At eminentissimus rex infit, quo loquente adtonita de uoluntate eius corda pauor artabat: "quamuis te, uenerabilis episcope, pro meritorum tuorum luce suspiciam et multa apud me confusionis tempore reposuisses beneficia, quibus frui te conuenit tranquillitate reuocata, regnandi tamen necessitas qua concludimur misericordiae quam suades non ubique pandit 1 tuus L exercitatione T solatiorum libri 2 quoties TV et sic postea utilitatebus V 4 militauerunt L et Sirm . n conexa V, al. conteota adn. Schottus, connexa poli fort.; sed cf. Claudiani Rapt. II91, in Bvf. 11454 5 dextrae Sirm. 6 pugnati L 8 uicessitndinem B 9 restituae B, restituere LT1 V1 mistica BL 10 supplicantium T 11 quot B 13 praecedentum Sirm. 14 interior Lx 16 profnsa om. Boll . 17 dominom L 21 ad B emenentissimus B1 22 uenerabiles Bl 23 episcope (alt . e in ras.) B suscipiam V1 24 reposuissis B 26 suadis B accessum, et inter res duras nascentis imperii pietatis dulcedinem censurae pellit utilitas. exemplorum caelestium testimonio assertio mea nititur. offendisse legimus principem, qui caelitus destinatum neci inimicum subduxit exitio: poenam meruit lenitas, quam potuit intulisse districtio. ultionem suscipit qui detractat inferre: uim diuini iudicii aut adtenuat aut contemnit qui hosti suo, cum potitur, indulget iustitia coercendi sunt quos constat gratiam non secutos. uitia transmittit ad posteros qui praesentibus culpis ignoscit. nam quod de redemptoris nostri patientia loqueris, illos uere amplectitur lac gratiae, quos austeritas legis informat. numquam a medico ad plenissimam curationem aeger adductus est, nisi ab illo, qui primum putria ferro membra desecuit et latentem penitus e sinu uiscerum produxit inluuiem. qui criminosos patitur inpune transire, ad crimina hortatur insontes. tamen quia precibus uestris, quibus superna assentiunt, obsistere terrena non possunt, omnibus generaliter errorem dimittemus. nullius caput noxa prosternet, quoniam potestis et apud deum nostrum agere, ut sceleratae mentes a propositi sui peruersitate discedant. paucos tamen, quos malorum incentores fuisse cognoui, locorum suorum tantummodo habitatione priuabo, ne forte exurgens necessitas uicinos inueniat nutritores et malorum adiuta successibus bella consurgant". his praecellentissimus rex dictis uirum inlustrissimum Vrbicum acciri iubet, qui 1 duras B, duas LTV 2 testimonia T\' 3 assertio LTV, affectio Sirm . 4 distinatam B neci Boll., nec libri 5 laenitas B 6 suscipit scripsi, suscepit libri 7 hoste B indnlgit B 8 coheroendi T seontus BL1V1 transmittet B 9 praeBentes B, posoentibus T ignoseitur B 10 paci- entia LV ti amplectur L 11 austeritas (alt . a corr.) B nunquam B a om. B 12 plinissimam B* 13 pntrida Bl 1 1 14 inhiuem T 15 inpnnire LVI, impnnite Sinn. quia B 8. J . 16 sentiunt B, assentiuntur Boll . 17 dimittimus T1 et Boll . 18 prosternit B non B 19 propoliti∗ sui. (ui in raa.) B pereuersitate B 21 tantnmmodo] tantum Sirm . pribabo B 22 ezsurgens LV 28 precellentissimus B 24 arciri T uniuersa palatii eius onera sustentans, Ciceronem eloquentia, Catonem aequitate praecesserat, cui praecepit ut generalis indulgentiae pragmaticum promulgaret: quod ille ad omnem benignitatem paratissimus ilico tanta breuitate et luce contexuit, ut et illa culparum genera cognoscerentur abolita, quae putabantur fuisse reseruata. Interea secretius rex praestantissimus sacerdotem uenerandum Epiphanium imperat euocari, quem tali conpellat affatu : "iudicii nostri ex ipsa sententia, gloriose antistes, pondus intellege, ut, cum tot in regni nostri circulo pontifices esse uideantur, tu potissimum in tanta re quasi unicus eligaris: nec eneruata per meritum tuum huiusmodi aestimatores inludit opinio. solus esse iuste crederis, cuius splendore tamquam globis lunaribus minorum siderum lumen obtunditur et modicae lucis radii praefulgida conscientiae tuae luce fuscantur. quis quaerat noctis lampadam, ubi solis iubar effulgurat ? quis candelae praesidium, ubi caminis indesinentibus fidei pyra succenditur? postremo talem a me oportet dirigi, qualem suscipiens libenter auscultet. uides uniuersa Italiae loca originariis uiduata cultoribus. in tristitiam meam segetum ferax spinas atque iniussa plantaria campus adportat, et illa mater humanae messis Liguria, cui numerosa agricolarum solebat constare progenies, orbata atque sterilis ieiunum cespitem nostris monstrat obtutibus. interpellat me terra, quocumque respicio uberem uinetis faciem, cum aratris inpexa contristat. o dolor! nullus umor illorum labris infunditur, quos a uini 2 precesserat B generaliter Sirm . 