Inter uitae tirocinia et triumphorum maturitatem pectori sacro affectum nostri caelestis fauor infudit. iam diuturnae quietis dispendio per gubernantium uilitatem potens terra consenuerat: iam attulerat publicis opibus pax intemerata defectum, cum apud nos cotidianae depraedationis auctus successibus intestinus populator egeret, qui suorum prodigus incrementa aerarii non tam 1 aaluit b, uoluit potius quam ualuit B titalos Mb, titulus SDLTV optinnit L 2 sauguinem B 3 cuiu T, cui D rubuerunt (pr . u corr.) B 5 dimigationS L contiget B b 9 dilicias B po∗tare (r eras.), L 10 pernices B nimenti T curret B et] det B . . 11 studiose LTVp fames B 14 conderit B ante] epim T 15 bis or lpartem (parte in ras. syllaba bis abr.) L 16 tueres B ulta B 17 stilli B, styli b p , stellae LMTV serius p, ne serus B 18 diu inclusit Schottus umbram Sirm., umbra libri 19 tyrocinia &LV 20 dispendium L1 21 gubernantum MT 22 deffectum B .28 tl codianaa L, coMidianae B, equotidiane DM actos DMT 24 egerit populator DLTV prodigSs Ll erarii B poscebat surgere uectigalibus quam rapinis: saeuiente in ambitu pauper dominus odia effusione contraxerat, sed nec defrudatis uiribus quod minuebat opulentiae iungebatur affectui. tunc enim aulae angustia in artum res priuatas agitabat nec micare usquam scintillas famulantum extinctus tyranni fomes indulserat. metuebat parentes exercitus quem meminisse originis suae admonebat honor alienus: nam ire ad nutum suum legiones et remeare pauore algidus imperabat. suspecta enim est obedientia quae famulatur indignis, et quotiens praelatos conuenit conscientia stirpis ultimae, et illud metuunt, quod timentur. nata est felicis inter uos causa discordiae, dum perduelles animos in propinquorum tuorum necem Romana prosperitas inuitauit generata est ab inualidis causa certandi, et ne uel a negotio perituris ueniret fiducia, pars fugacium proelia concitauit. tunc a te conmonitis longe lateque uiribus innumeros diffusa per populos gens una contrahitur migrante tecum ad Ausoniam mundo: nullus praeter parentem iter adripuit: sumpta sunt plaustra uice tectorum et in domos instabiles confluxerunt omnia seruitura necessitati. tunc arma Cereris et soluentia frumentum bobus saxa trahebantur: oneratae fetibus matres inter familias tuas oblitae sexus et ponderis parandi uictus cura laborabant. tunc in campo hiems et iugi pruinarum candore uelata caesaries barbam stiriis implicuit crine possesso. nam quod diligentius indumentum matrona \'1 saeuiente in scripsi, Baeniente coni. Fertig, saeaientem libri ambitum p 2 dominus Bbp, dominum DLMTV odiosa p defrudatis B 3 minuebat] imminebat com. Sirm . affectai scripsi, affectn libri 5 extintus B 6 maetnebat L 8 legionee DMp, legionis BLTVb algidua (gid ex dig? in ras.) L 9 quotiens (quot ex coc in ras.) L praelatoe p, praelatns libri 11 timenlreni Ll feliois T\'p, felices BLMТ1Vb perdnelles Mp, perdnellis BDLTYb 12 animos p, animus libri romana p, romanam libri 18 ab om, p 14 &] an Bb, in p fngatium B 15 longae B innnmerns B1 18 et om. DM domus instabilis B 19 seuitura T1 cereis Lx 20 bubus B, bosus L onerate L, honerate MT 21 suas fort . 22 spandi T laborant Sirm. hiemps MT 28 cesaries LTV stjrriis BLV implie∗uit (i? eras.) L neuerat durante gelu ut adhaereret corpori frangebatur. pastum agminibus tuis aut indeuotae nationes aut educata lustris fera suggessit Inter haec, quae tibi cum glacie aut ardore cesserunt, unam certaminis tui lineam summotenus libet adtingere. Vlca fluuius est tutela Gepidarum, quae uice aggerum munit audaces et in iugorum morem latus prouinciae quibusdam muris amplectitur nullo ariete frustrandis. ad hunc te callis tui rigor adduxit, ubi pro legatis et gratiae postulatione obsistendi animo gens diu inuicta properauit, cum paene cohortes tuas ante inimicos famis necessitas