Inluxit denique dies alius, ille signatus, ille promissus, ille diuinus, quem si tyrannus ipse differre uoluisset, numquam prorsus ualeret: dies de conscientia futuri martyris laetus et discussis per totum mundi ambitum nubibus claro sole radiatus. egressus est domum principis, sed Christi et Dei princeps et agminibus multitudinis mixtae ex omni parte uallatus [est]. sic autem comitatui eius infinitus exercitus adhaerebat, quasi ad expugnandam mortem manu facta ueniretur. eundi autem interfuit transitus stadii. bene uero et quasi de industria factum, ut et locum congruentis certaminis praeteriret, qui ad coronam iustitiae consummato agone currebat. sed ubi ad praetorium uentum est, nondum procedente proconsule secretior locus datus 1 iam T 8. l., om. w tassium p, tasium w de gloriosa fort . notitia T 2 proclarissimo w 3 concurrebant] ch. currebat T netsus 17 4 deuotione] diuinatione T gloriosiasimi w gentibug T et] etiam a dolendum] reliqua desunt in Tt; add. t: Erplicit de nita Cecilii Cypriani antistitis 5 oum] enim w 6 conaiuae eius] eis w ex more] comites ex more w 8 sui om. w 9 ei] enim wu diuina tunc (i 12 proconsule ωμ 13 segnitiam (i, senitiam w 14 conquerar] consequar (i hoc ut malum w 15 ut de] ut 10 16 quem om. w 20 laetus] iactus w 22 est om. w 23 est inclusi 26 uere wii 29 secertior w est. illic cum post iter longum nimio sudore madidatus sederet (sedile autem erat fortuito linteo tectum, ut et sub ictu passionis episcopatus honore frueretur), quidam ex tesserariis quondam Christianus res suas obtulit, quasi uellet ille uestimentis suis humidis sicciora mutare: uidelicet nihil aliud in rebus oblatis ambiebat, quam ut proficiscentis ad Deum martyris sudores iam sanguineos possideret. cui ille respondit et dixit: \'medellas ad- • hibemus querelis, quae hodie forsitan non erunt\\ mirum, si contempsit laborem corpore, qui mortem mente contempserat? quid plura? subito proconsuli nuntiatus est. producitur admouetur interrogatur de suo nomine: se esse respondit. et hactenus uerba. Legit itaque de tabula iam sententiam iudex quam nuper in uisione non legerat, sententiam spiritalem non temere dicendam, sententiam episcopo tali et tali teste condignam, sententiam gloriosain , in qua dictus est sectae signifer et inimicus deorum, et qui suis futurus esset ipse documento et quod sanguine eius inciperet disciplina sanciri. nihil hac sententia plenius, nihil uerius. omnia quippe quae dicta sunt, licet a gentili dicta, diuina sunt. nec mirum utique cum soleant de passione pontifices prophetare. signifer fuerat, qui de ferendo signo Christi docebat: inimicus deorum, qui idola destruenda mandabat: documento autem suis fuit, qui multis pari genere secuturis prior in prouincia martyrii primitias dedicauit. sanciri etiam coepit eius sanguine disciplina sed martyrum, qui doctorem suum imitatione gloriae consimilis aemulati ipsi quoque disciplinam exempli sui proprio cruore sanxerunt. Et cum exiret praetorii fores, ibat comes militum turba: et ne quid in passione deesset, centuriones et tribuni latus tegerant . ipse autem locus conuallis est, ubi pati contigit, ut 1 iter om . (i, inter to 2 sedile] sed ille 10 3 honore] horrore to tessariis w, theBBariis p sed ariis sup . auris m. 2 quodam to 4 quasi] quem w 5 mutaret malim qui nidelicet v, ut to 6 ut] si v iam] in (i 9 contempserat] conspexerat (t 10 Bubito] sabbato 10, saluto fi\' 11 interrogatus (i 13 ęenten spualem 10 14 consignam 10 15 sectae suae p. 16 et qui] qui to et exp. (i 17 incipere d. senciri to 18 ducta (i1 20 etiam prophetare wp et qui w 21 qui] quod (i 24 sed 10, sed ad (i 25 cumsimilis emulanti p. 26 se sanxerunt μ 129 conuallis scripsi, qui uailis 10, qualis p, aequalis v arboribus ex omni parte densatis sublime spectaculum praebeat. at per enormitatem spatii longioris uisu denegato uel per confusam nimis turbam personae fauentes in ramos arborum repserant , ne uel hoc illi negaretur, ut ad Zacchaei similitudinem de arboribus uideretur. sed iam ligatis per manus suas oculis moram carnificis urgere temptabat, cuius munus est ferrum, et labente dextera gladium uix trementibus digitis circuibat, donec ad perpetrandam pretiosi uiri mortem clarificationis hora matura\' centurionis manum concesso desuper uigore firmatam permissis tandem uiribus expediret. o beatum ecclesiae populum qui episcopo suo talibus et oculis pariter et sensibus et quod est amplius publicata uoce compassus est et, sicut ipso tractante semper audierat, Deo iudice coronatus est. quamuis enim non potuerit euenire quod optabant nota communia, ut consortio paris gloriae simul plebs tota pateretur: quicumque sub Christi spectantis oculis et sub auribus sacerdotis ex animo pati uoluit, per idoneum uoti sui testem legationis quodammodo litteras ad Deum misit. Sic consummata passione perfectum est, ut Cyprianus qui It bonorum omnium fuerat exemplum etiam sacerdotales coronas in Africa primus imbueret, quia et talis esse post apostolos prior coeperat. ex quo enim Carthagini episcopatus ordo numeratur, numquam aliquis quamuis ex bonis et sacerdotibus ad passionem uenisse memoratur. licet semper Deo mancipata deuotio dicatis hominibus pro martyrio deputetur, Cypriapus tamen etiam ad perfectam coronam Domino consummante profecit: ut in ciuitate ipsa, in qua taliter uixerat et in qua prior fecerat multa praeclara prior et sacerdotii caelestis insignia glorioso cruore decoraret . quid hoc loco faciam? inter gaudium passionis et remanendi dolorem in partes diuisus animus et angustum 1 densatis ex se densalis pm. 2 at om . (i, ad w, sed v 2 uel per (i, per v 3 personae] praessnre ωμ repserant p., respirant w 4 negaret w zachei (i 5 uiderent fort . 6 et] etiam 10 labentem dexteram (i 8 hora] ora fi 11 talis (i, tali v et quod] quod (i est (t s. I. m. 2 publica. w 12 ipso om. w 14 uota] nita to ut] et w pari w 15 et sub] sub w 17 legationi w 19 sacerdotalis tofi corone w 20 et om. μ 1 22 et bonus et ex p, et bonis to 23 mansipata w 25 perfecit (i 26 in qua taliter u. e. L q. prior om . p prior om. w 27 et] etiam v . nimis pectus affectus duplices onerant. dolebo quod non comes fuerim? sed illius uictoria triumphanda est. de nictoria triumphabo ? sed doleo quod- comes non sim. uerum uobis tamen et simpliciter confitendum est, quod et uos scitis, in hac me fuisse sententia. multum ac nimis multum de gloria eius exulto, plus tamen doleo quod remansi.