XXV. SERMO ANTE QVADRAGESIMAM. Rogo et admoneo uos, fratres carissimi, ut in isto legitimo 
 ac sacratissimo tempore exceptis dominicis diebus nullus prandere 
 praesumat, nisi forte ille, quem ieiunare infirmitas non 
 permittit, quia aliis diebus ieiunare aut remedium aut praemium 
 est, in quadragesima non ieiunare peccatum est. alio tempore 
 qui ieiunat, accipiet indulgentiam, in quadragesima qui potest 
 et non ieiunat, sentiet poenam. et ipse tamen, qui ieiunare 
 non praeualet, secretius sibi soli aut, si est alius infirmus, 
 cum ipso sibi in domu sua praeparet, quod accipiat, et illos, 
 qui (sani sunt et) ieiunare praeualent, ad manducandum non 
 inuitet, quia, si hoc fecerit, non solum deus sed etiam homines 
 intellegere possunt illum non pro infirmitate (non) posse, sed 
 pro gula ieiunare non uelle. sufficiat illi, quod ipse ieiunare 
 non praeualet, et magis cum gemitu et suspirio et animi dolore 
 manducet pro eo, quod aliis ieiunantibus et ipse non potest. 
 quod opus est unicuique infirmo, secretius aut sibi soli aut 
 alii infirmo similiter faciat praeparare, quia non ei oportet, ut 
 aliquem sanum roget ad prandium, ne sibi augeat etiam de 
 alterius gula peccatum. 
 Pro eo tamen, quod non potest ieiunare, amplius pauperibus 
 erogare debet, ut peccata, quae non potest ieiunando curare, 
 possit elimosynas dando redimere. bonum est ieiunare, fratres, 
 sed melius est elimosynam dare. si aliquis utrumque potest, 
 duplex bonum est. si uero non potest, melius est elimosynam

 2 hic sermo exstat in codice Parisino lat. 3783 saec. XI ineuntis (P) 
 fol. 109r; editus est inter Augustini sermones dubios 142 (39, 2022 MJ; 
 incipiunt sermones scl fausti eJTi legendi ante quadragesima P 3 ammoneo 
 P 4 saoratissimo] quadragesimae add. Aug . 5 pre||jmat P 
 11 domum suam P 12 sani sunt et Aug., om. P manducandum] 
 prandium Aug . 14 non Aug., om. P 17 et ipse] ille abstinere Aug . 
 t 
 18 quid Aug . secretius-oportet ut om. Aug . 19 alio P (i man. alt.) 
 * 
 20 rogare Aug . ne] ut Aug . 24 IIelemosinis P (a man. alt.) 25 helemosinam 
 P 26 duplex bonum est scripsi coll. p. 324, 5, duo bonum est 
 P, duo sunt bona Aug . helemosinam P 

 21* 
 
 
 dare. si (possibilitas non fuerit ieiunandi, elimosyna sufficit 
 sibi sine ieiunio, ieiunium \'uero sine elimosyna omnino non 
 sufficit. ergo si aliquis non potest ieiunare, elimosyna absque 
 ieiunio bonum est. si uero praeualet ieiunium cum elimosyna, 
 duplex bonum est, (ieiunium uero sine elimosyna nullum bonum 
 est), nisi forte ita sit aliquis pauper, ut non habeat omnino, 
 quod tribuat. illis ergo, qui non habuerint, unde retribuere, 
 sufficit uoluntas bona secundum illud, quod scriptum est: 
 gloria in excelsis deo et in terra pax hominibus bonae 
 uoluntatis. 
 
 Sed quis erit, qui se possit excusare, cum etiam pro calice 
 aquae frigidae mercedem se dominus redditurum esse promiserit? 
 et quare frigidae dixit? ne forte se posset aliquis 
 pauper de lignorum penuria excusare aut certe dixerit se uasculum, 
 ubi aquam calefaceret, non habere. denique et per 
 beatum prophetam, fratres carissimi, dominus ita hortatur et 
 admonet elimosynam fieri, ut paene nullus pauper sit, qui se 
 ualeat excusare. sic enim ait: hoc est ieiunium, quod 
 elegi, dicit dominus: frange esurienti panem tuum. 
 non dixit, ut integrum daret, cum forte pauper ille alium non 
 haberet, sed frange, inquit, hoc est dicere: etiamsi tibi tanta 
 paupertas est, ut non habeas nisi unum panem, ex ipso tamen 
 frange et pauperi tribue. et egenum, inquit, ac sine tecto 
 induc in domum tuam. si aliquis ita pauper est, ut non 
 habeat, unde tribuat pauperi cibum, uel in uno angulo domus 
 suae peregrino praeparet lectulum. 
 Quid nos ad haec dicturi sumus, fratres, uel quam excusationem 
 habere poterimus, qui amplas et spatiosas domos 
 habentes uix aliquando dignamur excipere peregrinum ignorantes, 
 immo non credentes, quod in omnibus peregrinis

 9] Luc. 2,14. 18] Esai. 58, 5. 23] Esai. 58, 7. 