3 pracmaticam B 4 illico L 8 epifanium BLTV affatum B 9 glorioue antistis B intellegi B 10 nostri T1, fi BT1V, om. L 11 elegaris B 13 credere. B 15 concientiae suae B 16 effulgorat B\'LY, efulgorat T 17 candele B indesidentibus L 18 suscenditur B 19 orienariis B 20 tristiciam B 21 campus — humanae V in ras . aportat Tx ille F 22 mensis luguria L agricularum B 23 sterelis L -ieiunium L 24 nostri5 V 25 inspexa T 26 hamor LTV copia Oenotrios uocauit antiquitas. haec quamuis Burgundio inmitis exercuit, nos tamen, si non emendamus, admisimus. populatae patriae cessamus succurrere, et aurum apud nos habetur in conditis? quid interest, pecuniis an ferro aduersariorum animos inclinemus ? obtulisse quod mentes capiat hosti uicisse est, occuluisse superari. suscipe ergo Christo adiuuante huius laboris sarcinam, ex qua communem habeamus in caelesti repromissione mercedem, quia nouus iste propriis insignibus titulus laudis adcrescit, per manus tuas de oppugnatoribus nostris sine sanguine triumphare. princeps eorum Gundobadus est, cui reuerentiam tui uetustas inseruit, quem uidendi te nimia cupido stimulat. mihi crede, pretium captiuitatis Italicae erit uester aspectus: redemptos putabo esse quos cupio, si ad terras illas talis redemptor accesserit. quam magno suffragio uincuntur oculi, quibus te offerimus! sed quid demoror manus arua poscentia? polliceor tibi rediuiuum statum Liguriae: polliceor soli laetitiam et post Transalpinam peregrinationem reducem fecunditatem: ex accidenti aurum tibi commodatur pro qua talis legatus acturus es". Ad haec episcoporum lux Epiphanius respondit: "quanto, uenerabilis princeps, pectus meum tripudio repleueris, si sermone posset ambiri, pro diuitiis meritorum tuorum inmeditata et continua uerba profunderem. sed quam sermoni meo interceptus denegetur successus, monstrant lacrimae gaudiorum, quas dolorum alumnas nunc parturit exultatio. proinde 1 enoetrios BV, enotrios T, enoetri.os (t eras.) L ti anquitas L 2 inmitis] terminis T admisemas Bx 3 postulatę LI ut uidetur 6 hostis Boll . oculuisse T1 9 oppugnationibus Sirm. 11 gondouadus BV, gundouadus LT uestustas B, I* 1 uenustas Boll . 12 uendendi L praetium V, precium BL 14 esse putabo Sirm . 16 re*diuiuum B, ui rediuam V 17 laetitię Lx 18 peregrenationem Bl fecunditate L accedenti B 19 comodatur T\' tantis T es B, est LTV 20 epifanius BLTV respondit om. Sirm . 21 tripudio. T repleberis B 22 possit libri diuiciis B inmedicata L 23 inter cepf (cept\' in ras.) T, intercoeptus LV 24 successus T in ras . 26 proinde Roll., perinde libri intellege, ad referendas optimo regi tam pro nobis quam pro se ipso gratias plus me sentire posse quam eloqui. iustitia prius an bellorum exercitatione an, quod his praestantius est, omnes retro imperatores te pietate superasse commemorem? habes unde gentis nostrae rectores accuses: tu redimis quos illi persaepe aut permiserunt fieri aut fecerunt ipsi captiuos. Dauid legimus pro singularis laudationis exemplo idcirco maxime caelorum proximitates indeptum, quod oblato manibus suis Sauli pepercit inimico et in testimonium concessae potestatis exuuiarum eius particulam rapuit, per quam et licentiam probaret et uotum. deus bone! in quanta remuneratione huius factum suscipis pro tot milium oppressorum libertate tractantis, qui illum pro unius seruati hominis sanguine sublimasti. perage ergo coepta festinus et felicitatis tuae oblationem laetus adporta meque, quamuis sim paratus, stimula, ne in offerendo tam odorato sacrificio tarditatis obice refreneris. Christi redemptoris nostri erit concedere, sicut ex operibus futurum conicimus, ut uere holocausta tua per meas manus possis offerre. precor tamen, ut indultu clementiae tuae Victor, Taurinatis urbis episcopus, comes mihi et particeps huius itineris adiungatur, in quo clarum est epitomam omnium uirtutum constare: quo socio adhibito de deo nostro. securus spondeo, nullum effectum propriis petitionibus abnegandum". 2 cf. Verg. Aen. XI 126 1 optimo om. Sirm . 2 ipso∗ T 3 qd (q ex 0 corr.) L piestantius B 5 habis Bl ut uidetur gentes B redemes B, redimes Boll . 7 singlaria T 8 inde ̃ ptum T 9 Sauli] tali T peperoerit ex pepercit T corr., percipit L testimonium] testem Sirm . 