Etenim, carissimi fratres, natas est tanta martyrii, nt per illud credere etiam ille cogatur qui te uoluit occidere. scriptum est et legimus: in dolore sustine et in humilitate tua habe patientiam, quoniam per ignem probatur aurum et argentum. quoniam ergo nos terrenis temptationibus probat Dominus et his saeculi malis scrutatur Christus et expendit, gratulandum nobis est adque laetandum quod non illis perennibus reseruet exitiis, sed gaudeat ab omni contagione purgatos. ceterum ab his quos hereditatis participes adsciscit et in regna caelorum libenter adsumit, quid utique aliud quam integritatis ambitum quaerit P ipse finxit uniuersa et quae iacentibus se explicant campis et quae in obliquos se erigunt colles, et quod caeli magnitudo circumuenit et pelago circumfluente lubricum aequor includit. quod si illi adiacent omnia nec a nobis exposcit nisi facta sincera, auro, ut ipse dixit, similes esse debemus. aurum quippe cum relucentibus terris tremulo uideris splendore sub lumine ros et in liquidum flammis torrentibus resolui, sed (nam et artificis gratia fere sic 6 Sir. 2, 4. 5. 1 adductus LP propoto L et uirtns v, uiribus LNP 3 ae homo LNP possit Q 4 illum QT, illam v crede M (credere Q) 6 et in] et Q patientiam habe QP 7 et] Bed QT 8 saecolis T 9 scrutator Lv christi QT et addidi, om. LNPQTf) expedit NQT, exp. N M. 2, om. P est om. Q, et T 10 illis] illis nos b reseruat L, reuerset NlPQT gaudet LQ7, gaudit MQlT 11 purgatos] fugatas QT ad haere- ditatem ex ab haereditate N 12 adiciscit Q 13 integritas NPQ quaeri QT, quaerit? sua v finxit scripsi, pinxit tx dixit N, benedixit L, dixit PQTv 14 se om. QT et om. LNP oblisquos Q, obliqua quos L, nobilis quos T se om. LP 15 et] sed et v quod] quos LNPQT se caeli NIPQT, seculi LM sed M in ras . et] et quod v circumflente QT librioo T 17 simile T 18 tremolo L splendori Q, splendoris T, splendere f) limine NPQTv ros om . b 19 reeoluisset LNPQT; repetii continuo Q: aurum quippe c. r. t. t. u. splendoris sub limine ros e. i. 1. f. t. resoluisset sed om. f) artificum P fere] ferre Q est) caminis quotiens anhelantibus aestuans ignis euomitur, aditu terrae canali angusto diues flammis elicitur et refluentibus glebis arena retinetur. unde necesse est uniuersa sufferre, quo possimus omni scelere carere, sicut per prophetam suum dixit: et si coram hominibus tormenta passi sunt, tamen spes illorum inmortalitate plena est, et uexati in paucis in multis bene disponentur, quoniam Deus temptauit eos, et inuenit illos dignos sui et quasi holocaustam hostiam accepit illos. Quod si te dignitas ambitiosa deterret et congregata in thesauris pecuniae admonet magnitudo, quae semper propositum. bonae mentis auertit et deuotam pro Domino suo animam furiali egit honore, quaeso repetas uerba caelestia. nam et illa uox dicentis est Christi: qui perdiderit animam suam pro nomine, meo, recipiet in hoc saeculo centuplum et in futuro habebit uitam aeternam. qua utique nihil maius, nihil aptius, nihil utilius conputare debemus. nam licet pretiosarum uestium more purpura in imagines currat et lentescentibus filis aurum erret ad speciem, nec de effossis grauia quibus incumbis desint metalla thesauri: uacua, nisi 4 Sap. 3, 4. 5. 13 Matth. 19, 29. /1 anihellantibus L, sane languentibus QT 2 terrae] terrestri QT flamma v elegitur NQT, erigitur LP gleuiB harena P, lenig (leuibus T) harena QT 3 necese M (necesee est Q) sa sofferre incipit 8 quod QT 4 omne QS1T 7 dn ̃ s S1 eoflf S, illoe LNPQTv 8 dignis Tl sui] se LQv olo- CUlta QS, holocaustum L2, holocausti v 10 quid ei Q congregsta 8, congesta LNPQTv thensauris PQS 11 admonet m.J dns magnitudo S, magnitudo admonet v praepositum Q 12 pro om. Nv agit S\'v, aegit NT, elidit v honore eorr. in onere 8 m. 2., horrore v 13 et] id QT illa S, ipsa LNPQTv uoce Q, uoci M, uocae T 14 propter me i. h. s. recipiet Q 15 habebit u. ae. S, uitam aeternam pOBsidebit LNPQTv 16 nihil] qua nihil LPT, quia nihil Q nihil aptius om. Tv utilius] ut in nibil T 17 imaginis QSlT 18 