V. ATHANASII AD LVCIFERVM EPISTVLA. DOMINO DILECTISSIMO FRATEI LVCIFERO EPISCOPO ET CONFESSORI ATHANASIVS IN DOMINO SALVTEM. Deo fauente corpore ualentes misimus etiam nunc carissimum nostrum Eutychetem diaconem, ut tua quoque religiosa sanctitas, quod est nobis optandum et desiderabile, de tua incolumitate tuorumque omnium certiores nos efficere dignetur. uobis namque confessoribus ac semis dei uiuentibus credimus statum catholicae ecclesiae renouari et quod haeretici conscindere temptauerunt hoc dominum nostrum Iesum Christum per uos ad integrum restituere. quamquam enim praecuraores IIII. JSpistulam exh. V fol. 162 inscribens: FLORENTIO MAGISTRO OFnciORUM LUCEFER ΕΡ̃ S 8 informanda coni. Tilius 11 letus r, em. 9 talia Papebrochius in tom. IV Maii Balland. cap. 2 comment. hist. de S. Lucifero V. Epistulam exh. V fol. 162b inscribens: DONINO — SALVTEM 18 daconen 19 obtandtun antichristi per potentiam huius mundi omnia egerint, ut extinguerent lucernam ueritatis, tamen diuinitas per uestram confessionem clariorem eius lucem ostendit, ut neminem latere possit eorum fallacia. antehac uel simulare poterant, n.unc antichristi nominantur. quis enim non exsecretur? quis eorum communionem tamquam maculam ac uirus anguis non fugiat? omnis ubique ecclesia luget, omnis ciuitas gemit, senes episcopi in exilio laborant et haeretici dissimulant, qui dum negant Christum, publicanos se effecerunt sedentes in ecclesiis et exigentes uectigalia. o nouum genus hominum et persecutionis quod adinuenit diabolus, ut ipsis ministris ad malefaciendum et tanta crudelitate uteretur! sed et si haec tanta agunt et superbias et blasphemias extenderunt, confessio tamen et religio et sapientia uestra non modicum, sed maximum solarium et magna consolatio est fraternitati. peruenit enim ad nos scripsisse sanctitatem tuam Augusto Constantio, et magis magisque miramur, quia in medio tamquam scorpionum habitans animi tamen libertate uteris, ut uel monendo uel docendo uel emendando errantes ad lumen ueritatis adducas. rogo igitur, regant mecum etiam omnes confessores, ut digneris nobis exemplum destinare, ut non tantum auditu, sed etiam ex litteris perspicere possint omnes animae tuae uirtutem fideique fiduciam et libertatem. salutant sanctitatem tuam qui mecum sunt, saluto omnes qui tecum sunt. diuinitas te incolumem uegetum memoremque nostri semper tueatur, domine dilectissime ac uere homo dei. 1 egeri///t ,5 . enim eos nos Pap. . qui Vv, em. Papebr . 7 luguet 8 disimulant 10 g exentes u iectigalia V, exigentes tributa Papebr . 12 et V et Tilius in notis, et hi v et hi — uterentur Papebr . 13 et superbias om. Papebr . 15 magna ow. Papebr . 19 errantem Baronius ad annum 356 n. LXXIV lucem Papebr . 21 destinere 1 24 saluta fort. 26 dei] add . V: his acceptis litteris beatus lucifer misit libros. quos ad constantium scripserat quos cum legisset athanasius hanc infra epistulam misit domino gloriosissimo: etsi credo etc . 