VII. DE HIS, QVAE IN USU ATQVE IN MEDIO HABENTUR. Panis Christus uel sermo domini; in euangelio: ego sum 
 panis uiuus. 
 Uinum idem quod supra; in Salamone: et bibite 
 uinum, quod miscui uobis. 
 
 Oleum misericordia uel sanctus spiritus; in psalmo: in 
 oleo sancto meo linui eum. item in aliam partem: 
 oleum autem peccatoris non inpinguet caput 
 meum, id est adulatio. 
 Porcina peccata; in psalmo: saturati sunt porcina. 
 
 Azymum sine fermento malitiae; in apostolo: in azymis 
 sinceritatis et ueritatis. 
 Similago puritas mentis et fortitudo caritatis; in Leuitico: 
 si autem anima offeret munus sacrificium deo, 
 similago sit munus eius.

 1 Matth. 11, 21. 3 Ps. 29, 12. 5 Ephes. 6, 15. 7 ib. 6, 16. 17. 
 12 Ioh. 6, 41. 14 Prou. 9, 5. 16 Ps. 88, 21. 18 ib. 140, 5. 
 20 Ps. 16, 14. 21 I Cor 5, 8. 24 Leu. 2, 1. 

 1 eilicium-euangelio om. S 2 cenere S (i m. 2) cinere et om. M 3 ps. 
 i 
 XXVIIII S praecenxisti SM (i m. 2) 5 apostulo M 7 hominis 
 a ibi 
 monumenta M luricam S 8 pr . et om. S 14 solomone S beuete S 
 (corr. m 2) 16 ps. LXXXVIII S alt . in om. S 17 meo om. M 
 malam M 18 oleo S peccatorum S capud S 20 ps. XVI. S 
 e 
 21 azimum et azimis S 23 karitatis M 24 afferit S 
 
 
 
 Subcinericium humilitatis oblatio; in Genesi: festinanter 
 consperge tres mensuras similaginis et fac subcinericia. 
 Lac mentis sinceritas; in epistula Petri: rationale sine 
 dolo lac concupiscite. item in aliam partem: lac uobis 
 potum dedi non escam; nondum enim poteratis. 
 hic lac exiguitas sensus. 
 Coagulatum uitiis concretum; in psalmo: coagulatum 
 est sicut lac cor eorum. 
 Sal condimentum sapientiae; in euangelio: uos estis 
 sal terrae. 
 Mel dulcedo praeceptorum dei; in psalmo: quam dulcia 
 faucibus meis eloquia tua, domine, super mel ori 
 meo. item aliter in Salamone: inueniens mel manduca, 
 quod satis est, ne forte satiatus euomas, id est, 
 altiora te ne quaesieris. 
 Fel amaritudo malitiae; in psalmo: dederunt in escam 
 meam fel. 
 Acetum asperitas corruptae mentis; in psalmo: et in siti 
 mea potauerunt me aceto. 
 
 Pix inquinamentum et nigredo delictorum; in Salamone: 
 qui tangit picem inquinabitur ab ea. 
 Sicera confectio quaedam nequitiae; in euangelio: uinum 
 et siceram non bibet.

 1 Gen. 18, 6. 4 1 Petr. 2, 2. 5 1 Cor. 3, 2. 8 Ps. 118, 70. 
 10 Matth. 5, 13. 12 Ps. 118, 103. 14 Prou. 25, 16. 16 Eccle. 
 3, 22. 17 Ps. 68, 22. 19 ib. 22 Eccli. 13, 1. 23 Luc. 1, 15. 

 e i 
 2 conspirge S consparge M getres S subceneritas S 4 ratioi 
 e 
 nales M 8 coagolatum S 9 eorum] meum S 10 estes S 12 dulcido S 
 13 domine om. SM mel et fabum S 16 an te (an eras.) S exquisieris 
 SM 17 ps. LXVIII S esca mea SM 19 acetum praecedit 
 b 
 fel in M psalmo qui supra S 21 nigrido S 22 inquinauitur S 
 eo M 23 quidam M malitiae et nequitiae S 24 sicera PSN 
 
 
 Calix domini passio; in psalmo: calicem salutaris 
 accipiam. 
 Merum sinceritas iudicii aut ueritatis uel calor fidei; in 
 psalmo: uini meri plenus est mixto. 
 Fex ultimum iudicii; in psalmo: uerumtamen fex eius 
 non est exinanita. 
 Cibus sermo uel uoluntas domini; in euangelio: meus 
 cibus est ut faciam uoluntatem eius qui me misit 
 patris. 
 Potus idem quod supra; in psalmo: et torrente uoluntatis 
 tuae potabis eos, id est spiritu sancto. item in 
 aliam partem: non est regnum dei esca et potus. 
 Promptuaria cordis receptacula; in cantico deuteronomii: 
 et in promptuariis timor. 
 Pera uictus sollicitudo; in euangelio: non peram in uia. 
 