obsideret. dic, quaeso, clementissime domine, quid praeter te spei erat residuum in populo harenae aut sideribus conparando? instantibus Gepidis amne pestilentia iter, quod declinasset fugiens, contra nudatos uagina gladios transuolasti: nullius inscii mersa caeno haesere uestigia: nullus uitae prodigus periculum ignarus incurrit. uincitur humanae mentis auctoritas praeuisione discriminis: labascit fortium conscientia, quotiens formidanda oculis ingeruntur. stetit ante indomitam iuuentutem certa de mortibus optio, cam nulla uideretur securitas de salute. quid Catonem extulistis, prisca monimenta, quod per Libycas Syrtes duxit exercitum, dum humanas neces ludibria faceret esse serpentum, uel cum sine uirtutis pretio educatum caeli uaporibus ueneni frigus expertus est? neminem contigit chelydros ante uidere quam exitium, dum per flamen prodigiosum, e corporis fabrica ut adsolent 20 cf. Lucan. Phars. VIIII 690 sq. 1 adhereret B 2 in agminibus T qducata L 4 haeq L glatiq L una bp 5 linea p ulcea T 6 gepedarum DMT manet B 7 iugoru ̃ (ù m ras.) L morem p, more libri morellatas DM prouintiae LV 9 ligatiB B 10 pene LTV 11 fames B obsederet B 13 syderibus MT 14 nudatus Bl gladius B\'L 15 ceno T 16 incurret B 17 labeecit MT 18 conscientiam Bl 19 cQrta B moribus DM 21 monumenta M et Sirm. lybi∗cas L, lybicM B V, libioas MT 24 contiget B cylidroe B (o ex n corr.) b, cylindros p, chelidros LMTV, chelindros D 25 e p, et libri fabrica∗ (m eras.) L animae, in auras euolaret. non cum uiri fortis laude perimitur qui unde ueniat nescit occasus. nec illius militis cuneis tuis fortitudo conparanda est nec par est in duce sapientia. illum ciuilis belli furor agitabat: te orbis domina ad status sui reparationem Roma poscebat. sed quid differo quod tibi euentus dexter exhibuit? cesserunt confertissimis hostium tuorum turmis quos ulterior ripa susceperat. urguebantur telis quos uorago aut inruptio non tenebat: ieiunas pectorum crates acta ualidioribus lacertis lancea transmeabat, cum inter naufragia terrena et cruoris undas inuictissimus ductor apparuit, tali muniens adstantes alloquio: "qui in hostili acie uiam desiderat me sequatur: non respiciat alterum qui dimicandi poscit exemplum. uirtus multitudinem non requirit: ad paucos uadunt bella, bellorum fructus ad plurimos. de me aestimabitur exercitus, et in his, quae gessero, gens triumphat. adtollite signa, per quae ne lateam prouidetur: nouerint quem petant aut cuius iugulis adquiescant. qui congressui meo occurrerint nobilitentur exitio". his dictis, poculum causa poposcit auspicii et laxatis in proelium habenis effusus est. ut torrens sata, ut leo armenta uastasti, nec concurrens quisquam substitit nec euadere potuit insequentem. portabare per uniuersa iam deficientibus telis adhuc ira crescente. extemplo Gepidarum. uersa condicio est: palantes uisi sunt mutata sorte uictores. nam tu, uenerabilis, qui incomitatus gustum luctaminis adripueras, uallatus milibus incedebas. caesa est multitudo aduersaria, donec paucos eriperet nox uicina, dum ad uaga horrea copiis urbium referta 1 peremitur B, pimitur L 2 aenit Sirm . milites BLVb 4 agitabat] attigebat T 6 cõfertissimis (5 in ras.) T, confortissimis L, cum fortissimis DM 7 ripas L urgnebantur B, urgebantor LTV uirago aut (et p) quos Bbp 8 terebat fort . 