TIMENDAS NON ESSE INIVRIAS ET POENAS PERSECVTIONVM QVIA MAIOR SIT DOMINVS AD PROTEGENDVM QVAM DIABOLVS AD INPVGNANDVM. Iohannes in epistula sua probat dicens: maior est qui in uobis est quam qui in isto mundo. item in psalmo CXVII: non metuam quid mihi faciat homo: Dominus mihi auxiliator est. et iterum: isti in curribus et isti in equis, nos uero in nomine Dei nostri magnificabimur. illi copulati sunt pedes et ceciderunt, nos autem exsurreximus et erecti sumus. et adhuc fortius docens et ostendens Spiritus sanctus castra diaboli non timenda et si bellum nobis hostis indixerit, in ipso magis bello spem nostram consistere et congressionem illam iustorum ad diuinae sedis et salutis aeternae praemium peruenire in psalmo XXVI ponit et dicit: si directa fuerint in me castra, non timebit cor meum: et si exsurrexerit super me bellum, in illud ego spero. unum petii a Domino, hoc exquiram, ut habitem in domo Domini per omnes dies uitae meae. item in Exodo declarat scriptura diuina pressuris multiplicari nos potius et augeri dicens: quantoque eos 7 I Io. 4, 4. 9 Ps. 117, 6 sq. 10 Ps. 19, 8 sq. 18 Ps. 26, 3 sq. 23 Ex. 1,12. 2 reqiiiescet S1 blasfematur S 4 timendum W 5 sit] est Wx .7 prubat S 8 CXVII] CVIIX 8 10 ausiliator 81 et iterum] item in psalmo XVIIII R istis S turribus 81 istis S 11 uero S, autem WRv dei S, dm dei WRvj XVQIOU atov LXX (xvplov om. cod. Alex.) magnificabimur (..us v) Sv, inuocabimus RV, inuocauimus W 12 illi Sl, illis S\'WR, ipsis V, ipsi v copulati SWRV, obligati v pedes om . v; ttvTol awenoSiaatjaav LXX 13 autem om. W exsurreximus SWRV, surreaimus v 15 spe nostra consistere et consistereJJ 16 congressione illaiustosTFito 17 peruenineTT XXVI] XXV B 18 dixitBI dilecta W\' 19 et si] si v super] in W 20 illum R spere WRV, sperabo Sv unum SWR V, unam v peti a S1, prae te ea W hoc SWR V, hanc v exquiram SRV, exquirat W, requiram v 21 inhabitem v dei S per] etiam W 23 potius om. W deprcmobat 81 deprimebant, tanto plures fiebant et inualescebant magis. et in Apocalypsi protectio diuina promittitur in passionibus nostris. nihil, inquit, eorum timeas quae passurus es. nec alius securitatem nobis et protectionem pollicetur quam qui et per Esaiam prophetam loquitur dicens: noli timere, quia te redemi et uocaui te nomine tuo: meus es tu. et si transieris per aquam, tecum sum et flumina te non inundabunt. et si transieris per ignem, non conbureris, flamma te non conburet, quoniam ego Dominus Deus tuus sanctus Israel qui te saluum facio. qui et in euangelio promittit auxilium diuinum Dei seruis in persecutionibus non defuturum dicens: cum autem uos tradiderint, nolite cogitare quomodo aut quid loquamini. dabitur enim uobis in illa hora quid loquamini. non enim uos estis qui loquimini, sed spiritus patris uestri qui loquitur in uobis. et iterum: ponite in cordibus uestris non praemeditari excusare. ego enim dabo uobis os et sapientiam, cui non possint resistere [aduersarii uestri]. sicut in Exodo ad Moysen cunctantem et ad populum ire trepidantem [Deus] loquitur dicens: quis dedit os homini et quis fecit mogilalum et surdum et uidentem et caecum? nonne ego Dominus Deus? et nunc perge, et ego aperiam os tuum et instruam te quid loquaris. nec difficile est Deo aperire os hominis deuoti sibi et confessori suo inspirare constantiam 3 Apoc. 2, 10. 5 Es. 43, 1 sq. 12 Matth. 10, 19. 17 Luc. 21, 14 sq. 21 Ex. 4, 11 sq. 1 inualescebat S\' 2 magis] nimis R in om. R in om. Rv 5 eseiam profetam S 8 si om. W per ignem transieris S 9 non (nec WR) con- burerisSWRV, om. v et flamraa Wv 10 tuus] uester S istrahel S . 