Oro, non legisti: nolite gloriari, et nolite loqui excelsa, 
 et ne exeat magniloquentia ex ore uestro, quoniam 
 erigit a terra pauperem et ab sterquilino erigit 
 inopem et sedere facit eum cum potentibus populi? 
 non legisti: tu qui stas uide ne cadas? non legisti: quia Dominus 
 superbis contrasistit, humilibus autem dat 
 gratiam? non legisti: qui se extollit humiliabitur? non

 5 Ex. 9, 28. 9 Rom. 14, 4. 13 Mich. 8, 8. 10. 20 I Reg. 
 2, 3. 8. 24 I Cor. 10, 12. I Petro &, 5, 26 Matth. 23, 12. 

 1 nineuitis allofilis K longo K domini] hominibus K 
 8 misericordiam K 4 quando K, quondam v 6 incontinentiae K 
 9 te om. b quia K, qui v iudicas ex dicis K m. 2 
 10 cadet K* 11 illum K, eum v 12 earundem K amica v 
 16 illius quae dum K 17 iudicium et iustitiam v 22 et ab] a v 
 sterculino Kl 23 eum facit v 24 non legisti... cadas om. v 
 25 saperbis K B. I. m. 2 contraaistit K, resistit v, cf. Prou. 3,15 
 in cod. Vindob. n. 954 26 extollit K, exaltat v 
 
 
 legisti: quia Deus perdidit memoriam superborum et 
 non relinquit memoriam humilium ? non legisti: quia 
 quo iudicio quis iudicauerit, eum iudicari necesse 
 est? non legisti: quia qui odit fratrem suum, in tenebris 
 eat et in tenebris ambulat et non scit quo eat, 
 quia tenebrae excaecauerunt oculos eius? unde igitur 
 [et] tam sceleratus, tam perditus, tam discordiae furore uesanus 
 extiterit iste Nouatianus, inuenire non possum qui semper in domo 
 una id est Christi ecclesia proximorum delicta ut propria fleuerit, 
 onera fratrum, sicut apostolus hortatur, sustinuerit, lubricos 
 in fide caelesti adlocutione corroborauerit. at nunc ex quo 
 Cainam illam haeresim, quae non nisi tantum occidere gestit exercere 
 coepit, nec sibi nouissime parcit. ceterum si legisset, quia 
 iustitia iusti non liberabit eum in die qua errauerit 
 et iniquitas impii non nocebit eum ex qua die conuersus 
 fuerit, iam olim in cinere paeniteretur, ille qui semper 
 paenitentibus aduersatur, qui in ruina facilius aedificatorum stantium 
 operatur quam in structione iacentium ruinarum, qui multos 
 ex fratribus nostris miserrimos falsis suis aduersationibus perterritos 
 iterum fecit ethnicos dicendo quod paenitentia lapsorum uana nec 
 possit eis proficere ad salutem, clamante scriptura et dicente: memento 
 unde excideris et age paenitentiam: si quo 
 minus, ueniam tibi, nisi paenitentiam egeris. et quidem 
 ad septem ecclesias scribens singulis sua quaeque facinora et 
 delicta ingerens paenitemini dicebat. quibus ? nisi illis scilicet quos 
 pretio magno sui sanguinis redemerat.

 1 FB. 9, 7. 11. 2 Matth. 7, 2. 4 1 Io. 2, 11. 14 Ez. 33,12. 
 21 Apoc. 2, 5. 

 1 perdit v 2 non om. K 3 quo corr . in quem K 
 iudico qui. K s eras . iudicari] iudicabitur K 5 prius et om. K 
 7 sceleratus et « perditurus K sed corr . 10 honora K1 
 11 corroborauit K 12 cainam] carinam K, caoinam v, emendamt 
 Erasmus 15 eum K, ei v; cf. App. 57, 16 16 ∗∗ cinere K 
 poeniteret v 17 facilius] felicius fort . 20 etnicoB K apsoram 
 sit v 23 egerit K1 24 quoque v 26 redimeret K 
 
 
 
 :0 te impium scelestumque, haeretice Nonatiane, qui post tot et 
 tanta in ecclesia a quibusdam retro uoluntarie commissa crimina, 
 quae et tu ipse in domo Dei priusquam apostata esses cognoueras, 
 et haec posse aboleri de memoria succedente bono utique docueras, 
 secundum fidem scripturae dicentis: quia si conuersus fuerit 
 facinorosus ab omnibus facinoribus suis. quae commisit 
 et iustitiam fuerit secutus, uita aeterna uiuet . 
 et non morietur in facinore suo — delicta enim quae commisit, 
 abolebuntur de memoria succedentibus bonis factis —: tu 
 hodie retractas an debeant lapsorum curari uulnera, qui nudati a 
 diabolo ceciderunt, uiolentia aquae quam suo ore serpens 
 emisit post mulierem. sed quid dicam? ait apostolus: 
 laudo uos? in hoc non laudo: quia non in melius, sed 
 in peius uenistis. ubi enim sunt aemulationes et dissensiones 
 in uobis, nonne carnales estis et secundum hominem 
 ambulatis? nec nos quidem mirari oportet, cur iste 
 Nouatianus tam nefanda tam grauia in personam lapsorum exercere 
 nunc audeat, quandoquidem habemus exempla praeuaricationis huius 
 praecedentia. Saul ille bonus praeter cetera postea liuore euertitur 
 et contra Dauid omnia aduersa et inimica agere molitur. ludas ille 
 inter apostolos electus qui semper in domo Dei unanimis et fidelis 
 ipse postmodum Deum prodidit. praedixerat quidem et Dominus 
 multos esse uenturos sub pellibus ouium rapaces lupos. qui sunt isti 
 rapaces lupi, nisi sensu subdolo conspirantes ad infestandum gregem 
 Christi ? sicut legimus apud Zachariam positum: ecce ego suscito 
 pastorem in terra, qui quod auersum est non uisitabit 
 et carnes electorum manducabit et talos illorum 
 torquebit. similiter et per Ezechielem increpat huiusmodi