11 quante T* 12 milium scripsi, milibus libri 13 unius T in ras . sanguinae B 14 ergo] igitur Boll . 16 stimula B, stimalo BoU . 16 adorato B refreneris ex refnneris V corr . 18 conicemus B manas meas Schottus et Sirm. 20 comis B 21 epithoma BLTV, epitoma Sirm., em. Schottus et Boll . 22 constare otn. Sirm . sotio adhibeto B b BT1V, non. L 23 respondeo LTV obnegandam B Quibus auditis rex eminentissimus adnuit. at tremendus pontifex dicto uale discessit. ex tempore portandae pro redemptione pecuniae destinantur, suscipiuntur: egreditur, Ticinum inpiger uenit, et quamuis adhuc hiemali torpore Martius mensis glaciales fluminibus frenos inponeret et cana niuibus iuga Alpium transituris minarentur exitium, sed mortiferum frigus et concretas algore glebas fidei ardor exuperat. numquam in gelu labitur cuius fundamentum petra solidauit. ordinato ergo itineris sui uiatico profectus est: diceres quod uniuersa inpelleret quae poterat retinere necessitas, nec cibi ipsius capiendi mora sustinebatur, et cum singulos cum ipso positos ille plenus discriminibus callis turbaret, solus inter pericula timere non nouerat quem spes uitae certa comitabatur. interea illa quae itineris eius fuit semper praeuia et in apparatu diligens praecessit fama et tanta Gallos insignium eius relatione conpleuit, at quasi superni numinis aduentu aut praesentia turbarentur. concurrebat omnis aetas et sexus et quos a uicinitate uiae ipsius longa interualla seiunxerant ardor animi proximabat. quicquid habuit quisque pretiosum obtulit et, si non habuit, aliunde mercatus est: patria ubique, ubique opulenta diffusio. inemptis dapibus mensae cumulabantur peregrinorum et illis, quas nisi conparatas incolae habere non poterant, escis sine pretio utebantur externi. tunc quoscumque indigentum repperit, illis quae erant donata dispersit. domi forisque pascebat miseros, neque 1 audistis L ad B 2 pontifii B dicessit T ex ex et T 3 distenatur B _4 tempore Schottus et Sirm. 5 marcius TV 6 canani∗|tibus T 8 exsuperat LTV 9 ergo] igitur Boll. . 10 diseres (es corr.) B 11 nec cibi] ne tibi B sustenebatur B 14 spe L, res Schottus comittabatur B 15 pretxia LTV 1T aut om. LTV preaentia B 19 seinncxerant BLV proximabatur B 20 preciosum B 21 patri B, patriaque T ubiquae om. LT et Sirm . opulentia L inematia BV1 22 cilolabaBtnr B conparatus LV, compatus T 23 inoolae inclusk Schettus poserant Ll 24 indigentium T et Sirm. reperit T VI. 24 fieri potuit, ut quod ad ipsum delatum est pauperum usibus subtraheretur. Hoc ordine mira celeritate Lugdunum ingressus est, ubi Rusticius tone episcopalem cathedram possidebat, homo qui et in saecularis tituli praefiguratione sacerdotem semper exhibuit et sub praetexta fori gubernatorem gessit ecclesiae: qui trans Rhodanum fluuium aduentui ipsius spiritalis laetitiae copia repletus occurrit, causam commeationis inquirit, quae essent astutiae regis edocuit quem ne inopinantem obiectionum aut responsionis calliditas inueniret, intra penetrale pectoris certaminum se prolusione firmabat. quem postquam Gundobadus terrae illius dominus uenisse cognouit, "ite" inquit ad suos "et uidete hominem quem et meritis et uultu semper ego Laurenti martyris personae coniunxi: qui quando nos uidere uelit inquirite et cum iusserit inuitate". mox ad eum omnis Christianorum principis adsistentium turba confluxit, qui affatim admiratione capiebantur, quod illa tot linguarum fama tam minorem se in isto, quamuis esset ampla, monstraret, cui numquam sufficeret paupertate sermonum, quamuis ditior iusto esset in reliquis. constitutus ergo uidendi. regem dies: ad quem cum ingressus est, salutauit, et sua utrique uisione laetati sunt. dedit summo uiro Victori licentiam, ei iuberet ipse, principium legationis ordiri: qui ad illum omne pondus rettulit, ut fuit ad cunctam humilitatem paratissimus. re 1 ipsum T in ras . 2 subtrahetur L 4 rustdcus lugdunensis ris archi T m. rec . in mg . qui V s. I, 5 saeculam B, singularia T 6 gubernationem T et Schottus 7 rodanum BLTV 8 inquiret B 10 penitrale B 11 formabat Sirm, gnndobadus BT, gondobabos LV 12 inquid B 14 laurentii L TV coninncxi B, coniunxit L 15 uidere uellit B, nelit uidere LTV inquiritae B indicate coni. Schottus 16 omnis V principi Boll . 17 cui L1 18 tam] tamen Ba- ronius 20 constituto B, constitutis Tl, constitntos ud constitutus L uidendi ex gaudendi T corr. 21 at L 22 uterque Sirm. 33 iuueret B principium (in ita ras.) V 24 retulit LTV