lentesgentibus QT, lentescendibns P dibus in ras., enitiscentibus S fili.s L, filiis 8 erret] beret P 19 de effossis] de foasis S, de ofibssis Q de 8. I. quibus eoi Q incumbi QS1T desini QT thensauri PQS, thesauris S2v uacua] tamen add. v fallor, ista adque inania conputabuntur, si adiacentibus tibi cunctis sola salus deesse uideatur, sicut sanctus spiritus loquitur nihil nos in uicem animae nostrae posse dare. ait enim: si totum orbem lucrifeceris et animam tuam perdideris, quid proderit tibi aut quam homo commutationem dare potest pro animas sua? uacua sunt enim uniuersa quae cernimus et quae infirmibus radicibus positae soliditatis suae uim nequeant sustinere. nam quod de saeculo capitur, uetustate temporis frustratur. unde ne quid esset dulce uel carum uel quod salutis aeternae praeferri cupiditatibus possit, dominicis amputata praeceptis, iure proprio ac lege priuata sunt: ne in tormentis scilicet patrem positum filius, fratrem frater frangeret neue obstrictum durati roboris pectus in aliam uoluntatem adfectus forte mutaret, solam ueritatem salutemque solam inter magnos conplectendam esse cruciatus suo Christus iure constituit, in quo coniunx liberi et nepotes, in quo omnis uiscerum soboles felici usurpanda uictoria est. Nam et Abraham sic Deo placuit, qui teiqptatus a Domino et filio non pepercit: pro quo ignosci forsitan posset si illum dubitasset occidere. armauit manus religiosa deuotio et omnis pietatis Domini 3 Matth. 16, 26. 1 adque] et S 8. I. m. 2 tibi om. Q 2 sicut] sic S spiritus sanctus v, sca xps P 3 posse dari T, possidere P1 4 prodeerit Sl tibi] nobis LNPT 5 dare poteet S, dabit LNPQTv animam suam QS\' 6 mfirmis Nx 7 posita NS2 v et quod S*, quod et LPQSlT 8 uetusta Q T frutratur S1 ne SN, et ne LPQT esse QS 9 uel quod] quod v praeferre cupiditatis T 10 posset L, possim QT 11 ne] nec LNPQST scilicet] licet S positus ex positum S, om. LNPQT fratrem frater frangeret scripsi, fratrem fr negaret S, frangeret LNPQTv, frangere M 12 ne obstrictum ex ne nobis strictum S m . 2, nenc his strictum T rati robores Sl uoluptatem LNP 13 forte om . v 14 conplectendum N eruciato S* suo S, suos LNPQT cbristus] aps S 15 coniuz et v liberis QT omnes QS, omne LPT \' suboles LNPQ felicius LNPT, filicius S, reUcius Q 17 et om. S a deo QTv filio suo Tx 18 forsitam LPQSlT 19 manus] ds QT et eras. in N omnes Sa, omne uis S*, eras. in N pietatis S\', pietas LPQSlT\', pietatis aflfectus v, eras in N iubentis imperiis pietas paterna neglexit. nec horruit quod nati funderet sanguinem nec intremuit ad uocem, et adhuc pro eo Christus non fuerat occisus. quid enim carius eo quam qui ne quid inuitus hodie sustineres, prius passus est quod doceret? quid eo dulcius, qui cum ipse sit Deus noster ac Dominus, tamen patientem pro se hominem regni caelestis efficit coheredem? o grande nescio quid, siue quia illud conscientiae ratio uix sustinet arcere, quin magna semper miretur ad munera, siue quia tam larga est maiestas Dei ut insperantibus cunctis etiam ea offerat quae nobis contemplatione factorum nefas fuerat optare. etenim tantum si salus daretur aeterna, pro ipsa perpetuitate uiuendi haberemur in gratia. at nunc cum caelum ac iudicii de ceteris facultatem perenni saeculo largiatur, quid est in quo spem his omnibus possit humana mediocritas experiri ? si iniuriis ageris, prior actus est ille. si contumeliis premeris, Dei munus imitaris. unde et parum est quidquid pertuleris pro eo, qui nihil amplius potes facere, nisi quod in hoc salus uniuersa consistit, quia martyrio totum ille promisit. denique apostolus, cui cordi fuere semper uniuersa, cum instar munerum promissorum penitus miraretur, aestimo, inquit, 18 Rom 8, 18. 1 inperiis S2, inperii LN1PQS1T, imperium N1, imperio c. necleiit LS fandaret M (funderet Q), pendere T 2 christas...!. 