 5 Ez. 18, 21. 11 Apoc. 12, 15. 12 I Cor. 11, 22. 17. 
 14 I Cor. 3, 3. 23 cf. Matth. 7, 15. 25 Zach. 9, 16. 

 1 Bcelestomque K sed que ex quod m, 2 heretici K1 
 2 commisa K 4 sue. bono] sruccedentem Memoriam K 5 dicetiB 
 XI 7 fuerit aecntuB K, fecerit v 10 qui, X 
 11 ore] opere K 13 in hoc om. K 17 persona K 18 praeu. 
 huius] preuaricantis istis K 21 dei om. K unianimiB K 
 22 tradidit v 24 sensu s. conapirantes] seosus subdolorum spiritus K 
 
 
 pastores, scilicet praedones et laniones (dicam ut aestimauerat) dicens: 
 o pastores, quare lac ebibitis, et coagulatum comeditis 
 et forte ad nihilum perduxistis et infirmum non uisitastis 
 et claudicantem non curastis et errantem non 
 reuocastis, et permisistis populum meum errare inter 
 spinas et tribulos? propterea haec dicit Dominus: ecce 
 ego ueniam aduersus pastores et exquiram oues meas 
 de manibus eorum, et repellam eas ut non pascant 
 oues meas, et non erunt eis amplius oues meae in 
 deuorationem, et exquiram eas sicut pastor gregem 
 suum in die qua fuerit caligo et nebula: sic exquiram 
 oues meas et exquiram eas de omni loco quocumque 
 dispersae sunt: et quod perierat requiram 
 et quod errauerat reuocabo et quod claudicauerat 
 curabo et quod infirmum est custodibo et pascam 
 oues meas cum iudicio. 
 Quis ista loquitur ? utique ille qui relictis nonaginta nouem ouibus 
 quaesiuit illam quae de suo errauerat grege, sicut Dauid dicit: 
 erraui uelut ouis quae perit, quam inuentam Christus 
 redit umero suo portans peccatricem delicatam: qui gaudens et 
 exultans uocatis amicis et domesticis ait: conlaetamini mihi, 
 quoniam inuenta est ouis mea quae perierat. dico, inquit, 
 uobis quia tale gaudium erit in caelo super 
 peccatorem paenitentiam agentem. et subiungens ait: 
 aut quae mulier habens denarios decem et cum perdiderit 
 ex eis unum, non accendit lucernam et tota 
 die domum suam emundat quaerens donec inueniat?

 2 Ez. 34, 3. 4. 10. 11. 16. 19 Ps. 118, 176. 21 Luc. 
 15. 6-10. 

 1 scilicet] sed K estimauerit K 4 et (ante claud) om. v 
 5 remisistis K 8 eorum K, illorum v eos v non 
 K a. l. m. 2 12 de K, in v 15 custodibo K, custodiam v 
 17 ista ex ita K relictas K ouibus q. illam om. K 19 periit 
 v christus om. K 21 conlaetamini K, congratulamini v 
 24 uno peccatore poenitentiam agente v 26 eis K, denariis v 
 non K, nonne v accendet v 

 JU A 

 5 
 
 
 et cum inuenerit, conuocat amicas et uicinas suas 
 dicens: gratulamini mihi, quoniam inueni\'denarium 
 quem perdideram. dico uobis quia tale gaudium erit 
 in conspectu angelorum Dei super uno peccatore paenitentiam 
 agente. e contrario autem non agentes facinorum suorum 
 paenitentiam quae eos maneant ex ipsius Domini responso cognoscant; 
 legimus enim in euangelio quod quidam uenerunt de 
 Galilaeis ad Dominum, adnuntiantes ei de eis quorum 
 sanguinem miscuit Pilatus cum sacrificiis ipsorum: 
 quibus respondit Dominus dicens: putatis quia illi 
 . Galilaei super ceteros Galilaeos peccatores fuerant, 
 quia passi sunt talia? non. dico enim nobis, inquit, 
 quia nisi paenitentiam egeritis, omnes similiter perietis. 
 aut illi decem et octo super quos cecidit 
 turris in Siloa, putatis quia debitores fuerunt morti 
 super omnes homines qui habitabant in Hierusalem? 
 non, dico uobis, inquit, quia nisi paenitentiam egeritis, 
 omnes similiter perietis.