11 ostili L 15 triumphabit p 16 petant (a in ras.) L, paetant B iu cus L 17 occurrent B nubilitentu B 18 poposcisti coni. Manso aspicii B, auspi officii V, oautofficii L 19 auenis B est om. p et Manso 20 uastati 2x subBistit B aeuadere B 21 portaueris Bb, portabaris p 22 iepidarum L 28 ∗∗uisi (ui uel in eras.) L 24 militibus B (m. rec. s. l.) bp 25 caessa B done L 26 et nox L cupiia B ueniretur, quae non solum satisfacerent necessitati, sed subleuarent inter deliciarum. secunda fastidium. ita prosperis tuis militauit aduersitas et contra famem tuorum excursus pugnauit hostilis: uicit inediam inimica congressio, nec redisses ad ualitudinem, si certamina defuissent. haec de innumeris actibus in ordinem digesta sufficiant. transeo Sarmatas cum statione migrantes et plebem conflictuum numeratam sileo de tropaeis. Tibi cum rectore meo, Odouacar, occurro, qui uniuersas contra eum nationes quasi orbis concussor exciueras. tot reges tecum ad bella conuenerant, quot sustinere generalitas milites uix ualeret: deprehensum est uarias esse mentes coaceruatae multitudinis nec spem uictoriae uenire de numero. adhuc tuorum dexterae de praecedenti tabe\' titubabant nec peragebat uotiuos impetus membrorum inbecillitas: sufficit tamen unum uelle pro uiribus et indiscretum consilium de inimicis loco roboris attulit ultionem. non te castra longo munita tempore, non fluminis profunda tenuerunt: datum est hostibus tuis uallum construere, non tueri. repente aequora fugacium discursus obnubit, per quae superandam domesticam tempestatem abeuntibus indixisti: interea acies tuae aspectu consummant proelia, non labore. illic tibi fores reserauit felicitas, manifesto detegens quod qui primore loco cesserant secunda eos luctamina non manerent sed instruxit rursus in deceptione sui mens uaga conflictum , dum apud Veronam tuam apparat 1 qui MT 2 diliciarom B 3 excursus] esaries Sirm . 4 uicet B inaediam V congraessio B rediasis Bl ut uid., redisset L 5 si] sic L 7 tropois B, tropbeis MTV, tropbe∗is (i? eras.) L 10 tectū L quod B 11 depraehensum B, dephensus L coacerbatae B 13 dextrae Sirtn . titubant B b 14 uotiuos p, uotibus libri 15 indeseretum B, indecret ̃ (crec m ras.) T * 16 ultiones Tl longe B 19 obnuuet B superandum B potestatem T1 20 abeuertibus T taa bp consnmmant MT, consumarit BV, consummarit L, consuramauit p, consumauit 6; interea (= dum) a. tua a. consummaret fort . 24 apparat locum belli (an bellaadi ?) scripsi, apparatum nnbeli BLTVb, apparatum Ibeli (in belli D) DM, apparatu inbabili uel apparatum nubilo proposuit Fertig, apparatum (?) imbelli coni. Sehottus locum belli: laxis manibus pugna instruebatur inpendiis. nihil fortius aduersariis tuis ante aciem, sed cum bellicum cecinerunt classica, nihil infirmius: maxima in luctaminis promissione uirtus, et si sufficeret lingua pro dexteris:, copia summa uerborum. electus est locorum situs, non tam congressui utilis quam pauori, prouidentes ne ascriberetur casui prima et discessio perfugarum. et tamen candida reipublicae fortuna perurguebat, ne coepto desisteres. itineris tui permensus interualla conspexisti ignes hostium astrorum more rutilantes, ut si aliquando tibi fuisset nota formido, in abruptum te pendere didicisses. numquam animi tui status aut secundarum rerum tumore elatus est aut dubiis adquieuit. instabat certandi dies multis tenebras adlatura. cum primum aurora bigis in croceis ortum iubaris indicauit, cum de oceani limphis solis flamma surrexit, iam raucum bucina concinebant, iam te sui oblitus quaerebat exercitus. qui dum munimentis chalybis pectus includeres, dum ocreis armarere, dum lateri tuo uindex libertatis gladius aptaretur, sanctam matrem et uenerabilem sororem, quae ad te diligentiae causa conuenerant, dum inter spem et metum feminea sollicitudo penderet, dum de euentu adtonitae uultus tui sidere pascerentur, talibus alloquiis confirmasti : "scis, genetrix, partus tui honore uniuersis nota nationibus, quod natalis mei tempore uirum fecunda genuisti: dies est, quo filii tui sexum campus adnuntiet: telis agendum est ut auorum per me decora non pereant: sine causa parentum 1 pugnas B b 2 aciae B bellicum] belli b et Sirm . cinerunt B, concinerunt b, concinuerunt p 4 ai] quasi fort . dextris LTV cupia B 5 congressui utiles B 6 pauori prouidenti coni. Manso, pauori: prouident fort . ascruerittur B b et T, om. p, etiam Sirm., clades et fort . 