 Sacculus thesaurizatio in deum; in euangelio: facite 
 uobis sacculos qui non ueterescant. et in aliam 
 partem: sacculum communem possideamus, id est 
 auaritiam. 
 Pecunia uerba diuina; in euangelio: oportuit ergo te 
 mittere pecuniam meam nummulariis. 
 Uellus populus; in psalmo: et descendet tamquam 
 pluuia in uellus.

 1 Ps. 115, 13. 4 Ps. 74, 9. 5 ib. 7 Ioh. 4, 34. 10 Ps. 35, 9. 
 12 Rom. 14, 17. 14 Deut. 33, 16. 15 Matth. 10, 10. 16 Luc. 12, 33. 
 18 Prou. 1, 14. 20 Matth. 25, 27. 22 Ps. 71, 6. 

 1 passio domini S ps. CXV S 2 accepiam P 3 uel om. S 
 u 
 5 iudicii ultionum M psalmo qui supra S 8 uolontatem S eiuspatris] 
 patris mei qui S 10 ps. XXXV S torrentem M bone uoluntatis 
 S 11 potum dabis eis M spiritum sanctum S id-sancto 
 om. M 13 propmtuaria S 15 pera (altero loco) S 16 thensaurizatio 
 S facete S 17 ueteriscant PS 18 partem in solomone S 
 i 
 possideamus commune sacculum M 20 deuina S te ergo S 
 e 
 21 nummolariis M 22 ps. LXXI S discendet PM discendat S 
 23 uellum M 
 
 
 Linum spiritalis fortitudo uel candor; in Exodo: porro 
 filiis Aaron tunicas lineas parabis. 
 Utres uasa humani corporis; in euangelio: uinum nouum 
 in utres nouos mitti debet. 
 Farina opus bonum uel scientia; in euangelio: abscondit 
 mulier in farinae sata tria. 
 Mola uitae conuersio; in euangelio: duae molentes in 
 mola. possunt et duo testamenta lapides molae significare, 
 per quos labore disserentium triticum ueteris instrumenti in 
 farinam euangelii conuertatur. 
 
 Haec igitur nomina cum in textu sacrae lectionis occurrunt 
 ita uel maxime, ut exprimimus, apertioribus accipienda traduntur, 
 licet in diuersas plerumque significationes pro persona 
 uel tempore uel loco exeant atque in figuras locis congruas 
 pro ratione allegoricae interpretationis erumpant. Nam et 
 
 Abyssus intellegitur, sicut supra diximus, profunditas 
 scripturarum et item abyssus aquae inmensitas: et rupti 
 sunt fontes abyssi multae. item abyssus ineffabilia 
 iudicia dei: iudicia tua abyssus multa; item abyssus 
 infernus: aut quis descendit in abyssum? id est Christum 
 de mortuis reuocare. item abyssus corda hominum facinoribus 
 tenebrosa: abyssus dixit: non est mecum id est sapientia. 
 Ignis, sicut superius memorauimus, accipitur spiritus 
 sanctus. et item ignis caritas circumsepta eius, ignis

 1 Ex. 28, 40.. 3 Luc. 5, 38. 5 Luc. 13, 21. 7 Matth. 24, 41. 
 17 Gen. 7, 11. 19 Ps. 35, 7. 20 Rom. 10, 7. 22 Iob. 28, 14. 

 » b 
 2 aron S (corr. m. 2) tonicas S parauis S 3 nas M 5 abscondit-tria 
 om. S 6 farina M 7 mola-euangelio om. S in mola 
 om. M 9 labor S strumenti M 11 hec S 12 maximae S 
 expraemimus S tradantur S 13 licet] illic etJf diuersis M 14 uel 
 loco om. M figuris S 15 interpraetationes S 16 habissus (sic semper) S 
 m 
 17 aquae] adque S inmensitas P (m m. 2) erupti S 18 multae] 
 e e 
 magnae 19 dei in psalmo XXXV uelut S 20 discindet S discendit M 
 i 
 21 de] a S 23 accepitur S 24 item] iterum S eius circumsepta 
 om. SM post eius repetitur circumsepta PSM 
 