11 diuinum om. S 12 persecutionem W 13 uostra dederint R quomodo aut om. R 15 loquemini S 17 praemeditari] pro me dari Rr prae me dari ex praedari S m. 2 19 possunt R, poterunt v adu. uestri om. S : 20 deus om. S 21 os S s. I. m. 2 hominis R fecit] dedit W mogilalum SWV, mogilabrum R, mutum v 22 surdum SWRV, quis sordum v et quis uidentem v, quis uidentem V 23 deus tuus S 24 aperi hosR 25 homini Sl spirare R et fiduciam loquendi qui in Numeris aduersus Balaam prophetam etiam asinam fecerit loqui. quare in persecutionibus nemo cogitet quod periculum diabolus inportet, sed immo consideret quod auxilium Deus praestet, nec mentem labefactet humana infestatio, sed corroboret fidem diuina protectio, quando unusquisque secundum dominica promissa et fidei suae merita tantum accipiat de Dei ope quantum se credat accipere, nec sit quod omnipotens praestare non possit, nisi si accipientis fides caduca defecerit. ANTE PRAEDICTVM ESSE QVOD NOS MVNDVS ODIO HABITVRVS ESSET ET QVOD PERSECVTIONES ADVERSVM NOS EXCITARET ET QVOD NIHIL NOVVM CHRISTIANIS ACCIDAT, QVANDO AB INITIO MVNDI BONI LABORAVERINT ET OPPRESSI ADQVE OCCISI SINT IVSTI AB INIVSTIS. Dominus in euangelio praemonet et praenuntiat dicens: si mundus uos odit, scitote quoniam me primo odit. si de mundo essetis, mundus quod suum esset amaret: sed quia de mundo non estis et ego elegi uos de mundo, propterea odit uos mundus. mementote sermonem quem dixi uobis: cnon est seruus maior domino suo.\' si me persecuti sunt, et uos persequentur. et iterum: ueniet hora, ut omnis qui uos occiderit putet se officium Deo facere: sed hoc facient, quoniam non cognouerunt patrem neque me. haec autem locutus sum uobis, ut cum uenerit hora eorum memores sitis, quia ego dixi uobis. et iterum: amen amen dico uobis quoniam uos plorabitis et plangetis, saeculum autem gaudebit: uos tristes 15 Io. 15,18 sq. 22 Io. 16, 2-4. 20. 33. 1 balam W, alam 81 profetam S, piam fetam R 2 fecit R cogitet] et add. 22® 3 periculum] perit cum R 4 mente R labet fac et R humane infectatio 22 6 dominica] diuina W 7 se c. accipere] secreta scire R 8 accipienties Sl fide B 11 persecutionem W 12 et quod...1.14 iniustis om. W 13 mundo 221 et boni S 14 sunt B 16 primo odiit v 18 estis] essetis B et om. W 20 sermonis WRv 21 si] qui 8 persequntur S; cf. test. III29 25 ora 81 27 ploratis W 28 plangebitis S et uos W tristis S\' eritis, sed tristitia uestra in laetitiam ueniet. et iterum: haec locutus sum uobis, ut in me pacem habeatis, in saeculo autem pressuram: sed fidite quoniam ego uici mundum. et cum a discipulis suis interrogaretur de signo aduentus sui et consummationis mundi, respondit et dixit: cauete ne qui uos fallat. multi enim uenient in nomine meo dicentes cego sum Christus\' et multos fallent. incipietis autem audire bella et auditus bellorum. uidete, nolite tumultuari: oportet enim fieri: sed nondum est finis. exurget autem gens super gentem et regnum super regnum, et erunt fames et terrae motus et pestilentiae per singula loca. omnia autem ista initia parturitionum sunt. tunc tradent uos in pressuram et interficient uos, et eritis odibiles omnibus gentibus propter nomen meum. et tunc scandalizabuntur multi et inuicem tradent et odient inuicem. et multi pseudoprophetae exurgent et seducent multos, et eo quod facinus abundet refrigescet caritas multorum. qui autem tolerauerit usque ad finem hic saluus erit. et praedicabitur euangelium istud regni per totum orbem terrae in testimonium omnibus gentibus, et tunc ueniet finis. cum ergo uideritis abominationem uastationis quae dicta est per Danielem prophetam stantem in loco sancto–qui legit intellegat – tunc qui in Iudaea sunt fugiant in montes, et qui in tecto est non descendat tollere quicquam de domo, et qui in agro est non conuertatur retro auferre\'uestimentum suum. uae autem praegnantibus et 6 Matth. 24, 4-31. lestisTT tristia S Iaetitiai2 3 tideteS1 quiaR 4 mundumtf, saeculum WRv 6 quis WRv fallat] seducat V 8 incipientes W autem om. R 10 haec fieri v antem] enim Rv 12 pestilentia B 13 autem om. R partiritionum S sunt om. WB 15 odebilis S1 16 multis W 17 trahent-R 18 exsurgunt S, et surgent W et om. R seducuntjS et om. S 20 tolerauitS ad] in Wv saluus erit] saluabitur R 21 istut S\'B 23 ergo Ws. I. m. 2 abhominationem W 24 daniel 6\' 25 legat Bl intellegit S\' 27 descendant R 29 nutrientibus WBv nutricantibus in illis diebus. adorate ne fiat fuga uestra hieme neque sabbato. erit enim tunc pressura magna qualis non est facta ab initio mundi usque nunc, sed neque fiet: et nisi breuiati fuissent dies illi, non liberaretur omnis caro: propter electos autem breuiabuntur illi dies. tunc si qui dixerit uobis Cecce hic Christus\' aut ecce illic*, nolite credere. surgent enim pseudochristi et pseudoprophetae et dabunt