 1 helemosina P 2 helemosina P 3 helemosina P absque] sine 
 Aug . 4 helemosina P 5 ieiunium-bonum est Aug., om. P 7 illi 
 Aug . habuerit Aug . retribuere] tribuat Aug . 13 dixit Aug., dixerit P 
 14 certe dixerit] dicere Aug . 16 ortatur P 17 ammonet P helemosinam 
 P prope Âug . 21 inquid P 23 inquid P 
 
 
 Christus excipitur, sicut ipse dixit: hospes fui et suscepistis 
 me, et: qua-mdiu fecistis uni ex minimis istis, mihi 
 fecistis? laboriosum et fastidiosum nobis est in pauperibus 
 recipere Christum in patria nostra, timeo, ne ille nobis uicem 
 reddat, ne non recipiat nos in beatitudine sua. contemnimus 
 illum in mundo, timeo, ne nos ille iterum contemnat in caelo 
 secundum illud, quod ipse dixit: esuriui enim et non dedistis 
 mihi manducare et hospes fui et non suscepistis 
 me, et: quamdiu non fecistis uni ex minimis istis, 
 nec mihi fecistis. et quod postea sequitur, fratres, auertat 
 hoc deus a nobis, hoc enim postea addidit dicens: discedite, 
 inquit, a me maledicti in ignem aeternum, qui paratus 
 est diabolo et angelis eius. 
 Haec ergo, fratres carissimi, non transitorie nec solis corporeis 
 auribus audiamus, sed fideliter audientes etiam, ut alii 
 teneant et impleant, uerbo pariter et exemplo doceamus. quid 
 ergo post haec dixit dominus per prophetam? si uideris, 
 inquit, nudum, operi eum. ego in hac sententia neminem 
 iudico, unusquisque attendat conscientiam suam. me tamen 
 arguo et reprehendo, quia forte aliquoties euenit, ut per neglegentiam 
 uestimenticula mea, quae debuerint accipere pauperes, 
 deuorarentur a tineis. et timeo, ne mihi ipsi panni ad 
 testimonium proferantur in die iudicii secundum illud, quod 
 Iacobus apostolus terribiliter increpat dicens: agite nunc, 
 inquit, diuites, plorate ululantes in miseriis, quae aduenient 
 uobis. diuitiae uestrae putrefactae sunt et 
 uestimenta uestra a tineis comesta sunt. aurum et 
 argentum uestrum aeruginauit et aerugo eorum in

 1] Matth. 25, 35. 2] Matth. 25, 40. 7] Matth. 25, 42. 9] Matth. 
 25, 45. 11] Matth. 25, 46. 17] Esai. 58, 7. 24] Iac. 5,1-5. 

 2 michi P 5 ne] et Aug . beatitudinem suam Aug . contempnimus 
 P 6 mundo ex mundum P contempnat P 7 enim om. Aug . 
 8 et ante hospes erasutn in P 10 michi P 11 post haec Aug . 
 12 inquid P, om. Aug . 14 corporis P (e man. alt.), corporis Aug . 
 18 inquid P 22 ad] in Aug . 25 inquid P 27 commesta P 28 eruginauit 
 et erugo P 
 
 
 testimonium uobis erit et manducabit carnes uestras 
 sicut ignis. thesaurizastis super terram e.t in deliciis 
 enutristis corda uestra in die occisionis. haec omnia, 
 sicut dixi, fratres carissimi, quae per apostolum comminatus 
 est Christus, licet nos nimium terreant, non tamen de dei 
 misericordia desperandum est. adhuc enim et ego et mei similes 
 neglegentes cum dei adiutorio possumus nos emendare, 
 si uolumus, (si) et elimosynas, quas huc usque parcius fecimus, 
 largius erogemus et pro peccatis praeteritis cum dolore 
 et gemitu et cum spe reparationis dei misericordiam deprecemur. 
 
