Contra eiusmodi clamat Dominus, ab his refrenat et reuocat errantem plebem suam dicens: nolite audire sermones pseudoprophetarum, quoniam uisiones cordis eorum frustrantur eos. locuntur sed non ab ore Domini. dicunt eis qui abiciunt uerbum Dei: pax erit uobis et omnibus ambulantibus in uoluntatibus suis, omnis qui ambulat errore cordis sui non uenient super te mala. non locutus sum ad eos, et ipsi prophetauerunt. si stetissent in substantia mea et andissent uerba mea et si docuissent populum meum, conuertissem eos a malis cogitationibus eorum. hos eosdem denuo Dominus designat et denotat dicens: me dereliquerunt fontem aquae uitae et effoderunt sibi lacus detritos qui non possunt aquam portare. quando aliud baptisma praeter unum esse non possit, baptizare se opinantur: uitae fonte deserto uitalis et salutaris aquae gratiam pollicentur. non abluuntur illic homines sed potius sordidantur, nec purgantur delicta sed immo cumulantur. non Deo natiuitas illa sed diabolo filios generat. per mendacium nati ueritatis promissa non capiunt: de perfidia procreati fidei gratiam perdunt. ad pacis 6 Hier. 23, 16-17, 21--22. 16 Hier. 2, 13. 1 cathedram W\' serpentes G1 super fallentes Mm. 2: patrantes 3 tractatus WGMRV, tractus uel tactus v 4 infundit contra uirus iufun- dit R 5 sinsmodi R et] ei R 6 plebem suam crrantem M 8 loquuntar enim M 9 eis ex eius W m. 2 adiciunt W1 dni GR uobis uobis G 11 omnis WG, omni VRM\', omnibus M1 in errore GRv 12 te WGRV, eos M in ras., eum v sum locutus G et] sed R 13 subst. m. et] substantiam exeant R 15 conuortissent WR, conuertissem Ml (m. 2 corr . con in a) eorum G* in ras . 16 dns denuo M derelinqucrunt WG 17 uitac MGV, uiuae RM offoderunt Gl 19 se W, posse se Gv, posse R, se posse Mv; cf. p. 222, 3 21 non.... sordidantur om. G abluuntur] lauuntur R illis v 22 immo om. M maculantur WM deo] dni R 23 diaboli R 24 perdiderunt M praemium uenire non possunt qui pacem Domini discordiae furore ruperunt. Nec se quidam uana interpretatione decipiant, quod dixerit Dominus: ubicumque fuerint duo aut tres collecti in nomine meo, ego cum eis sum. corruptores euangelii adque interpretes falsi extrema ponunt et superiora praetereunt, partis memores et partem subdole conprimentes: ut ipsi ab ecclesia scissi sunt, ita capituli unius sententiam scindunt. Dominus enim cum discipulis suis unanimitatem suaderet et pacem: dico, inquit, nobis quoniam si duobus ex uobis conuenerit in terra, de omni re, quamcumque petieritis, continget nobis a patre meo qui in caelis est. ubicumque enim fuerint duo aut tres collecti in nomine meo, ego cum eis sum, ostendens non multitudini sed unanimitati deprecantium plurimum tribui. siduobus, inquit, ex uobis conuenerit in terra: unanimitatem prius posuit, concordiam pacis ante praemisit: ut conueniat nobis, fideliter et firmiter docuit. quomodo autem potest ei cum aliquo conuenire, cui cum corpore ipsius ecclesiae et cum uniuersa fraternitate non conuenit? quomodo possunt duo aut tres in nomine Christi colligi quos constet a Christo et ab eius euangelio separari ? non enim nos ab illis, sed illi a nobis recesserunt et cum haereses et schismata postmodum nata sint, dum conuenticula sibi diuersa constituunt, ueritatis caput adque originem reliquerunt. Dominus autem de ecclesia sua loquitur et ad hos qui sunt in ecclesia loquitur, ut si ipsi concordes fuerint, si secundum 4 Matth. 18, 30. 10 Matth. 18,19. 