duo autem populus dei fecit aduersa: primum, 
 ut relinquerent deum, qui est fons uitae et praeceptum 
 dedit dicens: ego dominus deus tuus, qui eduxi te de 
 terra Aegypti; secundum, quod in eodem loco scriptum 
 est: non sint tibi di in conspectu meo; pro quo secutus 
 est daemonas, quos dissipatas cisternas uocat eo, quod 
 dei mandata seruare non ualeant. et hoc attendendum, quod 
 fons perpetuus est et uitales habet aquas, cisternae autem et 
 lacus uel de torrentibus uel ex aquis turbidis terrae conplentur 
 et pluuiis. portas autem caelorum illas uocat, de quibus et 
 in uicesimo tertio psalmo scriptum est: leuate, portae, 
 capita uestra, et introibit rex gloriae; pro quo LXX 
 transtulerunt: leuate portas, principes, uestras, de 
 quibus plenius suo dicetur loco. quodque Aquila et Symmachus 
 \'caelos\', LXX uero et Theodotio \'caelum\' interpretati 
 sunt, nullum moneat. Hebraicum enim \'samaim\' communis est

 3 *Deut. 32, 1 4 *Esai. 1, 2 8 cf. Ps. 35, 10 9 Deut. 5. 6 etc. 
 11 *Dent. 5, 7 etc. 17. 19 *Ps. 23, 7 21 *Hier. 2, 12 

 1 obstipuit BMVP,Aa.c . 2 inorruit Y alt . et om. M uehementer] 
 et add. v 5 stupore V 6 omnes Ba.c . congemiscit 
 La.c.,AVp.c . 8 relinqueret v 10 locum Pa.c . 11 dii MAVP,la.ri . 
 12 es P daemones . quas M 13 dei] diu BAP, Va.c.m2 
 diuina (ina s. u.) M 14 habeat P 15 lacos Pa.c . pr. uel om. V 
 terrae L.Mp.c . terra cet. v 17 uicensimo B,La.r . uicesimmo M 
 uige∗simo (g ex c) A XXIII- V uicesimo ps. tertio P leuatae B 
 18 intrabit (b ex u) P pro quo MV, (quo s. u.) LB proc Aa.c.m2 
 porro P 20 dicitur LPa.c. quod V simmachus M simachus VP 
 21 theodotion V 22 samaim M sasamaim V 
 
 
 numeri. et tam caeli\' quam \'caelum\' eodem appellantur nomine, 
 ut Thebae, Athenae, Salonae. 
 2, 14 a Numquid seruus est Israhel aut uernaculus ? 
 Puto ex hoc loco in superbiam elatos saluatori dixisse Iudaeos: 
 semen Abraham sumus et nemini umquam 
 seruiuimus; quomodo tu dicis: liberi eritis nescientes, 
 quod omnis, qui facit peccatum, seruus peccati sit et 
 seruiat unusquisque illi, a quo uincitur. nati ergo de amico 
 dei Abraham uitio suo facti sunt quasi filii Cham, cui dictum 
 est: maledictus Chanaam, seruus erit fratribus 
 suis.