 Ergo, sicut supra suggessimus, fratres carissimi, ieiunia 
 nostra elimosynarum pinguedo commendet, quia tale est ieiunium 
 sine elimosyna, qualis sine oleo lucerna. nam sicut lucerna, 
 quae sine oleo accenditur, fumigare potest, lumen habere 
 non potest, ita ieiunium sine elimosyna carnem quidem cruciat, 
 sed caritatis lumine animam non illustrat. interim dum licet, 
 quod ad praesens agitur, fratres, sic ieiunemus, ut prandia 
 nostra pauperibus erogentur, ut, quod pransuri eramus, non in 
 nostris sacculis, sed in uisceribus pauperum reponamus, quia 
 manus pauperis gazophylacium Christi est. quicquid accipit, 
 ne in terra pereat, in caelo reponitur, quia, quamuis cibus, 
 quem pauper accipit, consumatur, merces tamen boni operis 
 in caelo reconditur. nam si prandia nostra exquisitis saporibus et . 
 multiplicatis ferculis expendere studeamus ad caenam, sic corpori 
 nostro deliciae non subtrahuntur, sed etiam duplicantur ac, sicut 
 eo modo corpori nostro nil minuitur, sic animae nil augetur. 
 Haec, fratres, timens magis quam de uobis aliquid sinistrum 
 credens admoneo. scio tamen plures ex uobis deo propitio et

 3 ocisionis P 6 enim et om. Aug . 8 si Aug., om. P helemosinas 
 P 10 et ante cum om. Attg . 11 suggessi Aug . 12 helemosinaram 
 P 13 helemosyna P 14 lucem Aug . 15 helemosina P 
 IIIe 
 16 lumen P (corr. man. alt.) dum licet P2 in rasura, uel Aug . 
 d 
 17 apresens P (d man. alt.) 20 gazofilacium P quicquid] qui quod Aug . 
 21 reponit Aug . 24 nurn extendere scribendum ? si Aug . 25 non 
 auprascr. P1 ac sicut eo scripsi, hac si quo P, sicut Aug . 26 nostro 
 i 
 om. Aug . minuetur P (i man. altJ 28 ammoneo P tamen] enim 
 Aug . propicio P 
 
 
 peregrinos assidue excipere et pauperibus frequenter elimosynam 
 dare. et ideo, quod suggero, ad hoc proficiat, ut, qui faciebat, 
 amplius faciat. qui uero non faciebat aut forte tardius faciebat, 
 tam sanctam sibi et deo placitam operationem in consuetudinem 
 mittat. et licet credam, quod deo inspirante semper 
 superuenientibus festiuitatibus castitatem ante plures dies 
 (etiam cum propriis uxoribus) custodiat caritas uestra, tamen 
 licet ex superfluo etiam, quod uos facere credo, caritatis contemplatione 
 commoneo, ut per totam quadragesimam usque ad 
 finem paschae castitatem deo auxiliante seruantes in illa sacrosancta 
 sollemnitate paschali caritatis luce uestiti, elimosynis 
 splendidi, orationibus, uigiliis et ieiuniis uelut quibusdam caelestibus 
 et spiritalibus margaritis ornati non solum cum amicis, 
 sed etiam cum inimicis pacifici libera et secura conscientia ad 
 altare domini accedentes corpus et sanguinem eius non ad iudicium, 
 sed ad remedium possitis accipere. 
 Sed cum de elimosynis loquar, non conturbetur angusta 
 paupertas. omnia enim compleuit, qui, quod potuit, fecit, quia 
 uoluntas perfecta faciendi reputabitur pro opere facti. sed hoc 
 ille implere poterit, qui omnem pauperem quasi se ipsum 
 considerare uoluerit. sic pauperi tribuat, quomodo, si ipse in 
 tali necessitate esset, sibi fieri cuperet. haec qui fecerit, et 
 noui et ueteris testamenti praecepta complebit implens illud 
 euangelicum: omnia, quaecumque uultis, ut faciant uobis 
 homines, ita et uos facite illis similiter. haec est 
 enim lex et prophetae, ad quam uerae et perfectae caritatis 
 legem ipse nos dominus sub sua protectione perducat, qui 
 cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat in saecula saeculorum. 
 Amen.

 24] Matth. 7, 12. 

 1 helemosinam P 4 tamen P sca P placita operatione P 
 7 etiam—uxoribus Aug., om. P 9 quadragesimam] et add. Aug . 
 11 sollempnitate P helemosinis P 12 uelud P 15 accelldentes P 
 17 helemosinis P loquimur Aug . 21 uoluerit] ut add. Aug . 24 euana 
 
 gelium P 25 ita om. Aug . 26 a P (d man. alt.) 27 ipse P (e man. 
 sUJ, pius Aug . uos Aug .\'