21* VI. ATHANASII AD LVCIFERVM EPISTVLA. DOMINO GLORIOSISSIMO AC MERITO DESIDERANТISSIМO COEPISCOPO LVCIFERO ATHANASIVS IN DOMINO SAXVTEM. Etsi credo peruenisse etiam ad sanctitatem tuam de persecutione, quam etiam nunc aduersus fraternitatem facere conati sunt inimici Christi quaerentes sanguinem nostrum. possunt tamen etiam carissimi nostri referre religioni tuae; in tantum enim rabiem suam per milites extendere ausi sunt ut non solum ciuitatis clericos effugarent, sed etiam ad here mias exirent et funestas suas manus aduersus μονάξοντας inmitterent. inde factum est ut etiam ego me longius abducerem, ne etiam qui nos susceperunt negotium ab eisdem paterentur. cui etenim parcent Arriani qui nec animis suis pepercerunt? quando autem possunt recedere a suis nefandis; actibus, dum permanent negando dominum Christum unicum filium dei? haec est radix eorum prauitatis, hoc suo arenoso fundamento aedificant peruersas suas uias, sicut scriptum inuenimus in tertio decimo psalmo: dixit insipiens in corde suo: non est deus, et mox sequitur: corrupti sunt et abominabiles facti sunt in operibus suis . inde Iudaei negantes filium dei digni fuerunt audire: uae, gens peccatrix, populus plenus de. lictis, semen malignum, filii sine lege. unde sine lege? quippe quia dereliquistis dominum . inde beatissimus Paulus cum I coepisset non tantum credere in filium dei, uerum etiam praedicare deitatem ipsius, scribebat: in nullo mihi mali con . I scius sum . ita iuxta uestram confessionem etiam nos optamus I 15 Pa. 18, 1 16 Ps. 13, 2 18 Es. 1, 4 22 I Cor. 4, 4 VL Hanc epistulam ex antiquis Galliae codicibus inter notas ad Vigilium Tapsensem p. 109 sq. edidit Chiffletius et inter Athanasii opera I 2 p. 965 Montfauconius DOMINO - SALVTEM inscribit V 6 fraternitatem nostram Chiff . 10 heremias (\' m. 1) V, heremias coda Ven: quo Coleti utebantur et Chiff . 11 monazontes V (em. t) 12 ego om. Ven . 14 cui etiam parcerent Yen . minia Ven. ut alia mendoee 21 iudaei s. I . 26 scribebatj dixit Chitf . tenentes apostolicam traditionem uiuere iuxta diuinae legis mandata, ut possimus uobiscum inueniri in choro illo, in quo nunc exultant patriarchae prophetae apostoli ac martyres. licet igitur Arriana insania cum extranea potentia ita se monebat, ut non liceret nec fratres, quantum illi saeuiebant, libere aerem uidere, tamen iuxta orationes tuas deo fauente etsi cum labore et periculo uidere potui fratrem, qui solet tam necessaria quam epistulas tam sanctitatis tuae quam aliorum destinare. accepimus itaque epistulas et libros religiosissimae ac sapientissimae animae tuae, in quibus perspeximus imaginem apostolicam, fiduciam propheticam, magisterium ueritatis, doctrinam uerae fidei, uiam caelestem, martyrii gloriam, triumphos aduersus haeresem Arrianam, traditionem integram patrum nostrorum, regulam rectam ecclesiastici ordinis. o uere Lucifer, qui iuxta nomen lumen ueritatis ferens posuisti super candelabrum, ut luceat omnibus. quis enim exceptis Arrianis non peruidet ex tua doctrina ueram quidem fidem, maculam autem Arrianorum? ualde, et admirabiliter, ut est lumen a tenebris, ita separasti ueritatem a calliditate et hypocrisi haereticorum, defendisti catholicam ecclesiam, probasti nihil esse sed tantum phantasiam Arrianorum uerba, docuisti calcandos esse frendores diabolicos. quam bona et iocunda hortamenta tua ad martyrium, quam desiderantissimam ostendisti mortem esse pro Christo filio dei, quam futuri saeculi et uitae caelestis amorem manifestasti! uideris esse uerum templum saluatoris qui in te habitans haec ipse per te loquitur, ipse qui tantam gratiam praebuit sermonibus tuis, quippe qui ante eras apud omnes amabilis, nunc tamen tantus est amor affectionis tuae in animis omnium conlocatus, ut Heliam te temporibus nostris nominent. et non mirum; si enim qui deo placere uidentur filii dei nominantur, 14 iuxta nomen glossema habet Gallandius 15 lucem Papebr . 