3 eo om. Q non || non S 8 quam om. v ne] eo T inaito S; ef. 45,4 4 sustineris QT, sustinueris L quod] quam S quid eo] qui deo Q 5 sit 5, est LNPQT ac] et v 6 effecit S haeredem N grande] graue T quia] qua T, quale Q 7 scientia T nix] me T sustinetur QT, sustineret 81 arcere 8, carere LNQT, careret P, capere v quin NQSlT, qui in LPS\', quamuis v magno P 8 large Q est om. QT ut maiestas dei LQT inspirantibus SlTQ, insesperautibus P1 9 ea etiam N contemplationem L facturum QT non fas T 10 si tantum (tantus Q) LNPQTv dare L perpetuitatem 81Q 11 habemur Q, habeamur T, haberemus Nv, om. P in gratiam S, ingrati Oxon . at NS*, ac LPQTS1 ac S, ad LPQT, et Nv iudicii ex indicium S, iudicandi LNPQTv 12 perennis QT spem SQI, sperare LN, sperem P, speremus MQlT, se parem v 13 his om. QT ezperiru LT si om. L 14 ac.tus 8 praemeres 81 imitares g* 15 potest LNPQST facere om. QT 16 quia sa, qui LNPQSST 17 corde LNPQST 18 miratur L\\ minaretur 81 non esse condignas passiones huius temporis ad superuenturam claritatem quae reuelabitur in nobis. etenim secum ipse uoluebat quantae mercis existeret ut ei cui sufficeret morte carere non tantum salutis daret praemium, sed et conscendere caelum, caelum quod nec fugata lux cogit in noctem nec alternis uicibus dies aperit in lucem, sed aeris liquidi serena temperies per sudum igneo fulgore rutilantem puram explicat claritatem. Iam superest, carissimi fratres, nt debeamus ostendere cni rei martyrium prosit. adque illud profecto doceamus quod nos ad hunc gloriae titulum metus excitet futurorum. etenim quibus magna promissa sunt, magis magna sunt quae metuenda illis esse uideantur. nam nec se in arma miles accendit priusquam inimica hostis tela commouerit. nec nauem aliquis statione subducit nisi animum pelagi pauor strinxerit. sed et intentans suis opibus scrutator agricola non ante felici terram suscitat uomere quam in puluerem imbre concepto putris gleba soluatur. ita est omnis naturalis hic usus, nescire quid prosit nisi agnoueris quod occidit. unde et datur sanctis omnibus praemium dum infliguntur iniustis tormenta factorum. igitur quae suis promiserit Dominus nemo qui nesciat, dubium sed nec quantis minetur. et quoniam ita se adtulit sermo ut de 1 passionis Sl, passionem Q (passiones M) 3 ipsum L quanta. Q (quantae M) mercis LPS, merces NQT, mercedis v, cf, p. 48, 14 existerent S1 cuius S 4 careret Q, cararet T non... daret om. Q salus T daretur S*v sed corr . in esset Q (sed M) conscenderet LPQS1 5 nec] ne T . fucata S, fundata Q lux T sed ux in ras . alteris Ll diebus apperit T 6 luce 81 aer Sl liquidis L, si liquidi 81 9 prosit] proposit S atque ut v illi profectus T quos nos adhuc QT 11 magis ex magnis S m. 2 sunt om. S illi Q 12 mdeatur QT nec om. QT se] si Q milea QT ascendit QT 13 in. hostes uel se in. hostis v commouerint LPQTv aliqui LNPQS, aqui T stationes T, sub statione Q (statione M) 14 strinxerint PlT 15 scrutatur LT suscita QT bomerem Q (uomere M), uomerentur T 16 puluere Q inbrem LQT putres 81 glebus T 17 nec scire T 18 scis add. P in marg . infiguntur P 19 facturum Q igitur... p. 43,2 exponam om. P nemo LS, nemini NPQTv 20 nec om. Q (exh. M), nec dubium v quantos v minatur Q; add. LNQT: ignarum; add. v: ignes suppliciorum et om. LN utrisque habeatur ratio, paucis, ut de utrisque dixi, breuiter exponam. Saeaiens locus geheana cui nomen est magno plangentium murmurat gemitu, et eructantibus flammis per horrendam spissae caliginis noctem noua semper incendia camini fumantes expirant, globus ignium artatus obstruitur et in uarios poenae exitus relaxatur. tunc saeuiendi plurima genera cum in se ipse conuoluit quicquid ardoris emissi edax flamma cruciarit. his quibus recusata uox Domini et imperia fuere contempta disparibus coercet exitiis: proque merito salutis exactae uires suas suggerit, dum par sceleri discrimen inponit. et alios quidem moles intolerabilis curuat, alios per abruptum cliuosi tramitis collem uis saeua praecipitat et catenarum stridentium nexum graue pondus inclinat. sunt et quos agens strictim rota et indefessa uertigo et quos tenaci inter se densitate constrictos adhaerens corpori corpus includat, ut et absumat incendium et grauet ferrum et se cruciet turba multorum.