7 reipublicae candida LM TV perurgebat B2TV, perungebat L 8 nec t desisteris B iteneris B 9 ignis B ostium BLb rutilantis B 10 dedicissis B 12 dies (e delet. m. 1) V, dia B 13 cruceia B* 14 limphiB LMTV 15 buccina DLMb, buocinae Sirm . concinebant T 16 chalibis V, calibis LMTp, calebis Bb 17 armarexe Tl nindix B . 19 que Bx 30 maetum B euentus DLMT1V1 22 genitrix MT 24 fili B titulis nitimur, nisi propriis adiuuemur. stat ante oculos meos genitor, de quo numquam fecit in certamine fortuna ludibrium, qui dextros sibi ipse peperit ualitudine exigente successus. hoc oportet duce contendi, qui omina incerta non timuit, sed ipse sibi secunda consciuit. uos tamen elaboratas uestes et liciorum tormenta deuehite cultiorem me acies suscipiat, quam festa consuerunt : qui me de impetu non cognouerit aestimet de nitore: inuitet cupidorum oculos honor indumenti: pretiosior species feriendum exhibeat: habeat laboris solacium cui iugulum meum, fortuna, praestiteris: inhient iacentis splendori quos non contigerit uidere pugnantem." illis dictis excepit te tergo sonipes, lituorum desideriis inquietus. sed dum indulsisti adfatibus, inimica legiones tuae premebantur instantia. dedisti inertibus fiduciam, dum moraris, et hoc credo prouisione caelicolum, ne deberetur multitudini quod uicisti. protinus aduentum tuum indicauit hostibus populus occisorum: executorem prodidit caedis enormitas. sed nec illis remedia defuere consueta. continuo alas quas tribuit formido sumpserunt, cursu praepeti interitum metu mortis eligentes. qui me ueritati nescit obsecutum, Atesis undas uideat tua nece opulentas extitisse cadaueribus, et dum tumefaceres gurgites de cruore, in parte alia sistebatur impetus fluentorum. itaque ne ensibus 1 titulis nitulis T 2 ludibrium] libidinum T1 3 dextros p; dextrum BLMTVb fort. recte successum (um ex us corr.) T 4 contendit L omina MV, ola T, omnia BLb 6 tormenta] ornamenta p in mg . cultore L1 7 conaueuerunt DT 8 praetiosior B 9 feriendO DMT, feriend LV, feriendos (o ex u corr.) B , feriendas b p solatium LV, remedium DMT 10 praestiterit B (m. rec.) b inient B, inhibent L iacentis Sirm., iacentes T, iacentes BLMVb 11 excipit B 12 litnorum p, litorum T, litorum BLMVb 13 legiones T\'p, legionis BLMT1Vb 14 caeli columnae Bb 15 multitudinis B 16 ostibus B exsecutorem LTV 17 cedis LTV in. ormitas B 19 praepiti B metfl T 20 nece scripsi, uice BLMVb, ui p, luce T opulentias T, copulatas p 21 tum faceria B, cum faceres b, tu faceres p 22 sistebautur L1 impletu L VL 18 non sufficeres, pro te et lympha militauit. salue, fluuiorum splendidissime, qui ex maiore parte sordes Italiae deluisti, mundi faecem suscipiens sine dispendio puritatis. ecce ille tectus armatis campus enituit humanorum ossuum candore nobilissimus: habemus, quotiens uetusti doloris urguemur memoria quod tueri. scenam pulcherrimam seruet terra. sublimes tamdiu maneat quod passi sunt, quamdiu deleat obliuio quod fecerunt.s o utinam uoracibus abripere aliquid bestiis non liceret perit desiderabili spectaculo quod adquisiuerint furta beluarum. Illic uellem ut aetatis inmemor, Roma, conmeares. si uenires lapsantibus tremebunda uestigiis, aeuum gaudia conmutarent. quid semper delubris inmersa concluderis? hic actum est, ut plures habeas consules, quam ante uideris candidatos. agnosce clementiam domini tui: saporem te uoluit haurire triumphorum, quam dubia elegit nescire certaminum. Ecce iterum ad deditionem sibi cognitam hostium leto debita pars cucurrit, et cum excessissent occumbentes numerum, ad seruitium tamen armis instructa radiantibus agmina conuenerunt. flexus est animus tuus pronus semper ad ueniam: credidisti quod fidem adsuescerent magisterio necessitatis, quam 1 sufficeris B limpha LMTV 2 splendidissimae B Bordie B, sortes MTl eluiatd p, dilaisti fort . 