16 luceas Ven . pernidet, quod ex — Arrianorum ualde — separasti u. a c. et a prauitate haereticorum ita scribit et distinguit Chiff .\' 18 ualide. Papebr . 19 hypochriai 20 fantasiam 21 frendores] praesides Chiff . 28 desiderantissima ̃ (ã ex e m. 1) V, desiderantissimd Chiff . moriendum esse Chiff. codd. et Ven . 25 uere ahiff ., 26 haec ipsa cod. Sang . 27 suis V m. 1 aput amabiles, tanto magis participes prophetarum confessores et maxime appellare dignam est. crede mihi, Lucifer, non tu solus haec locatus es, sed spiritus sanctas tecum. unde haec tanta memoria scripturarum, unde sensus et intellectas earundem integer? unde talis ordo sermonis compositus? unde tanta hortamenta in uiam caelestem? unde fiducia contra diabolum et probationes aduersus haereticos, nisi spiritus sanctas collocatus esset in te? gaude igitur in eo te esse iam peruidens. in quo etiam praedecessores tui nunc sunt martyres, hoc est in choro angelorum. gaudemus etiam nos habentes te exemplum uirtutis patientiae et libertatis. nam de his quae scripsisti de nomine meo erubesco aliquid proferre, ne uidear adulator; sed scio et credo ipsum -dominum, qui sancto et religioso animo tuo reuelauit omnem notitiam, redditurum tibi etiam pro hoc labore praemium in regno caelorum. quia ergo talis! es, precatorem te esse pro nobis per orationes ad dominum petimus, ut iam inspicere dignetur, ut est misericors, ecclesiam catholicam et eripiat omnes famulos suos de manibus persecutorum, quo etiam hi omnes qui propter metum temporalem ceciderunt leuare se tandem possint et reuerti ad uiam iustitiae, a qua seducti uagantur, nescientes in qua fouea sint miseri. specialiter autem ego peto, si aK here minus a me dictum est, ignoscere digneris; a tanto enim fonte quod potuit inperitia mea uix haurire ualuit. de fratribus autem nostris, si minus potui uidere eosdem, iterum ignoscas peto. est enim ipsa ueritas testis optasse me et desiderasse hob inpetrare et tantum habuisse dolorem quod non potui; nam nec lacrimae cessauerunt ab: oculis nec gemitus ab animo, quia nec fratres 1 particeps v, principem coni. Poncius confeseorem Tilius in notis confessorom et martyrum te coni. Poncius 2 credimos quod non tu Chiff . 5 compositus est Ven., compositi Papebr . 6 fiducia 8 per fidem Chiff. falso; gaude enim inquit cumperuideas te esse 9 praecessores Chiff . 10 te Chiff., et Vx 11 et patientiae v ia 18 adolator sed et scio et Ven . 16 Hd om. Vv; tuas ad add. Gall . 18 enat 20 cecedernnt m. 1 21 fb quam 24 mea codd. ChiN. et Ven., ea Vv 25 sin v 26 inpetrasse m. 1 permittimur uidere. testis est autem 547q quia nec parentes quos habeo potui uidere, ex quo persecuntur nos. quid enim non faciunt Arriani? itinera obseruant, crura agunt de proficiscentibus et exeuntibus de ciuitate, naues quaerunt, henemias gyrant, domos perturbant, concutiunt fratres, singulis negotia concinnant, sed deo gratias, dum haec agunt, tanto magis et plus execrantur ab omnibus et cognoscuntur uere, ut dixit sanctitas tua, mancipia esse antichristi; et ipsi miseri, dum in odio habentur, durant in malignitate stra donec morte am sui Pharaenis et ipsi damnentur. salutant religionem tuam qui mecum sunt; dignare salutare qui tecum sunt. diuina dei gratia incolumem te, memorem nostri, semper beatum conseruet, merit. home dei, farnule Christi, particeps apostolorum, solatium fraternitatis, magister ueritatis et in omnibus desiderantissime.