 
 flammae eius. ignis tribulatio: igne nos examinasti 
 sicut igne examinatur argentum. ignis ira: et consumam 
 eos in igne irae meae, ait dominus. ignis uoluptas: 
 omnes adulterantes sicut clibanus corda eorum. 
 Umbra, ut indicauimus, significatur protectio diuina; item 
 umbra aliquando peccata: sedentes in tenebris et 
 umbra mortis. umbra aliquando poenae; in Iob: ubi 
 umbra mortis et nullus ordo. et quia umbra non longe 
 est ab ea re, cuius est umbra, ita et mors non longe est 
 a poena, quae infert mortem, umbra aliquando est delectatio 
 peccatorum; in Iob de diabolo: sub umbra dormit 
 in secreto calami et locis umentibus, et rursum 
 species alia qua specie unam rem multa significant. 
 Duo testamenta eo quod duo hic illi lapides molares 
 possint significare memorauimus, et item duo testamenta duo 
 
 Cherubin in Exodo; duo animalia in Abacuc; duae petrae in 
 Exodo et in canticis canticorum, quarum uelamento sponsa 
 et Moses proteguntur; duo montes aenei in Zacharia,\'

 1 Ps. 65, 10. 2 Ezech. 22, 31. 4 Os. 7, 4. 6 Ps. 106, 10. 
 7 Iob. 10, 22. 11 ib. 40, 16. 16 (Ex. 25,18] [Ab. 3, 8] 17 [Ex. 17, 61 
 Cant. 2, 14. 19 [Zach. 6, 1-4]. 

 1 eius et iterum S 2 igne om. S consummam P 3in om. S 6 et in S 
 7 item umbra aliquando S quia umbra est longe S quia umbra ita et 
 mors non longe est a poena quae infert mortem M 10 inferunt PS 
 item umbra aliquando S 11 diabulo P dormitio S 12 in secreto 
 om. S humentibus M rursus SMN 13 alt. I . speciem S rursus 
 species aliqua speciae una rem multa N 14 hic duo illi N 15 signib 
 
 ficari M et om. M 16 cherufin S duo-exodo om. S abbacuc M 
 abbacu N duo petrae N 17 uelamentum S montes est ultima 
 uox in N fol . 5a, quae fol . 5b legi possunt, sunt haec: egrediu migris al 
 iodas signiS equi nomini umensi uerum librati sumus nunc dationis 
 modum ad aululum pro neces terrupimus reuertamur li in 
 euangelio et tulerunt duodecim cofinos frau rum plenos. it, in aliam. 
 par anus eius in cofinos serui t id est in seruitute uel tributione 
 quam aegyptii intulerunt uoce p. 44 cathedra incipit iterum tota 
 linea quae legi potest 18 duo om S 
 
 
 de quorum frutectis myrtinis et obscura opacitate egrediuntur 
 quadrigae cum equis rufis nigris albis et uariis. 
 Sed has tam multimodas significationes in singulis persequi 
 nominibus non solum laboris inmensi uerum etiam 
 inpossibile arbitrati sumus. nunc ergo ad eum interpretationis 
 modum atque ordinem, quem paululum pro necessitate disputandi 
 interrupimus, reuertamur. 
 Cophini apostoli; in euangelio: et tulerunt reliquias 
 duodecim cophinos fragmentorum plenos. item in 
 aliam partem: manus eius in cophino seruierunt, id 
 est in seruitute uel tribulatione, quam Aegyptii intulerunt. 
 Cathedra doctrina; in psalmo: et in cathedra seniorum 
 laudent eum. item in malam partem: et in cathedra 
 pestilentiae non sedit, id est in doctrina hereticorum. 
 Scabillum humiliatorum subiectio; in psalmo: donec 
 ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum. 
 Statera aequitas uel diuinae gubernationis potentia; in 
 Esaia: et librauit in pondere montes et colles in 
 statera. 
 Cinis humanae fragilitatis inanitas; in Salamone: quid 
 superbit terra et cinis? 
 Olla prosapia; in psalmo: Moab olla spei meae, id

 8 Matth. 14, 20. 10 Ps. 80, 7. 12 ib. 106, 32. 13 ib. 1, 1. 
 15 ib. 109, 1. 18 Es. 40, 12. 20 Eccli. 10, 9. 22 Ps. 59, 10. 