1 qui] quiaM 7 partis WMl R, partim GM* partem GMAH, partim WMt 8 excisi ex excussi Mm. 2 9 suaderet] suam deseret R 10 uobia inquit R quoniam om. G, quia M duo* M (b. eras.) connenerint M 11 in terra ex intra W quacumque G 12 est in caelis M 13 fuerint W s. I. m. 2 14 ostendit M 15 unianimitate R, una- nimitate Gx 16 unianimitatem R ut passim 19 cui] qui MR 20 non -conuenit om. R quomodo autem M 21 constat Glv 23 heresis WGMR sunt RMl cum W conuenticulus s. diuersas W 24 reliquerint G, relinquerunt R 25 dominus...p. 2211.1 collecti R in ras . loquitur ut si ipsi et ad eos qui ecclesia sunt loquitur concordes R 26 ut ex et G m. 2 quod mandauit et monuit duo aut tres licet collecti unanimiter orauerint, duo aut tres licet sint, inpetrare possint de Dei maiestate quod postulant. ubicumque fuerint duo aut tres, ego, inquit, cum eis sum, cum simplicibus scilicet adque pacatis, cum Deum timentibus et Dei praecepta seruantibus. cum his duobus uel tribus licet esse se dixit, quomodo et cum tribus pueris in camino ignis fuit et quia in Deum simplices adque inter se unanimes permanebant, flammis ambientibus medios spiritu roris animauit, quomodo apostolis duobus in custodia. clausis, quia simplices, quia unanimes erant, ipse adfuit, ipse resolutis carceris claustris, ut uerbum quod fideliter praedicabant multitudini traderent, ad forum rursus inposuit. quando ergo in praeceptis suis ponit et dicit: ubi fuerint duo aut tres, ego cum eis sum, non homines ab ecclesia diuidit qui instituit et fecit ecclesiam, sed exprobrans discordiam perfidis et fidelibus pacem sua uoce commendans ostendit magis esse se cum duobus aut tribus unanimiter orantibus quam cum dissidentibus plurimis plusque inpetrari posse paucorum concordi prece quam discordiosa oratione multorum. Ideo et cum orandi legem daret, addidit dicens: et cum steteritis ad orationem, remittite si quid habetis aduersus aliquem, ut et pater uester qui in caelis est remittat peccata uobis. et ad sacrificium cum dissensione uenientem reuocat ab altari et iubet prius concordare cum fratre, tunc cum pace redeuntem Deo munus offerre, quia nec ad Cain munera respexit Deus: neque enim habere pacatum Deum 20 Marc. 11,25. 1 licet sint M sed sint add. m. 2 2 de dni magestate M, ad dum maiestatis R 3 enim fuerintM tres collecti Mx, tres collecti in nomine meo M7v 4 inquit om. M 5 paeatis] pacificis V 6 licet eras. in M M W s. Z. m. 2 7 dum 22, domino V 8 persenerabant V medio GR 13 duo inquit aut tres fuerintJf 14 tres W GrMRV, tres collecti in nomine IDeO o 15 discordiam ezprobrans M 16 snam G se M a. Z. m. 2 17 Qnianimiter ex nnamiter W m. » 18 pluribus MV paucorum] pacifioorum R concordiae R, concordiam Ml prece ex pacem M m. 2 19 discordiae orationem 12 23 remittet W uobis peccata Mv 24 iubet hunc M recordare R 25 deo W in ras., domiuo v ad M s. I m. 2 26 pacatum habere a dominum V poterat qui cum fratre pacem per zeli discordiam non habebat. quam sibi igitur pacem promittunt inimici fratrum? quae sacrificia celebrare se credunt aemuli sacerdotum? secum esse Christum, cum collecti fuerint, opinantur qui extra Christi ecclesiam colliguntur? Tales etiam si occisi in confessione nominis fuerint, macula ista nec sanguine abluitur: inexpiabilis et grauis culpa discordiae nec passione purgatur. esse martyr non potest qui in ecclesia non eat: ad regnum peruenire non poterit qui eam quae regnatura est dereliquit. pacem nobis Christus dedit, concordes adque unanimes esse praecepit, dilectionis et caritatis foedera incorrupta adque inuiolata mandauit: exhibere se non potest martyrem qui fraternam non tenuit caritatem. docet hoc et contestatur Paulus apostolus dicens: et si habuero fidem ita ut montes transferam, caritatem autem non habeam, nihil sum: et si in cibos distribuero omnia mea et si tradidero corpus meum ut ardeam, caritatem autem non habeam, nihil proficio. caritas magnanima est, caritas benigna est, caritas non aemulatur, non inflatur, non inritatur, non agit perperam, non cogitat malum, omnia diligit, omnia credit, omnia sperat, omnia sustinet. caritas numquam excidet. numquam, inquit, excidet caritas. haec enim semper in regno erit, haec in aeternum fraternitatis sibi cohaerentis unitate durabit. ad regnum caelorum non potest peruenire discordia, ad praemium Christi qui dixit: hoc est mandatum meum ut diligatis 14 I Cor. 13, 2-5, 7 sq. 26 Io. 15,12. 