus non est, quod ostendit taliter ambitiosa frugalitas. quid autem circa pauperes episcopus faceret, quos catecumenus diligebat? uiderint pietatis antistites seu quos ad officium boni operis instruxit ipsius ordinis disciplina seu quos sacramenti religio communis ad obsequium exhibendae dilectionis artauit : Cyprianum de suo talem accepit cathedra, non fecit. 1 similaretnr F, fiimilaret TfiL, simularet w 2 omnes] oseinis T, om. t in spatio uacuo suspensos anxio ωμ 3 inuictus to 4 restituerunt tofi1 ut et T, et Wfi, etiam ut v 5 patientiae T, patienter wp, quam patienter v 7 cui] ui T non posset w 9 se om. Twfi quis ex qui p. m. 2 10 illa T qui] qui illi w misericordiae wp quanta om. Twu, 11 tamen] tantum w ore] ore eiua v inuentium mentes T, hominum mentes intuentium. w 12 nec] ne T 13 sed om. w recte fort . utrumque T, ut quam w, utq. fi 14 an] plus an v meretur w et uereri] uereri w 15 disper 10 16 affecta iam fi 17 sordiderat Tl et] ad w uestimenti w a] et w 18 quod TFL, quam Wfiv ostendit T, ostentat FL, obstentata w, ontata fi, ostentata v aliter T fragalitas T, fragilitas Fw 19 episcopos T facere w caticnminus T diligebant T 20 uiderit w antistes w, antestis T, ant stis t seu] esse seu T quos] quod ωμ 21 quos] quod wp . 22 arctauit p. 23 accipit cathedram T Statim denique pro talibus meritis etiam proscriptionis gloriam consecutus est. nec enim aliud oportebat, quam ut eum qui intra secretam conscientiae latebram religionis et fidei toto honore florebat etiam publice celebrata gentilium fama titularet . posset quidem tum pro uelocitate qua semper omnia consecutus est etiam martyrii circa eum debita corona properare, maxime cum et suffragiis saepe repetitis ad leonem postularetur: nisi per omnes ordines gloriarum transeundum illi eSset et sic ad summa neniendum , et nisi imminentes ruinae ope tam fecundi pectoris indigerent. finge enim tunc illum martyrii dignatione translatum. quis emolumentum gratiae per fidem proficientis ostenderet? quis uirgines ad congruentem pudicitiae disciplinam et habitum sanctimonia dignum uelut frenis quibusdam lectionis dominicae coerceret ? quis doceret paenitentiam lapsos, ueritatem haereticos, schismaticos unitatem, filios Dei pacem et euangelicae precis legem? per quem gentiles blasphemi repercussis in se quae nobis, ingerunt uincerentur? a quo Christiani mollioris affectus tirca amissionem suorum aut, quod magis est, fidei paruioris consolarentur spe futurorum? unde sic misericordiam, unde patientiam disceremus? quis liuorem de uenenata inuidiae malignitate uenientem dulcedine remedii salutaris inhiberet? quis martyres tantos exhortatione diuini sermonis erigeret? quis denique tot confessores frontium notatarum secunda inscriptione signatos et ad exemplum martyrii superstites reseruatos incentiuo tubae 3 intra in T secreta p. et om. T 5 potuisset v tunc ωμυ 6 circa] certa to 7 cum] mecum T seperetur T (repetitis ..., postulare om.) et nisi T 8 illi om. w 9 iniminentis ruinae T imminens nuDa wuv iam T 10 indigere T, indigeret Wfiv . iranslatione dignatum 10 11 quis] qui se T, quod wa pro fide (i ostendere 10 12 uirginem wu . discipline w 13 dominici] , dñr T 14 coherceret T 15 filius Tl 16 blaephemia to percussi wa in se] in his wp, in se iis v quae] qua et a T 17 uince- retur T mollioris] meliores Tw 18 admissionem w suorum om. 40 peruioris 10, pars iuris T consolaretur (i, consularentur T , 19 spe] saepe (i sic et ti unde om . (i patientiam] pacem T 20 uenata 10 malignitatem T \' 21 dulcedinem Tw remediis salutarem T (non t) exhiberet T, imbiberet (i martyras n 22 exoratione T 23 fortium non tantorum p scriptione