signa magna et portenta ad errorem faciendum, si fieri potest, et electis. uos autem cauete. ecce praedixi uobis omnia. si ergo dixerint uobis Cecce in solitudine est\\ nolite exire, ecce in cubiculis\\ nolite credere. sicut enim coruscatio quae exit ab oriente et apparet usque ad occidentem, ita erit et aduentus filii hominis. ubi fuerit cadauer, illuc congregabuntur aquilae. continuo autem post pressuram dierum illorum sol tenebricabit et luna non dabit lumen suum et stellae cadent de caelo et uirtutes caelorum commouebuntur. et tunc apparebit signum filii hominis in caelo, et lamentabunt se omnes tribus terrae et uidebunt filium hominis uenientem in nubibus caeli cum uirtute magna et claritate. et mittet angelos suos cum tuba magna. et colligent electos eius a quattuor uentis, a summis caelorum usque ad summitates eorum. Nec noua aut repentina haec sunt quae nunc accidunt christianis, cum boni semper et iusti Deo innocentiae lege ac uerae religionis timore deuoti per pressuras et iniurias et graues ac 1 orate autem v 3 est facta SWRV, fuit a 4 essent WRv 5 liberaretnr JSTFJJF, esset salna v 6 quis Sv nobis dixerit W 7 hic SWV, inc R, hic est v aut om. R ecce illic] hic V, om. R 9 portenta WRV, porienia S (n s. I. m. 2), prodigia v 10 et S, etiam Wv, om. R electi R 12 exire... nolite om. SR 13 quae om. v 14 orientem R, orignte W 15 fili SlR cadauer SWRV . corpus P illic W 16 congregabuntur S, colligentur Wv, colliguntur R 17 tenebricabit SRV, tenebabit W, tenebrescet v 19 mouebuntur WRv 20 fili S 1. se] lamentabuntur WRv 22 in] cum W post magna praecipit 81 et colligent electos, exp. S1 24 uentis coeli V 27 deo Sr et deo W, et dei V, de R 28 et iniurias om. S multiformes infestantium poenas angusti itineris difficultate gradiantur. sic in origine statim mundi Abel iustus a fratre primus occiditur et Iacob fugatur et Ioseph uenundatur et Dauid misericordem Saul rex persequitur et Heliam maiestatem Dei constanter ac fortiter adserentem rex Achab opprimere conatur. Zacharias sacerdos interficitur in medio templi et altaris, ut illic hostia ipse fiat, ubi Deo hostias immolabat. tot denique martyria iustorum saepe celebrata, tot edita in posterum fidei et uirtutis exempla. tres pueri, Ananias, Azarias, Misahel, aetate conpares, dilectione concordes, fide stabiles, uirtute constantes, flammis ac poenis urguentibus fortiores soli se Deo seruire, solum nosse, solum colere proclamant dicentes: Nabuchodonosor rex, non opus est nobis de hoc uerbo respondere tibi. est enim Deus cui nos seruimus potens eripere nos de camino ignis ardentis: et de manibus tuis, rex, liberabit nos. et si non, notum sit tibi quia diis tuis non seruimus et imaginem auream quam statuisti non adoramus. et Daniel Deo deuotus et sancto Spiritu plenus exclamat et dicit: nihil colo ego nisi Dominum Deum meum qui condidit caelum et terram. Tobias quoque sub regali licet ac tyrannica seruitute, sensu tamen ac spiritu liber confessionem suam Deo seruat et uirtutem maiestatemque diuinam sublimiter praedicat dicens: ego in terra captiuitatis meae confiteor illi et ostendo uirtutem eius in natione peccatrice. Quid uero in Machabaeis septem fratres et natalium pariter et uirtutum sorte consimiles septenarium numerum sacramento perfectae consummationis implentes? sic septem fratres martyrio 12 Dan. 3,16 sq. 19 Dan. 14, 4. 23 Tob. 13, 6. 1 infestandum B, infestationum v gradiuntur W 2 prius R 4 helian SW 5 oppraemere 81 zacchariae SR 6 hostia... deo om. R 7 fiet Wl 9 pueri in camino ignis B misael S 10 fidei W 12 proclamabant S nabncodonoaor S, nabucodonossor B 14 nos est eripere R, nos eripere v 16 liberauit WB 17 imaginem BWRY, statuam v 18 adorabimus W 19 et clamat W nil R nisi ego B 22 ««seruat W (a corr.) se uirtutem Sl, «*uirtutem R 24 coufiteor -06tendo BWRV, ...ebor-...dam v 25 peccatricem R 26 maccabaeis 8 27 numerum om. R 28 in martyrio WBv m. 22 cohaerentes, ut primi in dispositione diuina septem dies annorum septem milia continentes, ut septem spiritus et angeli septem qui adsistunt et conuersantur ante faciem Dei et lucerna septiformis in tabernaculo martyrii et in Apocalypsi septem candelabra aurea et aput Salomonem