1 celi G 2 fratruum G 3 aemulii R secum WGMRY, an secum v 4 colligunt R 6 ante nominis add. M1: christi 8 post ecclesia add. M1: dei 9 quae ex qui G m. 2 10 derelinquit GMv, reliquit R nobis pacem R christus nobis M 12 seruari mandauit v 13 tenet RM* hoc om. R contestatur] hortatur R 16 cibis M, cibos paupcrum v 17 ita ut V ardeat R 18 magnissima R1 est om. G 19 infiatur] inflammatur V 20 non inritatur om. R non agit perperam] oro. R, ante non inflatur ponit v 21 malum] add. VR: non gaudet super (super om. R) iniustitiam 22 excidit G1 v, excedit M1 23 excidet WGMR V, oxcidit v 24 et in MR durauit Wl 25 nec ad RM, sed in M add. m . 2 nec; cf. cap. 23 p. 231l. 10 praemia v 26 qui dicit] dicentis R meum] dei R inuicem, quemadmodum dilexi uos, pertinere non poterit qui dilectionem Christi perfida dissensione uiolauit. qui caritatem non habet Deum non habet. Iohannis beati apostoli uoxest: Deus, inquit, dilectio est et qui manet in dilectione in Deo manet et Deus in illo manet. cum Deo manere non possunt qui esse in ecclesia Dei unanimes noluerunt. ardeant licet flammis et ignibus traditi uel obiecti bestiis animas suas ponant, non erit illa fidei corona sed poena perfidiae nec religiosae uirtutis exitus gloriosus sed desperationis interitus. occidi talis potest, coronari non potest. sic se christianum esse profitetur, quomodo et Christum diabolus saepe mentitur ipso Domino praemonente et dicente: multi uenient in nomine meo dicentes: ego sum Christus, e.t multos fallent. sicut ille Christus non est, quamuis fallat in nomine, ita nec christianus uideri potest qui non permanet in euangelio eius et fidei ueritate. Nam et prophetare et daemonia excludere et uirtutes magnas in terris facere sublimis utique et admirabilis res est, non tamen regnum caeleste consequitur quisque in his omnibus inuenitur, nisi recti et iusti itineris obseruatione gradiatur. denuntiat Dominus et dicit: multi mihi dicent in illo die: Domine, Domine, nonne in tuo nomine prophetauimus et in tuo nomine daemonia exclusimus et in nomine tuo uirtutes magnas fecimus? et tunc dicam illis: numquam uos cognoui, recedite a me qui operamini iniquitatem. iustitia opus est, ut promereri quis possit Deum iudicem: praeceptis eius et monitis obtemperandum est, ut 4 I Io. 4,16. 12 Marc. 13, 6. 21 Matth. 7, 22 sq. 1 ad deum pertinere R poterit (potuit W) ad praemium christi WM, poterit ad christum v 3 iohannes R beati om. G 4 in deo in dilectione WGMR 5 et deus.. manet om. V 7 uel obiecti M* add. in margine 11 ftZabolus R 13 fallent] seducent M 14 christi R nomine illiustJ 15nechicF enangelii MW w 17 primum et om. M 19quisque enim M, quisquis v his G 8. l. m.2 20 itineris inuenitur et M sed inuenitur exp. m . „ denuntiat quoque M1 21 illa M1 domine om. G 22 nomine tuo GM 23 tuo nomine W 24 magnas uirtutes W 25 noui M omnes qui V iniquitem W, iniustitiam RMV 26 iustitia prius M dum possit R 27 quia praeceptis M est W 8. 1. m. 2 accipiant merita nostra mercedem. Dominus in euangelio cum spei et fidei nostrae uiam conpendio breuiante dirigeret, Dominus Deus tuus, inquit, Dominus unus est, et: diliges Dominum Deum tuum de toto corde tuo et de tota anima tua et de tota uirtute tua. hoc primum et secundum simile huic: diliges proximum tuum tamquam te. in his duobus praeceptis tota lex pendet et prophetae. unitatem simul et dilectionem magisterio suo docuit, prophetas omnes et legem praeceptis duobus inclusit. quam uero unitatem seruat, quam dilectionem custodit aut cogitat qui discordiae furore uesanus ecclesiam scindit, fidem destruit, pacem turbat, caritatem dissipat, sacramentum profanat P