 e i 
 1 mivtinia SM 3 significationis S in om. M 4 labores S (corr. 
 m . 2) 5 inpossebile S interpraetationis S 6 adque SM ordinem 
 redeamus S disputandum S 7 interrumpimus M reuertamur 
 om. S 8 cofini (sic semper) S 9 fraumentorum M 10 cofinus S 
 11 in tribulatione M 12 solum ultimum a uocis cathedra legi potest in N 
 kathedra M ps. CVI S 13 item] et S 14 pistilentiae N 
 ereticorum M hereticorum secundo apostolorum S 15 scabellum 
 SMN humiliatorium N ps. CVIIII S dum haec 
 \'u i 
 ponam N 17 gobernationes S guuernationis N uel diuinae potentiae 
 gubernatio M 20 fiagilitatis S inanitatis N salomone PMN 
 b 
 21 superuit S 22 prosapientia N ps. LVIIII S bolla S. 
 
 
 est quod de Ruth Moabitide Christi secundum carnem prosapia 
 descenderit. item in aliam partem olla tribulationis 
 excoctio; in propheta: et uidi ollam succensam et 
 facies eius a facie aquilonis. 
 Lampades animae iustitia fulgentes; in euangelio: et 
 parauerunt lampades suas. 
 Lucerna ecclesia uel anima; in euangelio; sint lumbi 
 uestri accincti et lucernae ardentes. aliquotiens 
 lucernae opera bona: sic luceat lumen uestrum, ut 
 uideant opera uestra bona. 
 
 Modius corpus humanum uel legis littera uel populus 
 ludaeorum; in euangelio: nemo accendit lucernam et 
 ponit eam sub modio. 
 Candelabrum ecclesia uel corpus domini aut sancta scriptura; 
 in propheta: et uidi a dextris altaris candelabra 
 duo ardentia. 
 Mensa altare uel refectio spiritalis; in psalmo: parasti 
 in conspectu meo mensam. 
 Claues adapertio scientiae spiritalis; in Luca: uae uobis 
 legis peritis, quia tulistis clauem scientiae: ipsi 
 non introistis et eos. qui introibant, prohibuistis. 
 item claues iustitiae misericordiae pietatisque uirtutes; in 
 euangelio: tibi dabo claues regni caelorum. 
 Serae repagula aduersus impios diuinorum praeceptorum: 
 quoniam confirmauit seras portarum tuarum.

 3 Hier. 1, 13. 5 Matth. 25, 7. 7 Luc. 12, 35. 9 Matth. 5,16. 
 12 Matth. 5, 15. 15 Zach. 4, 2. 17 Ps. 22, 5. 19 Luc. 11, 52. 
 23 Matth. 16, 19. 25 Ps. 147, 13. 

 1 moabitidae PS 2 discendent P descenderet S 4 faciem S 
 faciae S aquolonis P aqui//lonis N 5 iuste S 6 lampadas N 
 7 ecclesiae S animae SMN 8 adcincti S 12 iudeorum SMN 
 lucerna N 13 ponet P ea N modium SN 14 scribtura N 15 altaris 
 om. S candilabra PN 16 argentea M 17 ps. XXII S 18 conspecto 
 N 19 clauis S periti N 20 tollitis N 22 item om. N 
 clauis S pietatis quae SN uertutes P uirtutis N 23 clauis S 
 24 serrae SN aduersum N praeceptorum in psalmo SMN 26 confortauit 
 SN serras SN 
 
 
 
 Ascia prauorum persecutio; in psalmo: in bipenne et 
 ascia deiecerunt eam. 
 Bipennis geminata adflictio; in psalmo idem quod supra. 
 Nauis ecclesia; in euangelio: nauicula multis in 
 medio mari iactabatur fluctibus. Solet et homo 
 nauicula dici, ut nautae cogitationes hominem gubernantes 
 aduertantur. 
 Retia praedicatio; in euangelio: et mitte retia in capturam. 
 Trabes peccatum grauius; in euangelio: eice primum 
 trabem de oculo tuo. 
 Fistuca peccatum leuius; in euangelio: et tum uidebis 
 eicere fistucam de oculo fratris tui. 
 Laqueus dolus; in psalmo: laqueos parauerunt pedibus 
 meis. 
 
 Funes sors uel hereditas; in psalmo; funes ceciderunt 
 mihi in praeclaris. item funes peccata: uae qui trahitis 
 peccata uelut funem longum. et: funes peccatorum 
 circumplexi sunt me. 
 Rota orbis aut uita humana; in psalmo: uox tonitrui 
 in rota. et item: deus meus pone illos ut rotam, id 
 est, uolubiles uel instabiles effice in malitia sua.