columnae septem, super quas aedificat domum sapientia, ita et istic septem fratrum numerus ecclesias septem numeri sui quantitate conplexus, secundum quod in primo Regnorum legimus sterilem septem peperisse. et aput Esaiam septem mulieres unum hominem adprehendunt, cuius inuocari super se nomen exposcunt. et apostolus Paulus qui huius numeri legitimi et certi meminit ad septem ecclesias scribit. et in Apocalypsi Dominus mandata sua diuina et praecepta caelestia ad septem ecclesias et earum angelos dirigit. qui nunc istic numerus in fratribus inuenitur, ut consummatio legitima conpleatur. cum septem liberis plane copulatur et mater origo et radix quae ecclesias septem postmodum peperit, ipsa prima et una super petram Domini uoce fundata. nec uacat quod in passionibus sola cum liberis mater est. martyres enim qui se Dei filios in passione testantur iam non nisi Deo patre censentur, sicut in euangelio Dominus docet dicens: ne uocaueritis uobis p patrem super terram. unus est enim pater uester qui in caelis est. Quae uero ediderunt confessionum praeconia, quam praeclara, quam magna documenta fidei praebuerunt! rex Antiochus infestus, immo in Antiocho antichristus expressus ora martyrum gloriosa et spiritu confessionis inuicta contagio suillae carnis maculare quaerebat et cum flagellis grauiter uerberasset ac nihil 20 Matth. 23, N. 1 septem septe 81 2 et W, ut SR, aut V; cf. test. I 20 3 lucernas R 4 tabernaculi 81 super martyrii in S m. rec.: moysi apocaiypsis R 5 solomonem S 6 aedificauit Rv; cf. test. l. c . sapientiae W septem] septenarius v 8 regnomm libro t, 9 adpraehenderunt S 12 in S 8. I. m. 2 dni R 13 ad] et R stic S\' 14 septem fratribus v conpleatur] inueniatur W 15 copulatur] computatur R 17 petrams1, petrum/S*TFlZF(?) uoce dni W 18 est om. S 19 nisi] nt R dno W cessentur W 20 docet] loquitur R 24 quam] tam W documenta] menta R in ras . anthiochus 81 bis, antiocus R 26 suillae] sum illae R promouere potuisset, sartagines iussit igniri: quibus ignitis et accensis eum qui primus locutus fuerat et magis regem uirtutis et fidei constantia prouocauerat admoueri praecepit et frigi producta et exsecta prius lingua quae confessa Deum fuerat: quod martyri gloriosius contigit. lingua enim confessa nomen Dei prior ad Deum debuit ipsa proficisci. post in secundo excogitatis acrioribus poenis, antequam cetera membra torqueret, cutem capiti cum capillis detraxit, odio scilicet certe eo : nam cum caput uiri Christus sit et caput Christi Deus, qui caput laniabat martyre Deum et Christum persequebatur in capite. at ille in martyrio suo fidens et resurrectionis sibi praemium de Dei remuneratione promittens exclamauit et dixit: tu quidem, inpotens, ex hac praesenti uita nos perdis: sed mundi rex defunctos nos pro suis legibus in aeternam uitae resurrectionem suscitabit. tertius linguam postulatus cito protulit. nam poenam linguae exsecandae iam didicerat a fratre contemnere. manus quoque amputandas constanter extendit multum beatus genere isto supplicii, cui contigit extensis ad poenam manibus passionis dominicae instar imitari. nec non et quartus pari uirtute tormenta contemnens et ad retundendum regem caelesti uoce respondens exclamauit et dixit: potius est ab hominibus morti datos expectare spem a Deo iterum ab eo suscitatos. tibi enim resurrectio ad uitam non erit. quintus praeter quod carnificinam regis et duros uariosque cruciatus fidei uigore calcabat, ad praescientiam quoque et notitiam futurorum spiritu diuinitatis animatus prophetauit regi indignationem Dei et ultionem uelociter secuturam. potestatem, inquit, inter homines habens, cum sis 12 II Macc. 7, 9. 21 II Macc. 7, 14. 