3 mundi faeoem p, mundificem BLMVb, undiflcem T dispendia B1 poritatia Bb, ueritatis DLMTV 4 armatus T1 ossium B (corr.) MT2 5 cotiens B dolores B . urgemur LTV 6 tueris B b, tueri est fort . cenam B, schemam T sublimis Bb 7 tum diu L moneat uel sublimibus t. maneat fort . 8 uoratibus Tl besteis Bl 9 desiderabilis | pictaculo Bl acquisiuert T, aequi- siuerunt DM frustra T1, frusta DM 11 uellim B, uelim 6 commeares T2p, conmearis B, commearia MT1 Vb, cu ̃ mearis L ueneree B 12 labsantibus B, lassantibus b tremibunda B comutarent L 18 immensa T 14 uideris BТ2b, uideres DL MT1 V candidatus Bb 15 aurire L 16 quem DMp dubię | liget Bb, dubia lioet p, elegit T, narrantibus elegit DM 17 adi///ditionem B cognitum L loeto LV, laeto B 19 Beruientia L conetruota T1 20 animus] amicus L 21 assuescerentur T numquam exhibuerant studio conciliante principibus. seruauit te, regum praecipue, quod abiecisti sacramenti confidentia cautionem. pependimus anxii, ne mererentur quos de hostibus tuis receperas non perire. gratias tibi, mundi arbiter deus, qui conscientias ueterno errore possessas ad ultores gladios inpulisti. puderet me recensere lenitatem originariam, nisi eam uiderem tuis laudibus obsequentem. quid dissimulo gesta persequi? libuit eos rursus tendenti inermem dexteram Odouacri regna polliceri. innotuit ilico rebus in luce deprehensis hostilium error animorum. aduocasti prouidentiam actuum tuorum comitem, et ne inpunita esset libido discurrentium, ultionis uexilla concutiens fecisti consiliorum participem in secretis populum iam probatum. neminem aduersarium agnouisse contigit, quod tecum pars mundi potior disponebat. mandata est per regiones disiunctissimas nex uotiua. quis haec praeter supernam uoluntatem praestitit, ut unius ictu temporis effunderetur Romani nominis clades longa temporum inprobitate collecta? hic quo me uertam nescio. grates referam, qui suscepi officium laudatoris, an arreptum praeconiorum tuorum iter ingrediar? consumpta res est prospero fatalique bello: succisa est Odouacris praesumptio, postquam eum contigit de fallacia non iuuari. quid Herulorum agmina fusa conmemorem ? qui ideo aduersus te deducti sunt, ut hic agnoscerent etiam 1 consiliante L 2 tė| regum B, tempore regum b praecipuae B 3 merentur L ostibus B\' 4 reciperas B _ 5 conscientias T\'p, condcientia BDLMT1 Vb aeterno Bb amore DMT possessas BT2b, possessos DLМT1V gladius B 6 lenitatem MT 8 dextram LMTY odiouacri L, odo*acri (u 8. l. m. rec.) B 9 illioo BM lueae depraehensis B 10 error] furor fort . 11 inpunit (a s. I . m. rec.) B esset (t m ras.) B 12 uiiilla B ,13 post secretis ras . 7 Ute. in L 14 contiget B, contingit L 15 nexi Bb, nox DMT 16 uoluptatem LV 17 cladis B inprobitatem B 18 gratia libri, gratias p, gradum Sirm. 19 soscipi B proeconiorum B1 20 inter L 21 odicuacris La ut uidetur contiget B 23 fusa] hic p cūmematė L 93 qui-ut L s . l. adck ideo] ideo B hio] fusa p : 18* in propriis sedibus quem timerent: egit causas longae quietis tuae furor alienus. taceo ubi tibi iniuncta est pax diuturna, Burgundio, quando sic foederibus obsecutus es, ut deputetur quod uiuis feriatus constantiae, non pauori illud quoque quis patiatur notitiae perite, quod bono felicitatis tuae concurrentia inter se uidimus tela perfidorum et inimicas acies te occupatum in aliis pia congressione cecidisse? quotiens tibi uicit qui contra te sumpserat uota pugnandi? dicat Fridericus, qui postquam fidem laesit, hostes tuos interitu comitatus est, contra illos arma concutiens, quibus fuerat errore sociatus, quando nata eat inter sceleratos de hoc quod intellegebant se unum uelle discordia. adsit diuinitas et beneficia sua in aeuum producat, qua disponente uotiua inter reos euenere litigia. nam Fridericus, postquam tibi de aduersariis tuis peregit triumphum, de se praebuit..