T signatus T, insignatos 10 24 superstitis Tfi1 m. g caelestis animaret? bene bene tunc et uere spiritaliter contigit, quod uir necessarius tam multis et tam bonis rebus a martyrii consummatione dilatus est. uultis scire secessum illum non fuisse formidinem? ut nihil aliud excusem, ipse postmodum passus est, quam passionem utique ex more uitaret, si et ante uitasset. fuit uere formido illa sed iusta, formido quae Dominum timeret offendere, formido quae praeceptis Dei mallet obsequi, quam sic coronari. dicata enim in omnibus Deo mens et sic de diuinis admonitionibus mancipata credidit se, nisi Domino latebram tunc iubenti paruisset, etiam ipsa passione peccare. Puto denique etiamnunc aliqua de dilationis utilitate dicenda, tametsi iam dudum pauca perstrinximus. dum enim quae uidentur postmodum subsecuta satiamus , sequitur ut probemus, secessum illum non hominis pusillitate conceptum, sed sicuti est uere fuisse diuinum. uastauerat popujum persecutionis infestae insolens atque acerba grassatio , et qui omnes decipere una fraude non poterat artifex hostis, quacumque miles incautus prodiderat latus nudum, dispari genere saeuiendi singulos diuersa strage deiecerat. debebat esse qui posset saucios homines et uaria expugnantis inimici arte iaculatos adhibita medicinae caelestis medella pro qualitate uulneris uel secare interim uel fouere. seruatus est uir ingenii praeter cetera etiam spiritaliter temperati, qui inter resultantes conlidentium schismatum fluctus 1 animare w bene oin. wp . spiritalium T contingit w 2 necessario T1 et tam] etiam wp 3 dalatus T (non t) multis w 4 aliud quid T excusam w 5 uitare T 6 uero T, uero ωμ sed iusta formido om. w domino T 7 offenderet T malet w quam sic] quem si T 8 dicat T in om. T si de T, fides WIO, sic v 9 mancipiata T et nisi w latebra ωμ nunc T 10 iuuenti T, uinens wp . peruisset et iam w peccaret Tivu 11 dicenda] disserenda 11 12 dum] per haec 11 quem uidetur T 13 satiamus T, faciamus t, sentiamus FL, sciamus wp., owi. o; de satiare cf. indicem 14 pusillanimitate v secuti T 15 dei populum w/xv infectae T 16 acerua T (non t) crassatio ωμ qui T, quia wuv 17 quemcumque T prodierat T \' 18 latus] laetus T dispari genere] dispartgere T, dispargere t 19 et om. T expngnatis T 20 inimica T 21 medela WV, medellas T secure 10 22 uir ingenii] uirginei p praeter] propter io temperanti T, temperantis wp 23 fructus to ecclesiae iter medium librato limite gubernaret. non haec, oro, consilia diuina sunt? hoc fieri sine Deo potuit? uiderint qui putant posse fortuitu ista contingere. ecclesia illis clara uoce respondet dicens: ego sine Dei nutu necessarios reseruari non admitto, non credo. Percurramus tamen cetera, si uidetur. erupit postmodum lues dira et detestabilis morbi uastitas nimia, innumeros per diem populos ad suam quemque sedem abrupto impetu rapiens eontinnatas per ordinem domos uulgi trementis inuasit. horrere . omnes fugere uitare contagium, exponere suos impie, quasi cum illo peste morituro etiam mortem ipsam posset aliquis excludere. iacebant interim tota ciuitate uicatim non iam corpora, sed cadauera plurimorum et misericordiam in se euntium contemplatione sortis mutuae flagitabant. nemo respexit aliud praeterquam lucra crudelia. nemo similis euentus recordatione trepidauit, nemo fecit alteri quod pati uoluit. quid inter haec egerit Christi et Dei pontifex, qui pontifices mundi huius tanto plus pietate, quanto religionis ueritate praecesserat, scelus est praeterire. adgregatam primo in loco plebem de misericordiae bonis instruit. docet diuinae lectionis exemplis, quantum ad promerendum Deum prosint officia