28 II Macc. 7,16 sq. 2 primo W 3 et] ac W constantiam R admoneri R 5 contingint 81 quae confessa n. d. fuerat Wv 6 ipsa om. W 7 menbra JB 8 capitis WRv capillo W certeo S1, certo 8\'WBv 10 martyrem B ad S1 11 muneratione B 12 repromittens B 13 ex] de R perdes S* 15 reeurrectionifl W 16 linguae W 8. I. m. 2 exsecrandae R 17 a om. R quoque ille S 20 ad S 8. l. m. 2 22 mortis R 23 ab eo] a deo S suscitandos S7, suscitatos SlWR, suBcitari V; in uitam aeternam add. v; cf. test. III 17 resurrectio enim S 24 carnificii nam R et om. S 22* corruptibilis, facis quod uis. noli autem putare genus nostrum a Deo derelictum esse. sustine et uide magna potestas eius qualiter te et semen tuum torquebit. quale illud leuamentum fuit martyri, quam magnum, quam grande solacium in cruciatibus suis non tormenta propria cogitare sed tortoris sui supplicia praedicare! in sexto uero non uirtus sola sed et humilitas praedicanda est, nihil sibi martyrem uindicasse nec confessionis suae honorem superbis uocibus uentilasse, peccatis potius suis adscripsisse quod persecutionem a rege pateretur, Deo uero dedisse quod postmodum uindicaretur. docuit esse martyras uerecundos, de ultione fidere et nihil in passione iactare. noli, inquit, frustra errare. nos enim propter nosmet ipsos haec patimur peccantes in Deum nostrum. tu autem ne te existimes inpunitum futurum adgressus pugnare cum Deo. admirabilis quoque mater quae nec sexus infirmitate fracta nec multiplici orbitate commota morientes liberos spectauit libenter nec poenas illas pignerum sed glorias computauit. tam grande martyrium Deo praebens uirtute oculorum suorum quam praebuerant filii eius tormentis et passione membrorum. cum sex punitis et occisis superesset unus ex fratribus, cui rex diuitias et potentatus et multa pollicebatur ut crudelitas eius ac feritas uel unius subacti solacio foueretur, et peteret ut ad filium deiciendum secum deprecaretur et mater, deprecata est illa, sed ut decebat martyrum matrem, ut decebat legis et Dei memorem, ut decebat filios suos non delicate sed fortiter diligentem. deprecata est enim, sed ut Deum confiteretur. deprecata est ne a fratribus suis frater in consortio laudis et gloriae separaretur, tunc se septem filiorum conputans matrem, si sibi contingeret filios septem Deo potius 12 II Macc. 7,18 sq. 2 esse derelictum W 3 magna potestas WBV, magnam potestatem Sf) 4 martyri SWIB, martyrii W\'fJ quam magnum om. v 6 sui om. R praedicare ex cogitare Sm. 2, praedicere R 7 et om. W 8 nec] ne S 9 nenditasse malim suis] sibi B 11 martyres Rv 14 inpnnitom SWBV, impnne v 16 quoque et B 17 eipectauit W 18 pignorom WBfJ 19 fili Sl 23 peteteret S dei eiciendum B; cf. 346,18 25 et] set W 26 deligatae B 27 dum W 29 et filios W peperisse, non saeculo. armans itaque eum et corroborans et feliciore tunc partu filium generans, fili, inquit, miserere mei quae te in utero mensibus decem portaui et lac triennio dedi et alui et in aetatem istam produxi. oro, fili, aspicias in caelum et terram et omnibus quae in eis sunt aspectis intellegas quia ex nihilo fecit illa Deus et hominum genus ita fit. nec timeas carnificem istum, sed dignus fratribus effectus excipias mortem, ut in illa miseratione cum fratribus te recipiam. magna laus matris in exhortatione uirtutis, sed maior in Dei timore et in fidei ueritate, quod nihil sibi aut filio de sex martyrum honore promisit nec fratrum precem profuturam credidit ad negantis salutem, persuasit potius participem passionis fieri, ut in iudicii die posset cum fratribus inueniri. post haec liberis suis commoritur et mater: neque enim iam aliud decebat quam ut quae martyras et pepererat et effecerat in consortio illis gloriae iungeretur et quos ad Deum praemiserat ipsa quoque sequeretur. Ac ne qui uel libelli uel alicuius rei oblata sibi occasione qua fallat amplectatur decipientium malum munus, nec Eleazar tacendus est. qui cum sibi a ministris regis offerretur facultas, ut accepta carne qua liceret ei uesci ad circumueniendum regem simularet se illa edere quae de sacrificiis adque inlicitis cibis ingerebantur, consentire ad hanc fallaciam noluit dicens nec aetati suae nec nobilitati conuenire id fingere, quo ceteri 2 II Macc. 7,27 sq. 1 itaque] non itaq. R feliciori S* 3 decemaBF, nouem v (X mensibus W) 4 istam aetatem R perduxi WR" 5 in BWRV, om. v in terram et in W 7 post genus distinguit v ita fit SWB, ita fiet V, itaque fili v nec] ne Vv; xal ro Ttiiv dvagwntjv yivog OVTOJC yey £ vi}Tiu (r(\'J\'łТaa cod. Alex.). FIFI q>ofir]9-R}s "d. 8 istum ex stum S m. 2 10 te] tuis te Wv recipiamus W exoratione 81 14 posset et 81 15 cum liberis V suis] solutis W aliut iam WRv 16 licebat R quae om. R martyres Rv et (ante pep.) om. WRv