 1 ib. 73, 6. 4 Matth. li, 24. 8 Luc. 5, 4. 10 Matth. 7, 5. 
 12 ib. 14 Ps. 56, 7. 16 ib. 15, 6. 17 Es. 5, 18. 18 Ps. 118, 61. 
 20 Ps. 76, 19 21 ib. 82, 14. 

 -e 
 1 persaecutio N in ante bipenne om. N bipinnae S uipinne N 
 2ascaJf . deicerunt P ea M 3 bipinnis N gemina S afflictio P 
 .4 naues P 5 et om. S 6 hominis gopernantis S guuernantis N 
 8 retiam in capturam piscium M captura N 10 trauis S 
 traues N graue SN peccato graues M 11 trauem SN 12 leue S 
 in euangelio] ubi supra N tunc SJfN 13 festucam eicere M 14 laquaeus 
 (priore loco) N laqueos S ps. LVI 16 ps. XV S caecii 
 
 deruut N 17 uae] uel N traitis M 18 et item S 19 circumplexe S 
 circumplexsi N 20 orbis-uolubiles om. N ps. LXXVI S thonitrui 
 S 22 effice-sua om. S effici M 
 
 
 Spongia caua infidelitas Iudaeorum; in euangelio: illi 
 autem spongiam plenam aceto hyssopo circumponentes 
 obtulerunt ori eius. 
 Scalae sanctorum profectus; in Genesi: uiditque in 
 somnis scalam stantem super terram et cacumen 
 illius tangens caelum angelos quoque dei ascendentes 
 et descendentes super eam.. 
 Scopae curae superstitionis per uanam gloriam; in euangelio: 
 et ueniens inuenit uacantem, scopis mundatam 
 et ornatam. 
 
 Margarita doctrina euangelica uel spes regni caelorum; in 
 euangelio: inuenta autem una pretiosa margarita 
 abiit et uendidit omnia, quae habuit, et emit eam. 
 Anulus signaculum fidei; in euangelio: et date anulum 
 in manu eius. item de hoc in psalmo: signatum est 
 super nos lumen uultus tui domine. 
 Chlamis laudis ornatus; in Salamone: chlamides fecit 
 uiro suo, id est uestimentum, quod tamquam de duobus 
 testamentis confectum sit. 
 Aurum interior scripturarum intellectus; in psalmo: et 
 posteriora dorsi eius in specie auri. 
 Argentum eloquia diuina siue intellectus litterae uel

 1 Ioh. 19, 29. 4 Gen. 28, 12 9 Luc. 11, 25. 12 Matth. 13, 46. 
 14 Luc. 15, 22. 15 Ps. 4, 7. 17 Prou. 31, 22. 20 Ps. 67, 14. 

 o . 
 1 spungia (semper) SN iudeorum S 2 sfongiam M spungia plena N 
 acheto N et isopo SN (ysopo N) 3 optulerunt PSN 6 eius SN 
 7 et descendentes om. S discendentes P discindentes N super] 
 per M 8 cura S curam N 9 eam uacantem S et cod. Par. 2182, 
 et cod. Par. 1791 11 margaritam N euangeliaca S 12 unam praetiosam 
 margaritam N praetiosam S 13 habiit SN 15 manum N 
 in psalmo om. S, 17 clamis SMN salomone lYIN clamidem M — s SN 
 18 id est quod de duobus testamentis confecit N quod om. S 20 scrie 
 
 bturarum N intellictus S 21 speciae SN 22 aeloquia (bis) N 
 e u 
 intellictus S storiae S storie M storiae (sic) N 
 
 
 historiae; in psalmo: eloquia domini, eloquia casta, 
 argentum igne examinatum. 
 Lapides pretiosi apostoli uel sancti siue ipsa opera uirtutum; 
 in Apocalypsi: fundamenta muri ciuitatis omni 
 lapide pretioso ornata. 
 
 Aes uanitas uel inanitas fidei; in apostolo: factus sum 
 uelut aes sonans. item in aliam partem: posuisti ut 
 arcum aereum bracchia mea. hic aereum fortem uel 
 firmum. 
 Ferrum tribulatio uel homo ipse; in psalmo: ferrum 
 pertransiit anima eius. 
 Plumbum pondera peccatorum; in propheta: et uidi 
 iniquitatem super talentum plumbi. 
 Fictile fragilitas carnis; in apostolo: habemus thensaurum 
 hunc in uasis fictilibus.