pietatis. tunc deinde subiungit non esse mirabile, si nostros tantum debito caritatis obsequio foueremus : eum enim perfectum posse fitfri , qui plus aliquid publicano uel ethnico fecerit, qui malum bono uincens et diuinae clementiae 1 iter] inter TwL libram limitem T non] nonne v, num (i. 010 om. t 3 fortuito v ecclesiae T illius F uoce] luce T 4 respondit et dicit T 5 admitti w non credo om.wu 7 luis T detestabiles w 8 populus T ad suam quemque (quoque p, quamque w) sedem Twp., a sua quemque sede a arropto w, arupto u1 9 uulgo T horrore (i 10 fugere] flere TFL 11, moriturus F possem aliquis T, aliquis posset v 12 in tota 17 uicatim om. wuv non om. T 13 transeuntium ωμυ 14 alind] illud L 16 pati] sibi fieri Oxon . noluit ωμ 2 17 christus et dei pontifices T 18 est] erat wp . 19 premo to looo uno 17 misericordiae] nunc tc 20 instituit 17 docens wuv, rtdocet L 21 dno T pietatis] ueritatis T 22 mirabiles in uro tantum T et obsequio p sed et s. I. m. 2 23 eum enim T, cum μ , eum wv quis plus w, qui boni F 24 uingens wat, iungens T dementie w g* instar exercens inimicos quoque dilexerit, qui pro insequentium se salute sicuti Dominus monet et hortatur orauerit. coriri facit iugiter suum solem et pluuias subinde nutriendis seminibus impertit, exhibens cuncta ista non suis tantum: et qui se Dei etiam filium esse profitetur, non exemplum patris imitetur? respondere nos decet natalibus nostris, et quos renatos per Deum constat, degeneres esse non congruit, sed probare potius in sobole traducem boni patris aemulationem bonitatis\'. Multa alia et quidem magna, quae temperandi uoluminis ratio non patitur prolixo opere sermonis iterari: de quibus hoc tantum dixisse satis est. quod si illa gentiles pro rostris audire potuissent, forsitan statim crederent. quid Christiana plebs faceret, cui de fide nomen est? distributa sunt ergo continuo pro qualitate hominum atque ordinum ministeria. multi qui paupertatis beneficio sumptus exhibere non poterant, plus sumptibus exhibebant, compensantes proprio labore mercedem diuitiis omnibus cariorem. et quis non sub tanto doctore properaret inuenire partem aliquam talis militiae, per quam placeret et Deo patri et iudici Christo et interim sacerdoti? fiebat itaque exuberantium operum largitate, quod bonum est ad omnes, non ad solos domesticos fidei. fiebat plus aliquid quam de Tobiae incomparabili pietate signatum est. ignoscat ille et ignoscat iterum et frequenter ignoscat aut ut uerius dixerim merito concedat, 1 exerces T persequentium ωμυ 2 sicut w monet dns ju, ** monet T, monet t orarit v, om. T facit deus ωμ , deus facit v 3 solem suum v super bonos et malos suum solem w impartitur w 4 cunctis malim tam tantum W; sed etiam alienis add. v 5 non] cur non v imitatur ωμυ respondete inquit v 6 dum T, diem w 7 degenere sese T probari v sabole T 8 aemulatione wv 9 quidem] quedam w magna] praetereo add. wv 10 prolixo wp., proximo T, prolixiore v opere sermonis scripsi, onere sermonis Twp., sermone v; cf. cap. 14 interari T, replicari v 12 potuisse w forsitam satim statim p1 quod to christiane pleps T 13 faceret] falret 10 14 pro qualitate continuo M misteria ωμ 15 paupertatis beneficio] angustia paupertatis beneficia. v 16 propriora T 17 inueniri in parte aliqua v 19 interim] tam bono interim v 20 apud omnes v, om. T non] non solum w 21 de om. wp . inconparabile T 22 illi w illiterum p1 23 ant ut) ut T, et ut 10, at ut p dixerit TH, dixerat Tl et merito concedam tofi tametsi ante Christum plurimum licuit, plus aliquid licuisse post Christum, cuius temporibus plenitudo debetur. necatos ille a rege et proiectos sui tantum generis colligebat.