effecerat S, fecerat WRv 19 quis Wv occansionem S quam W 20 malum malum S eliezer SV, eleazarus v 21 offeretur W 22 ei SWRV, sibi v 23 ille ex elle la S de om. W ingerebatur R 24 aetatis 81 25 nobilitatis Sl, nobilitate W1 id] hoc ex hic S m. 2 scandalizarentur et in errorem inducerentur existimantes Eleazarum nonaginta annos natum ad alienigenarum morem relicta et prodita Dei lege transisse, nec tanti esse lucrari breuia uitae tormenta, ut offenso Deo incurreret aeterna supplicia. adque ille excruciatus diu et in extremo iam constitutus, cum inter uerbera et tormenta moreretur, ingemescens ait: Domine, qui sanctam habes scientiam, manifestum est quia cum possim morte liberari durissimos dolores corporis tolero flagellis uapulans, animo autem propter ipsius metum libenter haec patior. sincera prorsus fides et uirtus integra ac satis pura non regem Antiochum cogitasse sed Deum iudicem et scisse proficere sibi ad salutem non posse, si hominem derideret ac falleret, quando Deus qui conscientiae nostrae iudex est et solus timendus nec derideri possit omnino nec falli. Si igitur et nos dicati ac deuoti Deo uiuimus, si supra ipsa iustorum antiqua et sancta uestigia iter facimus, per eadem documenta poenarum, per eadem passionum martyria pergamus, hoc ampliorem gloriam conputantes temporis nostri, quod cum uetera exempla numerentur, exuberante postmodum copia uirtutis ac fidei numerari non possunt martyres christiani testante Apocalypsi et dicente: post haec uidi turbam multam quam dinumerare nemo poterat ex omni gente et ex omni tribu et populo et lingua stantes in conspectu throni et agni: et erant amicti stolas albas et palmae fuerunt in manibus eorum et magno clamore dicebant: salus Deo nostro sedenti super thronum et agno. et respondens unus ex senioribus dicit mihi: qui amicti sunt stolas albas qui sunt et 6 II Macc. 6, 30. 21 Apoc. 7, 9. 10. 13 sq. 1 eliezerum S 2 aligenigenarum W deo 81 3 tormenta S, momenta WRv 4 adque] at v 6 habet S1 7 possem Rv a morte Wv, mortem R 8 doloris Sl 9 tni ipsius v 10 haec ex haes S m. 2 14 timendus est WRv 15 deo ac deuoti Wv si W s. l., ut sii2 ipsa om. Rv 16 faciemusS1 19 exuberenturS1 21turba R multam SWRV, magnam v 22 potest R 23 linguas R conspectum S 26 dmo 81 sedentis R 27 respondit Rv dicens WRv 28 qui] isti qui R, hi qui v stolas albas SWRV, stolis albis v unde uenerunt? et dixi ei: Domine, tu scis. et ait mihi: hi sunt qui uenerunt ex magna tribulatione et lauerunt stolas suas et candidas eas fecerunt in sanguine agni. propter hoc sunt in conspectu honoris Dei [et seruiunt ei in templo eius]. quodsi tantus ostenditur et probatur christianorum martyrum populus, nemo difficile uel arduum putet esse martyrem fieri, quando uideat martyrum populum non posse numerari. QVAE SPES ET MERCES MANEAT IVSTOS ET MARTVRAS POST CONFLICTATIONES HVIVS TEMPORIS ET PASSIONES. Per Salomonem Spiritus sanctus ostendit et praecanit dicens: et si coram hominibus tormenta passi sunt, spes eorum inmortalitate plena est: et in paucis uexati in multis bene disponentur, quoniam Deus temptauit illos et inuenit illos dignos se. tamquam aurum in fornace probauit illos et quasi holocaustam hostiam accepit illos, et in tempore erit respectus illorum. iudicabunt nationes et dominabuntur populis, et regnabit dominus eorum in perpetuum. item aput eundem uindicta nostra describitur et persequentium nos adque infestantium paenitentia praedicatur. tunc stabunt, inquit, iusti in magna constantia aduersus eos qui se angustauerunt et qui abstulerunt labores eorum: 12 Sap. 3, 4 sq. 21 Sap. 5, 1 sq. 1 dixit R dne SWRV, dne mi v tu om. S ait] dixit R 2 hii R 3 fecerunt eas S 4 hoc W s. I. m. 2 conspectum S honoris S, throni WRv 5 et om. W et seruiunt... eius om . S ei WRY, ei die ac nocte v templo] conspectu W; cf. ad totum locum test. III16 7 martyre R, martyras W quando] cum ex quam qui S m. 2; quandoquidem fort . 10 passionis S 11 solomonem S et] et dicit 81 praecinit uel praecauit v 13 immortalitatem 8\' et om. SR 14 multi R temtauit S 16 fornaoem R illos om. S holocaustam V, holocausta SlVIio hostiam SWV, hostia R, hostiae 11 18 illorum] add. W et Balueius: fulgebunt et (et om. W) tamquam scintillae in arundineto discurrent ( ... runt W) 19 regnauit BI: cf. ad totum locum test. III 15 p. 128 21 infestantium] insequentium nos adq. infestantium S sed nos exp. et adq. corr . ira et m. 2 22 iusti inquit R 23 angustiauerunt JV v uidentes turbabuntur timore horribili et mirabuntur in subitatione insperatae salutis dicentes inter se, paenitentiam habentes et per angustiam spiritus gementes: (hi sunt quos habuimus aliquando in risu et in similitudine inproperii. nos insensati uitam illorum aestimabamus insaniam et finem illorum sine honore. quomodo conputati sunt inter filios Dei et inter sanctos sors illorum est? ergo errauimus a uia ueritatis et iustitiae lumen non luxit nobis et sol non est ortus nobis. lassati sumus iniquitatis uia et perditionis et ambulauimus solitudines difficiles, uiam autem Domini ignorauimus. quid nobis profuit superbia, aut quid diuitiarum iactatio contulit nobis? transierunt omnia ista tamquam umbra. item in psalmo CXV pretium et merces passionis ostenditur. pretiosa est, inquit, in conspectu Dei mors iustorum eius. item in psalmo CXXV tristitia conflictationis et laetitia retributionis exprimitur. qui seminant, inquit, in lacrimis in gaudio metent. ambulantes ambulabant et plorabant mittentes semina sua: uenientes autem uenient in exultatione tollentes gremia sua. et iterum in psalmo CXVIII: beati inmaculati in uia, qui ambulant in luce Domini. beati qui perscrutantur martyria eius, in toto corde inquirunt eum. item Dominus in euangelio, ultor ipse 16 Ps. 115, 15. 18 Ps. 125, 5 sq. 22 Ps. 118,1 sq. 2 subitationes R dicentis Sx, dicent** W 3 per SWV, prae Bv angustiam aSTPBF, angustia v 4 ό .ii WB aliq. habuimus v 5 risu SWV, risum R, derisum v similitudine SWBV, similitudinem v 6 insaniam...illorum om. W 7 quomodo SWRV, quomodo ergo v 10 lassati] calcati B 11 in iniquitatisTTv 12 dei S 15 istaS, illa WBc; cf. test. III16, ad Demetr. c. 24 17 dni Wv iustorum SWRV, sanetorum v; cf. test. III16 tristia S 19 lacriminis S metent S en corr. 20 plorabant SWBV, flebant v 21 tollentes] portantes v; cf. test. III16 p.129 22 ct om. S CXVIIII B1 qui inmaculati sunt WBv 23 luce S, uia WR, lege v; cf. test. III16 24 perscrutantur in uia V inquirunt SWBV, exquirunt v 25 ultor] ultro R persecutionis nostrae et munerator passionis, beati, inquit, qui persecutionem passi fuerint propter iustitiam, quia ipsorum est regnum caelorum. et iterum: beati eritis, cum odio uos habuerint homines et separauerint uos et expulerint et maledixerint nomini uestro quasi nequam propter filium hominis. gaudete in illa die et exultate. ecce enim merces uestra multa in caelis. et iterum: qui perdit animam suam propter me hic saluabit illam. nec solos animaduersos et interfectos diuinae pollicitationis manent praemia, sed etiam si passio fidelibus desit, fides tamen integra adque inuicta perstiterit et contemptis ac relictis suis omnibus Christum se sequi christianus ostenderit, ipse quoque a Christo inter martyras honoratur pollicente ipso et dicente: nemo est qui relinquat domum aut agrum aut parentes aut fratres aut uxorem aut filios propter regnum Dei et non recipiat septies tantum in isto tempore, in saeculo autem uenturo uitam aeternam. item in Apocalypsi hoc idem loquitur, et uidi, inquit, animas occisorum propter nomen Iesu et sermonem Dei. et cum primo in loco posuisset occisos, addidit dicens: et quicumque imaginem bestiae non adorauerunt nec acceperunt inscriptionem in fronte aut in manu sua. quos uniuersos a se in eodem loco simul uisos coniungit ac dicit: et uixerunt et regnauerunt cum Christo. uiuere omnes dicit et regnare cum Christo, non tantum qui occisi fuerint, sed quique in fidei suae firmitate et Dei 1 Matth. 5,10. 3 Luc. 6, 22 sq. 8 Luc. 9, 24. 14 Luc. 18, 29 sq. 18 Apoc. 20, 4. 1 noster 81 munerator SWBV, remunerator v 3 est B 8.1. m. 2 caelorum] add. R : Et iterum nolite timere eos qui occidunt corpus animam autem non possunt occidere, magis autem metuite eum qui potest et animam et corpus occidere in gehenna (Matth. 10, 28); cf. test. II116 8 in caelis WV, in c. est S, est in c. Rv perdiderit v 10 passio SWRV, ipsa passio v 12 suis om. W 13 martyres Rv 14 derelinquat W 16 propter regnum dei om. WR 18 apocalypis (in om.) R 19 nomen dei et testimonium iesu V 21 non ador. im. bestiae R 22 adorauerint Sl notam et inscriptionem V 24 et dicit v, accidit R 25 omnis 81 26 fuerunt 81 sed et t; quique] quicumque v timore perstantes imaginem bestiae non adorauerint neque ad funesta eius et sacrilega edicta consenserint. PLVS NOS ACCIPERE IN PASSIONIS MEBCEDE QVAM QVOD HIC SVSTINEMVS IN IPSA PASSIONE. \' Probat beatus apostolus Paulus qui dignatione diuina usque in tertium caelum adque in paradisum raptus audisse se inenarrabilia testatur, qui oculata fide legum Christum uidisse se gloriatur, qui id quod et didicit et uidit maioris conscientiae ueritate profitetur. non sunt, inquit, condignae passiones huius temporis ad superuenturam claritudinem quae reuelabitur in nobis. quis ergo non omnibus modis elaboret ad claritatem tantam peruenire, ut amicus Dei fiat, ut cum Christo statim gaudeat, ut post tormenta et supplicia terrena praemia diuina percipiat? si militibus saecularibus gloriosum est ut hoste deuicto redeant in patriam triumphantes, quanto potior et maior est gloria uicto diabolo ad paradisum triumphantem redire et unde Adam peccator eiectus est illuc, prostrato eo qui ante deceperat trophaea uictricia reportare, offerre Domino . acceptissimum munus incorruptam fidem, uirtutem mentis incolumem, laudem deuotionis inlustrem, comitari eum cum uenire coeperit uindictam de inimicis recepturus, lateri eius adsistere cum sederit iudicaturus, coheredem Christi fieri, angelis coaequari, cum patriarchis, cum apostolis, cum prophetis caelestis regni possessione laetari. has cogitationes quae persecutio potest uincere, quae possunt tormenta superare? durat fortis et stabilis religiosis meditationibus fundata mens et aduersus 9 Bom. 8,18. 2 dicta R eonsenserunt R, consensorit 81 3 cap. numerum XIII add. Sm. rec . mercedem Sl 5 apostolos S1 6 se om.12 inenarrabilia uerba v, inerrabilia u. R 7 qui] quia W oculata SWRV, occulta v iesum christum] dum R 8 qui id ex quid S m. 2 dicit SlWR maiori v 9 passionis S 10 claritatem WBfJ 11 modis S, uiribus WRv 12 claritatem dei tantam S, tantam claritatem v fiat dei S 15 est] et R triumfantem R 16 potior et om. S triumphantes S sed 8 8. l. m. 2 17 est eiectus R illut Sl 18 deiecerat v tropea SR, trofea W deo Rv 19 fidem et v uirtute 81 20 laude scripsit Ooldhorn commate post inlustrem sublato 23 adaequari WRv 24 pos- Bessionis Sx 26 meditationi 81 omnes diaboli terrores et minas mundi animus inmobilis perstat quem futurorum fides certa et solida corroborat. cluduntur in persecutionibus terrae, sed patet caelum: minatur antichristus, sed Christus tuetur: mors infertur, sed inmortalitas sequitur: occiso mundus eripitur, sed restituto paradisus exhibetur: uita temporalis extinguitur, sed aeternitas repraesentatur. quanta est dignitas et quanta securitas exire hinc laetum, exire inter pressuras et angustias gloriosum, eludere in momento oculos, quibus homines uidebantur et mundus, aperire eosdem statim, ut Deus uideatur et Christus. tam feliciter migrandi quanta uelocitas. terris repente subtraheris, ut in regnis caelestibus reponaris. haec oportet mente et cogitatione conplecti, haec die ac nocte meditari. si talem persecutio inuenerit Dei militem, uinci non poterit uirtus ad proelium prompta. uel si arcessitio ante praeuenerit, sine praemio non erit fides quae erat ad martyrium praeparata: sine damno temporis merces Deo iudice redditur: in persecutione militia, in pace conscientia coronatur. 2 cluduntur SWRV, clauduntur oculi v 4 sed] etW (l. priore) 5 erigitur W restitnitnr W 6 aeternitas S, aeterna Wv, aeternam R repraeeentatur S, reparatur WRv (rep. aeternaTF) 8 claudere v 9 et ape- rile W Bv 10 tam f. m. q. uelocitaa W, sed 8. I. m. 2: tanto felicius migrans quanto uelociua; malim t. uelociter m. q. felicitas 11 ut] et W 13 talem ex tamen S m. 2 persecutionis dies Wv 14 prumta W arcersitio W, accersitio v 15 erat] erit R 16 praeparatae Sl, praeparatas R dam noc temporis R iudice deo WRv 17 coronatur amen R CAEOILI CY- PRIAKI AJD FORTTNATVM EXPLICIT SR, AD FOHTVNATVM DE EXHORTATIONE JfASTTBn EXPLICIT W